Szubra Anna
II rok filologia polska
Gr. A
Ocena w procesie kształcenia.
Pojęcie i istota oceny.
Oceniając coś lub kogoś wyrażamy swój pedagogiczny sąd o wartości i przydatności napisanego wypracowania,
rozwiązanego zadania lub wysłuchanej przed chwilą odpowiedzi. Oceniając określamy wartość ucznia jako
uczestnika zespołu klasy, jako reprezentanta pewnego poziomu kulturalnego, jakiego należy oczekiwać po
absolwencie danej klasy lub szkoły. W praktyce szkolnej, jak i w teoriach dydaktycznych istnieje duże
zróżnicowanie pojęcia oceny. Teoretycy dydaktyki przyjmują, że przedmiotem oceny winny być wiadomości,
umiejętności i nawyki, jak również poprawność logicznego myślenia ucznia. W związku z tym w trakcie
przeprowadzania kontroli i oceny nie należy ograniczać się do pytań odwołujących się do pamięci ucznia.
Wskazanym i koniecznym jest przede wszystkim sprawdzenie logicznego myślenia ucznia, jego zdolności
porównywania, wskazywania różnic i podobieństw między faktami i zjawiskami, dostrze gania związków
przyczynowo-skutkowych między zjawiskami, dostrzegania istotnych cech i właściwości faktów i zjawisk.
Ważną jest umiejętność wykazania przez ucznia zdolności uogólnienia na podstawie faktów szczegółowych, jak
też czynne i aktywne opanowanie umiejętności dowodzenia, tłumaczenia, wnioskowania.
Cechy oceny szkolnej
Ocena, aby spełniać swe zasadnicze funkcje dydaktyczne i wychowawcze, musi być sformułowana zgodnie z jej
podstawowym; cechami, do których należą: obiektywność, jawność, instruktywność i element mobilizacji do
dalszej pracy.
Obiektywność oceny jest rzeczą podstawowa w kształceniu. Uczniowie doskona le zdają sobie sprawę z
nieadekwatności ocen. Dlatego należy dążyć do możliwie maksymalnego zobiektywizowania oceniania.
Dotyczy to pedagogicznej pracy, zarówno poszczególnych nauczycieli w ich przedmiotach, jak i całości procesu
oceniania w szkole.
Z obiektywnością oceny łączy się jej jawność, tak często pomijana w praktyce szkolnej. Możliwe, że brak
jawności łączy się często z brakiem obiektywności, jest to wówczas zasadniczy błąd dydaktyczny. Każdy
oceniany uczeń powinien znać wynik swej pracy, dlatego ocena musi być jawna i na bieżąco podawana uczniom
do wiadomości.
Jawność i obiektywność łączy się z instruktywnością, którą należy rozumieć jako szersze umotywowanie oceny
ze zwróceniem uwagi na popełnione błędy i usterki, z doraźnym wyjaśnieniem spraw niezrozumiałych dla
ucznia. Instruktywność oceny jest formą kontroli, zarówno dla ucznia odpowiadającego, jak i dla innych
słuchających odpowiedzi. W czasie omówienia odpowiedzi i umotywowania oceny przez nauczyciel uczniowie
mogą skorygować własne przygotowanie. Formy oceny
Ocena w pracy dydaktycznej nie zawsze jest stopniem. Prócz stopni funkcję ocen spełniają często stosowane w
praktyce doraźne i fragmentaryczne potwierdzenia lub zaprzeczenia skierowane do ucznia, są nimi także plusy i
minusy, formy aprobaty lub dezaprobaty oraz opis, komentarz, recenzja i charakterystyka odpowiedzi.
Stosowane są one codziennie w szkole, ale rzadko bierze sieje pod uwagę przy ustalaniu stopnia cyfrowego.
Oceny wyrażone w innych formach niż stopnie występują w praktyce w różnych postaciach. Jedne z nich
zawierają dość duży element wartościowania, a inne tracą go zupełnie, wówczas ta pozorna ocena przestaje być
oceną. Na podstawie dokładnych badań teoretycznych i eksperymentalnych wyróżniono następujące formy
ceny:
1) Stopnie pozorne, należą do nich takie wypowiedzi nauczyciela jak: „dobrze", źle", „poprawnie", „zaliczone",
„nie zaliczone", „niedobrze". Orientują one ucznia bardzo ogólnie w wynikach jego pracy i są niedokładne, bo
na przykład ocena pozorna „dobrze" równać się może w przyjętej skali ocen rezultatom: dostateczny, dobry,
bardzo dobry, nie licząc plusów i minusów.
2) Plusy i minusy stosowane bez ocen cyfrowych w wypadkach, gdy wystawienie oceny byłoby pochopne z
powodu zbyt wycinkowej wypowiedzi ucznia. Stosowanie częste plusów i minusów poddaje ucznia stałej
kontroli z oceną i jest dydaktycznie korzystne.
3) Trzecia grupę stanowią wyrażenia zastępujące stopnie pozorne, należą do nich kić jak; „świetnie",
„doskonale", „ślicznie", „pięknie".
4) Potwierdzenia lub zaprzeczenia ogólne typu; „tak", „nie", „naturalnie", „oczywiście", „w porządku". Ta forma
oceny informuje ucznia jeszcze ogólniej niż poprzednie o opinii nauczyciela na temat odpowiedzi lub pracy,
gdyż element wartościowania jest w nich z ledwie uchwytny,
5) Aprobata lub dezaprobata w postaci wyrażenia: „dziękuje", „siadaj", „dosyć", wystarczy", „następny".
Wartość tego typu wyrażeń należy jeszcze od intonacji głosu i wyrazu twarzy oceniającego.
