Od unii w Krewie do II pokoju toruńskiego – podsumowanie, Schematy z Historia powszechna

Pobierz Od unii w Krewie do II pokoju toruńskiego – podsumowanie i więcej Schematy w PDF z Historia powszechna tylko na Docsity!

Od unii w Krewie do II pokoju toruńskiego –

podsumowanie

Wprowadzenie Przeczytaj Gra edukacyjna Sprawdź się Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Fragment aktu unii polsko-litewskiej., [w:] Historia w tekstach źródłowych, t. 1, oprac. T. Maresz, K. Juszczyk, Rzeszów 1999, s. 118. Źródło: Tomasz Jurek, Edmund Kizik, Historia Polski do 1572, Warszawa 2013, s. 400. Cytat za: polona.pl.

Wybór na królewskiego męża księcia litewskiego Jagiełły nie był decyzją łatwą zarówno dla Polaków, jak i dla Litwinów. Elity chrześcijańskiej Europy również uznały to rozwiązanie za kontrowersyjne. Władca ludu, który jeszcze nie tak dawno pustoszył ziemie polskie i walczył z chrześcijańskimi rycerzami, miał być teraz koronowany na króla Polski. Ponadto Litwini obawiali się, że charakter zawartej w 1385 r. w Krewie unii okaże się niekorzystny dla ich państwa, ponieważ postawi je wraz z litewskim społeczeństwem na pozycji drugorzędnej.

Podjęta wówczas przez polskich panów i Jagiełłę decyzja wpłynęła na dalsze losy nie tylko Polski i Wielkiego Księstwa Litewskiego, ale także ich sąsiadów, zwłaszcza państwa krzyżackiego. W ciągu kolejnego wieku państwo polsko‐litewskie zwycięsko zmierzyło się z Krzyżakami pod Grunwaldem, a następnie doprowadziło m.in. do przywrócenia Polsce dostępu do morza i zobowiązania wielkich mistrzów do składania polskiemu królowi hołdu lennego.

Pieczęć majestatyczna króla Władysława Jagiełły, lata 1388–1431 (oryginał w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego); fotografia barwna. Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Od unii w Krewie do II pokoju toruńskiego –

podsumowanie

Przeczytaj

Zacieśnianie relacji polsko-litewskich

Od początku próby bliższej współpracy i zacieśnienia sojuszy spotykały się ze znaczną niechęcią Litwinów, związaną zarówno z oporem przed chrystianizacją, jak i z ambicjami Witolda, stryjecznego brata Jagiełły. Od lat dążył on do samodzielnej władzy w księstwie, nie wzbraniając się nawet przed układem z wrogimi Krzyżakami. Sytuacja skomplikowała się jeszcze bardziej po śmierci Jadwigi – zniknęła bowiem podstawa zasiadania Jagiełły na tronie polskim. Ostatecznie polscy możni zaakceptowali Władysława Jagiełłę jako samodzielnego króla Polski i powierzyli mu pełnię władzy. Również jego związki z Litwą zostały ustalone wraz z potwierdzeniem unii w 1401 r. Akceptowano wówczas odrębność państw, a także związek polityczny obu wspólnot. Pozwoliło im to wspierać się w konflikcie z wrogami, zwłaszcza z zakonem krzyżackim.

Chrzest Litwy. Obraz przedstawia przyjęcie chrztu przez Wielkie Księstwo Litewskie w 1387 r. Zwróć uwagę na polską parę królewską: Jadwigę i Jagiełłę. Która z tych postaci odgrywa ważniejszą rolę na obrazie? Jak myślisz, dlaczego? Źródło: Władysław Ciesielski (1845–1901), 1900 r., Muzeum Narodowe w Warszawie, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Władysław Jagiełło z Witoldem modlący się przed bitwą pod Grunwaldem. Jakie cechy obu postaci ukazał Matejko? Źródło: Jan Matejko (1838–1893), 1855 r., olej na płótnie, Muzeum Narodowe w Warszawie, MP 1218 MNW, domena publiczna.

Zwycięstwo w wielkiej wojnie z lat 1409–1411 i zawarcie I pokoju toruńskiego dobitnie pokazało korzyści płynące z unii. Doprowadziło to do ponownego zawarcia unii w 1413 r. w Horodle. Zgodnie z nią oba państwa miały ściśle ze sobą współpracować w zakresie polityki zagranicznej oraz nie zawiązywać sojuszów z wrogimi sobie państwami. Nadto litewskie rody (bojarzy) zyskały przywileje należne polskiej szlachcie.

Kopiec Unii Horodelskiej, usypany w 1861 r. w Horodle, dla uczczenia 448. rocznicy Unii. Wyjaśnij znaczenie takich symboli. Czy możesz wymienić inny przykład takiej budowli ziemnej i jej symbolikę? Źródło: Uhm, fot. współczesna, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Pomimo problemów we wzajemnych relacjach oba państwa odsunęły od siebie śmiertelne zagrożenie ze strony Krzyżaków. Trwająca z przerwami wojna z zakonem, której początek datuje się na 1409 r., zakończyła się w 1422 r. Pokój zawarty między Polską, Wielkim Księstwem Litewskim i Krzyżakami nad jeziorem Mielno (tzw. pokój mełneński) ograniczył dotychczasową potęgę zakonu i jego ekspansywne zamiary. Dużo zyskała Litwa – Krzyżacy zrzekli się pretensji do Żmudzi. Ustanowiona wówczas granica prusko‐litewska przetrwała do 1919 r.

Drugi traktat toruński. Postać w czerwonym płaszczu to legat papieski Rudolf von Rüdesheim, który wznosi modły za trwałość podpisywanego pokoju, natomiast osoba z gęsim piórem w dłoni to kronikarz Jan Długosz. Wskaż króla polskiego Kazimierza Jagiellończyka. Porównaj zachowanie strony polskiej i krzyżackiej. Źródło: Marian Jaroczyński, 1873 r., Muzeum Okręgowe w Toruniu, Wikimedia Commons., domena publiczna.

Najważniejsze wydarzenia

Najważniejsze postacie

domena publiczna, Wikimedia Commons

Jadwiga Andegaweńska (1373–1374) – królowa Polski w latach 1384–1399, święta Kościoła katolickiego i patronka Polski, żona Władysława Jagiełły.

domena publiczna, Wikimedia Commons Władysław Jagiełło (ok. 1352/1362–1434) – wielki książę litewski w latach 1377– i 1382–1401, od 1386 r. mąż Jadwigi Andegaweńskiej i król Polski, najwyższy książę litewski w latach 1401–1434. Założyciel dynasi Jagiellonów.

Władysław Warneńczyk (1424–1444) – król Polski w latach 1434–1444 i Węgier w latach 1440–1444, syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej, tytularny wielki książę litewski.

domena publiczna, Wikimedia Commons

Zbigniew Oleśnicki – biskup krakowski w latach 1423–1455, herbu Dębno, pierwszy polski kardynał, polityk i mówca.

Słownik

Krzyżacy

zakon rycerski, sprowadzony na Mazowsze przez Konrada Mazowieckiego w 1226 r., jego pełna nazwa brzmi: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie

przywilej

(z łac. privilegium – prawo wyjątkowe) dokument o znaczeniu prawnym, na mocy którego nadawano specjalne uprawnienia grupie społecznej

unia

związek kilku państw; unia personalna – związek kilku państw połączonych osobą tego samego władcy, ale z zachowaniem odrębności ustrojowych; unia realna – związek kilku państw polegający na ujednoliceniu wewnętrznym państw członkowskich

domena publiczna, Wikimedia Commons

Kazimierz IV Jagiellończyk (1427–1492) – król Polski w latach 1447–1492 i wielki książę litewski w latach 1440–1492, syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej.

Gra edukacyjna

Polecenie 1

Zagraj w grę interaktywną i sprawdź swoją wiedzę. Następnie wykonaj poniższe zadania.

Polecenie 2

Wyjaśnij okoliczności umożliwiające odnowę Akademii Krakowskiej i przekształcenie jej w uniwersytet.

Test

Sprawdź swoją

wiedzę

Poziom trudności:

łatwy

Limit czasu:

4 min

Twój ostatni wynik:

Uruchom

Twoja odpowiedź

Polecenie 3

Wyjaśnij genezę ustanowienia tytułu prymasa w państwie polskim.

Twoja odpowiedź

Ćwiczenie 2

Przyporządkuj wydarzenia do dat na osi czasu.

Połącz wydarzenia z datami

sojusz Witolda z Krzyżakami i utrata Żmudzi wielka wojna z zakonem krzyżackim wystąpienie Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji inkorporacja Prus do Królestwa Polskiego zawarcie II pokoju toruńskiego

Ćwiczenie 3

Przyporządkuj wymienione wydarzenia do wojny, w czasie której do nich doszło.

Wielka wojna z Krzyżakami

Wojna trzynastoletnia z Krzyżakami

zdobycie Malborka

bitwa pod Grunwaldem

utworzenie polskiej armii zaciężnej

II pokój toruński

powstanie na Żmudzi

I pokój toruński

Ćwiczenie 4

Rozstrzygnij, które spośród zdań podanych w tabeli są fałszywe, a które prawdziwe.

Zdanie Prawda Fałsz W czasie bitwy pod Grunwaldem Krzyżacy walczyli przede wszystkim z oddziałami polskimi i litewskimi. I pokój toruński przyniósł nabytki terytorialne zarówno Polsce, jak i Litwie. Wojna trzynastoletnia rozpoczęła się od inkorporacji Prus do Korony na prośbę Związku Pruskiego. W związku z postanowieniami II pokoju toruńskiego państwo krzyżackie podzielono na Prusy Królewskie i Prusy Książęce.

Ćwiczenie 6

Przeanalizuj poniższą mapę i wykonaj polecenie.

Źródło: Contentplus.pl sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Dokończ zdania. Terytorium oznaczone na mapie cyfrą 1 to o statusie Terytorium oznaczone na mapie cyfrą 2 to o statusie

Ćwiczenie 7

Przeczytaj poniższy fragment kroniki Jana Długosza, a następnie wykonaj polecenia.

Po długich układach i rokowaniach na wyspie toruńskiej między radcami

stron obu, umawiającymi się o zawarcie pokoju i zgody, stanęło

wreszcie i ułożone zostało na piśmie przymierze, pod warunkami wcale

dla królestwa polskiego niekorzystnymi, a to za sprawą Aleksandra,

wielkiego książęcia litewskiego, który pragnął jedynie połączenia

dawnego ziem litewskich i odzyskania Żmudzi wydartej mu przez

Krzyżaków. […] zwycięstwo na nic prawie, owszem na sromotę wyszło,

gdyż żadnej królestwu polskiemu nie przyniosło korzyści; Litwa tylko

znakomite zebrała z niego plony.

Cytat za: polona.pl.

Podaj nazwę pokoju i rok, w którym został zawarty. Nazwa pokoju: Rok jego zawarcia: Dokończ zdanie. Wymienionym w tekście wielkim księciem litewskim, który przyjął na chrzcie imię Aleksander, był…

Wyjaśnij, jak Jan Długosz ocenia zawarty układ. Uzasadnij odpowiedź. Ocena: Uzasadnienie