Ocena przydatności badania mechaniki oddychania u noworodków, Publikacje z Neonatologia

Pobierz Ocena przydatności badania mechaniki oddychania u noworodków i więcej Publikacje w PDF z Neonatologia tylko na Docsity! Katedra i Klinika Neonatologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 1, zeszyt 4, 245-252, 2008 Ocena przydatności badania mechaniki oddychania u noworodków MALWINA KUŹNIAK, MARTA SZYMANKIEWICZ Streszczenie Mechanika oddychania odzwierciedla fizyczne właściwości układu oddechowego. Parametry mechaniki oddychania odzwierciedlają dynamiczne relacje między ciśnieniami, objętościami i przepływem gazów w płucach. Wyjaśniają one proces oddychania i wymiany gazowej zarówno w zdrowych, jak i zmienionych patologicznie płucach. Poniższy artykuł prezentuje argumenty przemawiające za przydatnością wykonywania pomiarów mechaniki oddychania ze względu na ich wartość kliniczną i naukową. Mierzenie mechaniki oddychania dostarcza danych umożliwiających dostosowanie parametrów wentylacji mechanicznej w taki sposób, aby uniknąć ciśnieniowego uszkodzenia płuc, a także wystąpienia niedodmy. Na ich podstawie możliwe jest również opracowywanie wytycznych dotyczących zakończenia sztucznej wentylacji oraz ECMO. Istnieje możliwość zmodyfikowania sposobu leczenia w zależności od rodzaju procesu patologicznego w płucach, ponieważ mechanika oddychania odzwierciedla efekty terapeutyczne środków farmako- logicznych. Umożliwia ponadto przewidywanie wystąpienia, ciężkości oraz dynamiki przebiegu choroby płuc. Pomiar parametrów mechaniki oddychania dostarcza danych pozwalających na prognozowanie co do funkcji układu oddechowego w przyszłości, zacho- rowalności i śmiertelności w zależności od stopnia strukturalnego i czynnościowego uszkodzenia płuc. Należy kontynuować i udosko- nalać badanie mechaniki oddychania u noworodków, ponieważ w tej grupie wiekowej istnieją liczne ograniczenia związane z koniecz- nością użycia odpowiednio przystosowanego sprzętu, trudnościami interpretacyjnymi wyników pomiarów, a także brakiem moż- liwości wykonywania tych badań na dużych populacjach zdrowych noworodków. Słowa kluczowe: noworodek, mechanika oddychania, podatność, opór, czynnościowa pojemność zalegająca (FRC) Mechanika oddychania odzwierciedla fizyczne właści- wości płuc. Opisuje ona dynamiczne relacje między ciś- nieniami, przepływem gazów oraz objętościami w płucach. Wyjaśnia proces oddychania zarówno w zdrowych, jak i chorych płucach. Pojedynczy cykl oddechowy składa się z fazy wdechu i wydechu. Do fizjologicznego wdechu dochodzi na skutek aktywacji mięśni wdechowych, przede wszystkim prze- pony oraz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych. W sta- nach patologicznych płuca mogą zostać wypełnione mie- szaniną oddechową albo wskutek zwiększenia ciśnienia pęcherzykowego (respirator z dodatnim ciśnieniem), albo obniżenia ciśnienia na powierzchni ciała (tzw. żelazne płuca). Wydech jest zazwyczaj procesem biernym, jed- nakże w stanach chorobowych może powodować zaanga- żowanie mięśni wydechowych (mięśnie brzucha, mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne). U noworodków występuje szereg odrębności struktu- ralnych i czynnościowych, które zmieniają mechanikę od- dychania w tym wieku rozwojowym w porównaniu z po- pulacją dzieci starszych lub osób dorosłych. Należą do nich: cylindryczny kształt klatki piersiowej z bardziej po- ziomym ustawieniem żeber, duża ilość elementów chrzęst- nych i tym samym niestabilność (duża podatność) klatki piersiowej, a u noworodków przedwcześnie urodzonych dodatkowo mała ilość włókien typu I („długodystanso- wych”) w przeponie oraz wysokie napięcie powierzchnio- we będące efektem niedoboru surfaktantu. Zagadnieniem podlegającym analizie w niniejszej pra- cy jest przydatność mierzenia parametrów mechaniki od- dychania u noworodków. Przytoczone poniżej badania przekonują zarówno o wartości klinicznej i praktycznej takich pomiarów, jak i ich użyteczności z naukowego punktu widzenia. Parametry mechaniki oddychania Podstawowe wartości opisujące mechanikę oddycha- nia to: ciśnienie, objętość, przepływ, podatność płuc i opór w drogach oddechowych, stała czasu oraz praca oddechowa. Ciśnienie (P) określane jest jako siła działająca na jed- nostkę powierzchni, skierowana prostopadle do tej po- wierzchni. Przepływ gazów do i z układu oddechowego powodowany jest przez różnicę pomiędzy ciśnieniem pęcherzykowym i w drogach oddechowych a ciśnieniem atmosferycznym. Przy spontanicznym oddychaniu ciśnie- nie wytwarzane jest przez mięśnie oddechowe (podczas wdechu) oraz przez tendencję rozciągniętych tkanek do powrotu do pozycji spoczynkowej (podczas wydechu), natomiast podczas wentylacji mechanicznej ciśnienie wytwarzane jest przez aparaturę. Podczas wdechu ciśnie- nie przezpłucne (równe różnicy ciśnień pęcherzykowego i atmosferycznego) musi przewyższyć siły sprężystości oraz opór dróg oddechowych. Charakter mieszaniny oddechowej opisują dwie wiel- kości: objętość i pojemność. Objętość (V) zależy od ciśnienia i temperatury miesza- niny oddechowej. W mechanice oddychania wyróżnia się cztery rodzaje objętości: – objętość oddechowa (TV – tidal volume), – wdechowa objętość zapasowa K. Kuźmiak, M. Szymankiewicz246 (IRV – inspiratory residual volume), – wydechowa objętość zapasowa (ERV – expiratory residual volume), – objętość zalegająca (RV – residual volume). Na pojemność składają się 2 lub więcej objętości płucne. Wyróżnia się następujące pojemności: – całkowita pojemność płuc (TLC – total lung capacity), – pojemność życiowa (VC – vital capacity), – czynnościowa pojemność zalegająca (FRC – functional residual capacity), – pojemność wdechowa (IC – inspiratory capacity). Dodatkowo u noworodków wyróżnia się pojemność życiową podczas płaczu (CVC – crying vital capacity). Jej ocena jest szczególnie przydatna w przypadku zaburzeń przebiegających z obniżeniem FRC (np. zespół zaburzeń oddychania) [1]. Przepływ (F) określa zmianę objętości mieszaniny oddechowej w czasie. Podczas spokojnego, spontanicz- nego oddychania przepływ jest laminarny. Natomiast wy- soki przepływ czy też przepływ gazów przez rurkę in- tubacyjną o małej średnicy jest przepływem turbulentnym. Pomiar przepływu polega na mierzeniu zmiany ciśnienia wzdłuż wykalibrowanego oporu. Opisane powyżej trzy wielkości fizyczne stanowią ele- menty składowe podstawowych pojęć mechaniki oddy- chania, tj. podatności układu oddechowego i oporu w dro- gach oddechowych. Podatność (C) definiowana jest jako zmiana objętości wywołana zmianą ciśnienia. Opisuje właściwości elastycz- ne płuc, czyli wartości ciśnienia niezbędne do zwiększenia objętości układu oddechowego. Jest wykładnikiem liczby otwartych pęcherzyków płucnych. Składają się na nią: po- datność płuc, podatność klatki piersiowej, a u pacjentów sztucznie wentylowanych dodatkowo podatność rurki intubacyjnej oraz rur respiratora. Wyróżnia się podatność statyczną i podatność dynamiczną. Na podatność dyna- miczną (Cdyn) w znacznym stopniu wpływają parametry sztucznej wentylacji (ciśnienie szczytowo-wdechowe, dodatnie ciśnienie wydechowe, częstość oddechów) oraz objętość oddechowa, a jej wartość jest z reguły niższa od podatności statycznej. Podatność statyczna (Cstat) nato- miast zależy od ilości czynnej tkanki płucnej. U noworodka wynosi ok. 1 ml/cm H2O. Opór w drogach oddechowych (Raw) obrazuje zmia- nę ciśnienia niezbędną do wywołania przepływu o war- tości 1 l/s. Spowodowany jest działaniem sił tarcia wystę- pujących między poruszającymi się cząsteczkami gazów oraz między przepływającym strumieniem gazów a ścia- nami dróg oddechowych. Za około 70% oporu podczas spontanicznego oddychania odpowiedzialne są górne drogi oddechowe, przede wszystkim nos, jama ustna, gardło i krtań. Dystalne odcinki drzewa oskrzelowego stanowią jedynie 10% całkowitego oporu w drogach oddechowych. Stała czasu (Tc) wyraża stosunek podatności do oporności układu oddechowego i opisuje czas, w jakim płuca wypełniają się mieszaniną oddechową lub z niej opróżniają. Czas potrzebny do opróżnienia płuc z 68% za- wartego w nich powietrza odpowiada jednej stałej czasu, natomiast trzy stałe czasu niezbędne są dla opróżnienia płuc z 95% objętości oddechowej. Obliczając stałą czasu u pacjenta sztucznie wentylowanego należy uwzględnić również stałą czasu dla rurki intubacyjnej i dla respiratora. Praca oddechowa (WOB) opisuje ilość pracy wyko- nanej przeciwko siłom elastycznym i oporowym płuc oraz klatki piersiowej. Odzwierciedla ona energię niezbędną do wywołania przepływu gazów wdłuż kierunku działania danej siły. Podczas spontanicznego oddychania 60-70% pracy oddechowej zużywane jest do pokonania sił statycz- no-elastycznych płuc i klatki piersiowej, natomiast pozos- tałe 30-40% służy do pokonania oporu związanego z obec- nością sił tarcia. Metody mierzenia mechaniki oddychania Badanie mechaniki oddychania u noworodków napo- tyka pewne ograniczenia, z których najbardziej oczywis- tym jest brak współpracy ze strony pacjenta, a ponadto trudności interpretacyjne wyników pomiarów ze względu na możliwość zadziałania licznych czynników zakłócają- cych ich wiarygodność [1]. Podstawowym urządzeniem służącym do pomiaru me- chaniki oddychania jest pneumotachometr. Za jego pomo- cą można dokonywać pomiarów zarówno u noworodków sztucznie wentylowanych, jak i oddychających sponta- nicznie. Pneumotachometr za pomocą czujnika przepływu mierzy różnicę ciśnień, potrzebną do wywołania prze- pływu przez jego światło oraz oblicza objętość przepływu z wartości przepływu przypadającej na jednostkę czasu. Wykorzystywane są również czujniki anemometryczne, w których przepływ obliczany jest na podstawie stop- nia ochłodzenia się przepływającego gazu, podgrzanego uprzednio do wysokiej temperatury [1]. Kolejną metodą pomiaru mechaniki oddychania jest pletyzmografia. Mierzy ona zmianę objętości gazów, wy- wołaną przez zmiany ciśnienia i temperatury spowodo- wane ruchami oddechowymi noworodka [1]. Techniki wypłukiwania gazów (helu lub tlenku azotu) służą do mierzenia czynnościowej pojemności zalegającej. Polegają one na ocenie obniżenia pierwotnie znanego stę- żenia gazu krążącego w zamkniętym układzie podczas oddychania mieszaniną helu i powietrza (metoda wypłu- kiwania helu) lub czystym tlenem (metoda wypłukiwania azotu) do momentu całkowitego wyeliminowania bada- nego gazu z pęcherzyków płucnych. Przepływ, ciśnienie i objętość dla pojedynczego odde- chu mogą być obliczone w momencie zrównania się ciś- Ocena przydatności badania mechaniki oddychania u noworodków 249 no, że minimalna podatność dynamiczna związana z udaną dekaniulacją wynosi 0,6 ml/cm H2O, natomiast wartość 0,8 ml/cm H2O pozwala na pewniejsze przewidywanie za- kończenia leczenia ECMO z sukcesem. Wystąpiła również odwrotna zależność pomiędzy wartością podatności dy- namicznej w momencie dekaniulacji a czasem trwania wentylacji mechanicznej, następującej po leczeniu ECMO, tzn. dzieci mające wyższą podatność wymagały krótszego czasu wspomagania oddychania. Seryjne pomiary oporu w drogach oddechowych mają niską wartość predykcyjną. Obserwowano jedynie spadek jego wartości w momencie dekaniulacji w porównaniu z wartością podczas rozpo- częcia ECMO. Badania te mogą być przydatne do określe- nia najwcześniejszego czasu, w którym możliwe jest zakończenie utlenowania pozaustrojowego z sukcesem. Fitzgerald i współpracownicy [31] wykorzystali bada- nia mechaniki oddychania prowadzone wśród noworod- ków ze skrajnie małą urodzeniową masą ciała (ELBW; <1000 g) do oceny, czy dzieci z zespołem zaburzeń oddy- chania (zwanym w pracy zespołem błon szklistych, HMD – hyaline membrane disease) mają bardziej zaburzo- ne funkcje płuc i napęd oddechowy podczas rozwoju przewlekłej choroby płuc (chronic neonatal lung disease; CNLD) niż dzieci wyłącznie z chorobą niedojrzałych płuc (ILD – immature lung disease). Wyjaśnienia wymaga zróż- nicowanie pomiędzy dwoma wspomnianymi grupami no- worodków. Noworodki z niedojrzałymi płucami, bez towa- rzyszącego zespołu zaburzeń oddychania (ILD), charak- teryzują się występowaniem bezdechu jako początkowego problemu oddechowego, z następowym małym wysiłkiem oddechowym przez kilka dób; średnim zapotrzebowaniem na tlen (FiO2 < 0,45) ewoluującym w czasie 1-2 tygodni; niewielką (lub żadną) odpowiedzią na leczenie surfak- tantem; niewielkimi lub niespecyficznymi zmianami w obrazie RTG klatki piersiowej oraz koniecznością utrzy- mania następujących parametrów respiratora: PIP < 20 cm H2O, 40-60 oddechów/minutę. Z kolei noworodki z zes- połem zaburzeń oddychania (HMD) w ciągu kilku godzin po urodzeniu rozwijają tachypnoe z towarzyszącym za- padaniem się klatki piersiowej; ich zapotrzebowanie na tlen jest wysokie (FiO2 > 0,50); wykazują zazwyczaj spekta- kularną odpowiedź na suplementację surfaktantem; na zdjęciu RTG klatki piersiowej widoczny jest powietrzny bronchogram, obraz mlecznej szyby; parametry respira- tora to: PIP > 20 cm H2O, częstość oddechów 40-60/min. Po- miar i analiza następujących parametrów mechaniki oddy- chania: częstość oddychania, objętość oddechowa, wenty- lacja minutowa, opór, podatność, impedancja płuc, praca oddechowa oraz ciśnienie otwarcia dróg oddechowych 100 ms po rozpoczęciu wdechu i maksymalne ciśnienie wde- chowe wykazały brak znaczących różnic między dziećmi z HMD i ILD. Wartości podatności płuc i oporu w drogach oddechowych u badanych noworodków w niewielkim stopniu odbiegały od wartości prawidłowych, w przeci- wieństwie do mniej niedojrzałych dzieci z ich charakte- rystycznym profilem obniżonej podatności i podwyż- szonego oporu płucnego [30]. Autorzy pracy wywniosko- wali, że uzasadniony jest konserwatywny optymizm co do rozwoju prawidłowej lub bliskiej prawidłowej czynności płuc u noworodków ze skrajnie małą urodzeniową masą ciała, niezależnie od ich przynależności do jednej z bada- nych grup. Do podobnych wniosków doszli Merth i współ. [33], którzy oceniali wybrane parametry mechaniki oddychania w grupie zdrowych, przedwcześnie urodzonych nowo- rodków, porównując je z kontrolną grupą zdrowych noworodków urodzonych o czasie. Ponieważ przed 37. ty- godniem ciąży płuca osiągają jedynie woreczkową fazę rozwoju, poród przedwczesny może być związany z za- hamowaniem wzrostu i rozwoju płuc, co potencjalnie mo- gą odzwierciedlać zmienione mechaniczne właściwości układu oddechowego [32]. Badacze stwierdzili te same wartości FRC w obu grupach dzieci skorygowane do dłu- gości ciała. Podatność układu oddechowego była niższa u noworodków przedwcześnie urodzonych, jednakże róż- nicę tę eliminowało odniesienie do wieku ciążowego. Objętość płuc również była podobna w tym samym wieku postkoncepcyjnym, aczkolwiek noworodki urodzone przedwcześnie były mniejsze, a tym samym miały mniej- sze objętości płuc, od noworodków urodzonych w termi- nie w tym samym wieku postnatalnym. Konkluzją tych badań było stwierdzenie, że wiek ciążowy < 37 tygodni jest związany z prawidłową mechaniką oddychania w od- niesieniu do wielkości ciała oraz z prawidłową dystry- bucją wentylacji u zdrowych noworodków bez chorób krążeniowo-oddechowych. Badanie mechaniki oddychania może służyć zarówno do oceny relacji pomiędzy uszkodzeniami strukturalnymi i właściwościami mechanicznymi płuc, jak i do przewidy- wania długoterminowych efektów tych uszkodzeń, doko- nanych w ciągu kilku pierwszych tygodni życia u przed- wcześnie urodzonych noworodków głównie przez ekspo- zycję na wysokie stężenia tlenu oraz mechaniczną wen- tylację. Postnatalne uszkodzenie płuc powoduje obstruk- cję dróg oddechowych, hiperinflację, obniżenie objętości oddechowej i zmiany mechaniki płuc [34]. De Mello i współpracownicy [35] wykazali, iż podatność płuc male- je wraz z liczbą patologicznych znalezisk w tomografii klatki piersiowej u noworodków z bardzo małą urodzenio- wą masą ciała. Dzieci, u których stwierdzono 3 lub więcej anomalie strukturalne płuc, wykazywały większe zapotrze- bowanie na tlen i mechaniczną wentylację oraz ze zwięk- szonym prawdopodobieństwem rozwijały przewlekłą chorobę płuc. Obniżenie podatności płuc może być wyjaś- nione istnieniem zwłóknień okołooskrzelowych, zmniej- szeniem liczby pęcherzyków płucnych i zastępowaniem prawidłowej tkanki płucnej przez tkankę włókninową. Związek między znaleziskami tomograficznymi i podat- nością wskazuje głównie na choroby dotyczące miąższu płucnego. Nie wykazano korelacji między oporem układu K. Kuźmiak, M. Szymankiewicz250 oddechowego i znaleziskami morfologicznymi w płucach. Suplementacja egzogennym surfaktantem jest pow- szechnie przyjętym sposobem leczenia zespołu zaburzeń oddychania noworodków. Chung i współpracownicy [39] poszukiwali odpowiedzi na pytanie, jaki jest mechanizm szybkiej poprawy utlenowania krwi tętniczej po podaniu surfaktantu i czy odpowiedzialne są za nią zmiany pa- rametrów mechaniki oddychania. W badaniach innych autorów [36, 37] podanie surfaktantu zwierzętom labora- toryjnym powodowało zarówno polepszenie wymiany gazowej, jak i poprawę uprzednio zmniejszonej podatności płuc. Badania na populacji ludzkiej nie wykazały po- dobnego efektu, jeśli chodzi o podatność układu odde- chowego, wentylację minutową oraz całkowity opór ukła- du oddechowego [38]. Analiza przeprowadzona przez zes- pół Chunga [39] nie wykazała również istotnych zmian mechaniki oddychania podczas obserwacji. Stwierdzono poprawę indeksu oksygenacji (OI – oxygenation index) oraz tętniczo-pęcherzykowej różnicy prężności tlenu ((A-a) DO2), a stosunek objętości przestrzeni martwej do obję- tości oddechowej sukcesywnie malał po podaniu surfak- tantu. Powyższe czynniki dowodzą według autorów, że to właśnie zmniejszenie fizjologicznej przestrzeni martwej spowodowane rekrutacją niedodmowych pęcherzyków płucnych, a nie zmiany mechaniki oddychania, jest pier- wotnie odpowiedzialne za poprawę utlenowania po terapii surfaktantem. Z kolei Cotton [40] również wykazał, że dos- tarczenie egzogennego surfaktantu do niedodmowych pęcherzyków płucnych powoduje ich rekrutację, o czym świadczy wzrost FRC 30 minut po podaniu substancji czyn- nej powierzchniowo. Jednakże jako przyczynę poprawy utlenowania podał stabilizację pęcherzyków płucnych, a nie ich rekrutację. Niemniej istnieją prace donoszące o poprawie dyna- micznej podatności płuc oraz wymiany gazowej podczas wentylacji mechanicznej po terapii surfaktantem [41]. Szybką i istotną poprawę mechaniki oddychania oraz lepsze utlenowanie krwi tętniczej przynosi metoda lecze- nia zespołu zaburzeń oddychania polegająca na płukaniu płuc roztworem surfaktantu (SLL – surfactant lung lavage) i następowym podaniu surfaktantu. Odnotowano znaczny wzrost podatności dynamicznej, spadek oporu dróg odde- chowych i średniego ciśnienia w drogach oddechowych [42]. Badania mechaniki oddychania przynoszą również wyjaśnienie mechanizmów kompensacyjnych występu- jących u przedwcześnie urodzonych noworodków. Davis [43] badał, jakie zmiany w mechanice oddychania nowo- rodków powodują westchnienia, a więc szybkie, głębokie wdechy, po których następuje przedłużony wydech. Stwierdził wzrost podatności układu oddechowego, obniże- nie oporu płucnego oraz brak zmian wartości FRC w nas- tępstwie westchnienia. Rezultat tych obserwacji sugeruje, że dochodzi wówczas do rekrutacji niedodmowych pę- cherzyków płucnych oraz redystrybucji objętości płuc, co w efekcie daje optymalny stosunek ciśnieniowo-objętoś- ciowy. Prawdopodobny stopień zaburzenia czynności odde- chowych w przyszłości u noworodków leczonych na od- dziale intensywnej terapii można oszacować poprzez badanie mechaniki oddychania [44-46]. Potrzebna jest jednak prosta technika, możliwa do wykonania przyłóż- kowo zarówno u zdrowych, jak i u chorych noworodków. Taką techniką jest pneumotachografia, za pomocą której można ocenić wzorzec oddechowy. Na wzorzec oddecho- wy wpływa zarówno czynność ośrodka oddechowego, jak i mechanika oddychania. Schmalisch [47] stwierdził, że wzorzec ten różni się istotnie u dzieci z CLD w porówna- niu z kontrolną grupą zdrowych dzieci. Charakterystyczny kształt pętli przepływ-objętość (TBFVL – tidal breathing flow-volume loop), a szczególnie jej części wydechowej, oraz zwiększona częstość oddychania i skrócony czas wdechu u dzieci z CLD wskazują na zaburzenie funkcji oddechowych. Jednakże technika ta nie jest w pełni wia- rygodna ze względu na wpływ kontroli nerwowej na kształt pętli TBFVL, dlatego autorzy sugerują jej wyko- rzystanie jako badania pierwszego rzędu, oceniającego czynność układu oddechowego u noworodków po wypi- saniu z oddziału intensywnej terapii. Natomiast przyczyny zaburzeń funkcji oddechowych powinny być badane bar- dziej wyspecjalizowanymi metodami [47]. Podsumowanie Przedstawione powyżej badania przekonują o przy- datności mierzenia mechaniki oddychania u noworodków. Dostarczają one istotnych danych pozwalających dos- tosować parametry sztucznej wentylacji w taki sposób, aby zapobiec powstawaniu niedodmy lub zjawiska pułap- ki powietrznej, a w następstwie rozedmy u noworodków z niewydolnością oddechową. Tym samym przyczyniają się do zapobiegania uszkodzeniu płuc wskutek urazu ciś- nieniowego czy objętościowego. Efekty terapeutyczne środków farmakologicznych, a także leczenia za pomocą mechanicznej wentylacji, mo- gą być oceniane za pomocą zmierzonych parametrów me- chaniki oddychania. Dzięki temu możliwa jest odpowied- nia modyfikacja stosowanego leczenia stosownie do dy- namiki zmian chorobowych. Mierzenie wybranych wartości mechaniki oddychania pozwala przewidywać wystąpienie oraz ciężkość przebie- gu choroby płuc, a także jej postęp bądź cofanie się. Po- maga ponadto ustalić relacje pomiędzy strukturalnymi uszkodzeniami płuc a zaburzeniami ich funkcji. Znajomość podstawowych parametrów mechaniki od- dychania pozwala także ustalić wytyczne postępowania podczas kończenia leczenia za pomocą wybranych metod przyrządowych lub środków farmakologicznych, a także sformułować zalecenia co do dalszego postępowania. Istnieją także badania dowodzące, że możliwe jest ostrożne formułowanie rokowania dotyczącego funkcji od- Ocena przydatności badania mechaniki oddychania u noworodków 251 dechowych po przebyciu choroby układu oddechowego lub np. po przedwczesnym porodzie. Jednakże w związku z wieloma ograniczeniami pomia- rów mechaniki oddychania, związanymi z trudnościami technicznymi, interpretacyjnymi lub trudnościami w prze- prowadzeniu szeroko zakrojonych, wiarygodnych pomia- rów na dużej populacji zdrowych noworodków, konieczne są dalsze badania w celu gromadzenia jak największej ilości istotnych danych oraz opracowywania coraz dosko- nalszych metod pomiarowych. Piśmiennictwo [1] Szymankiewicz M. (2001) Mechanika oddychania. [W:] Wspo- maganie utlenowania i wentylacji noworodków, red. Szy- mankiewicz M. OWN, tom VI, Poznań. [2] Kalenga M., Battisti O., Francois A. i wsp. (1998) High-fre- quency oscillatory ventilation in neonatal RDS: initial volu- me optimization and respiratory mechanics. J. Appl. Physiol. 84: 1174-1177. [3] Nikischin W., Gerhardt T., Everest R., Bancalari E. (1998) A new method to analyze lung compliance when pressure- volume relationship is nonlinear. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 158: 1052-1060. [4] Matamis D., Lemaire F., Harf A. i wsp. (1984) Total respira- tory pressure volume curves in the adult respiratory distress syndrome. Chest 86: 58-66. [5] Servillo G., Svantesson C., Beydon L. i wsp. (1997) Pressure volume curves in acute respiratory failure: automated low flow inflation versus occlusion. Am. J. Respir. Crit. Care Med. 155: 1629-1636. [6] Fisher J. B., Mammel C. M., Coleman I. i wsp. (1988) Iden- tifying lung overdistention during mechanical ventilation by using volume-pressure loops. Pediatr. Pulmonol. 5: 10-14. [7] Graff M. A., Novo R. P., Diaz M. wsp. (1986) Compliance measurement in respiratory distress syndrome: the predic- tion of outcome. Pediatr. Pulmonol. 2: 332-336. [8] Fisher J. T., Mortola J. P., Smith J. B. i wsp. (1982) Develop- ment of the control of breathing. Am. Rev. Respir. Dis. 125: 650-657. [9] Miller J., Law A. B., Parker R. A. i wsp. (1994) Effects of mor- phine and pancuronium on lung volume and oxygenation in premature infants with hyaline membrane disease. J. Pe- diatr. 125: 97-103. [10] Bhutani V. K., Abbasi S., Sivieri E. M. (1988) Continuous ske- letal muscle paralysis: effect on neonatal pulmonary me- chanics. Pediatrics 81: 419-422. [11] Burger R., Fanconi S., Simma B. (1999) Paralysis of ventilated newborn babies does not influence resistance of the total respiratory system. Eur. Respir. J. 14: 357-362. [12] Fletcher M. E., Dezateux C. A., Stocks J. (1992) Respiratory compliance in infants: a preliminary evaluation of the mul- tiple interrupter technique. Pediatr. Pulmonol. 14: 118-125. [13] Sivan Y., Deakers T.W., Newth C. J. L. (1991) Effects of end- expiratory pressure on respiratory compliance in children with acute respiratory failure. Pediatr. Pulmonol. 11: 103- 107. [14] Suter P. M., Fairley H. B., Isenberg M. D. (1978) Effect of tidal volume and positive end-expiratory pressure on compliance during mechanical ventilation. Chest 73: 158-162. [15] Mathe J. C., Clement A., Chevalier J. Y. i wsp. (1987) Use of inspiratory pressure-volume curves for determination of ap- propriate positive end-expiratory pressure in newborns with hyaline membrane disease. Intensive Care Med. 13: 332-336. [16]Lioy J., Manginello F. P. (1988) A comparison of supine and prone positioning in the immediate postextubation period of neonates. J. Pediatr. 112: 982-984. [17]Bhat R. Y., Leipala J. A., Singh N. R.-P. i wsp. (2003) Effect of posture on oxygenation,lung volume and respiratory mecha- nics in premature infants studied before discharge. Pe- diatrics 112: 29-32. [18]Young S., Arnott J., O’Keeffe P. T. (2000) The association between early life lung function and wheezing during the first 2 yrs of life. Eur. Respir. J. 15: 151-157. [19]Martinez F. D., Morgan W. J., Wright A. L. (1988) Diminished lung function as a predisposing factor for wheezing respira- tory illness in infants. N. Engl. J. Med. 319: 1112-1117. [20]Dezateux C., Stocks J., Wade A. M. (2001) Airway function at one year: association with premorbid airway function, whe- ezing, and maternal smoking. Thorax 56: 680-686. [21]Clarke J. R., Salmon B., Silverman M. (1995) Bronchial res- ponsiveness in the neonatal period as a risk factor for whe- ezing in infancy. Am. J.Respir. Crit. Care Med. 151: 1434-1440. [22]Adler A., Tager I. B., Brown R. W. (1995) Relationship bet- ween an index of tidal flow and lower respiratory illness in the first year of life. Pediatr. Pulmonol. 20: 137-144. [23]Lodrup K. C., Mowinckel P., Carlsen K. H. (1992) Lung-func- tion measurements in awake compared to sleeping new- born-infants. Pediatr. Pulmonol. 12: 99-104. [24]Katier N., Uiterwaal C. S. P. M., de Jong B. M. i wsp. (2005) Feasibility and variability of neonatal and infant lung func- tion measurement using the single occlusion technique. Chest 128: 1822-1829. [25]Frey U., Stocks J., Coates A. (2000) Specifications for equip- ment used for infant pulmonary function testing. ERS/ATS Task Force on Standards for Infant Respiratory Function Testing. European Respiratory Society/American Thoracic Society. Eur. Respir. J. 16: 731-740. [26]Frey U., Stocks J., Sly P. (2000) Specification for signal pro- cessing and data handling used for infant pulmonary func- tion testing. ERS/ATS Task Force on Standards for Infant Respiratory Function Testing. European Respiratory Socie- ty/American Thoracic Society. Eur. Respir. J. 16: 1016-1022. [27]Gappa M., Colin A. A., Goetz I. (2001) Passive respiratory me- chanics: the occlusion techniques. Eur. Respir.J. 17: 141-148. [28]Pandit P. B., Pyon K. H., Courtney S. E. i wsp. (2000) Lung re- sistance and elastance in spontaneously breathing preterm infants: effect of breathing pattern and demographics. J. Appl. Physiol. 88: 997-1005. [29]Garg M., Lew C. D., Ramos A. D. i wsp. (1991) Serial measu- rement of pulmonary mechanics assists in weaning from extracorporeal membrane oxygenation in neonates with res- piratory failure. Chest 100: 770-774. [30]Coates A. L., Vallinis P., Mullahoo K. i wsp. (1994) Pulmona- ry impedance as an index of severity and mechanism of neonatal lung disease. Pediatr Pulmonol. 17: 41-49. [31]Fitzgerald D. A., Mesiano G., Brosseau L., Davis G. M. (2000) Pulmonary outcome in extremely low birth weight infants. Pediatrics 105: 1209-1215. [32]Brody J. S., Thurlbeck W. M. (1986) Development, growth and aging of the lung. [W:] Handbook of Physiology. Section 3. The Respiratory System. Vol. III. Mechanics of Breathing. Part 1., red. Fishman A.P., Macklem P. T., Mead J. American Physiological Society, Bethesda, Maryland. [33]Merth I. T., de Winter J. P., Borsboom G. J. J.M., Quanjer Ph. H. (1995) Pulmonary function during the first year of life in healthy infants born prematurely. Eur. Respir. J. 8: 1141-1147. [34]Koumbourlis A. C., Motoyama E. K., Mutich R. L. i wsp. (1996) Longitudinal follow-up of lung function from child- hood to adolescence in prematurely born patients with neo- natal chronic lung disease. Pediatr Pulmonol 21(1): 28-34.