Pobierz Obszerny zestaw pytań egzaminacyjnych do prawa administracyjnego i więcej Egzaminy w PDF z Prawo administacyjne materialne tylko na Docsity!
Zestaw pytań egzaminacyjnych z przedmiotu PRAWO ADMINISTRACYJNE Rok akademicki 2017/ Kierunki studiów: Administracja, Prawo
1. Sposoby definiowania administracji publicznej. Termin „administracja” pochodzi od łac. ministrare, administratio, administrare , co oznacza wykonywać, zarządzać, służyć, posługiwać. Zarodki administracji publicznej wyrosły w Rzymie. W teorii PA stale podejmowane są próby zdefiniowania administracji, choć często uważa się, że „administrację można opisać, ale nie zdefiniować”. Granice administracji nigdy nie były klarowne, stwierdził tak już L. Von Stein w pierwszym podręczniku o administracji- „to czego nie umiemy nazwać, to jest administracja”. Problem z definiowaniem wynika z bardzo wysokiego poziomu zróżnicowania PA. Człon- publiczna- oznacza, że administracja jest dostępna dla każdego, dotyczy każdego na równych prawach i jest powiązana z autorytetem „oficjalnym”. Na gruncie nauk prawnych administrację próbuje się określać od
- strony podmiotowej- jako osoby lub zespołu osób wykonujące funkcje administracyjne, organy administracyjne i inne jednostki administrujące. Definicje podmiotowe łączą pojęcie administracji z zespołem ludzi powiązanych w pewną całość z uwagi na wspólne cele, wyposażonych w pewien zakres uprawnień władczych i zwiadowczych, dysponujących określonymi środkami rzeczowymi z „planowym zgrupowaniem ludzi w służbie pewnej misji publicznej, a dopiero potem- poprzez tych ludzi- sumą urządzeń, którymi dysponują” J. St. Langrod. W tym ujęciu punktem wyjścia jest człowiek działający w ramach szczególnego układu organizacyjnego (teoria organiczna). Zgodnie z inną definicją podmiotową administracja to system podmiotów utworzonych i wyposażonych w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności (W. Dawidowicz).
- strony przedmiotowej- pojęcie administracji wiązane jest z aktywnością osób i zespołów, organów i jednostek administrujących. W ramach definicji przedmiotowych podkreśla się zazwyczaj, że „administracja to nie tylko wykonywanie ustaw, ale także twórcza działalność” (W.L. Jaworski). W jej obrębie istnieje definicja
negatywna- stanowiąca, że „administracja państwowa jest działalnością znamienną wykonywaniem zadań, które państwo uznaje za swoje, z wyłączeniem działalności parlamentarnej i sądowej”. pozytywna (Maurycy Jaroszyński) - administracja to jedna z form realizacji funkcji państwa i polega ona na bezpośredniej, praktycznej realizacji zadań państwa. Definicja opisowa (Jerzego Starościaka): a) działalność wspólnoty publicznej na rzecz jej członków (służebność dążenia do dobra wspólnego), b) różnorodność stosowanych środków działania c) możliwość stosowania środków władczych d) kompleksowość działań- sprawy ujmuje się całościowo, e) inicjatywa, często działanie z urzędu f) praworządność, ścisłe powiązanie z prawem, występuje na kilu płaszczyznach: zgodność z prawem, działanie na podstawie i w granicach prawa, w celu wykonania prawa (ustawy). Zróżnicowanie ujęcia podmiotowego i przedmiotowego administracji publicznej rzutują następnie na sposoby rozumienia innych podstawowych pojęć z zakresu PA, w tym ujęcia organu administracji publicznej i prawnych form jej działania. Przykład definicji mieszanej proponuje m.in. Z. Niewiadomski określając administrację jako „ogół działań o charakterze organizatorskim i wykonawczym, mającym na celu realizację dobra wspólnego przez różne podmioty związane co do podstawy i form działalności ustawą, pozostające pod kontrolą społeczną.
2. Określenie prawa administracyjnego i jego struktura. Na podstawie pojęcia administracji publicznej możemy wywnioskować definicję prawa administracyjnego. Prawo Administracyjne gałąź prawa, której przedmiotem jest administracja publiczna. Inaczej mówiąc jest to prawo obywatelskie określające status obywatela w państwie. Prawo administracyjne stanowi podstawę normatywną uregulowania treści administracji. Przy definicji trzeba jednak wspomnieć o tym, że funkcje administracyjne są regulowane nie tylko przez prawo administracyjne, ale również przez Konstytucję, prawo cywilne a nawet częściowo przez prawo karne. Prowadzi do to wniosku, że zdefiniowanie prawa administracyjne jest niezwykle trudne, a nawet wręcz niemożliwe.
- Prawo ustrojowe to na ogół część prawa administracyjnego, która reguluje strukturę i zasady funkcjonowania administracji publicznej. Do prawa ustrojowego zalicza się terytorialne podstawy ustroju administracji publicznej, ustrój samorządu terytorialnego, ustrój administracji rządowej, status prawny pracowników administracji publicznej, a także kontrolę administracji. Administracyjne prawo ustrojowe jest kompleksem norm, które można w skrócie określić jako normy odpowiadające na pytanie, kto wykonuje administrację publiczną. Obejmuje ono zakres norm określających administrację publiczną i jej strukturę (organizację) oraz zasady funkcjonowania organów administracji publicznej.
- Administracyjne prawo materialne to normy odpowiadające na pytanie, co robi administracja publiczna, tzn. jaki jest przedmiot jej działania. Reguluje ono obowiązki i uprawnienia powstające z mocy prawa albo przez konkretyzację norm. Prawo administracyjne materialne jest najbardziej rozbudowane i obejmuje bardzo wiele dziedzin.
- Administracyjne prawo procesowe (formalne) są to normy prawa regulujące postępowanie administracyjne i różne jego odmiany i tym samym chronią uczestników tego procesu, dając im formalne gwarancje i możliwości obrony przed jednostronnym działaniem organów administracji publicznej. Przechodząc do relacji między administracyjnym prawem materialnym, a administracyjnym prawem procesowym- możemy zauważyć, że przywykliśmy już do tego, że prawo procesowe ma wobec prawa materialnego charakter instrumentalny. Z tego wynika, że normy prawa procesowego nie mogą wpływać na regulacje materialnoprawne, w tym na ich zakres. Analizując bieżące ustawodawstwo przekonujemy się, że mamy do czynienia ze znacznym uprocesowieniem prawa administracyjnego. Prawo procesowe stwarza dla ustawodawcy pewne ramy, w których muszą się mieścić regulacje materialnoprawne, tak, aby mogły być należycie stosowane. Wynika stąd, że ustawodawca może za pomocą norm procesowych stymulować zakres prawa materialnego oraz że nie może ono wypaczać ani naruszać reguł prawa procesowego. Istnieją zasadnicze powody traktowania prawa administracyjnego procesowego jako jedności z całym prawem administracyjnym – inaczej niż w
dyscyplinach sądowych. Tendencje do rozdziału w tym zakresie są niebezpieczne i szkodliwe. Prócz tego prawo administracyjne dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne- reg. stosunki między podmiotami administracji publicznej i podmiotami do niej nienależącymi wewnętrzne- normuje tylko stosunki wewnątrz administracji publicznej. Osobno trzeba również wspomnieć o prawie administracyjnym międzynarodowym obejmującym instytucje, które mają wspólną regulację przynajmniej w dwóch krajach i odrębnie postrzeganym prawie administracyjnym Unii Europejskiej, którego normy są dodawane do wewnętrznego porządku prawnego i tworzą z nim jedną całość.
3. Charakterystyka źródeł prawa administracyjnego. Źródła prawa- są to czynniki wpływające na treść prawa (np. wola narodu czy prawodawcy, stosunki społeczno-ekonomiczne, stan świadomości prawnej) oraz różne formy przekazu norm prawnych (np. dokumenty, teksty czy inne przedmioty będące nośnikami tych informacji/treści). W PA występują wszelkie typy źródeł prawa, obszerność regulacji PA jest bardzo duża, gdyż obejmuje praktycznie wszystkie dziedziny życia. W źródłach PA przeważają znacznie normy iuris cogentis, wyj. są swobodne uznanie administracyjne oraz działania na wniosek. Jeśli chodzi o obszerność regulacji, to przedmiotem regulacji PA są praktycznie wszystkie dziedziny życia, PA jest zatem wewnętrznie bardzo zróżnicowane a także odznacza się dużą zmiennością. Podział wewnętrzny prawa administracyjnego: prawo administracyjne ustrojowe, formalne oraz materialne. Przyjmując za kryterium podziału pozycję organu stanowiącego prawo, wyróżniamy źródła prawa stanowiące przez centralne organy państwa i stanowione przez organy terenowe (organy rządowej administracji ogólnej i specjalnej oraz jednostek samorządu terytorialnego).
Jako że Polska jest członkiem UE, do systemu źródeł PA należy również prawo wspólnotowe, które jest stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Prawo wspólnotowe może oddziaływać na porządek prawny w państwie członkowskim w dwojaki sposób: normy prawa wspólnotowego mogą stanowić bezpośrednie podstawy prawne dla prowadzenia działalności administracyjnej przez organy Wspólnoty Europejskiej albo organy państw członkowskich, wówczas mamy do czynienia z wspólnotowym prawem administracyjnym. Odmienna sytuacja występuje, gdy prawo wspólnotowe wpływa na treść norm PA tworzonego w poszczególnych państwach członkowskich UE, wówczas mówimy o europeizacji krajowego PA. Wśród źródeł prawa wspólnotowego wyróżnia się akty prawa pierwotnego oraz wtórnego (pochodnego). Do źródeł prawa pierwotnego zaliczamy traktaty założycielskie, zmieniające, stowarzyszeniowe i akcesyjne. Do źródeł prawa wtórnego- rozporządzenia (wiążą bezpośrednio, bez konieczności włączenia ich do krajowego porządku prawnego), dyrektywy (wdrożone przepisami prawa krajowego) i decyzje (konkretnie oznaczeni adresaci, wiążą tylko ich). Zalecenia i opinie- nie są prawnie wiążące, ale mogą mieć duże znaczenie polityczne, stanowić istotne wskazówki interpretacyjne.
4. Problem kodyfikacji prawa administracyjnego. Prawo administracyjne składa się z ogromnej liczby norm (przepisów) usytuowanych na wielu szczeblach systemu źródeł prawa, począwszy od ustaw, a skończywszy na aktach prawa miejscowego. Bogactwo tych regulacji prawnych jest jeszcze bardziej widoczne w przekroju merytorycznym, gdyż do prawa administracyjnego należą bardzo różne dziedziny. Wystarczy zobrazować to na przykładzie pokazującym jak odległe od siebie potrafią być dane zagadnienia np. prawo o zmianie imion i nazwisk oraz prawo wodne, prawo samorządu terytorialnego a prawo łowieckie, prawo oświatowe, a prawo o postępowaniu egzekucyjnym. Te wszystkie prawa składają się na jeden system, którego jednak spójność jest bardzo problematyczna. Trudności te to nie tylko różnorodność, ale także fakt, że regulacje prawa administracyjnego były i są ustanawiane fragmentarycznie. Wynika to wszystko również z bardzo dużej częstotliwości wprowadzania zmian w materii regulowanej przez prawo administracyjne, a także z ich bliskich związków z polityką. Zmieniające się czynniki polityczne bardzo wyraźnie wpływają na niektóre dziedziny.
Dlatego też prawo administracyjne nigdy nie osiągnęło i raczej nie może osiągnąć takiego stopnia zintegrowania, jak chociażby prawo cywilne i nie można go uregulować w formie zamkniętej, bo jego skodyfikowanie jest praktycznie niemożliwe. Nie oznacza to jednak, że nie należy dążyć do ujednolicenia prawa administracyjnego i do prowadzania w jego obrębie większych kompleksów ustawowych, normujących szersze części prawa administracyjnego. Temu celowi służ zwłaszcza skodyfikowanie procesowego prawa administracyjnego, co było zabiegiem stosunkowo łatwiejszym. Najważniejszym celem, jaki przyświeca tworzeniu części ogólnej prawa administracyjnego, jest poszukiwanie materialnej zgodności rozwiązań prawnych. Wydaje się, że idea stworzenia części ogólnej prawa administracyjnego jest nie tylko godna wszelkiego poparcia, ale jest wręcz potrzebą chwili ze względu na postępujący proces degradacji ustawodawstwa administracyjnego. Niestety, z przykrością trzeba stwierdzić, że nasz polski ustawodawca nie troszczy się zbytnio o uporządkowanie prawa administracyjnego, bo tworzy nadmierną liczbę aktów prawnych, które często powtarzają różne unormowania albo niepotrzebnie rozdzielają jednorodne materie. Przykładem takich działań jest chociażby: stworzenie trzech oddzielnych ustaw regulujących osobno organizację i działanie każdego szczebla samorządu terytorialnego. Co więcej, dodatkowo kodyfikację prawa administracyjnego znacznie utrudnia obowiązek implementacji prawa Unii Europejskiej. Należy również wspomnieć o tym, że z punktu widzenia jakości prawa administracyjnego zdecydowanie negatywnym zjawiskiem jest częste ostatnio tworzenie tzw. specustaw, czyli uregulowań rangi ustawowej, które dla osiągnięcia doraźnego celu gospodarczego, fiskalnego, organizacyjnego czy tez politycznego omijają niektóre podstawowe zasady prawa administracyjnego, a nawet państwa prawa i wprowadzają najczęściej skróconą procedurę i nadmiernie uproszczony schemat działania organów administracyjnych ze szkodą dla obywatela. Próba uporządkowania natrafia jednak na ugruntowany już i przyjęty jako oczywisty podział prawa administracyjnego na część ustrojową, materialną i procesową. Nie jest to podział ostry, nie jest też wyczerpujący i powinien być uzupełniony o inne kategorie norm typu normy zadaniowe. Podział ten ma jednak znaczenie porządkujące, a nie ściśle merytoryczne.
stosunki formalnoprawne –dot. postępowania administracyjnego np. odwołanie, które organ musi rozpatrzyć, stosunki sporne – podczas sporu przed sądem, regulują strukturę postępowania przed SA (równorzędność stron), stosunki organizacyjne (ustrojowe) – regulują stosunki między organami administracji, mają charakter wewnętrzny, ad-hoc – dotyczą konkretnego, jednorazowego działania, trwałe – dotyczące praw osobistych, np. obowiązek szkolny albo majątkowych, jak stałe świadczenia pomocy społecznej, kształcenie w zakładach administracji publicznej, egzekucyjne – następstwo zastosowania środków przymusu, które mają na celu doprowadzenie do podporządkowania się aktom organu administracyjnego, nadzoru – powstają w związku ze sprawowaniem nadzoru nad organami i występują między organem sprawującym nadzór a nadzorowanym podmiotem, oparte na układach zależności organizacyjnej – stosunki służbowe nawiązywane na podstawie nominacji i podporządkowania pracownika względem przełożonego.
6. Nawiązanie, zmiana i wygaśnięcie stosunku administracyjnoprawnego. Organ administracji państwowej rozstrzyga o treści wzajemnych praw i obowiązków, za wyjątkiem tych rodzajów stosunków, które powstają z mocy prawa. Jest to wyraz władztwa administracyjnego przyznanego organom administracyjnym przez prawo administracyjne. Jest on skutkiem nierównorzędności podmiotów występujących w stosunku prawnym: organ administracyjny ma zagwarantowaną pozycję nadrzędną wobec innego uczestnika stosunku administracyjnoprawnego. Obowiązkowy charakter stosunku administracyjnoprawnego oznacza ograniczoną swobodę lub jej całkowity brak przy określaniu współuczestników stosunku oraz przy formułowaniu treści tegoż stosunku. Powstanie, zmiana i ustanie stosunku prawnego mogą wynikać:
- bezpośrednio z mocy ustawy, samego prawa (ex lege), przy zaistnieniu doniosłych na gruncie PA faktów (zdarzeń lub zachowań) np. nadejście określonej daty np. rozliczenie z podatku dochodowego od osób fizycznych do 30 kwietnia każdego roku, osiągnięcie odpowiedniego wieku i obowiązek
szkolny, np. na podstawie ustaw podatkowych, o ruchu drogowym, o użytkowaniu urządzeń publicznych itp. Stosunek administracyjnoprawny powstaje zawsze w następstwie urzeczywistnienia się takiego faktu, co nie oznacza, że każdy fakt implikuje powstanie tego stosunku. a) gdy w danym stanie faktycznym lub prawnym zaczyna obowiązywać norma prawna, która z tym stanem wiąże określone skutki prawne wyrażające się w nałożeniu obowiązku, przydania prawa bądź w ich modyfikacji- norma jest odpowiedzią na zaistniały stan rzeczy i jest w stosunku do niego późniejsza (np. wydanie z powodu stanu klęski aktu porządkowego, który wprowadza nakazy lub zakazy określonego zachowania się). b) gdy w danym stanie prawa zmienia się sytuacja faktyczna bądź prawna, albo podejmowana jest jakaś czynność i z tą zmianą norma prawna wiąże określone skutki prawne wyrażające się w nałożeniu obowiązku, przydaniu prawa bądź w modyfikacji- norma ma charakter pierwotny i trwały, a tylko zmiana sytuacji faktycznej prowadzi do powstania określonych w niej skutków W ten sposób powstają w zasadzie wyłącznie obowiązki drugiej strony stosunku prawnego.
- na skutek zdarzenia (niezależnego od woli ludzkiej) np. zalanie drogi publicznej, przez co uniemożliwiony będzie po niej ruch
- na skutek zachowań (czynności lub czynów) podejmowanych przez podmioty administrujące bądź administrowane (czynność np. złożenie wniosku, czyn- działanie, które nie zmierzało do nawiązania stosunku administracyjnoprawnego). Z reguły (są wyjątki) inicjatywa podmiotu administrowanego występuje wówczas, gdy ubiega się on o przyznanie mu określonych uprawnień. Inicjatywa organu administracji poprzedza zazwyczaj rozstrzygnięcie obarczające administrowanego konkretnymi obowiązkami. Ustanie zależy od treści stosunku: o zrealizowane za pomocą jednorazowego działania (stosunek ad hoc )
następuje w trybie procedury administracyjnej, a jeśli stanowi tak ustawa- z udziałem sądu administracyjnego. Pojemniejsze od pojęcia „stosunek administracyjnoprawny” jest pojęcie „sytuacja administracyjnoprawna”. Zawsze, gdy zachodzi stosunek administracyjnoprawny, zachodzi sytuacja administracyjnoprawna, ale nie zawsze, gdy zaistnieje sytuacja administracyjnoprawna, pojawi się również stosunek administracyjnoprawny. Sytuacja administracyjnoprawna występuje, jeśli sytuację faktyczną wyznaczają normy PA, a więc jeśli składające się na nią fakty są relewantne (nieobojętne) na gruncie PA. „Przez sytuacje administracyjnoprawną rozumieć można każdą sytuację społeczną określonego podmiotu, której elementy składowe zostały ukształtowanie prawnie w sposób bezpośredni lub pośredni, ze względu na konkretne zdarzenie faktyczne”
- Jan Boć, 2005 a) Rozumienia:
- ogół praw i obowiązków administracyjnoprawnych dotyczących określonej osoby (podmiotu) lub ewentualnie rzeczy;
- dający się wyodrębnić zespół praw i obowiązków związanych z określonymi podmiotami lub rzeczami prawa i obowiązki wynikające ex lege (z samej ustawy) potencjalne skutki prawne (takie, które powstają lub mogą powstać) czynne (ciągnące) się skutki. Sytuacja administracyjnoprawna nie jest w każdym przypadku jednakowa, możemy więc wyróżnić jej kilka rodzajów:
- potencjalne (niezindywidualizowanie jeszcze konkretnych praw i obowiązków wobec podmiotów- ale musi to nastąpić) i realne (odniesienie określonych w prawie w sposób abstrakcyjny praw i obowiązków do konkretnie oznaczonego podmiotu),
- proste i złożone, (z podgrupami)
- zamknięte (ukształtowane ostatecznie) i otwarte (mogą być zmienione/ zmieniane oraz zobowiązują/ uprawniają do podjęcia czynności ocennych w sferze poza administracyjnoprawnej)
- jednorazowe, okresowe i trwałe.
- Organizacyjno-prawne, materialnoprawne i procesowe (z podgrupami)
- Typu klasycznego, układu wewnętrznego i układu dla działań faktycznych 8. Pojęcie i klasyfikacja podmiotów prawa administracyjnego. Podmioty- uczestniczą w stosunku administracyjnoprawnym, Do podmiotów administracji zalicza się państwo, organy administracji państwowej, osoby prawa publicznego (korporacje, zakłady publiczne i fundacje prawa publicznego) a także np. spółki prawa handlowego wykonujące administrację publiczną, są tu zarówno utworzone do wykonywania zadań publicznych (samorząd) jak i takie, które tę funkcję wykonują dodatkowo obok swoich zadań podstawowych (zakłady administracyjne), na ich rzecz państwo odstąpiło część swoich funkcji. Władcze podmioty – organy administracji rządowej i samorządowej oraz przedsiębiorstw prywatnych (upoważnionych). Niewładcze
- obywatel jednostki o charakterze publicznym
- obywatel – jednostka o charakterze prywatnym Podmioty prawa administracyjnego dzieli się na:
- Podmioty administrowane: a) Status administracyjnoprawny b) Publiczne obowiązki c) Ograniczenia wolności – mamy do czynienia z zasadą, że co nie jest zakazane to jest dozwolone np. pozwolenia budowlane musze uzyskać d) Administracja świadcząca – często świadczenia są dla osób fizycznych, natomiast jednostka organizacyjna w jakimś stopniu korzysta – jestem przedsiębiorcą transportowym i korzystam, że budowane są drogi, mam prawo puszczać swoje pojazdy; czasem jednostka organizacyjna jest podmiotem, który jest powoływany na podstawie świadczenia
działanie w zakresie przyznanej mu przez prawo kompetencji (zgodnie z prawem, na podstawie prawa, czynności przez prawo określone), wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej rozumianej podmiotowo. podejmowanie tylko czynności przewidzianych przez prawo A) działanie zgodne z prawem B) działanie na podstawie prawa (takie działanie, które znajduje bazę w prawie) C) czynności określone przez prawo
- wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej (rozumianej przedmiotowo) Rodzaje organów administracji publicznej: a) Centralne (zakres działania, właściwość- na terytorium całego państwa) i terenowe (zakres działania- ściśle określona część terytorium państwa, często wynika z zasadniczego bądź specjalnego podziału terytorialnego). Wśród organów centralnych, wyróżnia się również podgrupę organów naczelnych. Należą do nich RM, Prezes RM, ministrowie, przewodniczący komisji i komitetów, którzy wchodzą w skład RM a) wydają rozporządzenia b) odpowiadają przed TS c) na podstawie konstytucji d) odpowiadają politycznie przed Sejmem Każdy organ centralny, który nie jest naczelny podlega o. naczelnemu, np. KNF podlega PRM
- Jednoosobowe (monokratyczne- związanie przepisami prawa kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej) i kolegialne (wieloosobowe).
- O kompetencji ogólnej (ich zadania obejmują całość lub większość dziedzin administracji na terytorium państwa lub określonej jednostki podziału terytorialnego np. RM, wojewoda, rada gminy/ powiatu) i specjalnej (rzeczowy podział zadań administracji).
- Stanowiące- decydujące (prawna możliwość decydującego rozstrzygnięcia spraw należących do ich kompetencji), opinio-doradcze- pomocnicze (przedstawianie opinii, ocen, wniosków dot. prowadzenia działalności administracyjnej) i kontrolne (ustalanie stanu faktycznego w zakresie swojej
działalności, porównywanie tego stanu z obowiązującymi wzorcami oraz formułowanie wniosków)
- Administracji państwowej (działają w imieniu i na rachunek państwa np. wojewoda) i rządowej (działają w imieniu i na rachunek jednostek samorządu terytorialnego np. rada powiatu, gminy) oraz pozostałe.
- Przedstawicielskie i nieprzedstawicielskie. 10. Organy jednoosobowe i kolegialne administracji publicznej – charakterystyka, zalety i wady. Z punktu widzenia składu (struktury) organu wyróżnia się organy jednoosobowe i kolegialne. Organy jednoosobowe- związanie kompetencji organu z działaniami jednej osoby fizycznej, choć posługuje się ona często zastępcami lub pracownikami podległego urzędu, np. minister, wojewoda, prezydent. Niekiedy przewodniczący organu kolegialnego występuje w podwójnej roli- organu jednoosobowego i kolegialnego np. Prezes Rady Ministrów. Organy jednoosobowe tworzy się do załatwiania spraw konkretnych, wymagających fachowości, szybkiego działania.
- Zaletą takiego organu są duża operatywność, niskie koszty, szybkość podejmowania decyzji, dlatego predysponowane są one do realizacji bieżącego zarządu. W takim modelu łatwo ustalić odpowiedzialność za prawidłowość podejmowania decyzji.
- Wadą tego organu jest duże ryzyko popełnienia błędu, nieobiektywność, ryzyko korupcji. Organy kolegialne- są wieloosobowe np. Rada Ministrów, sejm, senat, rada gminy, sejmik województwa. Kolegialność sprawia, że wolę organu wyraża uchwała zespołu osób. Brak poszczególnych osób w zespole powołanym do rozstrzygania spraw może powodować prawnie określone kompetencje (np. niemożność podjęcia uchwały ze względu na brak quorum). Tego typu organy tworzy się do
A) Jeżeli quorum nie jest w ogóle przewidziane, to jako członkowie takie go organu musimy pilnować, kiedy odbywają się obrady, aby mieć wpływ na podejmowane decyzje. B) Może być również taka sytuacja, iż prawo przewiduje, że wszyscy muszą być obecni bez wyjątku. Gdy organ kolegialny osiąga quorum, może podejmować uchwały. Istnieją 3 sposoby podejmowania uchwał:
- aklamacja – polega na tym, że przewodniczący przedstawia inny wniosek i wszyscy poprzez dany sygnał (np. klaskanie) akceptują uchwałę lub np. milczenie (w sejmie)
- konsensus (consensus) – wszyscy muszą wyrazić się zgodę na daną treść uchwały (wady: wybierając sformułowania, które wszystkich zadowalają – treść jest często niejednoznaczna; może nie dochodzić do osiągnięcia konsensusu -> doprowadziło to, do wykształcenia się w izbie poselskiej I Rzeczpospolitej instytucji liberum veto.
- głosowanie jawne – kwalifikowaną formą jest głosowanie imienne tajne większość głosów zwykła = prosta, więcej głosów za niż przeciw. Nie liczy się głosów wstrzymujących. Jeżeli nie jest określona większość głosów, to przyjmuje się zwykłą większość, bezwzględna/ absolutna większość- więcej głosów za niż przeciw + wstrzymujących się- przy czym ważne jest czy liczy się to od ilości osób obecnych na sali czy od całości składu) kwalifikowana- każda większość głosów, która jest wyższa niż wyższość bezwzględna, wyrażana ułamkiem, np. w Konstytucji marcowej wymaganą większością było 11/20. Następnie organ podejmuje uchwały i musi sporządzić protokół i zdanie odrębne. Jeżeli ktoś nie zgadza się z uchwałą, ma prawo zgłosić to do protokołu.
12. Organy decydujące i pomocnicze (doradcze).
Kryterium podziału organów na decydujące i pomocnicze jest możność decydującego rozstrzygania spraw w drodze czynności prawnych organu (np. przez wydanie aktu administracyjnego). Organy decydujące- mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych, mają charakter władczy i przywilej podejmowania decyzji wiążących inne podmioty np. Rada Ministrów. Organy pomocnicze (doradcze)- stanowią znaczną mniejszość, nie mają mocy decyzyjnej, mogą jedynie badać sprawy, wydawać opinie pomocnicze organom decydującym. Mogą zatem tylko występować z inicjatywą czy też opiniować przedstawione im sprawy przez organy decydujące bądź też wykonywać jedynie czynności kontrolne. Przykładowo organami pomocniczymi są Rada Legislacyjna przy Prezesie Rady Ministrów czy kolegium przy wojewodzie- muszą jednak mieć kompetencje do badania tych spraw i wydawania opinii – bez kompetencji nie ma organu.
13. Organ i urząd. Za organ administracji uważa się wewnętrzną jednostkę organizacyjną (jedną osobę lub zespół osób) danego podmiotu (państwa, samorządu terytorialnego), która z mocy prawa (a nie pełnomocnictwa) posiada określone uprawnienia i kompetencje. Na podstawie wielu definicji można zauważyć, iż pewne elementy konstrukcyjne są stałe, a organ administracji publicznej: stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji publicznej, tworzoną na podstawie prawa i w sposób przez prawo przewidziany (odrębna nazwa, środki materialne, pracownicy) b) działa w imieniu i na rachunek państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, będącej odrębnym podmiotem władzy publicznej w państwie (możliwość użycia środków przymusu dla zabezpieczenia realizacji kompetencji organu), c) jeśli prawo to dopuszcza, to jest upoważniony do posługiwania się środkami władczymi,
