Pobierz Rodzaje wiązań chemicznych: jonowe, kowalencyjne i metaliczne i więcej Publikacje w PDF z Matematyka tylko na Docsity! Jak rozpoznać rodzaj wiązania chemicznego? Wprowadzenie Przeczytaj Film samouczek Sprawdź się Dla nauczyciela Na chwilę obecną, w układzie okresowym znajduje się pierwiastków, z których większość może łączyć się z innymi. Niektóre z nich są metalami, inne zaś niemetalami. Jedne mają małe promienie atomowe, a inne duże. Nic więc dziwnego, że rodzaje powstających wiązań są różnorodne. Potrafisz je rozpoznać w związku chemicznym, znając ich wzór lub nazwę? Masz okazję się sprawdzić! Twoje cele Przedstawisz rodzaje wiązań chemicznych, występujących w badanych związkach. Porównasz temperatury wrzenia i topnienia związków o wiązaniach jonowych i kowalencyjnych. Przeanalizujesz położenie pierwiastków w układzie okresowym i na tej podstawie określisz typ wiązania, występującego w związku chemicznym. Sznur wiąże ze sobą wybrane elementy, podobnie wiązanie chemiczne wiąże ze sobą atomy. Źródło: dostępny w internecie: www.pixabay.com, domena publiczna. 118 Jak rozpoznać rodzaj wiązania chemicznego? Wiązanie kowalencyjne polega na uzyskaniu trwałej walencyjnej konfiguracji elektronowej przez atom, za sprawą uwspólnienia pewnej liczby elektronów z innym atomem. Występuje ono np. w chlorowodorze – . Wiązanie kowalencyjne powstaje, gdy atom wodoru uwspólnia swój jeden elektron walencyjny z atomem chloru, który także uwspólnia swój jeden elektron walencyjny z atomem wodoru. W konsekwencji atom wodoru posiada dwa elektrony walencyjne, a atom chloru osiem. Wiązanie kowalencyjne w HCl Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. HCl Polega na uwspólnieniu elektronów pomiędzy atomami o takiej samej elektroujemności. Chmura uwspólnionych elektronów jest rozłożona symetrycznie pomiędzy łączącymi się atomami. Wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane występuje m.in. w: Polega na uwspólnieniu elektronów pomiędzy atomami różniącymi się wartościami elektroujemności. Chmura uwspólnionych elektronów jest rozłożona niesymetrycznie, tzn. jest przesunięta w kierunku atomu o wyższej elektroujemności. wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane H 2 Cl 2 Br 2 F 2 I 2 O 2 wiązanie kowalencyjne spolaryzowane Wiązanie metaliczne Wiązanie metaliczne występuje w metalach i stopach metali. Metale uzyskują trwałe konfiguracje dzięki delokalizacji właściwej liczby elektronów. Wiązanie metaliczne polega na oddziaływaniu kationów metali z ich elektronami walencyjnymi, które poruszają się w otoczeniu kationów tych metali. Powoduje to występowanie cząstkowych ładunków dodatnich ( ) i ujemnych ( ). Wiązanie kowalencyjne spolaryzowane występuje m.in. w: Wiązanie donorowo–akceptorowe (koordynacyjne) to szczególny przypadek wiązania kowalencyjnego. Polega na przeznaczeniu wolnej pary elektronowej jednego atomu posiadającego trwałą konfigurację elektronową (donora) jako wiązanie chemiczne z drugim atomem, który tej pary potrzebuje do uzyskania trwałej walencyjnej konfiguracji elektronowej. Wiązanie donorowo–akceptorowe występuje m.in. w: δ+ δ− CO 2 HCl H 2 O H 2 SO 4 BeCl 2 AlCl 3 SiO 2 wiązanie donorowo–akceptorowe CO SO 2 SO 3 H 2 SO 3 H 3 O + NH + 4 HNO 3 Model sieci krystalicznej atomów metalu, z uwzględnieniem zdelokalizowanych elektronów Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Mapa pojęciowa pt. „Wiązania metaliczne” Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. wiązanie metaliczne Na Mg Ca Fe Cu Zn stopy metali 醙 Film samouczek Polecenie 1 Czy wiesz, jak określa się rodzaj wiązania chemicznego występującego w związku na podstawie jego wzoru sumarycznego? Czy wiesz, czym jest tzw. trójkąt wiązań? Aby odpowiedzieć twierdząco na powyższe pytania, zapoznaj się z filmem samouczkiem pt. „Jak rozpoznać rodzaj wiązania chemicznego?”. Film dostępny pod adresem /preview/resource/RMyI97tX2j3Fo Film samouczek pt. „Jak rozpoznać rodzaj wiązania chemicznego?” Źródło: GroMar Sp. z o.o., Piotr Dzwoniarek, licencja: CC BY-SA 3.0. Film dotyczy rozpoznawania rodzaju wiązania chemicznego na podstawie wzoru sumarycznego. Ćwiczenie 1 Ćwiczenie 2 Do wymienionych związków dwupierwiastkowych przyporządkuj rodzaj wiązania chemicznego, występującego między atomami substancji. NaH wiązanie kowalencyjne praktycznie niespolaryzowane CS 2 wiązanie kowalencyjne spolaryzowane NaK wiązanie metaliczne NO 2 wiązanie jonowe Uzupełnij zdania, wstawiając liczby. W związkach o budowie jonowej zazwyczaj różnica elektroujemności pomiędzy atomami wynosi . W związkach, w których atomy połączone są wiązaniem kowalencyjnym niespolaryzowanym, różnica elektroujemności wynosi . W związkach, w których atomy połączone są wiązaniem kowalencyjnym spolaryzowanym, różnica elektroujemności wynosi . ΔE ≥ ΔE ≤ ΔE > 0,4 0,4 1,7 Sprawdź się Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 Ćwiczenie 1 Przyporządkuj różnicę elektroujemności między atomami do podanych związków chemicznych. Wartości elektroujemności poszczególnych pierwiastków odczytaj z układu okresowego. Źródło: GroMar Sp. z o.o., na podstawie W. Mizerski, Tablice chemiczne, Warszawa 2004., licencja: CC BY-SA 3.0. BeCl 2 ΔE = 1,5 CH 4 ΔE = 1,2 NaH ΔE = 1,4 P 4 O 10 ΔE = 0,4 輸 Ćwiczenie 8 Uzupełnij schematy tak, aby prawidłowo przedstawiały przykłady związków o danych wiązaniach. Wykorzystaj: , , , , , , , , , , , . Generator mapy myśli dla związków posiadających wiązanie kowalencyjne spolaryzowane. KBr HCl SO 2 Cu Br 2 N 2 MnSO 4 CaC 2 Mg H 3 PO 4 Fe O 2 Wiązanie kowalencyjne … Generator mapy myśli dla związków posiadających wiązanie kowalencyjne niespolaryzowane. Wiązanie kowalencyjne … Generator mapy myśli dla związków posiadających wiązanie jonowe. 難 Wiązanie jonowe Generator mapy myśli dla związków posiadających wiązanie metaliczne. Wiązanie metaliczne Dla nauczyciela Scenariusz zajęć Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak Przedmiot: chemia Temat: Jak rozpoznać rodzaj wiązania chemicznego? Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym Podstawa programowa: Zakres podstawowy III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń: 1) określa rodzaj wiązania (jonowe, kowalencyjne (atomowe) niespolaryzowane, kowalencyjne (atomowe) spolaryzowane, donorowo‐akceptorowe (koordynacyjne)) na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków. Zakres rozszerzony III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń: 1) określa rodzaj wiązania (jonowe, kowalencyjne (atomowe) niespolaryzowane, kowalencyjne (atomowe) spolaryzowane, donorowo‐akceptorowe (koordynacyjne)) na podstawie elektroujemności oraz liczby elektronów walencyjnych atomów łączących się pierwiastków. Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii; kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się. Cele operacyjne Uczeń: