Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
poeta ostatnią wypowiedź Antenora dla zaktualizowania sztuki, na co ... wodzą Aleksandra (Parysa), sprawcy porwania Heleny, zdobywa większość przez.
Typologia: Prezentacje
1 / 22
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela
Bibliografia:
Źródło: „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego jako prototyp polskiego dramatu. Źródło: Zofia Szmydtowa, Odprawa posłów greckich. Studium morfologiczne, „Pamiętnik Literacki” 1947, t. 37, s. 40–41. Źródło: Zofia Szmydtowa, Odprawa posłów greckich. Studium morfologiczne, „Pamiętnik Literacki” 1947, t. 37, s. 26–27.
Czy państwo może być bohaterem dramatu? Co Odprawa posłów greckich mówiła o państwie polskim? Przed czym ostrzegał Polaków Jan Kochanowski?
Odprawa posłów greckich to dramat historyczny, który określa się mianem „dramatu zbiorowości”. Jego bohaterem jest państwo trojańskie, a treścią mechanizmy polityki. W świecie przedstawionym tego renesansowego utworu walka między stronnictwami, jak również sposób podejmowania istotnych dla kraju decyzji, stanowi nawiązanie do sytuacji historycznej Polski i działania polskiego sejmu. Historia wojny trojańskiej była zatem punktem wyjścia do aktualnej refleksji politycznej.
Centralne zagadnienie Odprawy posłów greckich stanowi uniwersalny tragizm historii, którego przyczyną jest tak naprawdę niezgoda ludzi nawet w obliczu ostrzeżeń. Włożenie groźby upadku Rzeczypospolitej w usta Kasandry pozwalało domyślić się ówczesnym czytelnikom dalszego przebiegu zdarzeń – na wzór losów Troi.
Odprawa posłów greckich jest pierwszym polskim nowożytnym dramatem. Z jednej strony sięga po wzorzec antyczny, zwłaszcza rzymski, a z drugiej kształtuje (zgodnie z ideałem renesansowym) właściwe postawy moralne widzów.
Twoje cele
Źródło: Pixabay, domena publiczna.
Karol Miller, Odwiedziny Zamoyskiego w Czarnolesiu, 1977 Źródło: domena publiczna.
Odprawa posłów greckich została opublikowana przez Jana Kochanowskiego w 1578 roku. Poeta napisał ten dramat z okazji uroczystości zaślubin kanclerza Jana Zamoyskiego z Krystyną Radziwiłłówną. Czas powstawania dzieła szacuje się na okres pomiędzy 1564 a 1577 rokiem. Do napisania utworu Kochanowski został namówiony przez kanclerza Zamoyskiego, który fascynował się antykiem. Sam Kochanowski także wykazywał zainteresowanie tym okresem, czego dowodem są np. jego Elegiarum – elegie pisane po łacinie. Bliżej przyglądał się również historii wojny trojańskiej. Dał temu wyraz m.in. pisząc fraszkę Na Historyją trojańską, która w ironiczny sposób opisuje osobistą klęskę Parysa spowodowaną miłością do Heleny
W liście do Zamoyskiego Kochanowski nazwał Odprawę tragedią zastrzegając się równocześnie, że nie stanowi ona pełnej realizacji gatunku ukształtowanego w starożytności, „bo mistrz nie po temu“. Zachowując termin literacki, osiągnięcie swe uznał poeta za niedoskonale wskutek odmiennych niż przystało na dramaturga dyspozycji twórczych. Spadkobierca wielkich liryków czuł się skromnym debiutantem w dziedzinie dramatu. Czyniąc
aluzję do wzorów greckich podkreślił fakt świadomej stylizacji,
wysunął inter caetera swoją śmiałą próbę zaszczepienia w poezji
polskiej wiersza fonicznego. Nie porwał się na współzawodnictwo
z tragikami Grecji, ale na ich szkołę się powołał, z nimi porównał.
Narzucił przez to potomnym miarę sądu i oceny. Listy Zamoyskiego
naglące o nadesłanie rękopisu zaskoczyły poetę. Nie zastały go
bynajmniej wśród pracy na Odprawą. Napisana dawniej, odłożona,
nieprzeglądana od jakiegoś czasu wymagała w przekonaniu poety
poprawienia. A trudno było w ciągu jednej doby przeprowadzić
gruntowniejszą rewizję gotowego tekstu. Dopisał więc zapewne
poeta ostatnią wypowiedź Antenora dla zaktualizowania sztuki, na co
wskazuje niezharmonizowanie końcowego wezwania z całą linią
polityka trojańskiego. Dzieło powstałe z inicjatywy i na zamówienie
Zamoyskiego, znane mu już dawniej, miało uświetnić uroczystość
zaślubin męża stanu, reformatora wychowania, a nade wszystko
wykształconego i zapalonego humanisty Źródło: Zofia Szmydtowa, Odprawa posłów greckich. Studium morfologiczne, „Pamiętnik Literacki” 1947, t. 37, s. 26–27.
Strona tytułowa wydania warszawskiego Odprawy posłów greckich z 1578 Źródło: domena publiczna.
aforyzm
(gr. aphorismós – definicja) – błyskotliwe, zwięzłe, zwykle jednozdaniowe sformułowanie potwierdzające ogólnie przyjętą prawdę
dramat antyczny
wyłonił się ze świąt ku czci boga Dionizosa w starożytnej Grecji. W VI w. p.n.e. pojawił się solista, Tespis, dialogujący z chórem. Z biegiem czasu wyłoniły się trzy gatunki dramatu antycznego: tragedia, komedia i dramat satyrowy
sentencja
(łac. senentia – sąd, opinia) – krótkie sformułowanie wyrażające myśl o charakterze moralnym, filozoficznym, psychologicznym
poetyckiego Kochanowski ujawnił dwie główne właściwości. Z jednej strony osiągał on lapidarność, a niekiedy i dosadność w wyrażeniu myśli przy pomocy zwrotów aforystycznych, sentencji czy przysłów, z drugiej zaś uzyskiwał ton podniesiony i kunszt słowny (zawsze dyskretny) przez powtórzenia, ożywienia lub przez epitety liryczne, apostrofy, przez wszelkie formy wyrazowe i zwroty szczególnie lub jedynie właściwe poezji. Gdy pierwsza właściwość znalazła głównie wyraz w utworach żartobliwych, satyrycznych czy dydaktycznych, druga przejawiła się w sposób różnorodny pod względem nastroju w pieśniach religijnych, miłosnych, w Trenach. Obie właściwości — choć nie w pełnej skali — wystąpiły w języku Odprawy, pierwsza głównie w partiach satyryczno‐dydaktycznych, rzeczowych, informacyjnych, druga w lirycznych. Źródło: Zofia Szmydtowa, Odprawa posłów greckich. Studium morfologiczne, „Pamiętnik Literacki” 1947, t. 37, s. 40–41.
Polecenie 1
Na podstawie treści przedstawionych w audiobooku przygotuj syntetyzującą notatkę, w której wyjaśnisz, w jaki sposób Czesław Miłosz uzasadniał tezę, iż Odprawa posłów greckich jest prototypem polskiego dramatu.
Polecenie 2
Wyjaśnij, dlaczego kontekst historyczny jest tak szczególny dla dzieła Kochanowskiego oraz jaki wpływ mógł mieć na wybór gatunku.
Audiobook można wysłuchać pod adresem: file:///tmp/puppeteerfs1Ifv.html
„Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego jako prototyp polskiego dramatu
Najznakomitszym przykładem polskiego dramatu renesansowego jest Odprawa posłów greckich. Krótka sztuka została zamówiona przez magnata Jana Zamoyskiego, wicekanclerza Polski, później kanclerza i hetmana koronnego, i wystawiona w obecności króla w roku 1578 w czasie uroczystości ślubnych Zamoyskiego w Jazdowie pod Warszawą. Kochanowski napisał tę tragedię u szczytu swojej artystycznej dojrzałości – parę lat przed śmiercią córki, po której utracie stworzył swoją najlepszą poezję: Treny.
Troska o mądre sterowanie państwem skierowała jego zainteresowanie bardziej ku mechanizmom podejmowania decyzji politycznych niż ku indywidualnym bohaterom. Kochanowski nie wnika w komplikacje ich życia wewnętrznego. Odprawa nie jest ani
Tekst został opracowany na podstawie książki: Czesław Miłosz, Historia literatury polskiej do roku 1939, Kraków 1993, s. 89–97.
zależy przyszłość. Znaczenie chwili krytycznej uzmysłowione bywa na przykładzie przeżyć jednostki wyjątkowej, która skupia w swej charakterystyce pragnienia i ambicje zbiorowości”. Poetów będzie więc pociągać nie dramat jednostki jako takiej, ale dramat jednostki jako wybawcy zbiorowości.
Według hipotezy profesor Backvisa, w Polsce nie mógł powstać dramat namiętności ludzkich. Podstawą do jego rozwoju na Zachodzie Europy były silne miasta i dwór królewski. Cechy swoiste nadało mu zamknięte i niebezpieczne środowisko dworu. Wokół władzy królewskiej toczyła się tam bezwzględna rywalizacja o wpływy, w której gra namiętności ludzkich była starannie maskowana uprzejmością, hipokryzją, opanowaniem. Wszystko to tworzyło podatny grunt dla rozwoju dramatu, w którym zainteresowanie autorów skupiało się na kolizji silnych osobowości ludzkich. Inaczej w szlacheckiej i sejmikującej Najjaśniejszej Rzeczypospolitej. Miasta w upadku, toteż znaczenie ich maleje zarówno w polityce, jak i w kulturze. Maleje również znaczenie dworu – siły zresztą drugorzędnej. Centrum życia politycznego były spotkania przedstawicieli stanu szlacheckiego na sejmach i sejmikach. Kultura polityczna, która się tam tworzyła, była kulturą ścierania się sprzecznych poglądów i postaw, obowiązywała bowiem zasada jednomyślności przy podejmowaniu decyzji. Ożywione współzawodnictwo talentów i indywidualności miało prowadzić do jakiegoś konsensu. Do uświęconych zwyczajem kanonów należało zamknięcie obrad manifestem jedności i powszechnego braterstwa. Nie dziwi więc, że nie lękliwa obserwacja jednostki ani kombinacja sprytu, woli czy pożądania bywa chlebem powszednim szlachty, ale zamyślenie nad problemami ogólnymi, nad moralnością (praktyczną), nad polityką. W takim społeczeństwie dramat mógł się rozwinąć z jednego tylko przejawu życia staropolskiego – ze sporów podejmowanych przez obradujące zgromadzenia. Te właśnie okoliczności społeczne i historyczne wyjaśniają – zdaniem profesora Backvisa – swoiste cechy Odprawy posłów greckich.
Nie ulega wątpliwości, że Kochanowski dawał wyraz głębokiemu zatroskaniu o właściwe funkcjonowanie państwa i że walka między stronnictwami w jego dramacie wzorowana była na dobrze mu znanej polskiej scenerii sejmowej. Sztuka była zasadniczo pacyfistyczna, a spektakl otrzymał polityczny wydźwięk tylko dzięki łacińskiemu wierszowi, napisanemu przez Kochanowskiego i wyrecytowanemu po przedstawieniu przy akompaniamencie lutni. Król Stefan Batory, który był obecny na spektaklu, będąc Węgrem z pochodzenia, z trudem rozumiał po polsku, ale oczywiście znał doskonale łacinę. Wiersz zatytułowany Orpheus Sarmaticus wylicza listę wrogów, którzy zagrażają krajowi, i kończy się wezwaniem do broni.
demagogia
(gr. demos – lud, agogos – wiodący, prowadzący) sposób wpływania na opinię publiczną, sprowadzający się do efektownych, ale zazwyczaj nierealnych obietnic czynionych dla osiągnięcia własnych celów
konsens
(łac. consensus – zgoda) zgoda, porozumienie; termin najczęściej używany w kontekście różnicy zdań i poglądów, oznaczający sytuację, w której opozycyjne względem siebie strony docierają do płaszczyzny wspólnych przekonań, a przynajmniej wzajemnych ustępstw na rzecz jakiejś zasady gwarantującej pokojowe współdziałanie
Ćwiczenie 3
Na podstawie akapitu 2 i 3 zestaw w tabeli składniki świata przedstawionego Odprawy posłów greckich (osoby, zdarzenia, postawy, motywacja).
Kto? Co robi? Dlaczego?
Ćwiczenie 4
Wypisz cechy Odprawy posłów greckich jako dramatu renesansowego.
輸
輸
Ćwiczenie 5
„Przeczucie grożącej zguby jest wzmocnione przez odwołanie do znanych z góry losów Troi oraz przez wizję Kasandry potwierdzającej naszą wiedzę” (akapit 2). Objaśnij, do czego i do kogo odnoszą się zawarte w powyższym zdaniu określenia: „znane z góry losy” i „nasza wiedza” , podając:
Treść owej wiedzy:
Jej źródło:
Czyja to jest wiedza:
Ćwiczenie 6
W zakończeniu akapitu 2 mówi się o niemożności odwrócenia biegu zdarzeń. Z czego wynika ta niemoc? Wybierz właściwą odpowiedź.
z dominacji głupoty i demagogii
z wyroku fatum
Ćwiczenie 7
Znajdź w tekście dwa argumenty uzasadniające tezę, że Odprawa posłów greckich nie jest tragedią namiętności (akapit 2).
輸
醙
醙
Ćwiczenie 10
W podanym tekście mówi się o dwóch istotnych cechach Odprawy posłów greckich jako dramatu nowego typu tragedii zbiorowości i tragedii przyszłości. Wskaż składniki każdego z dwu powyższych określeń.
tragedia zbiorowości:
tragedia przyszłości:
zainteresowanie mechanizmem władzy
troska o losy państwa
przyszłości narodu widzowie mają się domyślić
ukazanie społeczeństwa poprzez działania jednostek
akcja ukazuje takie wybory i działania, których tragicznych skutków dla
Ćwiczenie 11
Jaką rolę pełni wyjątkowa jednostka w dramacie romantycznym? Odpowiedz na podstawie akapitu 5.
難
難
Ćwiczenie 12
Na podstawie akapitu 6 zestaw w tabeli znaczące różnice w cechach życia społeczno- politycznego Europy Zachodniej i Rzeczypospolitej szlacheckiej, które znacząco wpłynęły na odmienność Odprawy posłów greckich od dra-matu zachodnioeuropejskiego.
Europa Zachodnia
Rzeczpospolita szlachecka
rywalizacja o wpływy na dworze
królewskim królewskiego
gra namiętności ludzkich (konflikt
silnych osobowości ludzkich)
postaw i poglądów)
kultura polityczna oparta na zasadzie
decydująca rola dworu królewskiego
jednomyślności (ścieranie się sprzecznych
drugorzędne i malejące znaczenie dworu
sejm i sejmiki centrum życia politycznego
miasta w upadku silne miasta
難
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: „Odprawa posłów greckich” Jana Kochanowskiego jako prototyp polskiego dramatu
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje obywatelskie; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej; kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
wskaże cechy Odprawy posłów greckich Jana Kochanowskiego jako dramatu renesansowego; na podstawie eseju Czesława Miłosza, przeanalizuje genezę Odprawy posłów greckich; zastanowi się nad kontekstem społeczno‐historycznym rozwoju polskiego dramatu renesansowego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm; konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera; metoda 635; metoda kosza i walizki.
Formy pracy:
