Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Ojciec Goriot. Wpływ środowiska na postawę człowieka, Egzaminy z Historia

Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 305. Źródło: Andrzej Pytlak, Walory źródłowe Komedii ludzkiej Honoriusza ...

Typologia: Egzaminy

2022/2023

Załadowany 24.02.2023

Irena85
Irena85 🇵🇱

4.7

(88)

302 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Ojciec Goriot. Wpływ środowiska na postawę człowieka i więcej Egzaminy w PDF z Historia tylko na Docsity! Ojciec Goriot. Wpływ środowiska na postawę człowieka Wprowadzenie Przeczytaj Schemat Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 63–64. Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 97–99. Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 231. Źródło: Honoriusz Balzak, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 85. Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 305. Źródło: Andrzej Pytlak, Walory źródłowe Komedii ludzkiej Honoriusza Balzaka, „Annales Universitas Mariae Curie-Skłodowska. Seco F, Historia 5253” 1997/1998, s. 146. Źródło: Agata Wesołowska, Paryż i paryżanie , „Dialogi polityczne”, nr 2004/14, s. 17–18. Źródło: Tadeusz Boy-Żeleński, W perspektywie czasu, Warszawa 2006, s. 359–360. W historii literatury niewielu było pisarzy, którzy chcąc stworzyć dzieło monumentalne, dzieło daleko wykraczające poza obręb tekstowy zawarty w zaledwie jednej powieści – o swojej twórczości myśleli w sposób globalny. Takim wizjonerem swoich czasów był autor Komedii ludzkiej, Honoré de Balzac. W dojrzałym etapie swojego życia postanowił on drobiazgowo i wnikliwe zobrazować egzystencję całego społeczeństwa francuskiego w aż 137 utworach prozatorskich. Alexandre Falguière, Pominik Honoriusza Balzaka, Plac Georges Guillaumin w Paryżu, 1902 Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Andrzej Pytlak Walory źródłowe Komedii ludzkiej Honoriusza Balzaka W świetle naukowo‐dokumentarnego charakteru Komedii ludzkiej pełnego znaczenia nabierają również intencje realistyczne, jakie Balzak żywił w stosunku do tego utworu. W urzeczywistnieniu tych zamiarów, wyrażającym się głównie w wiernym i prawdziwym literackim odtworzeniu życia społeczno‐obyczajowego Francji dziewiętnastowiecznej, najważniejszą rolę odegrało, według nas, “ Ojciec Goriot. Wpływ środowiska na postawę człowieka Wpływ środowiska na postawę człowieka w utworach Balzaka Za jeden ze swoich pisarskich celów obrał Balzak sklasyfikowanie „gatunków społecznych”, tak jak robią to przyrodnicy w przypadku zwierząt. Zdaniem pisarza w różnych środowiskach (np. wśród arystokracji, o której opowiada O jciec Goriot) występują różne gatunki człowieka. To środowisko, a raczej warunki, jakie w nim panują, determinuje postawy, skłonności oraz ludzkie zachowania. Jednostka nie ma więc wpływu na to, do jakiego gatunku się zalicza. Komedia ludzka stała się swoistym katalogiem najprzeróżniejszych typów istnień, o czym świadczy chociażby ogromna liczba pojawiających się na jej kartach bohaterów (ponad dwa tysiące). Wszystkie te „zwierzęta społeczne” podążają za prostymi instynktami – podnoszeniem swojego statusu majątkowego i społecznego niezależnie od kosztów, ofiar i wyrzeczeń. To ekonomia oraz pieniądz rządzą człowiekiem, któremu tylko wydaje się, że to on jest panem zastanej rzeczywistości i zachodzących w niej procesów. Taką optykę zaczerpnął Balzak od popularnego francuskiego myśliciela, zoologa oraz anatoma, na wykłady którego regularnie uczęszczał. Étienne Geoffroy Saint‐Hilaire (1772‐1844) był wówczas pionierem w dziedzinie biologii teoretycznej i jednym z prekursorów darwinowskiego ewolucjonizmu. Tym prostym instynktom w swoim monologu o upadku moralnym Paryża daje upust Vautrin, jeden z bohaterów powieści pt. O jciec Goriot. Vautrin zalicza sam siebie do gatunku wyższego, gatunku któremu udało się odnieść sukces i wyzwolić z destrukcyjnych oraz zwierzęcych układów społecznych. Honoriusz Balzac O jciec Goriot Musicie się pozjadać wzajem, niby pająki w garnku, ponieważ nie ma pięćdziesiąt tysięcy dobrych posad. Czy wiesz, jak się tu robi karierę? Błyskiem geniuszu albo zręcznością zepsucia. Trzeba wejść w tę masę ludzi jak kula armatnia albo wśliznąć się jak zaraza. Uczciwość nie zda się na nic. […] Zepsucia jest w bród, talent jest rzadki. Dlatego zepsucie jest bronią miernoty, której jest pełno, i wszędzie uczujesz jego ostrze. […] Spróbuj, spróbuj zrobić dwa kroki w Paryżu, nie natykając się na piekielne machinacje. […] Toteż uczciwy człowiek jest wrogiem wszystkich. Ale, jak myślisz, kto jest uczciwym człowiekiem? W Paryżu uczciwy człowiek to ten, “ Słowniczek determinizm (łac. determinare – ograniczyć, określić) – pogląd zakładający, że egzystencja i działania człowieka są niezależne od wolnej woli, lecz uwarunkowane przez czynniki biologiczne, środowiskowe i historyczne ewolucjonizm (łac. evolutio – rozwój, przekształcenie) – doktryna filozoficzna, według której zjawiska społeczne można badać z biologicznego punktu widzenia, traktująca ludzką zbiorowość jako żywy organizm podlegający prawom ewolucji realizm (fr. réalisme) – w literaturze prąd spopularyzowany w prozie 2. poł. XIX w., dążący do jak najwierniejszego odzwierciedlenia świata znanego czytelnikowi z codzienności. Realiści opisywali wydarzenia, bohaterów i ich egzystencję w sposób reprezentatywny dla przedstawianej w utworze grupy społecznej który milczy i nie chce iść do działu. […] Aby się tu wzbogacić, trzeba jechać całą parą; inaczej, najniższy sługa! Jeżeli w stu zawodach, których możesz się chwycić, zdarzy się dziesięciu ludzi, którym się szybko powiedzie, publiczność nazywa ich złodziejami. […] Znajdzie się na każdy milion tego ulepszonego bydła dziesięciu chwatów, którzy się stawiają powyżej wszystkiego, nawet praw; ja należę do nich. Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 63–64. Schemat Polecenie 1 Przeanalizuj schemat, a następnie określ, co łączy, a co dzieli bohaterów Ojca Goriot. śmierć żony błędy wychowawcze ojca życie pośród pustych bogaczy poznanie świata salonów znajomość z Vautrinem odrzucenie niemoralnej propozycji Vautrina Bohaterowie Jan Joachim Goriot Eugeniusz Rasgnac Delfina de Nucingen i Anastazja de Restaud Początkowo handlarz i spekulant wierzący w moc bogactwa. Poświęca wszystko swoim osieroconym córkom – uczucie, czas i majątek. Rezygnuje z własnych potrzeb i traci majątek. Jego życie przepełnia żal wywołany odrzuceniem ojcowskiej miłości. Dzieci są dla niego okrutne. Umiera jako samotny odtrącony starzec. „Obie mają serca z kamienia. Nadto sam je kochałem, aby one mogły mnie kochać”. Osierocone przez matkę i rozpieszczane przez ojca. Stają się okrutne i niemoralne. Traktują ojca przedmiotowo, wstydzą się go. Nie przyjeżdżają nawet na jego pogrzeb. Poddają się rządzy pieniądza i presżu – dążą do jak najlepszego zaprezentowania się w swojej klasie społecznej. Początkowo ubogi młodzieniec, próbujący samodzielnie finansować swoje studia. Wierzy w moralne wartości, szlachetny idealista. Pragnie zmienić swoje życie i przynależeć do elity. Rozpoczyna romans z Delfiną de Nucingen, traktując go jako drogę do kariery. Zachowuje resztki człowieczeństwa i wrażliwości. Nie rozumie okrucieństwa córek wobec Goriota, opiekuje się umierającym znajomym i opłaca jego pogrzeb. Pokaż ćwiczenia: 輸醙難 okolicznościach uczucia ojcowskie rozwinęły się u Goriota niemal do obłędu. Przywiązanie swoje, zawiedzione przez śmierć, przeniósł na dwie córki, które zrazu zadowoliły wszystkie jego uczucia. Źródło: Honoriusz Balzac, Ojciec Goriot, tłum. T. Boy-Żeleński, Warszawa 1972, s. 97–99. Ćwiczenie 1 Zaznacz określenia, które pasują do postaci ojca Goriot. pozbawiony uczuć skąpy dorobkiewicz agresywny pragmatyczny ograniczony naiwny Ćwiczenie 2 Korzystając z cech wskazanych w poprzednim ćwiczeniu, określ, w jaki sposób charakterystyka ojca Goriot łączy się ze środowiskiem, z jakiego się wywodzi.        輸 輸 Ćwiczenie 3 Uzupełnij tabelę o nazwiska postaci należących do wskazanych grup społecznych. arystokracja burżuazja rzemieślnicy, kupcy, przedsiębiorcy, drobni urzędnicy mieszczanie, właściciele nieruchomości, utrzymanki lub spodziewający się spadku, na czyimś utrzymaniu studenci, uczniowie, tymczasowo przebywający w Paryżu służba oszuści i wykolejeńcy z marginesu społecznego Jakub Collin (Vautrin) Jan Joachim Goriot Delfina de Nucingen i jej mąż finansista pani Couture księżna de Langeais pani l’Ambermesnil Pani Vauquer lokaje Krzysztof margrabia d'Ajuda-Pinto Eugeniusz de Rasgnac Horacy Bianchon Maksym de Trailles hrabina Anastazja de Restaud i jej mąż Wiktoryna Taillefer wicehrabina Beauséant Poiret Sylwia panna de Rochefide 輸 Ćwiczenie 4 Uzupełnij tabelę o cechy właściwe postaciom należącym do wskazanych w poprzednim ćwiczeniu grup społecznych. CECHY REPREZENTATYWNE arystokracja burżuazja rzemieślnicy, kupcy, przedsiębiorcy, drobni urzędnicy mieszczanie, właściciele nieruchomości, utrzymanki lub spodziewający się spadku, na czyimś utrzymaniu studenci, uczniowie, tymczasowo przebywający w Paryżu służba oszuści i wykolejeńcy z marginesu społecznego 輸 niedościgłym marzeniem. „Jeżeli ją do mnie wprowadzisz - mówi do kuzyna - staniesz się jej beniaminkiem. Będzie cię ubóstwiać. Kochaj ją potem, jeśli zdołasz; jeżeli nie, posłuż się nią...” I dodawszy jeszcze parę dwuznacznych nauk w tym sensie, szlachetna wicehrabina kończy: „Daję ci swoje nazwisko jak nić Ariadny, abyś wszedł w ten labirynt. - Nie pobrudź go - rzekła podnosząc głowę i obrzucając młodzieńca królewskim spojrzeniem - oddaj mi je czyste”. Wiedząc ściśle - od samego Balzaka - do czego to nazwisko ma służyć i do czego faktycznie posłuży - bo w istocie Rastignac idzie po trosze na utrzymanie do pięknej bankierowej, a potem robi majątek przy jej mężu - parskamy śmiechem, i to właśnie dlatego, że Balzac jest wzruszony, że topnieje wprost z podziwu dla swojej wicehrabiny. Bo nie dość tego. Ta pani de Beauséant w przeddzień swojego balu dowiaduje się, że kochanek jej - piękny margrabia portugalski – rzuca ją i żeni się bogato po kryjomu; w dniu jej balu on ma podpisać kontrakt ślubny. Ale zaproszenia są rozesłane, odwołać balu wicehrabina nie może, duma nie pozwala jej okazać, że cierpi. Przyjmuje więc z królewskim majestatem gości, aż gdy drzwi się zamknęły za ostatnim, wybucha płaczem. „Łzy te - mówi od siebie Balzac - świadczyły, że i najwyżej postawione osoby nie znajdują się poza prawami serca i nie żyją bez trosk, jak to chcieliby wmówić w lud jego dworacy”. Zapewne, stracić kochanka - i to Portugalczyka - w dniu w którym się wydaje bal, to bardzo przykre, ale przyznaję, że mimo całego mego uwielbienia i podziwu dla Balzaka znów w tym miejscu zawsze mam ochotę parsknąć śmiechem. Źródło: Tadeusz Boy-Żeleński, W perspektywie czasu, Warszawa 2006, s. 359–360. Ćwiczenie 7 Przeczytaj komentarz Tadeusza Boya-Żeleńskiego, tłumacza powieści Balzaka i znawcy literatury francuskiej. Sformułuj odpowiedzi na pytania: Jak oceniasz wicehrabinę de Beauséant? Czy podzielasz opinię tłumacza dotyczącą arystokratki? 難 Praca domowa Ćwiczenie 8 Na podstawie lektury oraz poniższego cytatu napisz krótką charakterystykę epoki, w której rozgrywa się powieść. Tadeusz Boy-Żeleński W perspektywie czasu Zacznijmy – z konieczności - od stwierdzenia rzeczy znanych. Element socjalny Komedii ludzkiej. Balzac pierwszy z powieściopisarzy daje stosunkom tło społeczne; widzi związki spraw gospodarczych ze światem myśli i uczuć, idee wyrastające z gruntu materialnego. Dramatyzuje - mitologizuje, można powiedzieć - pieniądz; jego bitwy i szaleństwa, jego chytrości i zabiegi. Ogarnia całość tworzącego się współczesnego życia; bada puls nienawiści klasowych; przewiduje starcia, które miały przyjść znacznie później. Balzac zrozumiał następstwa zniesienia dawnych przywilejów i hierarchii i oparcia wszystkiego na supremacji pieniądza; walkę interesów, wyścig ambicji, parcia jednostek i grup społecznych ku górze. Ale pojmuje walkę klas w tym sensie, że jedna klasa chce po prostu uzyskać przywileje klasy poprzednio panującej, nie zaś stworzyć nowy ideał życia. Także można powiedzieć, że Balzac widzi chłopów, ale nie bardzo jeszcze widzi robotnika.[...] I mimo że stworzył tyle nieśmiertelnych postaci ludzkich, zawsze istotnym bohaterem jego jest epoka i klasa, nie zaś jednostka, która, choć naznaczona u Balzaka nieśmiertelnymi rysami, zawsze jednak ma charakter reprezentatywny. Źródło: Tadeusz Boy-Żeleński, W perspektywie czasu, Warszawa 2006, s. 359–360. “ 難 1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych; III. Tworzenie wypowiedzi. 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; 4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji; 6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca; IV. Samokształcenie. 9. wykorzystuje mulmedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny; Zakres rozszerzony Lektura obowiązkowa 17) realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary); Kształtowane kompetencje kluczowe: kompetencje cyfrowe; kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się; kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji; kompetencje w zakresie wielojęzyczności; kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej. Cele operacyjne. Uczeń: omówi wpływ środowiska na postawę człowieka widoczny w powieści O jciec Goriot; wyjaśni, czym jest Komedia ludzka; scharakteryzuje ojca Goriot w związku z jego przynależnością społeczną. Strategie nauczania: konstruktywizm; konektywizm. Metody i techniki nauczania: odwrócona klasa; ćwiczeń przedmiotowych; z użyciem komputera; dyskusja. Formy pracy: praca indywidualna; praca w parach; praca w grupach; praca całego zespołu klasowego. Środki dydaktyczne: komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda. Przebieg lekcji Przed lekcją: 1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie notatki na temat głównych cech charakteryzujących realizm jako kierunek w literaturze. Wspomina o powieści jako o gatunku, w którym realizm w sposób najpełniejszy wyrażał swoje zasady programowe. 2. Uczniowie zapoznają się przed lekcją z utworem O jciec Goriot Honoriusza Balzaka. Faza wprowadzająca: 1. Uczniowie dzielą się swoimi wrażeniami na temat przeczytanej lektury. Następnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. 2. Wybrana przez nauczyciela osoba przedstawia główne cechy charakteryzujące realizm jako kierunek w literaturze. Faza realizacyjna: 1. Uczniowie opowiadają fabułę O jca Goriot. Dyskutują na temat wpływu środowiska na postawę człowieka. Zastanawiają się, jak postrzega i ocenia ten wpływ autor – swoje odpowiedzi uzasadniają właściwie dobranymi cytatami. 2. Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Faza podsumowująca: 1. Uczniowie w fazie podsumowującej pracują w parach. Zapoznają się ze schematem, który nauczyciel wyświetla na dużym ekranie. Następnie wskazują, co łączy, a co dzieli bohaterów lektury. Charakteryzują również Jana Joachima Goriota, biorąc pod uwagę jego cechy i relacje z innymi. 2. Na zakończenie uczniowie w większych grupach uzupełniają schemat o trzy postacie, które pojawiają się w powieści, określają wątek, który reprezentują. Praca domowa: 1. Zakończenie książki ma kompozycję otwartą, ponieważ Rastignac pojawia się także w innych powieściach z cyklu Komedii ludzkiej. Nie znając kolejnych losów bohatera, zaproponuj ciąg dalszy jego historii. Honoriusz Balzac O jciec Goriot Rastignac, zostawszy sam, postąpił kilka kroków w górę i ujrzał Paryż wijący się krętą linią wzdłuż obu brzegów Sekwany, gdzie zaczynały błyszczeć światła. Oczy jego uczepiły się niemal chciwie miejsca między placem Vendôme a kopułą Inwalidów, miejsca, gdzie żył ten wykwintny świat, do którego chciał się dostać. Objął ten brzęczący ul spojrzeniem, które wysysało zeń zawczasu wszystkie miody, i wyrzekł te dumne słowa: – Teraz się spróbujemy! […] Źródło: Honoriusz Balzac, O jciec Goriot, tłum. T. Boy‐Żeleński, Warszawa 1972, s. 305. Materiały pomocnicze: Zweig S., Balzak, przekł. W. Kragen, PIW, Warszawa 1965. Andrzej Pytlak, Walory źródłowe Komedii ludzkiej Honoriusza Balzaka, „Annales Universitatis Mariae Curie‐Skłodowska. Sectio F, Historia 5253” 1997/1998. Wskazówki metodyczne Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.