Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój - Notatki - Zarządzanie jakością, Notatki z Zarządzanie przez jakość

Pobierz Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój - Notatki - Zarządzanie jakością i więcej Notatki w PDF z Zarządzanie przez jakość tylko na Docsity! Ochrona środowiska i zrównoważony rozwój Środowisko oznacza fizyczne i biologiczne otoczenie człowieka (zarówno naturalne, jaki stworzone sztucznie). Oznacza wszystko, co znajduje się w otoczeniu jakiegoś obiektu żywego lub nieożywionego i co z tym obiektem jest we wzajemnych oddziaływaniach. Ustawa Prawo ochrony środowiska z 2001r. (Dz.U.z 2008.25.150) definiuje środowisko jako ogół elementów przyrodniczych, w tym także przekształconych w wyniku działalności człowieka, a w szczególności relacyjną i składają się na nią trzy podstawowe elementy: podmiot, przedmiot środowiska oraz proces. Podmiotem środowiska mogą być istoty żywe (żywe, w różnych zbiorowościach), obiekty nieożywione lub procesy. Ze względu na przedmiot najszerzej rozumiane środowisko jest dynamiczną, wzajemnie sprzężoną całością (jednością) elementów przyrodniczych, technicznych i społeczno- ekonomicznych. Pojęcie środowisko można sklasyfikować ze względu na podmiot następująco:-środowisko społeczne (społeczno- kulturowe) - czyli to wszystko, co wyznacza warunki życia i wpływa na zachowania człowieka w wyniku jego współżycia z innymi ludźmi. -środowisko geograficzne - to całokształt przyrodniczych i sztucznych elementów materialnych, w otoczeniu których i z którymi w procesie wzajemnego oddziaływania przebiega życie i działalność ludzi. Podtypy: środowisko antropogeniczne i środowisko sztuczne .-środowisko przyrodnicze- czyli podsystem środowiska geograficznego. To ogół przyrody ożywionej i nieożywionej. Pojęcie środowisko: można traktować:-szeroko, jako środowisko życia, które z natury rzeczy musi objąć również środowisko stworzone przez człowieka, łącznie ze środowiskiem pracy;-wąsko, kiedy będą uwzględnione wyłącznie elementy przyrodnicze, Ze względu na stopień przekształcenia środowiska przez człowieka możemy wyróżnić: środowisko naturalne lub przyrodnicze nieprzekształcone przez człowieka, środowisko przekształcone przez człowieka, w którym jednak rządzą prawa przyrody; środowisko sztuczne stworzone przez człowieka; środowisko zdegradowane szkodliwe dla życia człowieka i niebezpieczne dla gatunku ludzkiego. OCHRONA ŚRODOWISKA. W ujęciu ustawowym ( Ustawa z dn. 27.04.2001 r. Prawo ochrony środowiska, art.3 - Dz.U.z 2008.25.150) ochrona środowiska to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiające zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:- racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju,-przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom,-przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. Ochrona środowiska - to całokształt działań, lub zaniechanie działań mających na celu właściwe wykorzystanie oraz odnawianie zasobów i składników środowiska naturalnego, zarówno abiotycznych, jak i żywych. Ochrona środowiska jest zespołem idei, środków i działań zmierzających do utrzymania środowiska w stanie zapewniającym optymalne warunki bytowania człowieka i gwarantującym ciągłość najważniejszych procesów w biosferze jako podstawy produkcyjnej i konsumpcyjnej działalności człowieka. Celem ochrony środowiska jest zapewnienie współczesnemu i przyszłym pokoleniom korzystnych warunków życia oraz realizacji prawa do korzystania z zasobów środowiska i zachowania jego wartości. ochrona środowiska a ekologia. Ochrona jest pojęciem nadrzędnym i obejmuje wszystkie działania od politycznych poprzez gospodarcze, naukowe, społeczne, zmierzające do racjonalnego i efektywnego wykorzystania zasobów przyrody. Ekologia zaś to nauka zajmująca się badaniem związków pomiędzy organizmami żywymi i ich środowiskiem lub też zespół zależności pomiędzy określonymi organizmami a środowiskiem. Kształtowanie środowiska - świadome i planowe zmiany w środowisku przyrodniczym, zmierzające do gospodarczego wykorzystania ekosystemów (dla celów np. rolniczych, turystycznych itd.) lub przywracanie ekologicznej funkcji ekosystemów i krajobrazów (renaturyzacja, renaturalizacja). Przykładem kształtowania środowiska jest wprowadzenie bardziej odpornej szaty roślinnej w strefie oddziaływania zanieczyszczeń, wprowadzenie bardziej produktywnych ekosystemów leśnych, czy też wymiana gatunków zimnolubnych na ciepłolubne w zbiorniku, do którego są odprowadzane wody pochłodnicze.W ramach kształtowania środowiska mogą być wykonywane: zalesianie i zadrzewianie; karczowanie i odkrzaczanie; nawadnianie; rekultywacja rolnicza i rekreacyjna; scalanie gruntów; dobór gatunków roślin i zwierząt w krajobrazach użytkowanych antropogenicznie (reintrodukcje, introdukcje itd.); zakładanie pasów wiatrochronnych; melioracje wodno klimatyczne; kształtowanie krajobrazu; fitomelioracje rośliny wyciągają zasób wody lub odwrotnie przez system korzenny doprowadzana jest woda. Główne sposoby ochrony środowiska to:- racjonalne kształtowanie środowiska i gospodarowanie zasobami środowiska z godnie z zasada zrównoważonego rozwoju- przeciwdziałanie zanieczyszczeniom- utrzymywanie i przywracanie elementów przyrodniczych do stanu właściwego- recykling PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Prawna ochrona środowiska wyraża się w regulacji określonych działań, podejmowanych wobec środowiska, a polegających w szczególności na: racjonalnym gospodarowaniu (pozyskiwaniu i wykorzystaniu) zasobów środowiska, czyli jego składników mających znaczenie gospodarcze lub służących do zaspokoje nia potrzeb bytowych czło wieka; zachowywaniu elementów środowiska w stanie pierwotnym lub możliwie najbardziej do niego zbliżonym (zapobieganie zmianom istniejącego stanu lub środowiska naturalnego.Zasadniczym celem zrównoważonego rozwoju jest zaspokajanie potrzeb teraźniejszości bez umniejszania możliwości zaspokajania potrzeb przez przyszłe pokolenia i jednocześnie zapewnienie społeczeństwu długofalowej wizji rozwoju. Działania prowadzące do zaspokojenia bieżących potrzeb mogą mieć krótkoterminowy horyzont czasowy, jednak zawsze muszą przy tym uwzględniać perspektywę długoterminową. Zrównoważony rozwój jest koncepcją złożoną, obejmującą obszary działania człowieka na wielu płaszczyznach w skali mikro i makroekonomicznej, a także związaną z polityką globalną, międzyregionalną czy lokalną.Rozwój zrównoważony: ma na celu podniesienie jakości życia zarówno obecnych, jak i przyszłych pokoleń przy jednoczesnym zachowaniu zdolności naszej planety do utrzymywania życia we wszelkich jego różnorodnych formach; opiera się na zasadach demokracji, rządach prawa i poszanowaniu podstawowych praw, w tym wolności, równości szans i zróżnicowania kulturowego; wspiera wysoki poziom zatrudnienia w gospodarce, której siła opiera się na wykształceniu, innowacyjności, spójności społecznej i terytorialnej oraz ochronie zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Trzy aspekty zrównoważonego rozwojuCzynniki zrównoważonego rozwoju przypisuje się zwykle do trzech kategorii: środowiska naturalnego, gospodarki i społeczeństwa.Poglądy na temat ich wzajemnych zależności i powiązań są różne. Jedni są zdania, że są to filary na tym samym szczeblu, inni zaś, że są to trzy odmienne, choć ściśle ze sobą powiązane, aspekty zrównoważonego rozwoju.W literaturze przedmiotu przyjmuje się, że: środowisko naturalne stanowi niezbędną podstawę zrównoważonego rozwoju, gospodarka jest narzędziem osiągania zrównoważonego rozwoju, dobra jakość życia dla wszystkich ludzi (aspekt społeczny) jest celem zrównoważonego rozwoju.Cechy rozwoju: 1trwałość 2zrównoważoność 3samopodtrzymywanie rozwoju Kierunki działań do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju- ograniczanie zużywania zasobów odnawialnych do granic określonych możliwościami odtwarzania tych zasobów, -ograniczanie zużywania zasobów nieodnawialnych w skali umożliwiającej ich stopniowe zastępowanie przez odpowiednie substytuty, -stopniowe eliminowanie z procesów gospodarczych oraz z innych zastosowań substancji niebezpiecznych i toksycznych, -utrzymywanie emisji zanieczyszczeń oraz innej ingerencji w środowisko w granicach wyznaczonych przez pojemność asymilacyjną środowiska, -odtwarzanie i stała ochrona różnorodności biologicznej na czterech poziomach krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym, -uspołecznienie procesów podejmowania decyzji dotyczących zwłaszcza lokalnego środowiska przyrodniczego, -dążenie do zapewnienia poczucia bezpieczeństwa i dobrobytu obywatelom, rozumianego jako tworzenie warunków sprzyjających ich zdrowiu fizycznemu, psychicznemu i społecznemu. Zarówno w Polsce jak i na świecie idea zrównoważonego rozwoju przechodziła wiele przemian, będąc jednocześnie wpisaną w wiele dokumentów i aktów prawnych. Powstało wiele zasad zmierzających do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, są to miedzy innymi:- Światowa Karta Przyrody- Karta Ziemi- Światowa Karta PrzyrodyOraz w prawie polskim:- I, II, i III Polityka Ekologiczna Państwa- Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej.W Konstytucji idea zrównoważonego rozwoju jest zapisana w wielu artykułach:*Art. 5 Rzeczypospolita Polska ( ) strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju *Art. 86 Każdy jest zobowiązany o dbałość o stan środowiska i ponosi odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie ( ) . MIĘDZYNARODOWE DZIAŁANIA NA RZECZ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU W 1968 roku obradowała pierwsza Międzyrządowa Konferencja Ekspertów Naukowych UNESCO, poświęcona wzajemnym powiązaniom środowiska i rozwoju, w czasie której doszło do powstania międzynarodowego, interdyscyplinarnego programu "Człowiek i biosfera"W 1987 roku ukazał się raport Światowej Komisji Środowiska i Rozwoju ONZ, obradującej pod przewodnictwem Gro Harlem Brundtland. Raport nosił nazwę "Nasza wspólna przyszłość"; i zdefiniowano w nim cytowane na wstępie pojęcie Zrównoważonego RozwojuNa czym polega rozwoj zrownoważony, najlepiej można się dowiedzieć z treści dokumentu powszechnie znanego jako Agenda 21 , uchwalonego w formie rezolucji na Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro w 1992roku.W 2000 roku Szczyt Milenijny Organizacji Narodów Zjednoczonych zdefiniował Milenijne Cele Rozwoju, które powinny zostać osiągnięte do 2015 rokuWyeliminowanie skrajnego ubóstwa i głoduZmniejszenie o połowy liczby ludzi, których dochód nie przekracza 1 dolara dziennieZapewnienie powszechnego nauczania na poziomie podstawowymZapewnienie wszystkim możliwości ukończenia pełnego cyklu nauki na poziomie podstawowymPromowanie równości płci i awansu społecznego kobietWyeliminowanie do 2015 nierównego dostępu płci do wszystkich szczebli edukacjiOgraniczenie umieralności dzieciZmniejszenie o 2/3 wskaźnika umieralności dzieci w wieku do 5 latPoprawienie opieki zdrowotnej nad matkami Zmniejszenie o 3/4 wskaźnika umieralności matek Ograniczenie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, malarii i innych chorób Powstrzymanie rozprzestrzeniania się HIV/AIDS, ograniczenie liczby nowych zakażeńStosowanie zrównoważonych metod gospodarowania zasobami naturalnymi- uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju w krajowych strategiach- stosowanie metod hamujących ubożenie zasobów środowiska naturalnego- zmniejszenie o połowę liczby ludzi pozbawionych dostępu do czystej pitnej wody- do 2020 roku poprawa warunków życia 100 milionów mieszkańców slumsówW 2002 Światowy Szczyt Ziemi w Johannesburgu konieczności ograniczenia do 2012 roku emisji gazów cieplarnianych do atmosfery o 5,2 procent Stworzenie globalnego partnerskiego porozumienia na rzecz rozwoju. LCA (Life Cycle Assessement) ocena cyklu życia. Jest to technika z zakresu procesów zarządczych, mająca na celu ocenę potencjalnych zagrożeń środowiska. Istotą tej metody jest nastawienie nie tylko na ocenę wyniku końcowego danego procesu technologicznego, ale także oszacowanie i ocena konsekwencji całego procesu dla środowiska naturalnego.Najczęściej spotykaną definicją LCA jest następująca: LCA jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera na środowisko podczas całego życia, poprzez wzrost efektywnego zużycia zasobów i zmniejszenie obciążeń środowiska. Ocena wpływu na środowisko może być prowadzona zarówno dla wyrobu, jak i dla jego funkcji. LCA jest traktowana jako analiza od kołyski do grobu. Podstawowymi elementami LCA są: (1) zidentyfikowanie i ocena ilościowa obciążeń wprowadzanych do środowiska, tj. Zużytych materiałów i energii, oraz emisji i odpadów wprowadzanych do środowiska, (2) ocena potencjalnych wpływów tych obciążeń oraz (3) oszacowanie dostępnych opcji w celu zmniejszenia obciążeń. Przypis1 Zalety metody LCA 1.Brak pominięcia jakiegokolwiek etapu istnienia wyrobu 2.Uwzględnienie najważniejszych ekosystemów i ich elementów umożliwia pełną ocenę wpływu na środowisko 3,Metoda ta uwzględnia powstawanie zanieczyszczeń 4Szczegółowy opis metody jest zawarty w normach ISO Cykl życia produktu Cykl życia produktu to cała historia jego wytwarzania i stosowania. Rozpoczyna się od naturalnych surowców i innych materiałów produkcyjnych, trwa przez wszystkie etapy wytwarzania i stosowania produktu, a kończy się w formie, w jakiej produkt lub jego składniki powracają do środowiska. Składa się z trzech etapów:produkcjiużytkowaniarecyklingu Produkcja obejmuje proces złożony z kilku elementów takich jak, dobranie odpowiednich substancji i tworzyw do produkcji, samej produkcji, kontroli wyrobów, transport oraz wprowadzenia ich na rynek. Kolejnym etapem jest użytkowanie wyprodukowanego wyrobu, które obejmuje zakres czynności związanych z eksploatacja produktu w taki sposób, aby nie ingerował on negatywnie w środowisko naturalne. Ostatnim etapem jest recykling. Jego celem jest ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów.