OCENA PRACY NAUCZYCIELA aspekty prawne, zasady i ..., Notatki z Zarządzanie zasobami ludzkimi

Pobierz OCENA PRACY NAUCZYCIELA aspekty prawne, zasady i ... i więcej Notatki w PDF z Zarządzanie zasobami ludzkimi tylko na Docsity! 1 Adam Myśliwiec 18-400 Łomża OCENA PRACY NAUCZYCIELA aspekty prawne, zasady i procedury oraz propozycje rozwiązań Praca nauczyciela – praca u źródeł, kryje w sobie ogromny potencjał mądrości i pokory, odwagi i wierności, wspaniałomyślności i odpowiedzialności – pozwala człowiekowi odkryć drugiego człowieka jako wartość, za którą jest się w pewnym sensie odpowiedzialnym. 2 Wstęp Kierowanie ludźmi, określane jako zarządzanie zasobami ludzkimi stanowi jedną z podstaw określania strategii personalnej każdego zakładu pracy. Odpowiednia identyfikacja zasobów ludzkich rozumiana jako określenie ich mocnych ale i słabych stron pozwala właściwie planować różne procesy w miejscu pracy. Ocena pracy w każdym zawodzie wzbudza dużo emocji i dyskusji ale szczególnie w zawodzie nauczyciela. Emocje i związane z nimi obawy o obiektywizm oceny często wynikają z braku wiedzy i informacji na temat jej praktycznego przebiegu – głównie ze strony nauczycieli. Dlatego też ocena pracy nauczyciela jest jednym z trudniejszych zadań dla dyrektora szkoły, szczególnie w kontekście pełnego obiektywizmu podejmowanych działań. Mimo zmieniających się przepisów prawa w tym zakresie problem jest zawsze aktualny i ważny. W pierwszej części niniejszej pracy omówione będą aspekty formalnoprawne dotyczące oceny pracy nauczyciela. Druga część zawiera analizę głównych obszarów wymagań jakie musi brać pod uwagę dyrektora podczas dokonywania oceny pracy. Przedstawię również propozycje przygotowania i postępowania oceniającego oraz kryteriów oceny którymi powinien kierować się zarówno dyrektor jak i oceniany przez niego nauczyciel. Kolejna część to propozycja „szkolnej” procedury oceniania. Rozdział 1 Aspekty prawne oceny pracy nauczyciela. Nauczyciel podczas swojej pracy zawodowej może być wielokrotnie oceniany. Podczas zdobywania kolejnych stopni awansu zawodowego dyrektor szkoły ocenia dorobek zawodowy nauczyciela za okres odbywanego stażu. Jednakże ocena dorobku zawodowego a ocena pracy nauczyciela to dwie sprawy które różnią się nie tylko procedurą i kryteriami ale również trybem odwoławczym. Szczegółowa analiza oceny dorobku zawodowego wymaga odrębnego opracowania. 5 1) nauczyciela; 2) organu sprawującego nadzór pedagogiczny; 3) organu prowadzącego szkołę; 4) rady szkoły; 5) rady rodziców. 2. Dyrektor szkoły jest obowiązany dokonać oceny pracy nauczyciela w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku. 3. Ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy i jest zakończona stwierdzeniem uogólniającym: 1) ocena wyróżniająca, 2) ocena dobra, 3) ocena negatywna. 4. Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, który przy jej dokonywaniu może zasięgnąć opinii samorządu uczniowskiego. 5. Oceny pracy dyrektora szkoły oraz nauczyciela, któremu czasowo powierzono pełnienie obowiązków dyrektora szkoły, dokonuje organ prowadzący szkołę w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. 6. Organ prowadzący dokonuje oceny pracy dyrektora szkoły po zasięgnięciu opinii rady szkoły i zakładowych organizacji związkowych działających w tej szkole. Przy ocenie pracy dyrektora przepis z p. 2 (3 miesięczny okres oceny) stosuje się odpowiednio. 7. Ocenę pracy ustala się po zapoznaniu nauczyciela z jej projektem oraz wysłuchaniu jego uwag i zastrzeżeń. 8. Od ustalonej oceny pracy, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia, przysługuje: 1) nauczycielowi – prawo wniesienia odwołania, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą; 2) dyrektorowi szkoły – prawo złożenia wniosku o ponowne ustalenie oceny jego pracy do organu, który tę ocenę ustalił. 9. Organ, o którym mowa w p. 8, powołuje w celu rozpatrzenia odwołania lub wniosku zespół oceniający. Od oceny dokonanej przez zespół oceniający nie przysługuje odwołanie. Tyle Karta Nauczyciela, tak więc dyrektor szkoły ma obowiązek dokonywania oceny pracy innych nauczycieli ale sam również takiej ocenie podlega. 6 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu dokonywania oceny (…) określa szczegółowe zasady i procedury dokonywania oceny pracy nauczyciela. Precyzuje ono zarówno szczegóły postępowania oceniającego w stosunku do nauczycieli zatrudnionych w przedszkolach i szkołach, nauczycieli konsultantów i metodyków (doradców metodycznych) oraz nauczycieli pełniących funkcje dyrektorów szkół jak również procedury odwoławcze od oceny pracy. §2.1.Oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, w której jest zatrudniony nauczyciel. 2. W przypadku gdy dyrektorem szkoły jest osoba nieposiadająca kwalifikacji pedagogicznych, oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły w porozumieniu z nauczycielem zajmującym inne stanowisko kierownicze i sprawującym w tej szkole nadzór pedagogiczny. 3. W przypadku gdy dyrektorem szkoły jest osoba nieposiadająca kwalifikacji pedagogicznych, oceny pracy nauczyciela zajmującego inne stanowisko kierownicze i sprawującego w tej szkole nadzór pedagogiczny dokonuje dyrektor szkoły w porozumieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny. 4. W przypadku uzupełniania przez nauczyciela tygodniowego wymiaru zajęć – oceny pracy nauczyciela dokonuje dyrektor szkoły, w której zatrudniony jest nauczyciel, w porozumieniu z dyrektorem szkoły, w której nauczyciel uzupełnia obowiązkowy wymiar zajęć. 5. Oceny pracy nauczyciela doradcy metodycznego dokonuje dyrektor szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, po uzyskaniu oceny pracy dokonanej przez dyrektora właściwej placówki doskonalenia nauczycieli, w zakresie dotyczącym wykonywania funkcji doradcy metodycznego. 6. Kryterium oceny pracy nauczyciela stanowi stopień realizacji zadań określonych w art. 6 KN i art. 4 ustawy (uso), zadań statutowych szkoły oraz obowiązków określonych w art. 42, ust. 2 KN – ustalony w wyniku sprawowanego nadzoru pedagogicznego. 7. Na ocenę pracy nauczyciela nie mogą mieć wpływu jego przekonania religijne i poglądy polityczne, a także fakt odmowy wykonania przez nauczyciela polecenia służbowego, gdy odmowa taka wynikała z uzasadnionego przekonania nauczyciela, że wydane polecenie było sprzeczne z dobrem ucznia, dobrem służby albo dobrem publicznym. 7 8. Dyrektor szkoły dokonuje oceny pracy nauczyciela, uwzględniając w szczególności: 1) poprawność merytoryczną i metodyczną prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prawidłowość realizacji innych zadań zawodowych wynikających ze statutu szkoły, w której nauczyciel jest zatrudniony, kulturę i poprawność języka, pobudzanie inicjatywy uczniów, zachowanie odpowiedniej dyscypliny uczniów na zajęciach; 2) zaangażowanie zawodowe nauczyciela (uczestnictwo w pozalekcyjnej działalności szkoły, udział w pracach zespołów nauczycielskich, podejmowanie innowacyjnych działań w zakresie nauczania, wychowania i opieki, zainteresowanie uczniem i jego środowiskiem, współpraca z rodzicami); 3) aktywność nauczyciela w doskonaleniu zawodowym; 4) działania nauczyciela w zakresie wspomagania wszechstronnego rozwoju ucznia, z uwzględnieniem jego możliwości i potrzeb; 5) przestrzeganie porządku pracy (punktualność, pełne wykorzystanie czasu lekcji, właściwe prowadzenie dokumentacji). Rozporządzenie nie precyzuje wszystkich kwestii oceny, choćby ze względu na specyfikę każdej szkoły, pozostawiając je w gestii oceniającego dyrektora. Oceny nie da się w całości zaszufladkować w sztywne ramy wymagań, kryteriów i wskaźników. One mają jedynie pomóc w ocenie pracy nauczyciela (porównać do innych nauczycieli) i wskazują konieczne (ustawowe) obszary analizy. Ocena pracy nauczyciela – definicja, funkcje, skutki prawne Ocena to określenie rozmiaru lub zakresu czegoś albo opinia o czymś lub o kimś dokonana w wyniku analizy (Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego) i pokazuje stopień zgodności między założonym modelem a stanem faktycznym. W przypadku nauczyciela ocena jego pracy pełnić może różne funkcje. Te podstawowe to: 1. Informacyjna – pokazuje jaki jest stan realizacji zadań zawodowych nauczyciela i informuje o zakresie podejmowanych działań oraz uzyskiwanych wynikach. 2. Korekcyjna – ujawnia występujące w pracy braki i niedociągnięcia oraz powoduje ich usunięcie lub zapobieżenie im w przyszłości. Może być traktowana jako funkcja gwarancji poprawy jakości pracy nauczyciela i szkoły. 10 W przypadku oceny, na wniosek dyrektora, organu prowadzącego, organu sprawującego nadzór pedagogiczny, rady szkoły (rady pedagogicznej) lub rady rodziców, dyrektor powiadamia o tym na piśmie nauczyciela co najmniej na miesiąc przed dokonaniem oceny. Wskaźniki wymagań w poszczególnych kryteriach oceny pracy nauczyciela Poniżej prezentuję przykładowe wskaźniki oceny pracy nauczyciela w ramach „ustawowych” pięciu kryteriów (§2 ust. 8, p. 1-5 cytowanego wcześniej rozporządzenia z dnia 21.12.2012 r.) Większość z nich ma charakter uniwersalny ale każda szkoła (dyrektor) może coś do tej listy dodać lub z niej ująć. Wszystko zależy od specyfiki i głównych priorytetów szkoły, wniosków ze sprawowanego nadzoru pedagogicznego, ewaluacji wewnętrznej i zewnętrznej itp. Każdemu wskaźnikowi przypisany jest zakres (sposób) jego realizacji (spełniania wymagań) odpowiadający określonej ocenie. Kryterium 1. Poprawność merytoryczna i metodyczna prowadzonych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, prawidłowość realizacji innych zadań zawodowych wynikających ze statutu szkoły... kultura i poprawność języka, pobudzanie inicjatywy uczniów, zachowanie odpowiedniej dyscypliny uczniów na zajęciach. Wskaźniki Ocena wyróżniająca Ocena dobra Ocena negatywna Uzyskuje wysokie wyniki nauczania ustalone na podstawie egzaminów zewnętrznych, oraz badań wewnątrzszkolnych. Systematycznie ocenia wszystkie formy aktywności ucznia. Uwzględnia uczniów zdolnych, dobrych i mających trudności w nauce. Uczniowie znają zasady oceniania. Ocenia systematycznie wg znanych uczniom kryteriów. Jest sprawiedliwy w ocenianiu, uwzględnia możliwości ucznia. Niesystematycznie ocenia uczniów, nie zawsze przestrzega zasad oceniania. Nie zawsze uwzględnia możliwości ucznia. Potrafi budować narzędzia pomiaru przyrostu wiedzy (EWD). Przeprowadza badania, analizuje uzyskane wyniki oraz wykorzystuje wnioski do poprawy jakości swojej pracy. Stosuje narzędzia pomiaru osiągnięć ucznia oraz analizuje, formułuje i wdraża wnioski wynikające z badania. Nie stosuje narzędzi pomiaru wyników kształcenia. Nie dokonuje analizy i interpretacji osiągnięć uczniów. Nie wdraża wniosków wynikających z tych analiz. 11 Stosuje różne metody i formy pracy celem kształcenia u uczniów postawy badawczej oraz motywacji do osiągania lepszych wyników w nauce. Poszukuje nowatorskich form i metod pracy w oparciu o najnowsze osiągnięcia nauki. Tworzy programy autorskie. Wprowadza innowacje pedagogiczne. Stosuje aktywizujące metody nauczania, poszukuje nowoczesnych metod pracy. Lekcje są mało atrakcyjne. Nie zawsze celowo dobiera metody i formy pracy z uczniami. Sporadycznie osiąga założone cele. Systematycznie stosuje techniki komputerowe i technologię informacyjną. Uczniowie wysoko cenią atrakcyjność zajęć prowadzonych przez nauczyciela. Korzysta z technik komputerowych i technologii informacyjnej. Nie wykorzystuje na zajęciach technik komputerowych i technologii informacyjnej. Inspiruje i motywuje uczniów do osiągania jak najwyższych sukcesów w nauce. Stosuje różne metody pracy, włącza uczniów w organizację procesu lekcyjnego, przekazuje uczniom informację zwrotną. Motywuje uczniów do pracy nad własnym rozwojem. Systematycznie ocenia różne formy aktywności ucznia. Nie potrafi motywować uczniów do pracy nad własnym rozwojem. Rzadko stosuje metody aktywizujące i dostępne w szkole środki dydakt. Realizuje różne zadania wynikające ze statutu szkoły. Jest zaangażowany w życie szkoły, uczestniczy w planowaniu pracy szkoły i efektywnie realizuje dodatkowe zadania. Realizuje zadania wynikające ze statutu szkoły osiągając dobre wyniki. Unika dodatkowych zadań wynikających ze statutu szkoły. Właściwa kultura osobista i takt pedagogiczny. Potrafi łagodzić i zapobiegać konfliktom. Prezentuje wysoką kulturę osobistą, dba o dobre relacje innymi pracownikami, uczniami i rodzicami, wprowadza przyjazną atmosferę w środowisku szkolnym. Prezentuje właściwą postawę zawodową, potrafi współpracować w zespole. Niski poziom kultury, zachowania sprzeczne z zasadami etyki, lekceważący stosunek do innych. Wywołuje konflikty, negatywnie wpływa na innych. Kryterium 2. Zaangażowanie zawodowe nauczyciela (uczestnictwo w pozalekcyjnej działalności szkoły, udział w pracach zespołów nauczycielskich , podejmowanie innowacyjnych działań w zakresie nauczania, wychowania i opieki, zainteresowanie uczniem i jego środowiskiem, współpraca z rodzicami). Wskaźniki Ocena wyróżniająca Ocena dobra Ocena negatywna Aktywnie angażuje się realizację zadań wynikających z życia Uzyskuje bardzo dobre efekty prowadząc zajęcia pozalekcyjne. Inspiruje uczniów do Prowadzi zajęcia pozalekcyjne związane z jego warsztatem pracy będące Nie potrafi zainteresować młodzieży na zajęciach pozalekcyjnych, nie 12 szkoły. działań społecznych np. akcji charytatywnych. poszerzeniem programu nauczania. przejawia inicjatywy w realizacji zadań szkoły. Uczestniczy w pracy zespołów nauczycielskich. Aktywnie uczestniczy w pracy zespołów, chętnie dzieli się swoją wiedzą i umiejętnościami z członkami zespołu. Bierze udział w pracy zespołów nauczycielskich, sumiennie wywiązuje się z zadań. Brak aktywności i wywiązywania się z obowiązków członka zespołu. Współpracuje z instytucjami i organizacjami współpracującymi ze szkołą. Jest inicjatorem form współpracy z instytucjami wspierającymi szkołę. Poszukuje wsparcia uczniom potrzebującym pomocy. W miarę potrzeb współpracuje z instytucjami i organizacjami współpracującymi za szkołą. Nie współpracuje z instytucjami i organizacjami wspierającymi szkołę. Uczestniczy w organizacji imprez i uroczystości szkolnych. Jest inicjatorem wielu imprez i uroczystości szkolnych. Potrafi motywować uczniów do ich aktywnego udziału w przygotowaniu i prowadzeniu imprez szkolnych. Uczestniczy w organizowaniu imprez i uroczystości szkolnych. Nie włącza się w planowanie i organizowanie imprez i uroczystości szkolnych. Zna warunki życia ucznia i środowisko w którym przebywa. Zna i korzysta z metod diagnozy klasy i środowiska rodzinnego. Pozyskuje informacje o potrzebach ucznia i jego sytuacji rodzinnej i w miarę możliwości poszukuje rozwiązań. Organizuje pomoc psychologiczną i materialną, wykazując takt i zrozumienie. Rozpoznaje sytuację rodzinną ucznia i diagnozuje jego potrzeby. Szuka różnych form wsparcia uczniom potrzebującym. Nie przejawia zainteresowania środowiskiem ucznia Współpracuje z rodzicami uczniów. Właściwie przygotowuje i prowadzi. Rozszerza udział rodziców w życiu klasy i szkoły, organizacji imprez i uroczystości szkolnych. Wspiera rodziców w procesie wychowawczym. Rozszerza formy współpracy z rodzicami. Dba o dobre relacje i w miarę potrzeb wspiera ich w realizacji zadań wychowawczych. Ma problemy z wypracowaniem dobrych relacji z rodzicami uczniów (skargi rodziców). Nie przygotowuje się właściwie do zebrań z rodzicami. Kryterium 3. Aktywność nauczyciela w doskonaleniu zawodowym. Wskaźniki Ocena Ocena dobra Ocena negatywna 15 dokumentuje proces dydaktyczno- wychowawczy. oraz przepisów prawa w zakresie dokumentowania realizowanych zadań. Aktywnie uczestniczy w ewaluacji i doskonaleniu zasad dokumentowania realizowanych zadań. dydaktyczno- wychowawcze. Poszukuje własnych rozwiązań w tym zakresie. do dyscypliny pracy. Niesystematycznie dokumentuje proces dydaktyczno – wychowawczy. Promuje szkołę. Aktywnie współtworzy pozytywny wizerunek szkoły. Podejmuje działania na rzecz promocji szkoły poza środowisko lokalne. Angażuje się w tworzeniu pozytywnego wizerunku szkoły w środowisku lokalnym. Nie identyfikuje się ze szkołą, mało dba o pozytywny wizerunek szkoły. Aktywnie uczestniczy w zebraniach rady pedagogicznej. Uczestniczy aktywnie i systematycznie w zebraniach rady. Często prezentuje wypracowane przez zespół materiały. Posiada umiejętności ciekawego prowadzenia dyskusji i wyrażania własnego zdania. Obowiązkowo uczestniczy w zebraniach rady. Uczestniczy w dyskusjach i prezentacji efektów pracy zespołu. Biernie uczestniczy w zebraniach rady. Często jest przyczyną sytuacji konfliktowych. Przestrzega zasady dyscypliny pracy. Jest szczególnie obowiązkowy i odpowiedzialny w swoim działaniu, stanowiąc przykład dla innych. Ustala i egzekwuje przestrzeganie klasowych i szkolnych reguł. Rzetelnie wywiązuje się z obowiązków dyżurnego. Jest obowiązkowy w realizacji codziennych zadań szkoły. Nie dba o punktualność własną i uczniów. Wykorzystuje czas lekcji. Punktualnie rozpoczyna i kończy zajęcia. Dba o wszystkie fazy lekcji. Kreatywnie planuje i realizuje proces lekcyjny. Punktualnie rozpoczyna i kończy zajęcia. Umiejętnie wykorzystuje czas przeznaczony na realizację lekcji. Rzadko respektuje zasady czasu trwania lekcji. Zachowuje dyscyplinę w czasie zajęć. Wypracował z uczniami zasady pracy. Uczniowie przestrzegają je a w czasie zajęć panuje dobra atmosfera. Wobec uczniów stosuje pozytywne Na zajęciach panuje właściwa dyscyplina i przestrzegane są wspólnie wypracowane zasady. Nauczyciel cieszy się autorytetem wśród uczniów. Ma trudności we właściwym zdyscyplinowaniu uczniów. Często nie przestrzega zasad bhp. 16 wzmocnienia, właściwie reaguje na błędne wypowiedzi. Przejawia wysoką kulturę osobistą. Dba o porządek i wyposażenie swojej klasopracowni. Jego klasopracownia zawsze jest estetyczna. Potrafi pozyskać sponsorów i włącza rodziców do działań w tym zakresie. Dba o mienie szkolne. Wykazuje dbałość o estetykę pracowni i innych pomieszczeń szkolnych. Nie dba o estetykę i wystrój pracowni. Nie przejawia dbałości o mienie szkoły. Dba o właściwe relacje interpersonalne w szkole. Posiada wysoką kulturę i takt pedagogiczny. Jest uczynny i koleżeński. Skutecznie zapobiega konfliktom i potrafi je umiejętnie łagodzić. Cieszy się szacunkiem i uznaniem wśród uczniów, ich rodziców i pracowników szkoły. Prezentuje właściwą postawę etyczno- zawodową, współpracuje w zespole. Jest lubiany przez uczniów, rodziców, nauczycieli i pracowników szkoły. Dokumentowanie osiągnięć i efektów pracy nauczyciela – korzyści i sposoby Mając opracowane wskaźniki wystarczy właściwie dokumentować osiągnięcia nauczyciela w obszarach poszczególnych 5- ciu wymagań określonych w rozporządzeniu. Dyrektor, aby nie pominąć czegoś w ocenie, powinien znaleźć sposób monitorowania tych osiągnięć. Dlatego zrealizowane przez nauczyciela działania należy rejestrować stale, nie tylko z okazji oceny jego pracy (planowanej czy doraźnej). Nauczyciel z reguły szybko dostarcza do sekretariatu szkoły tylko te dokumenty, które zasilają jego Akta Osobowe (np. świadectwa, dyplomy dotyczące doskonalenia zawodowego) a z innymi dokumentami bywa różnie. Dlatego proponuję założenie dla każdego nauczyciela „teczki” która byłaby zbiorem wszelkich „dokumentów” i poświadczeń potwierdzających osiągnięcia i przebieg pracy nauczyciela oraz jego aktywność w różnych dziedzinach. Nauczyciel zobowiązany jest systematycznie dostarczać dyrektorowi w.w. dokumenty. Mogą to być np.: publikacje, programy autorskie, podziękowania, scenariusze apeli, notatka z realizacji jakiegoś przedsięwzięcia, ciekawego spotkania, przygotowania konkursu, zawodów, działań promujących szkołę, spotkania z rodzicami i wiele innych. Dyrektor, a może sekretarka szkoły (szczegół do przemyślenia), poświadcza je swoim podpisem i wkłada do teczki. 17 Ponadto dyrektor uzupełnia zawartość teczek o własne dokumenty np. kopie arkuszy obserwacji zajęć, wyników sprawdzianów przedmiotowych czy egzaminów zewnętrznych (matura, egzamin zawodowy), listy pochwalne, nagrody itp. Takie dokumentowanie osiągnięć nauczyciela może mieć bardzo duże znaczenie nie tylko w kontekście oceny jego pracy przez dyrektora. Odpowiednio przeanalizowane mogą stanowić materiał pomocniczy w czasie przydziału dodatku motywacyjnego, nagrody dyrektora szkoły itp. Nauczyciel i dyrektor bardzo łatwo mogą określić faktyczne osiągnięcia nauczyciela w jakimś czasie czy w zakresie konkretnego kryterium oraz „porównać” je do innych. W przypadku odwołania się nauczyciela od oceny pracy dokumentacja zawarta w teczkach może być przekazana przez dyrektora zespołowi oceniającemu. Analiza zawartości „teczek” może dać dyrektorowi pełniejszy obraz stopnia realizacji zadań szkoły i zaangażowania nauczycieli w ten proces. Wyciągnięte wnioski mogą skutkować potrzebą np. doskonalenia zawodowego nauczycieli, zdiagnozowania jakiegoś problemu, przeprowadzenia ewaluacji wewnętrznej w jakimś obszarze itp. Dyrektor może jeszcze zasięgnąć opinii właściwego doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, a w przypadku braku takich możliwości – opinii innego nauczyciela dyplomowanego lub mianowanego. Analiza pozostałej dokumentacji nauczyciela oraz obserwacja jego postaw i zachowań w środowisku szkolnym i pozaszkolnym skutkuje przyznaniem nauczycielowi określonej oceny. Opis KARTY OCENY PRACY nauczyciela. Art. 6a ust.4 Ustawy KN mówi, że ocena pracy nauczyciela ma charakter opisowy. Tylko w jaki sposób zróżnicować ocenę osiągnięć i zachowań nauczyciela aby sfinalizować ją uogólniającym stwierdzeniem – ocena wyróżniająca, dobra, negatywna. Żadne przepisy prawa nie określają wzoru redagowania tekstu oceny i jej uzasadnienia. Mogą więc istnieć różne koncepcje jego redagowania. Skoro oceniany jest nauczyciel to w opisie należałoby umieścić zarówno jego cechy osobowe jak również właściwe jego osiągnięcia, podejmowane działania oraz efekty tych działań. W tekście oceny nie należy nadużywać przymiotników, bo sprawiają wrażenie, że oceniającemu brakuje argumentów w postaci opisów działania, realnych faktów i 20 6. Poprzez właściwą organizację zapewnia bezpieczeństwo uczniom w szkole i na zajęciach pozalekcyjnych. W ostatnich latach zorganizował dwie wycieczki krajowe, jedną do..................................................... a drugą …................................................... 7. Aktywnie uczestniczy w pracach zespołu d /s ewaluacji będąc jej przewodniczącym. 8. Skutecznie współpracuje z ………………………….. organizując wyjazdy szkoleniowe młodzieży. 9. Systematycznie uczestniczy w doskonaleniu zawodowym. W roku szkolnym 2013/14 ukończył studium podyplomowe w zakresie …………………………………………... a w r. szk. 2014/15 kurs kwalifikacyjny z ...................................................................... Tekst oceny pracy jest bardzo ważnym dokumentem nie tylko służbowym ale i osobistym nauczyciela. Dlatego jego staranne zredagowanie powinno być obowiązkiem dyrektora szkoły. Przykład Karty Oceny Pracy zawierającej powyższe wskazówki zawiera załącznik.. Ponadto, zgodnie z cytowanym wcześniej Rozporządzeniem MEN z 21.12.2012 r. dyrektor szkoły jest obowiązany zapoznać nauczyciela z pisemnym projektem oceny i wysłuchać jego uwag i zastrzeżeń. Przy zapoznawaniu z projektem oceny może być obecny przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej. Nauczyciel, w ciągu 3 dni może zgłosić na piśmie swoje uwagi i zastrzeżenia. Dyrektor ustala ostateczną wersję oceny i jej oryginał przekazuje nauczycielowi a kopia wędruje do akt osobowych. Od ustalonej oceny nauczyciel ma prawo wnieść odwołanie do organu sprawującego nadzór pedagogiczny. Odwołanie musi złożyć w terminie 14 dni od dnia doręczenia, za pośrednictwem dyrektora szkoły. Odwołanie to, w terminie 30 dni od dnia jego wniesienia, rozpatruje zespół oceniający powołany przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny w składzie; 1) przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny, jako przewodniczący zespołu, 2) przedstawiciel rady pedagogicznej szkoły, 3) przedstawiciel rodziców z rady szkoły, a jeśli w szkole nie powołano rady to przedstawiciel rady rodziców, 4) właściwy doradca metodyczny, 5) przedstawiciel wskazanej przez nauczyciela zakładowej organizacji związkowej, jeśli taka w szkole działa. 21 Zespół może ustalić nową lub podtrzymać ocenę kwestionowaną przez nauczyciela i od tej oceny nie przysługuje nauczycielowi odwołanie. Ewentualną kopię nowej karty oceny pracy włącza się do akt osobowych nauczyciela a oryginał przekazuje nauczycielowi. Rozdział 3 Inne formy dokumentowania osiągnięć zawodowych nauczyciela. Dyrektor szkoły może stosować dowolny system dokumentowania osiągnięć zawodowych nauczyciela. Żadne przepisy nie określają ani form, ani sposobów dokonywania oceny pracy nauczyciela ale każdy dyrektor powinien mieć opracowany i przyjęty do realizacji „swój” plan, szczególnie dotyczący gromadzenia obiektywnych danych o nauczycielu i jego osiągnięciach edukacyjno-wychowawczych. . Zawsze jednak musi w swojej ocenie ustosunkować się do 5 kryteriów wymagań zawartych w §2.8 Rozporządzenia MEN z dn. 21.12.2012 r. w sprawie kryteriów (…), a opis i uzasadnienie będzie najważniejszym elementem karty oceny. Każda forma (system) oceny pracy, jeśli spełnia powyższe warunki i pomaga w obiektywnym jej dokonaniu, jest dopuszczalna. Przykładem może być „punktowy” system oceny polegający na przyznawaniu nauczycielowi punktów za spełnienie wymaganego kryterium na określonym poziomie. Przykłady takich kryteriów prezentuje poniższa tabela. Kryteria i wskaźniki oceny pracy nauczyciela Ocena pracy nauczyciela Lp. Wyróżniająca Dobra Negatywna 1 Na bieżąco dokonuje ewaluacji osiągnięć edukacyjnych i wprowadza modyfikacje do dydaktycznego plany pracy. Prawidłowo i terminowo realizuje podstawę programową. Nie realizuje podstawy programowej. 2 Efektywnie poszukuje i stosuje nowatorskie Właściwie dobiera formy i metody pracy. Niewłaściwie dobiera formy i metody pracy, nie osiąga 22 formy i metody pracy. planowanych celów. 3 Treści kształcenia dostosowane do możliwości uczniów, korelują z treściami innych przedmiotów. Treści nauczania zgodne z podstawą programową i służą osiągnięciu celów kształcenia. Treści nauczania nie w pełni zgodne z podstawą programową. 4 Oprócz dostępnych, stosuje środki dydaktyczne wykonane samodzielnie. Stale wzbogaca swój warsztat pracy. Prawidłowo dobiera i stosuje różne środki dydaktyczne, dba o swój warsztat pracy. Nie wykorzystuje dostępnych środków dydaktycznych, nie dba o własny warsztat pracy. 5 Często proponuje uczniom ciekawe formy zajęć, tworzy przyjazny klimat uczenia się. Nie ma problemów z utrzymaniem dyscypliny. Prawidłowo organizuje pracę uczniów, dba o zachowanie właściwej dyscypliny podczas zajęć. Ma problemy z organizacją oraz dyscypliną podczas zajęć 6 Uczniowie osiągają wysokie wyniki nauczania. Nauczyciel dokonuje ewaluacji osiągnięć uczniów. Wyniki nauczania mieszczą się w wartościach przeciętnych i wysokich. Uczniowie osiągają słabe wyniki w zakresie umiejętności kształconych przez nauczyciela. 7 Stosuje ocenianie wspierające – wymagania na poszczególne oceny uwzględniają możliwości uczniów. Ocenia uczniów wg zasad określonych w statucie szkoły. PSO uwzględnia specyfikę jego przedmiotu. Nie opracował przedmiotowego systemu oceniania. 8 Ocenianie ma charakter wspierający. Oceny dostarczają pełnej informacji o stopniu opanowania materiału. Właściwie stosuje przepisy o ocenianiu w zakresie form, skali i ilości ocen. Ocenianie jest niesystematyczne. Stosuje najczęściej jedną formę oceniania. 9 Uzasadnia każdą ocenę, wskazując obszary wymagające poprawy. Wskazuje słabe i mocne strony ucznia. Pełni funkcję motywacyjną. Uzasadnia wartość oceny, wykorzystuje porównania ilościowe na poszczególne stopnie. Nie uzasadnia oceny. Nie wskazuje słabych ani mocnych stron ucznia. 10 Rozpoznaje szczególne zdolności uczniów oraz ich dysfunkcje poprzez prowadzenie odpowiednich analiz i diagnoz. Korzysta z pomocy specjalistów do analizy wyników i Zna potrzeby i możliwości psychofizyczne uczniów. Wiedzę pozyskuje poprzez obserwację oraz analizę prac uczniowskich i dokumentacji pedagogiczno- psychologicznej uczniów. Nie rozpoznaje i nie zna zdolności uczniów, ich możliwości psychofizycznych oraz potrzeb edukacyjnych. 25 26 Jest odpowiedzialny za wszystkie własne działania edukacyjne i wychowawcze oraz zdyscyplinowany w ich realizacji. Jest punktualny w codziennym życiu szkoły Nie dba o własną punktualność i dyscyplinę pracy. 27 Jest kreatywny w planowaniu i prowadzeniu lekcji. Zwraca szczególną uwagę na właściwe proporcje czasu przeznaczonego dla uczniów i dla siebie. Właściwie planuje przebieg zajęć. Umiejętnie wykorzystuje czas przeznaczony na ich realizację Nie zawsze respektuje zasady czasu trwania zajęć. 28 Stosuje wypracowane z uczniami zasady pracy. Dba o dobrą atmosferę. Pozytywnie wzmacnia uczniów w ich działaniu. Cieszy się szacunkiem i autorytetem wśród uczniów. W pracy z uczniami zachowuje odpowiednią dyscyplinę i przestrzega wcześniej wypracowanych zasad. Nie zabiega o właściwą atmosferę w czasie zajęć. 29 Właściwie pełni dyżury. Zachowuje równowagę między dialogiem a posłuszeństwem. Wywiązuje się z obowiązków nauczyciela dyżurnego Nie przestrzega obowiązków nauczyciela dyżurnego. 30 Wykazuje wysoką kulturę osobistą i takt pedagogiczny. Potrafi zapobiegać konfliktom i łagodzić je. Prezentuje właściwą postawę etyczno-zawodową, umie współpracować w zespole. Nie zawsze prezentuje właściwy poziom kultury. Negatywnie wpływa na innych nauczycieli i pracowników szkoły. Kryteriów może być dowolna ilość, podobnie jak i przyjęta do nich „punktacja”. Każda szkoła (dyrektor) określa swoje priorytety działań, w związku z tym i kryteria oceny mogą być inne, podobnie jak przyjęta do nich „punktacja”. Jest to tylko przykład innej formy (sposobu) oceniania. Wystarczy bowiem obiektywnie przydzielone punkty przenieść do odpowiedniej tabeli (karty), żeby mieć przynajmniej „wstępną” ocenę pracy danego nauczyciela. Przykład takiej karty prezentuję poniżej. 26 POMOCNICZA KARTA OCENY PRACY NAUCZYCIELA …................................................................. ( imię i nazwisko nauczyciela ) Za każde kryterium przyznaje się 0 – 2 pkt. :  ocena wyróżniająca - 2 pkt.  ocena dobra - 1 pkt  ocena negatywna - 0 pkt Nr kryt. Przyznane punkty Nr kryt. Przyznane punkty Nr kryt. Przyznane punkty 1 11 21 2 12 22 3 13 23 4 14 24 5 15 25 6 16 26 7 17 27 8 18 28 9 19 29 10 20 30 Ocena wyróżniająca : 40 – 60 pkt. Suma punktów: …....................... Ocena dobra : 25 – 39 pkt Ocena negatywna : 0 – 24 pkt UWAGA ! Ilość punktów nie jest jedynym kryterium otrzymania oceny. Data i podpis dyrektora: …………………………………. 27 Szkolna procedura oceny pracy nauczycieli Nie jest w szkołach (placówkach oświatowych) powszechnie stosowana a mogłaby ułatwić dyrektorowi dokonywanie oceny pracy swoich podwładnych. Nie wszyscy nauczyciele znają prawa i obowiązki, wielu myśli że, dyrektor w ramach nadzoru pedagogicznego może tylko dokonać obserwacji ich zajęć i na tym sprawa się kończy. Nauczyciel nie tylko powinien , on musi wiedzieć że, jego praca podlega ocenie. Ale w tej sytuacji nauczyciel ma również prawo wiedzieć kto i kiedy może takiej oceny dokonać, jakie są zasady, kryteria i tryb jej dokonywania. Sposób i zasady gromadzenia informacji o realizowanych przez nauczyciela przedsięwzięciach, rodzaj dokumentów związanych z przebiegiem pracy zawodowej - wszystkie te kwestie powinny być znane nauczycielom. Tymczasem procesy oceny pracy nauczyciela często nie podlegają żadnym ustalonym rygorom, dokonywane są przez dyrektorów nieregularnie i bez określonych jasno procedur. W każdej szkole powinien funkcjonować „jakiś” dokument określający zasady dokonywania oceny pracy nauczycieli. Dokument taki powinien przedstawiać przyjęty w szkole proces gromadzenia informacji o pracy nauczycieli oraz określać przebieg i zasady dokonywania jej oceny. Ważne jest żeby te procedury znali wszyscy nauczyciele. Mogą one być „narzucone z góry” przez dyrektora albo opracowane np. przez zadaniowy zespół nauczycielski następnie zaakceptowane przez dyrektora i przyjęte przez radę pedagogiczną. Przykład takiego dokumentu przedstawiam poniżej. 30 6. Dyrektor przystępuje do dokonania oceny pracy w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku wykonując poniższe czynności: 1) może wystąpić z wnioskiem o opinię o ocenianym nauczycielu do samorządu uczniowskiego (opinia nie jest wymagana), 2) może zasięgnąć opinii doradcy metodycznego na temat pracy nauczyciela, 3) na wniosek nauczyciela zasięga opinii doradcy metodycznego o nauczycielu (opinia na piśmie), 4) porozumiewa się w kwestii oceny pracy z dyrektorem szkoły w której nauczyciel uzupełnia etat (jeśli dotyczy), 5) przeprowadza kontrolno-oceniające obserwacje zajęć realizowanych przez nauczyciela, 6) analizuje poprawność prowadzenia przez nauczyciela wszelkiej dokumentacji szkolnej, a szczególnie: dzienników lekcyjnych i arkuszy ocen. 7) analizuje dokumentację zawartą w „teczce” przebiegu pracy zawodowej nauczyciela, 8) na podstawie „kryteriów i wskaźników” wypełnia „pomocniczą kartę oceny pracy nauczyciela”, 9) opracowuje projekt oceny pracy nauczyciela wg wzoru, 10) zapoznaje nauczyciela z projektem oceny i wysłuchuje jego ewentualnych uwag i zastrzeżeń (na wniosek nauczyciela przy tych czynnościach może być obecny przedstawiciel zakładowej organizacji związkowej), 11) przyjmuje, zgłoszone przez nauczyciela na piśmie uwagi, jednak nie później niż 3 dni od dnia zapoznania się z projektem oceny, 12) ustala ostateczną wersję oceny, oryginał oceny przekazuje nauczycielowi a odpis trafia do akt osobowych nauczyciela. 7. Ewentualne odwołanie od oceny nauczyciel kieruje, za pośrednictwem dyrektora szkoły, do Kuratorium Oświaty w ………..…………, w terminie do 14 dni od dnia jej doręczenia. 8. Odwołanie powyższe rozpatruje, powołany przez Kuratora Oświaty, zespół oceniający, w terminie 30 dni od dnia wniesienia odwołania. 9. Zespół oceniający może ustalić nową lub podtrzymać ocenę kwestionowaną przez nauczyciela. Od tej oceny nie przysługuje nauczycielowi odwołanie. 10. Kopia nowej oceny (ewentualnie) wędruje do akt osobowych nauczyciela. 31 Zakończenie Ocenianie nie jest sprawą łatwą. Prowadzono wiele badań na temat oceniania uczniów. Badania wykazały, że te same prace uczniowskie przedłożone różnym nauczycielom otrzymywały różne oceny, od bardzo dobrych do niedostatecznych. Jest więc bardzo ważne, aby przy ocenianiu uwzględniać właściwe kryteria, które – uwaga – muszą być znane również uczniom (Doming). Te same mechanizmy funkcjonują przy dokonywaniu oceny pracy nauczycieli. Tu też obie strony, oceniająca (dyrektor) i oceniana (nauczyciel) muszą znać kryteria, zasady i metody oceny. Najlepsze kryteria i narzędzia nie „wyręczą” dyrektora w obiektywnym dokonaniu oceny jeśli nie będzie stosował min. takich zasad jak : 1. Zasada jawności – nauczyciele znają system oraz kryteria i metody oceniania. 2. Obiektywność – trudno być obiektywnym jeśli dyrektor wyraźnie nie lubi kogoś z nauczycieli. Powinien jednak pamiętać, że oceniana jest nie dana osoba a pracownik wykonujący w szkole przydzielone mu obowiązki. 3. Powtarzalność i systematyczność – ocenianie powinno być dokonywane cyklicznie, w ustalonych wcześniej terminach (np. co 4 – 5lat). 4. Powszechność – każdy nauczyciel powinien podlegać ocenie. 5. Pozytywne nastawienie – obie strony powinny rozumieć korzyści wynikające z oceny, że to nie jest pretekst do krytyki a chęć zbadania postępów rozwoju nauczyciela i określenia obszarów wymagających np. wspomagania. Często ocena pracy nauczyciela kończy się jego podpisem na karcie oceny a powinna… szczerą rozmową dyrektora z nauczycielem. Skuteczna rozmowa oceniająca to dialog, podczas którego obie strony omawiają każdy element zakresu obowiązków, każdy wcześniej wyznaczony cel oraz uzyskane efekty działań. Dyrektor powinien również wysłuchać nauczyciela w kwestii ewentualnie niezrealizowanych zadań ale przede wszystkim w kwestii jego oczekiwań w toku dalszej pracy. Oceny dokonane wg takich zasad to nie tylko spełnienie przez dyrektora „ustawowego” obowiązku. Mogą służyć dyrektorowi do motywowania nauczycieli w realizacji ich zadań czy też ułatwiać podejmowanie decyzji w przyznawaniu nagród i wyróżnień. Przede wszystkim jednak pozwalają rozpoznać możliwości i zdolności kadry nauczycielskiej w procesie realizacji zadań szkoły wynikających ze statutu szkoły oraz innych dokumentów prawa oświatowego. 32 Dokumentem końcowym dokonanej przez dyrektora oceny jest „Karta Oceny Pracy” nauczyciela, znajdująca się w jego aktach osobowych. Jest ona finalną opinią dyrektora o nauczycielu, po przeprowadzeniu postępowania oceniającego. Najistotniejszym jej elementem jest p-kt 12. „Ocena pracy i jej uzasadnienie”, który zawiera pisemny osąd o nauczycielu. Dyrektor , oceniając nauczyciela, powinien brać pod uwagę wiele aspektów jego pracy, aktywności i osiągnięć o których wcześniej była mowa. Jeśli przy ocenie będzie się opierał tylko na 5 „ustawowych” obszarach, zawartych w § 2.8. rozporządzenia z 21.12.2012 r., to ocena choć „formalna” będzie niekompletna. W uzasadnieniu oceny powinniśmy przeczytać nie tylko o najważniejszych osiągnięciach dydaktyczno-wychowawczych nauczyciela ale również o tym czy jest obowiązkowy i systematyczny, czy stale się dokształca, czy jest zaangażowany w życie szkoły i uczniów, jak jest postrzegany przez innych, czy jest lubiany itp., itd. Taki opis charakteryzuje nauczyciela nie tylko jako pedagoga i wychowawcę ale przede wszystkim jako człowieka. Bo „dobry nauczyciel” to nie tylko ten który posiada ogromną wiedzę przedmiotową i często pedagogiczną, to jest ktoś kto umie tą wiedzę przekazać innym, kto umie motywować do nauki, kto tworzy przyjazną atmosferę, kto ma czas dla innych i komu zawsze można zaufać. Życzę wszystkim dyrektorom aby tylko takich nauczycieli oceniali. Załącznik (przykład) KARTA OCENY PRACY 1. Imiona i nazwisko nauczyciela: Stanisław Tadeusz Podkomorzy 2. Data urodzenia : 01 stycznia 1970 r. 3. Wykształcenie: mgr inż. budowy maszyn 4. Staż pracy pedagogicznej: 15 lat i 6 miesięcy 5. Nazwa szkoły : Zespół Szkół Centrum Kształcenia w Adamowie 6. Zajmowane stanowisko: nauczyciel przedmiotów zawodowych 7. Stopień awansu zawodowego : nauczyciel dyplomowany 8. Data rozpoczęcia pracy w szkole: 1 września 2000 r.