Pobierz Ogólna charakterystyka Sudetów - Notatki - Geografia i więcej Notatki w PDF z Geografia tylko na Docsity!
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA SUDETÓW
Sudety należą do gór starych, zrębowych, średnich, zajmują wraz z Przedgórzem Sudeckim południowo-zachodnią część Polski. Uskok brzeżny rozdziela górotwór na dwie części. Podniesiony blok Sudetów i Pogórza, oraz obniżony obszar Przedgórza Sudeckiego. Sudety stanowią jedno z ogniw pasa gór brzeżnych Masywu Czeskiego. Od doliny Łaby w okolicach Drezna na zachód ciągną się one po Bramę Morawską, tworząc strefę o długości około 380 kilometrów i szerokości z Przedgórzem od 40 do 60 kilometrów. Znaczna cześć tej strefy leży w granicach Polski. Sudety dzieli się na trzy duże grupy górskie:
Sudety Zachodnie od Bramy Łużyckiej po Bramę Lubawską, w Kotlinie Kamiennogórskiej i Dolinie Nysy Szalonej. W skład wchodzą następujące pasma:
Góry Izerskie Karkonosze Rudzwy Janowickie Góry Kaczawskie Kotlina Jeleniogórska
Sudety Środkowe ciągnące się po Przełęcz Międzylewską, Dolinę Nysy Kłockiej i Przełęcz Kłodzką. W skład wchodzą następujące pasma:
Góry Kamienne Góry Wałbrzyskie Góry Sowie Góry Bardzkie Góry Stołowe Góry Bystrzyckie Góry Orlickie Kotlina Kłodzka
Sudety Wschodnie rozciągające się między Bramą Morawską, a Kotliną Kłodzką i Przełęczą Międzyleską.
W skład wchodzą następujące pasma: Masyw Śnieżnika Góry Bialskie Góry Złote Góry Opawskie
KLIMAT
Sudety należą do najchłodniejszych i najwilgotniejszych rejonów Polski. Klimat kształtują masy powietrza napływającego głównie znad Atlantyku, Skandynawii i północno-wschodniej Europy. Z wędrówką niżów i frontów polarnych wiąże się
charakterystyczne dla Sudetów zachmurzenie i opady, oraz długotrwałe okresy słonecznej pogody (maj, wrzesień) z nocnymi inwersjami temperatury i zamgleniami w kotlinach. Zaś z kompleksem niżowym śródziemnomorskim wiążą się burze, huragany i deszcze nawalne. Rzadziej pojawiają się wilgotne powietrze znad Morza Śródziemnego, powoduje w lecie gwałtowne burze połączone z silnymi opadami deszczu. W zimie (styczeń - marzec) powstają także kompleksy wyżowe chłodnego powietrza, będące przyczyną mroźnych zim i znacznych spadków temperatury w kotlinach. Najcieplejszym miesiącem w Sudetach jest lipiec, najzimniejszym zaś styczeń. Maksimum opadów przypada na lipiec, a minimum na luty. W Sudetach przeważają wiatry zachodnie (w zimie głównie z południowego-zachodu, w lecie z północnego-zachodu). Charakterystycznym elementem klimatu sudeckiego, a zwłaszcza Karkonoszy są wiatry fenowe w Tatrach zwane halnymi. Są to ciepłe wiatry powodujące gwałtowne topnienie śniegu. Powstają gdy na nawietrzną stronę grzbietu górskiego napływa wilgotne powietrze, które po przejściu bariery tegoż grzbietu już jako suche zaczyna gwałtownie spływać na stronę zawietrzną. Śnieg utrzymuje się w Karkonoszach przeciętnie 150 dni, a w kotlinach 50 dni. Ilość opadów zwiększa się wraz z wysokością ok. 70 mm na każde 100 m. W części szczytowej roczny opad kształtuje się w granicach 1150-1512 mm. Z tego znaczna część to opady śniegu, który pada tu po końca sierpnia do połowy czerwca. W rejonie Śnieżki śnieg leży przeciętnie 176 dni w roku. Zaś Karkonosze słyną też z częstych mgieł i silnych wiatrów. Mgła na Śnieżce występuje przez 296 dni w roku. To zjawisko w połączeniu z ujemną temperaturą powoduje powstanie wielkiej ilości sadzi osiadającej na skałach i drzewach.
ROŚLINNOŚĆ
W Sudetach wyróżnia się następujące piętra roślinności: do 400 m pola uprawne; od 400 do 1000 m regiel dolny , w którym pierwotnie występowała roślinność puszczy sudeckiej tj. lasów mieszanych z udziałem buka, jawora, dębu, świerka, jodły, sosny, modrzewia, brzozy, klonu, lipy oraz występujących w poszyciu leszczyny, maliny i jeżyna a także bogatego runa. Niestety lasy te zostały prawie zupełnie zniszczone do końca XIX w. na skutek postępującego uprzemysłowienia. Obecnie pozostałości tych lasów możemy zaobserwować w chronionych rezerwatami obszarach Gór Bialskich (rezerwat "Puszcza Śnieżnej Białki"), Sowich, Stołowych i Bardzkich. od 1000 do 1250 m regiel górny , w którym występują lasy świerkowe z domieszką jarzębiny, buka, jawora i jodły oraz runem obfitym w paprocie (wietlica alpejska, nerecznica samcza, podrzeń żebrowiec), borówki, trawy i ziołorośla. od 1250 do 1600 piętro subalpejskie , w którego skład wchodzi głownie kosodrzewina naturalnie występująca jedynie w Karkonoszach i na Hali Izerskiej (najniższe stanowisko w kraju), zaś sztucznie nasadzana w Masywie Śnieżnika, Jesionikach i na Wielkiej Sowie. Wśród kosówki rośnie m.in. jarzębina, brzoza karpacka, wierzba śląska oraz skarłowaciałe świerki. piętro alpejskie , które występuje w obrębie szczytu Śnieżki (sasanka alpejska, kuklik górski, pierwiosnka maleńka, jastrzębiec alpejski)
W czasach piastowskich Sudety porastała pierwotna puszcza, z bogatym drzewostanem i nie mniej bogatą fauną leśną. Bogate i różnorodne podszycia tego lasu dostarczało pożywienia i schronienia licznej zwierzynie. Lasy sudeckie, które na progu XIII wieku pokrywały zwartym płaszczem obszar Sudetów wraz z Przedgórzem. Z biegiem czasu człowiek zaczął budować w dolinach i kotlinach swoje osady, trzebiąc powoli las regla dolnego. Drewno stanowiło podstawowy materiał budowlany, toteż karczowano las bez jakiegokolwiek planu i wyboru. Dawny drzewostan regla dolnego zachował się tylko dzięki rezerwatom, których jest na terenie Śląska Dolnego 44. Ochroną objęte są nie tylko zespoły leśne i rośliny niskopienne, lecz także przyroda nieożywiona, w formie szczytów górskich, skałek i wodospadów.
Parki narodowe obejmują obszary całkowitej ochrony przyrody ożywionej i nieożywionej. Na ich terenie poza szczególnymi wyjątkami zabroniona jest jakiekolwiek działalność gospodarcza. Są słabszą formą ochrony przyrody niż rezerwaty ale ze względu na swoją powierzchnię mogą zapewnić także ochronę całego krajobrazu i lokalnego ekosystemu. Ponadto parki narodowe prowadzą działalność edukacyjną i naukową. W Sudetach istnieją po polskiej stronie dwa parki narodowe na terenie Karkonoszy (KPN - Karkonoski Park Narodowy) i Gór Stołowych (Park Narodowy Gór Stołowych). Po stronie czeskiej Karkonoszy istnieje KNAP będący odpowiednikiem polskiego KPN-u. Zadaniem parków krajobrazowych jest ochrona szeroko pojętego krajobrazu. Są one najsłabszą formą ochrony przyrody, ale zarazem ze względu na swoją powierzchnię umożliwiają chronienie rozległych obszarów. Wprowadzają ograniczenia związane z wszelkiego rodzaju inwestycjami, które mogłyby naruszyć krajobraz chronionego terenu. Natomiast na ich obszarze dozwolona jest gospodarka leśna i inwestycje turystyczno- rekreacyjne. Czasami tego rodzaju ochrona jest w pełni wystarczająca do uchronienia wyjątkowo cennych obszarów. Zarówno na terenie parków krajobrazowych jak i narodowych mogą istnieć rezerwaty, które w sposób ścisły ochraniają wydzielone obszary wymagające szczególnej ochrony. O ile jednak wstęp do rezerwatów może być (nie musi) wzbroniony, a na terenie parków narodowych obowiązuję poważne ograniczenia ruchu turystycznego (dozwolonej jest tylko poruszanie się po wyznaczonych szlakach), to po takie ograniczenie nie istnieje w Parkach Krajobrazowych. Ma to kolosalne znaczenie dla turystów pieszych i rowerowych mających ochotę na samodzielne zaplanowanie własnej wędrówki. Wokół parków narodowych i krajobrazowych zazwyczaj istnieje wydzielony pas otuliny będący mniej restrykcyjnie chronionym obszarem buforowym pomiędzy terenami chronionymi i niechronionymi. W Sudetach i na Przedgórzu Sudeckim, oraz w przedsudeckich okolicach Wrocławia istnieje dziewięć Parków Krajobrazowych. Są to:
W Sudetach: Park Krajobrazowy Gór Sowich Śnieżnicki Park Krajobrazowy Rudawski Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy Sudetów Wałbrzyskich Na Pogórzu i Przedgórzu: Książański Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy "Chełmy" Ślężański Park Krajobrazowy Park Krajobrazowy "Dolina Bobru" W okolicach Wrocławia: Park Krajobrazowy "Dolina Bystrzycy"
