Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Praca doktorska
Typologia: Prace dyplomowe
1 / 108
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu Wydział Nauk o Zdrowiu
Praca na stopień doktora nauk o zdrowiu
Promotor Dr hab. n. med. Danuta Dyk Zakład Pielęgniarstwa Anestezjologicznego i Intensywnej Opieki
Poznań 2014
Poznań University of Medical Sciences
Faculty of Health Sciences
Under the supervision of Dr hab. n. med. Danuta Dyk Department of Anaesthesiological and Intensive Care Nursing
Poznań 2014
MojMojMojMoj ą pracpracpracprac ę dedykujdedykujdedykujdedykuj ę ukochanym synom Patrykowi i Karolowiukochanym synom Patrykowi i Karolowiukochanym synom Patrykowi i Karolowiukochanym synom Patrykowi i Karolowi
w podziw podziw podziw podzi ę kowaniu za wsparciekowaniu za wsparciekowaniu za wsparciekowaniu za wsparcie i natchnieniei natchnieniei natchnieniei natchnienie
Mojemu bratu Wojciechowi oraz rodzicom za pomocMojemu bratu Wojciechowi oraz rodzicom za pomocMojemu bratu Wojciechowi oraz rodzicom za pomocMojemu bratu Wojciechowi oraz rodzicom za pomoc
PrzyjacioPrzyjacioPrzyjacioPrzyjacio ł om, a w szczególnoom, a w szczególnoom, a w szczególnoom, a w szczególno ś ci Aleksandrze i Agnieszce dzici Aleksandrze i Agnieszce dzici Aleksandrze i Agnieszce dzici Aleksandrze i Agnieszce dzi ę kujkujkujkuj ę za wsparcieza wsparcieza wsparcieza wsparcie
duchowe, zachduchowe, zachduchowe, zachduchowe, zach ę tttt ę (^) do pracy , nieustajdo pracy , nieustajdo pracy , nieustajdo pracy , nieustaj ą cccc ą chchchch ęć (^) pomocy ipomocy ipomocy ipomocy i ż yczliwoyczliwoyczliwoyczliwo ść
ZCON – Złamanie czołowo-oczodołowo-nosowe ZCO – Złamanie czaszkowo-oczodołowe DON – Dyslokacje oczodołowo-nosowe PGMT – Przemieszczenia górnego masywu twarzy ZIDO – Złamanie izolowane dna oczodołu ZJO – Złamanie jarzmowo-oczodołowe ZJSO – Złamanie jarzmowo-szczękowo-oczodołowe ISAS – Iowa Satisfaction with Anesthesia Scale KWJPBP – Kliniczne Wskaźniki Jakości Postępowania z Bólem Pooperacyjnym VRS – Verbal Rating Scale - skala werbalna VAS – Visual Analogue Scale – skala analogowo-wzrokowa SD – odchylenie standardowe p – prawdopodobieństwo testowe R – współczynnik korelacji Me – mediana Min – wartość najmniejsza Max – wartość^ największa UCM – urazy czaszkowo-mózgowe TIVA – znieczulenie ogólne całkowicie dożylne PSSZ –^ Polska Skala Satysfakcji ze Znieczulenia
Urazy czaszkowo-mózgowe (UCM) są jedną z trzech głównych przyczyn zgonów w Polsce obok chorób układu krążenia i nowotworów. Siła działająca w czasie urazu uruchamia zespół czynników powodujących natychmiastowe uszkodzenie struktury i zaburzenia czynności mózgu oraz procesy prowadzące do wtórnych uszkodzeń. Zabieg operacyjny wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi doznaniami sfery fizycznej i psychicznej człowieka. Dotyczy to zarówno okresu przed, jak i po operacji. Jednym znajbardziej negatywnych odczuć z tym związanych jest występowanie bólu, który ze zmiennym natężeniem towarzyszy każdemu zabiegowi operacyjnemu. Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Medycznego odczuwanie bólu jest piątym z najważniejszych objawów życiowych – po wartościach: ciśnienia tętniczego krwi, częstości pracy serca, liczbie oddechów i wartości temperatury ciała. Z problemem bólu, który niepokoi w jednakowym stopniu filozofów, badaczy i lekarzy, stykamy się we wszystkich cywilizacjach. Samo pojęcie bólu zmienia się w zależności od stref geograficznych, systemów społecznych, religijnych i filozoficznych, jak również wiedzy medycznej. Pomimo tych różnic ból traktowany jest jak odrębna całość „choroba w chorobie”. Zatem można i trzeba z nim walczyć – niezwłocznie, nieustannie i bez odpoczynku. Skuteczne opanowanie bólu wymaga wielu umiejętności, wiedzy, troskliwej i właściwej opieki. Współczesna medycyna spełnia wiele zadań – rozpoznawanie, zapobieganie i leczenie chorób oraz niesienie ulgi w bólu i cierpieniu. W wyniku zmian zachodzących w systemie opieki zdrowotnej istnieje coraz większa potrzeba podnoszenia jakości świadczonych usług medycznych, w tym skutecznego leczenia bólu. Konieczne jest uświadomienie społeczeństwu, że każdy z nas ma prawo do bardziej powszechnej dostępności do farmakologicznych i pozafarmakologicznych metod uśmierzania czy leczenia bólu. Opieka nad pacjentem powinna opierać się na standardach opracowanych w oparciu o dowody naukowe i wdrożone w procesie pielęgnowania. Zapewnienie odpowiedniej jakości opieki pielęgniarskiej u pacjentów po zabiegu operacyjnym w obrębie twarzoczaszki wymaga skutecznego rozpoznawania potrzeb i oczekiwań pacjentów oraz podejmowania działań zapewniających wysoką jakość opieki. Niniejsza praca stanowi próbę oceny jakości opieki nad pacjentami po urazie szczękowo- twarzowym. Składa się ona z dwóch części: teoretycznej i badawczej. W części teoretycznej przedstawiono klasyfikację urazów szczękowo-twarzowych, specyfikę znieczulenia
Przestrzenny układ 16 zespolonych ze sobą kości, tworzących wraz z żuchwą szkielet czaszkowo-twarzowy, warunkuje istnienie położonych centralnie lub po bokach miejsc, które są najbardziej wysunięte w stosunku do pozostałych części szkieletu. Wyniosłości szkieletu, przez swoją ekspozycję do przodu w stosunku do innych elementów, są szczególnie narażone na wszelkie urazy zewnętrzne, skupiając i pochłaniając większość urazów padających z przodu i z boków. Pełnią rolę „zderzaków” szkieletu czaszkowo-twarzowego (Wanyura i wsp.2007; Kurek i wsp. 1985). Złamania szkieletu czaszkowo-twarzowego powstają w dwóch głównych mechanizmach, które łączą się (lub nie) w ramach tego samego urazu. Kryst definiuje dwa rodzaje złamań powstające w mechanizmie bezpośrednim – w wyniku zmiażdżenia oraz w mechanizmie pośrednim –w wyniku wyprostowania fizjologicznych krzywizn szkieletu (Wanyura i wsp.2007; Kurek i wsp. 1985). Złamania wywołane mechanizmem bezpośrednim powstają na wskutek gwałtownego urazu o dużej sile, padającym wprost na zakończenia przęseł oporowych lub zderzaków szkieletu czaszkowo-twarzowego. Jeżeli siła urazu przekroczy granice elastyczności i oporności przęsła lub zderzaka i nie zostanie pochłonięta po ich zmiażdżeniu, promieniują dalej wzdłuż przęseł siłowych na głębiej położone części szkieletu, powodując rozległe jego zniszczenia. Złamania powstające w mechanizmie pośrednim występują najczęściej na poziomie sklepienia czaszki i promieniują na jego podstawę (Wanyurai wsp.2007; Kurek i wsp. 1985). W traumatologii czaszkowo-twarzowej istotne znaczenie ma siła, kierunek i punkt oraz powierzchnia przyłożenia urazu (Wanyurai wsp.2007; Kurek i wsp. 1985). U wszystkich osób leczonych z powodu złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego istotne jest ustalenie tzw. strefy przyłożenia urazów. Wyróżnia się tutaj: kierunek padania urazu, punkt i powierzchnię przyłożenia urazu w anatomicznym obszarze szkieletu czaszkowo-twarzowego oraz jego siły. W warunkach klinicznych kierunek, punkt i powierzchnię przyłożenia urazu można określić według dwóch osi: pionowej i poziomej(Wanyura i wsp.2007).W oddziałach urazowych stale
rośnie odsetek chorych hospitalizowanych z powodu obrażeń i urazów czaszkowo- twarzowych. Spowodowane jest to głównie dynamicznym wzrostem motoryzacji, postępów mechanizacji i brutalnością życia społecznego (Lewandowski i wsp.2010). Rozległym zranieniom powłok i złamaniom kości czaszki twarzowej często towarzyszą uszkodzenia narządu wzroku, powonienia, słuchu oraz zaburzenia drożności dróg oddechowych(Lewandowski i wsp.2010; Hohlrieder i wsp.2004; Idai wsp. 2001; Samolczyk– Wanyura i wsp.2006). Obrażenia i powikłania neurologiczne (wstrząśnienie, stłuczenie mózgu, krwawienie wewnątrzczaszkowe), jak podaje literatura, należą do najczęściej spotykanych następstw urazów głowy (Ida i wsp. 2001; Samolczyk-Wanyura i wsp.2006; Wanyura i wsp.2001). Coraz większy odsetek stanowią skomplikowane złamania, często są one połączone z obrażeniami wielonarządowymi (Arkuszewski i wsp.2004). Obrażeniom twarzowej części czaszki często towarzyszą uszkodzenia i obrażenia zlokalizowane w innych, odległych okolicach ciała. Są to najczęściej złamania kończyn i kręgosłupa, uszkodzenia klatki piersiowej oraz jamy brzusznej. Chorzy z obrażeniami czaszki twarzowej i współistniejącymi uszkodzeniami innych okolic ciała wymagają wysokospecjalistycznego postępowania leczniczego i jest to ważny problem współczesnej chirurgii urazowej (Lewandowski i wsp.2010;Ida i wsp. 2001;Wanyura i wsp.2001).
Spośród licznych i różnorodnych złamań szkieletu czaszkowo-twarzowego można wyodrębnić 7 głównych grup kliniczno-anatomopatologicznych złamań, które różnią się między sobą między innymi: strefą przyłożenia urazu, rozległością i lokalizacją uszkodzeń kostnych, obrazem klinicznym i powikłaniami oraz postępowaniem leczniczym (Rowe i wsp. 1968; Wanyura i wsp.2007). Są to:
Do większości zabiegów wykonuje się znieczulenie ogólne dotchawicze zzastosowaniemśrodków wziewnych (halotan, sewofluran, izofluran), opioidów i środków zwiotczających oraz wentylacji kontrolowanej. Znieczulenie wziewne z zachowaniem oddechu samoistnego preferowane jest w zabiegach operacyjnych o zakresie umiarkowanym. W części przypadków jednak korzystniejsza jest intubacja przez dno jamy ustnej (Kozakiewicz i wsp.2009). W przypadku operacji wewnątrzustnych rurka intubacyjna jest przywiązywana do dolnych zębów. Zabezpieczenie dróg oddechowych dodatkowo tamponowaniem jamy ustnej i gardła jest w chirurgii szczękowo-twarzowej rutynowe. W przypadku pacjentów pourazach głowy i szyi należy pamiętać o zapewnieniu optymalnego stanu klinicznego potwierdzonego prawidłowymi wynikami badań laboratoryjnych, konsultacji neurologicznej, wykonaniu EKG z uwzględnieniem cech stłuczenia serca, zdjęć radiologicznych czaszki, kręgosłupa szyjnego i klatki piersiowej oraz badania tomokomputerowego głowy. Znieczulenie powinno być prowadzone tak, aby nie upośledzać krążenia i metabolizmu mózgu (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). Operacje doraźne wykonywane w ramach ostrego dyżuru to najczęściej zaopatrzenie masywnie krwawiących urazów oraz ewakuacja ropnia struktur głowy i szyi.W przypadku urazu u pacjenta po spożyciu alkoholu zabieg operacyjny należy w miarę możliwości odroczyć lub wykonać w znieczuleniu miejscowym. U pacjentów z urazem czaszkowo- mózgowym należy pamiętać o leczeniu przeciwobrzękowym (ułożenie ramion i głowy uniesionymi o 15% wyżej w stosunku do podłoża, zastosowanie mannitolu, furosemidu, steroidów, umiarkowanej hiperwentylacji), a przy urazie rdzenia podać solumedrol. Niektóre z zabiegów, np. zewnątrzustne nacięcie ropnia podżuchwowego wykonujesię w krótkim znieczuleniu dożylnym, najczęściej z użyciem neuroleptanalgezji (fentanyl, droperydol lub benzodwuazepiny) oraz ketaminy. Znieczulenie to nie upośledza odruchów wykrztuśnych chroniących przed aspiracją wydzieliny do dróg oddechowych. Najczęściej obserwowanym problemem jest szczękościsk oraz znaczny obrzęk okolicy podżuchwowej upośledzający drożność dróg oddechowych. Dodatkowo zabieg ten może powikłać samoistne lub jatrogenne przebicie ropnia do jamy ustnej i/lub przestrzeni przygardłowej, dlatego ważna jest efektywna współpraca z chirurgiem (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). Zalecane monitorowanie śródoperacyjne obejmuje: zapis krzywej EKG, nieinwazyjny pomiar ciśnienia tętniczego, pulsoksymetrię, kapnometrię, alarm rozłączenia (spadku przepływu tlenu lub gazów oddechowych)(Wanyura
i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). Rozległość, czas trwania operacji, konieczność stosowania leków moczopędnych, krążeniowych oraz przewidywana utrata krwi zmusza anestezjologa do rozszerzenia monitorowania o bezpośredni, krwawy pomiar ciśnienia tętniczego, pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego, pomiar temperatury w przełyku lub odbycie oraz cewnikowanie pęcherza moczowego (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). Pacjenci po operacjach czaszkowo-szczękowo-mózgowych wymagają wysoko kwalifikowanej opieki pooperacyjnej oraz podstawowego monitorowania: pulsoksymetrii, nieinwazyjnego pomiaru ciśnienia tętniczego oraz w razie potrzeby EKG. Nasilenie bólu w okresie pooperacyjnym zależy od zakresu zabiegu i zwykle macharakter umiarkowany. Bardziej uciążliwy jest obrzęk tkanek, unieruchomienie struktur kostnych, trudna ewakuacja wydzieliny, a także nierzadko upośledzenie odruchów obronnych (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). W terapii przeciwobrzękowej stosowane są steroidy podawane jednorazowo lub dwukrotnie przed i po operacji. Terapia przeciwbólowa i jednocześnie przeciwobrzękowa prowadzona jest bardzo często z użyciem niesteroidowego leku przeciwzapalnego – diklofenaku. Opioidy w większych dawkach mają ograniczone zastosowanie w terapii przeciwbólowej z powodu możliwości upośledzenia oddychania, usztywnienia mięśni klatki piersiowej i co się z tym wiąże – utrudnienia odksztuszania (Wanyura i wsp.2007; Mayzner- Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b). Problem utrzymania drożności dróg oddechowych nie jest zjawiskiem niezwykłym w praktyce anestezjologicznej, ale właśnie w znieczuleniach do chirurgii głowy i szyi jest najtrudniejszy do rozwiązania. Wizyta przedoperacyjna pomaga w przewidzeniu ewentualnych trudności w utrzymaniu drożności dróg oddechowych lub kłopotów z intubacją. Postępowanie anestezjologiczne po urazie twarzoczaszki obejmuje ocenę przedoperacyjną, czas operacji oraz okres pooperacyjny. Uszkodzenie dróg oddechowych objawia się głośnym, chrapliwym oddechem spowodowanym przechodzeniem powietrza przez zwężone drogi oddechowe. Pacjent może być niespokojny, wybierać przymusową pozycję siedzącą z lekkim pochyleniem do przodu i uruchomieniem dodatkowych mięśni oddechowych (Wanyura i wsp .2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a,2010b). Zauważalna jest bladość lub sinica. Najcięższe uszkodzenia powodują urazy penetrujące, wywołujące obfite krwawienia, całkowite
trudnej intubacji, zarówno nosowo-, jak i ustno-tchawiczej; najistotniejszą zaletą jest możliwość bezurazowej wizualizacji dróg oddechowych; wadą jest wysoka cena i koszty naprawy oraz długi czas szkolenia (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp. 2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b). Wskazania do fiberoskopii obejmują: ograniczone otwieranie ust, niestabilny kręgosłup szyjny, otyłość, niektóre rodzaje urazu twarzoczaszki. Przeciwwskazania to: krew i znaczna ilość wydzieliny w jamie ustno- gardłowej, pełen żołądek (konieczne jest zastosowanie manewru Sellicka, który utrudnia wprowadzenie fiberoskopu), pacjent pobudzony (z powodu bólu, hipoksji, hipoglikemii), zapalenie nagłośni (zwykle dziecko, objawy gwałtownie postępujące), masywny uraz twarzoczaszki (konieczność szybkiego działania) (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp. 2011a, 2011 b; Wołowicka i wsp.2008). Próba rozwiązania problemu zabezpieczenia drożności dróg oddechowych zaowocowała ustaleniem w 1991r. przez Towarzystwo Anestezjologów Amerykańskich algorytmu postępowania w przypadku trudnych dróg oddechowych. W algorytmie postępowania dużą wagę przykłada się do badania przedoperacyjnego, które powinno uwzględnić anatomię twarzy i szyi wraz z istniejącymi patologiami i pozwolić przewidzieć ewentualne zagrożenia. Dzięki dokładnemu badaniu można ustalić kilka opcji postępowania i zabezpieczyć ich wykonanie (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b). Autorzy wyżej opisywanego algorytmu zwracają uwagę, aby nie przystępować do trudnej intubacj isamemu. Przypominają o częstych trudnościach zwentylacją i korzyściach płynących ze współpracy dwóch osób w trakcie wykonywania tej czynności. Czas desaturacji hemoglobiny przypoczątkowym stężeniu tlenu 87% jest różny dla dzieci, dorosłych oraz otyłych (Wanyura i wsp. 2007; Mayzner-Zawadzka i wsp. 2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b). Najbardziej narażone na destaturację są dzieci oraz osoby otyłe, dlatego tak istotna jest adekwatna wentylacja. W algorytmie postępowania podkreśla się rolę maski krtaniowej, rurki Combitube oraz przeztchawiczej szybkiej wentylacji w sytuacji, kiedy nie można zaintubować i wentylacja jest nieadekwatna (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b). Chirurgiczne zabezpieczenie drożności dróg oddechowych traktowane jest jako ostateczność. Ponadto, jeśli nie występuje konieczność chirurgiczna, a nie udaje się pacjenta ani wentylować, ani też zaintubować, należy pacjenta obudzić i odstąpić od dalszych prób intubacji. Przestrzeganie powyższych zasad pozwoliło w ostatnich czterech latach zredukować liczbę incydentów śmiertelnych spowodowanych nieskutecznym bądź niewłaściwym
zabezpieczeniem drożności dróg oddechowych (Wanyura i wsp.2007; Mayzner-Zawadzka i wsp.2011a, 2011b; Wołowicka i wsp.2008; Larsen 2010a, 2010b).
świadczeniodawców Ustawa o Prawach Pacjenta (Dz. U z dnia 31 marca 2009 r.) w art. 8., która mówi: „Pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielanych z należytą starannością przez podmioty udzielające świadczeń w warunkach odpowiadających określonym w odrębnych przepisach wymaganiom fachowym i sanitarnym. Podczas udzielania świadczeń zdrowotnych osoby wykonujące zawód medyczny kierują się zasadami etyki zawodowej określonymi przez właściwe samorządy zawodów medycznych” (Dz. U z dnia 31 marca 2009r.). Jakość świadczonych usług z perspektywy świadczeniodawcy jest oceniana na podstawie określonych standardów, obiektywnych danych i wskaźników. W procesie oceny jakości opieki uwzględnia się obecnie dane obiektywne, mierzalne oraz dane uzyskane z pomiaru subiektywnych opinii pacjentów na temat świadczonej opieki. Jest to podejście szczególnie zalecane gdyż postrzeganie przez pacjenta jakości otrzymanej opieki, czyli jego satysfakcja, może zdecydowanie różnic się od tej postrzeganej przez profesjonalistów (Laschinger i wsp. 2005). W ostatnich latach w naukach medycznych obserwuje się systematyczny wzrost zainteresowania problematyką jakości opieki pielęgniarskiej na oddziałach szpitalnych. W początkowym okresie zapewnienia odpowiedniego poziomu jakości opieki pielęgniarskiej przedmiotem oceny była struktura systemu (wyposażenie oddziału, środowisko, kadra) oraz sam proces świadczenia opieki pielęgniarskiej (praktyka zawodowa, proces pielęgnowania). Wychodzono z założenia, że w dobrze przygotowanym środowisku (struktura), świadcząc dobrą opiekę pielęgniarską (proces), osiągnie się dobre efekty tej pracy. W latach 70. ubiegłego wieku powstały pierwsze narzędzia do pomiaru jakości opieki pielęgniarskiej na oddziałach szpitalnych. Okres od lat
Satysfakcja pacjenta z opieki
Zadowolenie pacjentów według Pascoe określane jest jakoich subiektywną reakcję na opiekę zdrowotną, która aktualnie otrzymują (Pascoe 1983). Każdy pacjent porównuje swoje doświadczenia z opieki z pewną oczekiwaną normą. Norma ta może przyjmować takie poziomy jak: poziom idealny, poziom minimalne oczekiwany, średni poziom z ostatnich doświadczeń. Tylko pacjent może wychwycić rozbieżności pomiędzy oczekiwanym standardem opieki, a tym, czego rzeczywiście doświadczył. Zmiana w poziomie zadowolenia- satysfakcji, wystąpi wówczas gdy różnica pomiędzy rzeczywistym i oczekiwanym poziomem opieki będzie dla niego istotna. Niski poziom zadowolenia niekoniecznie oznacza niezadowolenie z opieki, ponieważ pacjent może mieć bardzo niewielkie oczekiwania wobec opieki. Zadowolenie pacjenta jest oparte na emocjach, wewnętrznych cechach psychologicznych (np.skłonność do wdzięczności), kulturowym nastawieniu do zdrowia i opieki zdrowotnej lub współdziałaniu i zależności wszystkich tych elementów (Cleary i wsp.1988). Podczas oceny przez świadczeniodawcę konkretnych elementów, satysfakcja pacjenta wydaje się mieć kilka wymiarów, które pozwalają wyodrębnić w opiece komponenty techniczne iinterpersonalne. Eksperci w dziedzinie pielęgniarstwa w pojęciu zadowolenie pacjentów z opieki wyróżniają wymiar opieki manualnej/technicznej, edukacji i zaufania (Buckley i wsp. 2000; Bell i wsp. 2009).
Satysfakcja pacjenta ze znieczulenia
W literaturze przedmiotu bardzo dużą rolę przypisuje się satysfakcji pacjenta ze znieczulenia. W Polsce pomiar satysfakcji pacjentów z otrzymanego znieczulenia jest bardzo nielicznie opisany w dostępnych publikacjach. W 2005 r. na łamach czasopisma „Anestezjologia i Intensywna Terapia” ukazał się artykuł, w którym porównano zastosowanie piersiowej blokady przykręgowej i znieczulenia ogólnego w chirurgii gruczołu piersiowego. Paleczny i wsp. (2005) w trzeciej dobie po zabiegu operacyjnym korzystając ze skali ISAS dokonali oceny zadowolenia chorych z zastosowanego znieczulenia. Dodatkowo pacjentki, które w przeszłości z różnych wskazań były poddane znieczuleniu ogólnemu, poproszono o porównanie zastosowanego obecnie znieczulenia ze znieczuleniem przebytym wcześniej (Paleczny i wsp. 2005). Dexter i wsp. podają, że zespół anestezjologiczny musi być w stanie zmierzyć poziom satysfakcji pacjenta ze znieczulenia z co najmniej trzech powodów.
