Ogólny plan budowy skóry człowieka, Ćwiczenia z Fizjologia

Pobierz Ogólny plan budowy skóry człowieka i więcej Ćwiczenia w PDF z Fizjologia tylko na Docsity!

Ogólny plan budowy skóry człowieka

Wprowadzenie Przeczytaj Grafika interaktywna Sprawdź się Dla nauczyciela

Naukowcy z Hiszpanii opracowali nową technologię – drukarkę 3D, która pozwala drukować ludzką skórę dzięki zastosowaniu atramentu biologicznego, składającego się m.in. z ludzkiego osocza, fibroblastów oraz keratynocytów. Wyprodukowana w ten sposób tkanka, tak samo jak naturalna, zbudowana jest z dwóch warstw: skóry właściwej i naskórka. Jej komórki syntetyzują także białko kolagen, który nadaje skórze wytrzymałość mechaniczną i elastyczność. Drukowana skóra może w przyszłości pomóc w leczeniu ofiar poparzeń oraz trudno gojących się ran, będzie można ją również wykorzystywać do testowania kosmetyków czy środków chemicznych.

Twoje cele

Omówisz elementy budowy skóry na podstawie jej schematu. Wykażesz związek budowy skóry z pełnionymi funkcjami. Rozpoznasz na schemacie wytwory naskórka.

Skóra – największy narząd człowieka, stanowiący powłokę ciała – pełni wiele ważnych funkcji: ochronną, wydzielniczą, wydalniczą, regulacyjną i czuciową, uczestniczy także w gospodarce witaminowej. Jeden wytwór skórny lub jego wydzielina mogą brać udział w różnych procesach. Źródło: L. Wozniak & K. W. Zielinski, licencja: CC BY-SA 3.0.

Ogólny plan budowy skóry człowieka

Wytwory naskórka

Z komórek nabłonkowych naskórka powstają jego wytwory: włosy (m.in. rzęsy, brwi, włosy głowy), paznokcie oraz gruczoły: potowe, łojowe i mlekowe.

Wytwory naskórka. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Skóra właściwa

Pod naskórkiem znajduje się skóra właściwa, stanowiąca najgrubszą część skóry. Zbudowana jest z tkanki łącznej włóknistej, a jej głównym składnikiem są włókna białkowe: kolagenowe, elastylowe i retikulinowe, które przeplatają się ze sobą. Nadają one skórze wytrzymałość mechaniczną i elastyczność. W skórze właściwej możemy wyróżnić dwie główne warstwy: brodawkową i siateczkową.

Podział warstwy podskórnej skóry (obraz mikroskopowy, powiększenie 10×). Źródło: L. Wozniak & K. W. Zielinski, licencja: CC BY-SA 3.0.

Wytwory naskórka{color=#CC6666} gruczoły{color=#FF9999} łojowe{color=#FFCC99} potowe{color=#FFCC99} mlekowe{color=#FFCC99} włosy{color=#FF9999} paznokcie{color=#FF9999}

Budowa skóry człowieka. W skórze właściwej znajdują się liczne naczynia limfatyczne i krwionośne, które zaopatrują komórki skóry w tlen, substancje odżywcze i ciała odpornościowe. Uczestniczą również w procesach termoregulacji. Są tu także obecne zakończenia nerwów czuciowych, odbierające bodźce ze środowiska zewnętrznego, oraz zagłębione wytwory naskórka: włosy i gruczoły. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Tkanka podskórna

Skórę właściwą z głębiej położonymi tkankami łączy tkanka podskórna zbudowana z luźnej i zbitej tkanki łącznej, która otacza liczne skupiska komórek tłuszczowych. Znajdują się tu naczynia krwionośne, limfatyczne, nerwy, a także dolne odcinki korzeni włosów oraz części wydzielnicze gruczołów potowych.

Porównanie budowy skóry grubej i cienkiej. Źródło: Wikimedia Commons, licencja: CC BY-SA 3.0.

Najgrubsza skóra występuje na dłoniach i piętach, najcieńsza na powiekach. Skóra podeszwy ma gruby naskórek, grubą warstwę zbitej keratyny i gęstą sieć listewek naskórkowych (zapobiegają one oddzielaniu naskórka przy ucisku i pocieraniu), pozbawiona jest natomiast mieszków włosowych. Cienka skóra ramion i brzucha ma cienki naskórek z małą ilością keratyny, mało listewek naskórkowych, mało mieszków włosowych, wytwarzających cienkie włosy, i zmienną ilość gruczołów potowych.

Funkcje skóry

Człowiek to jeden z nielicznych gatunków, u których można wyraźnie dostrzec budowę warstwową skóry. Dzięki takiej strukturze i współdziałaniu ze sobą komórek skóra stanowi największy narząd naszego organizmu, składający się z największej liczby elementów. Każda z warstw przystosowana jest do pełnienia różnych funkcji – najważniejsze z nich przedstawiono poniżej.

Bariera przed uszkodzeniami mechanicznymi, wnikaniem drobnoustrojów, czynnikami chemicznymi (rogowaciejący naskórek, keratyna, wydzielina gruczołów potowych i łojowych), promieniowaniem UV (melanina), wysychaniem (wydzielina gruczołów łojowych i potowych).

Funkcja ochronna

Słownik

fibroblasty

aktywne metabolicznie komórki tkanki łącznej kręgowców; produkują i wydzielają składniki substancji pozakomórkowej tkanki łącznej

melanocyty

komórki barwnikowe (pigmentowe) obecne w warstwie podstawnej naskórka, tęczówce oka i włosach, wytwarzające barwnik (pigment) melaninę

melanina

barwnik (pigment) obecny w tęczowce oka, włosach i skórze właściwej; decyduje o zabarwieniu skóry (karnacji); zabezpiecza głębiej położone komórki skóry przed szkodliwym działaniem promieniowania UV; neutralizuje wolne rodniki tlenowe, niszczące strukturę keratyny

melanosomy

ciałka melaninowe zawierające melaninę w dolnej warstwie naskórka

keratynocyty

komórki warstwy podstawnej naskórka wypełnione białkiem, keratyną, zawierające ziarna pigmentu – melaniny

keratyna

białko o strukturze włókienkowej z grupy skleroprotein, nierozpuszczalne w wodzie i odporne na działanie czynników chemicznych oraz mechanicznych

komórki Langerhansa

komórki występujące w warstwie rozrodczej naskórka, mające liczne wypustki (dendryty); uczestniczą w reakcjach obronnościowych (immunologicznych) organizmu:

Funkcja termoregulacyjna Funkcja wydzielnicza Funkcja wydalnicza Funkcja czuciowa Udział w gospodarce witaminowej

Grafika interaktywna

Model skóry. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o. o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Polecenie 1 Wyjaśnij, w jaki sposób skóra w okresie letnim, wystawiona na działanie słońca i wiatru, chroniona jest przed przesuszeniem i popękaniem.

Polecenie 2 Korzystając z różnych źródeł informacji, wyjaśnij, dlaczego skórę często nazywamy narządem zmysłu.

Polecenie 3 Wyjaśnij, jakim zmianom podlega skóra w ciągu naszego życia. Uwzględnij rolę wody i elementów białkowych skóry właściwej.

Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸 醙 難

Ćwiczenie 1

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Ćwiczenie 2

Wraz z wiekiem oraz w wyniku działania czynników zewnętrznych skóra staje się cienka i wiotka, co uwidacznia się w postaci zmarszczek.

Wybierz poprawne dokończenie zdania.

Za starzenie się skóry odpowiada...

zmniejszenie czynności wydzielniczej gruczołów potowych.

redukcja tkanki podskórnej.

zanik włókien białkowych w skórze właściwej.

utrata zdolności podziałowej komórek warstwy rozrodczej.

Ćwiczenie 4

Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących budowy skóry i jej wytworów.

Prawda Fałsz W skórze właściwej występują liczne komórki tłuszczowe. Wydzielina gruczołów łojowych zapewnia skórze elastyczność. Naskórek jest silnie unaczyniony. W cebulce włosa znajdują się komórki macierzyste.

Ćwiczenie 5

Połącz w pary element budowy skóry z odpowiadającą mu funkcją.

Komórki macierzyste warstwy rozrodczej

Regulacja gospodarki wodno-mineralnej organizmu

Gruczoły łojowe Ochrona przed szkodliwym działaniem UV

Zrogowaciałe komórki naskórka Elastyczność włosów

Gruczoły potowe Usuwanie drobnoustrojówz powierzchni skóry

Melanocyty Regeneracja naskórka

Informacja do ćwiczenia 7 i 8

Najwyższą warstwę naskórka u człowieka tworzą martwe komórki wypełnione keratyną, które zapobiegają utracie wody i zapewniają ochronę przed środowiskiem zewnętrznym. U innych gatunków, np. płazów, naskórek składa się tylko z żywych komórek skóry. W tych przypadkach skóra jest zasadniczo przepuszczalna i może pełnić również funkcję wymiany gazowej.

Ćwiczenie 6

Na podstawie analizy schematów zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A-B oraz dwa argumenty 1-3.

Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Schemat B przedstawia skórę:

starszą

młodszą

ponieważ:

wraz z wiekiem zwiększa się ilość keratyny w warstwie rogowaciejącej naskórka.

wraz z wiekiem włókna białkowe zaczynają zanikać.

komórki tkanki tłuszczowej rozmieszczone są równomiernie.

Ćwiczenie 9 Na podstawie tekstu wyjaśnij, na czym polega mechanizm powstawania zmarszczek. Uwzględnij rolę kwasu hialuronowego.

Ćwiczenie 10 Odczytaj z wykresu, kiedy rozpoczyna się proces starzenia się skóry.

Dla nauczyciela

Scenariusz lekcji

Autor: Agnieszka Pieszalska

Przedmiot: biologia

Temat: Ogólny plan budowy skóry człowieka

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe V. Budowa i fizjologia człowieka.

9. Skóra i termoregulacja. Uczeń:

1. wykazuje związek między budową i funkcją skóry; Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe XI. Funkcjonowanie zwierząt.

2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.

8. Pokrycie ciała i termoregulacja. Uczeń: b) wykazuje związek między budową i funkcją skóry kręgowców,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

omawia elementy budowy skóry na podstawie jej schematu; wykazuje związek budowy skóry z pełnionymi funkcjami; rozpoznaje na schemacie wytwory naskórka.

Strategie nauczania:

2. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie omawiają na forum klasy opracowane zagadnienie. Nauczyciel ocenia poprawność każdej prezentacji, wskazuje błędy, uzupełnia brakujące informacje.
3. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć na temat ogólnego planu budowy skóry.
4. Nauczyciel prosi o zapoznanie się z grafiką interaktywną, następnie o wykonanie ćwiczeń od 3 do 6 zawartych w e‐materiale.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup (A–E) i przeprowadza grę dydaktyczną – quiz. Grupy losują po trzy zagadnienia. Grę zaczyna grupa A. Pozostałe grupy zadają jej członkom pytania, np.: „Czy element ten jest wytworem naskórka?”, „Czy znajduje się w naskórku?” itp. Grupa A może odpowiadać jedynie „tak” lub „nie”. Zespół, który odgadnie zagadnienie wylosowane przez grupę A, otrzymuje 1 pkt i wskazuje dany element na schemacie budowy skóry (jeżeli występuje). Następnie pytania są kierowane kolejno do grup B, C, D i E. Wygrywa ta grupa, która zdobędzie najwięcej punktów.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 zawarte w e‐materiale.

Materiały pomocnicze:

Załącznik 1. Zagadnienia do losowania (pdf). Plik o rozmiarze 202.72 KB w języku polskim

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna powinna zostać wykorzystana w fazie realizacyjnej lekcji. Można ją również wykorzystać na zajęciach dotyczących wytworów naskórka i skóry właściwej oraz rodzajów i funkcji gruczołów skórnych.