Ogólna charakterystyka rynku finansowego - Notatki - Ekonomia - Część 2, Notatki z Ekonomia

Pobierz Ogólna charakterystyka rynku finansowego - Notatki - Ekonomia - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

źródłem jest przyrost wartości przedsiębiorstwa. Instytucje te finansują projekty charakteryzujące się dużym stopniem ryzyka, ale mogące w zamian przynieść duże zyski w przyszłości. Tak więc finansują projekty, a w zamian za to w razie dużego sukcesu partycypują w dużej części w zyskach z tego przedsięwzięcia, bądź np. stają się współwłaścicielami firmy (mają 40% bądź więcej kapitału własnego lub posiadają akcje uprzywilejowane firmy). Jest to zatem forma finansowania innowacyjnych (a przez to obarczonych dużym ryzykiem) projektów inwestycyjnych. Lokujący środki w firmach venture capital zakładają, że doprowadzą one do rozwoju przedsiębiorstw, które odniosą sukces rynkowy w dalszej przyszłości, co pozwoli na sprzedaż akcji z wysoką stopą zwrotu. Ostatnim przykładem aktywnego pośrednika finansowego instytucji, a konkretnie instytucji tworzącej niepieniężne instrumenty finansowe, są banki inwestycyjne. Nie są one typowymi bankami i nie pełnią żadnej z klasycznych funkcji bankowości komercyjnej. Pierwotnie banki inwestycyjne zajmowały się głównie operacjami na rynku kapitałowym, w szczególności brały aktywny udział w emitowaniu papierów wartościowych przez przedsiębiorstwa, jak również podmioty publiczne. Tak więc ich rolą na rynku pierwotnym było przygotowanie (doradztwo) i doprowadzenie do skutku (sprzedaż) emisji, w tym świadczenie usługi zwanej gwarantowaniem emisji ( underwriting ). Polega ona na zabezpieczeniu ostatecznego sfinalizowania emisji, tzn. przejęciu ryzyka nabycia (po ustalonej cenie) emitowanych papierów wartościowych w sytuacji trudności z uplasowaniem ich na rynku. Obecnie banki inwestycyjne stały się aktywnymi pośrednikami finansowymi aktywnie uczestnicząc w kreacji instrumentów finansowych, w tym w tworzeniu instrumentów pochodnych. Natomiast do aktywnych pośredników finansowych tworzących pieniądz zaliczamy banki, a konkretnie zarówno banki komercyjne, jak i bank centralny. Bank centralny ma monopol na kreowanie gotówki, czy też szerzej bazy monetarnej , która poza gotówką obejmuje środki pieniężne na rachunkach banków komercyjnych w banku centralnym. Natomiast banki komercyjne zajmują się kreacją pieniądza poprzez działalność depozytowo-kredytową.

RYNKI FINANSOWE

Jedną z cech współczesnej gospodarki jest daleko posunięta specjalizacja, której efektem w dziedzinie finansów może być brak bezpośrednich kontaktów między dostarczycielami kapitału do gospodarki i ich finalnymi biorcami. Między nimi występują pośrednicy finansowi, którzy oszczędzającym podmiotom oferują specjalistyczne instrumenty, takie jak: depozyty bankowe,

polisy ubezpieczeniowe, jednostki uczestnictwa, certyfikaty inwestycyjne, obligacje, akcje itp. Zaś podmiotom poszukującym kapitału oferują związane z określonymi kosztami źródła finansowania ich działalności: kredyty, pożyczki, usługi leasingowe, faktoringowe, sprzedaż obligacji, akcji, udziałów itp. Tak więc we współczesnej gospodarce wierzyciele przekazują swoje oszczędności dłużnikom za pośrednictwem instytucji finansowych. Zaś wszyscy wierzyciele, dłużnicy i instytucje pośrednictwa finansowego kontaktują się między sobą na rynkach finansowych. Na rynkach tych kształtują się właściwe dla określonych instrumentów ceny rynkowe – stopy procentowe, kursy akcji, walut i innych instrumentów. Sektor pośredników finansowych wraz z rynkami finansowymi zapewnia:  podmiotom oszczędzającym transformację płynności w dochody obciążone ryzykiem;  gospodarce krajowej akumulację kapitału i jego alokację wśród przedsiębiorstw i innych pożyczkobiorców;  optymalne wykorzystanie oszczędności w gospodarce krajowej; oszczędności gospodarstw domowych trafiają do podmiotów gwarantujących ich efektywne wykorzystanie w skali gospodarki krajowej. Rynek finansowy w ekonomii pełni więc funkcję przesyłania funduszy od podmiotów, którzy zaoszczędzili nadwyżkę wydając mniej, niż wyniosły ich dochody, do podmiotów, którzy potrzebują funduszy, ponieważ zamierzają wydać więcej niż posiadają. Do powstania rynku finansowego doprowadził rozwój pieniądza oraz pojawienie się osób dysponujących nadmiarem wolnych środków pieniężnych, chcących udostępnić je odpłatnie innym podmiotom. Transakcje na rynku finansowym oznaczają czasowe przekazanie środków na rzecz pożyczkobiorcy, pod warunkiem zwrotu kwoty powiększonej o odpowiedni procent w ustalonym terminie bądź też uzyskania określonej stopy zwrotu w przyszłości. Tak więc przez rynek finansowy rozumie się miejsce, gdzie zawiera się różnego rodzaju umowy pożyczkowe bądź kredytowe czy inne, będące w ogólnym rozumieniu źródłem finansowania działalności gospodarczej. Inaczej ujmując jest to miejsce zawierania transakcji mających za przedmiot szeroko rozumiany kapitał finansowy.

Zgodnie z tymi kryteriami rynek pieniężny tworzą związki finansowe pomiędzy pożyczkodawcami a pożyczkobiorcami kapitału krótkoterminowego o okresie zwrotu do 1 roku. Na rynku pieniężnym transakcje są dokonywane za pomocą łatwo zbywalnych papierów wartościowych emitowanych przez rząd, instytucje finansowe i przedsiębiorstwa. Transakcje na rynku pieniężnym pozwalają osobom fizycznym, firmom,, rządowi, samorządom i lokalnym instytucjom finansowym uzyskać dochody w postaci odsetek od czasowo wolnych środków pieniężnych. Z drugiej strony, transakcje umożliwiają tym podmiotom uzyskiwanie środków, gdy potrzebują one okresowego dofinansowania. Natomiast rynek kapitałowy umożliwia poszukującym kapitału długoterminowego znalezienie pożyczkodawców, którzy są w stanie sprostać ich potrzebom. Rynek kapitałowy tworzą transakcje między jego uczestnikami, ale w przeciwieństwie do rynku pieniężnego obrót należnościami i uprawnieniami (długiem i kapitałem) odbywa się w specjalnie do tego celu wyznaczonym i wyposażonym miejscu, tj. na giełdzie. Innym ważnym podziałem jest podział na rynek pierwotny i wtórny. Rynkiem pierwotnym nazywamy transakcje, w których występuje proces objęcia papierów wartościowych, a więc gdy pojawia się ich pierwszy właściciel. Inaczej ujmując jest to rynek transakcji między emitentem, za pośrednictwem biura maklerskiego, a ich pierwotnym nabywcą. Od momentu objęcia papiery wartościowe krążą na rynku. Wszystkie następne transakcje zalicza się do rynku wtórnego. Ponieważ rynek wtórny dopuszcza obrót papierami wartościowymi, które były uprzednio sprzedane na rynku pierwotnym, zatem zapewnia ich płynność na potrzeby indywidualnych inwestorów. Rynki

RYNEK FINANSOWY

Rynek pieniężny Rynek kapitałowy

Rynek bankowych instrumentów

Rynek papierów wartościowych

pieniądza krajowego walutowy

kredytowy hipoteczny skryptówdłużnych

wtórne mają także duże znaczenie dla emitentów, gdyż przeważająca część cen papierów wartościowych jest określana przez transakcje dokonywana na tych rynkach. Nowe emisje akcji lub obligacji, które mają być sprzedana na rynku pierwotnym, są oparte na cenach z rynku wtórnego. Natomiast ze względu na miejsce dokonywania transakcji oraz wysokość obrotów rynek papierów wartościowych można podzielić na rynek giełdowy i pozagiełdowy. Rynek giełdowy rozumiany jest jako zespół transakcji realizowanych w pewnym szczególnym miejscu, a mianowicie na giełdzie. Generalnie można powiedzieć, iż jest to rynek silnie regulowany odpowiednimi przepisami, mającymi na celu przede wszystkim ochronę interesów licznej grupy inwestorów, na którym dominują akcje uznanych na rynku firm i solidne obligacje, głownie rządowe oraz bankowe. Na GPW wszystkie transakcje mogą zawierać tylko domy maklerskie, które są jej członkami. Przez rynek pozagiełdowy ( over the counter market, OTC market ) rozumie się zazwyczaj ogół transakcji kupna i sprzedaży papierów wartościowych zawieranych poza giełdą. Dokonywane w ten sposób operacje nazywa się również nieregulowanym obrotem wolnym. Organy giełdowe nie biorą odpowiedzialności za te transakcje. Rynek pozagiełdowy, nie będąc związany z określonym miejsce i czasem, odbywa się z reguły między bankami i firmami maklerskimi oraz ich klientami. Jest on naturalnym uzupełnieniem rynków giełdowych, a także miejsce, gdzie spółki małe i średnie stawiają pierwsze kroki w obrocie publicznym, otrzymując w ten sposób szansę pozyskania kapitału potrzebnego do rozwoju. Wymogi stawiane przez tradycyjne giełdy papierów wartościowych okazują się często zbyt wysokim progiem dla wielu firm, tak więc w gospodarkach rozwijających się, gdzie rola małych i średnich przedsiębiorstw jest kluczowa, rynki pozagiełdowe są najszybciej rozwijającymi się segmentami rynków kapitałowych. Instytucją odpowiedzialną za organizację i prowadzenie obrotu pozagiełdowego w Polsce jest Centralna Tabela Ofert (CeTO). Pełni ona rolę komplementarną w stosunku do rynku GPW w Warszawie.

ZASADY FUNKCJONOWANIA SYSTEMU FINANSOWEGO

Czwartym ogniwem wyodrębnionym w ramach rynkowego systemu finansowego są zasady funkcjonowania, tzn. reguły określające sposób działania instrumentów, rynków i instytucji. Są one zatem istotnym czynnikiem determinującym logikę funkcjonowania systemu finansowego. Zasady funkcjonowania, a więc reguły gry rynkowego systemu finansowego, są