Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Poradnik stanowi pomoc dydaktyczną dla ucznia w zawodzie technik ekonomista
Typologia: Poradniki, Projekty, Badania
1 / 56
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2005
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Recenzenci: mgr inż. Aleksandra Grobelna mgr Violetta Witkowska
Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Konsultacja: mgr Andrzej Zych
Korekta: mgr Joanna Fundowicz
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].Z1.01. Określanie form organizacyjno-prawnych podmiotu gospodarczego zawartego w programie nauczania dla zawodu technik ekonomista.
Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.9.1. Materiał nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzające 4.9.3. Ćwiczenia 4.9.4. Sprawdzian postępów
4.10. Funkcje gospodarcze i społeczne przedsiębiorstwa 4.10.1. Materiał nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzające 4.10.3. Ćwiczenia 4.10.4. Sprawdzian postępów
5. Sprawdzian osiągnięć 51 6. Literatura 55
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej funkcjonowania jednostek gospodarczych. W poradniku zamieszczono:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Życie w społeczeństwie upływa pod znakiem wielu różnych przepisów, w tym norm prawnych, które zabezpieczają porządek i ład społeczny, zdrowie i życie ludzkie, ochronę obywateli. Ogół zasad postępowania w zakresie życia gospodarczego reguluje prawo gospodarcze. Skupia ono w sobie normy należące do różnych gałęzi prawa, np. do cywilnego, administracyjnego, finansowego, międzynarodowego, a nawet karnego. Podmiotem prawa gospodarczego są przedsiębiorcy, czyli:
Tabela 1. Podstawowe źródła prawa gospodarczego
Podstawowe źródła prawa gospodarczego Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (DzU nr 173, poz.1807 z późn. zm.) Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (DzU Nr 94, poz. 1037 z późn. zm.) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (DzU Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Ćwiczenie 2 Odpowiedz na pytania. Czy brak w Polsce jednolitego zapisu dotyczącego prawa gospodarczego ma wpływ na funkcjonowanie na rynku przedsiębiorcy? Jakie są tego konsekwencje? ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Tak Nie Czy potrafisz:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.2. Formy własności przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwa funkcjonujące w gospodarce można grupować według różnych kryteriów. Celem grupowania jest nie tylko możliwość klasyfikacji i systematycznego przeglądu wielkiej liczby przedsiębiorstw w naszym kraju, ale głównie lepsze i bliższe poznanie jednostek gospodarujących, przez wyeksponowanie ich charakterystycznych właściwości oraz zachodzących między nimi różnic. [poz. 2, s. 20] Jednym z kryteriów jest podział według form własności kapitału w nie zaangażowanego. Stosując to kryterium wyróżnić można przynależność do sektora publicznego i sektora prywatnego (tabela 2). W sektorze publicznym wyróżnia się własność państwową (np. przedsiębiorstwa państwowe, jednoosobowe spółki Skarbu Państwa), własność komunalną oraz własność mieszaną z przewagą kapitału podmiotów sektora publicznego, tj. stanowiących własność państwową lub komunalną. W sektorze prywatnym występuje własność prywatna krajowa obejmująca jednostki o różnej formie prawno-organizacyjnej (np. spółdzielnie, spółki osób fizycznych), własność zagraniczna zawierająca jednostki, których mienie należy do zagranicznych osób fizycznych lub prawnych, własność mieszana, kiedy udział kapitału prywatnego w przedsiębiorstwie wynosi, co najmniej 50 % kapitału ogółem. [poz. 2, s. 25-27]
Tabela 2. Klasyfikacja jednostek gospodarczych według form własności. Źródło: S. Dębski, s. 26.
GOSPODARKA NARODOWA
Przedsiębiorstwa państwowe Spółdzielnie
Jednoosobowe spółki Skarbu Państwa
Jednostki gospodarcze organizacji społecznych, politycznych i związków zawodowych Gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą Zakłady budżetowe Spółki prawa handlowego z kapitałem prywatnym Środki specjalne Fundacje i zakłady fundacji
Inne państwowe jednostki gospodarcze
Pozostałe (np. spółki cywilne, zakłady kościołów i związków wyznaniowych)
Komunalne zakłady budżetowe
Przedsiębiorstwa i inne zagraniczne podmioty
Spółki z udziałem gmin
Filie i przedstawicielstwa zagranicznych osób prawnych
Spółki prawa handlowego z przewagą udziału kapitału:
Joint ventures z przewagą kapitału zagranicznego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Ćwiczenie 2 Na podstawie rocznika statystycznego ustal strukturę przedsiębiorstw w Polsce, według sektora publicznego i prywatnego.
Lp. Sektor Liczba przedsiębiorstw Udział w gospodarce Polski (w %) 1 Prywatny 2 Państwowy 3 Razem:
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
Tak Nie Czy potrafisz:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4.3. Podstawowe formy organizacyjno-prawne jednostek
gospodarczych. Wady i zalety
Podstawowymi formami organizacyjno-prawnymi jednostek gospodarczych są: przedsiębiorcy jednoosobowi, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, spółki, fundacje i stowarzyszenia (rys. 1).
Rys.1. Formy organizacyjno-prawne podmiotu gospodarczego
Przedsiębiorstwo własności indywidualnej jest własnością jednej osoby, która kieruje nim w celu wypracowania zysku, jest najprostszą formą przedsiębiorstwa. Większość przedsiębiorstw działających w gospodarce rynkowej należy do tej kategorii. Są to między innymi: lokalne sklepy, warsztaty, zakłady (np. kserograficzny). Przedsiębiorstwem własności indywidualnej kieruje zwykle samodzielnie właściciel, może on zatrudniać kilku pracowników, jest jednak osobiście odpowiedzialny za wszystkie decyzje dotyczące przedsiębiorstwa. Właściciel dostarcza niezbędnego kapitału bądź pożycza go od rodziny lub z banku. Z jego prawem do całego zysku osiągniętego przez przedsiębiorstwo łączy się nieograniczona odpowiedzialność. Oznacza to, że w razie bankructwa przedsiębiorstwa cały majątek, który posiada, nie tylko kapitał zainwestowany w przedsiębiorstwo, może być użyty do zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Przedsiębiorstwa państwowe działają na podstawie kilku ustaw, z których najważniejsze to: Ustawa z dnia 25 września1981 r. o przedsiębiorstwie państwowym i Ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (obie ustawy z późniejszymi zmianami). Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielną, samorządną i samofinansującą się jednostką gospodarczą posiadającą osobowość prawną. Powstaje ona w drodze aktu założycielskiego wydanego przez naczelny bądź centralny organ administracji rządowej, bądź Narodowy Bank Polski albo bank państwowy. W hierarchii jednostek państwowych, przedsiębiorstwo państwowe jest najniższym szczeblem samodzielnie gospodarującym i wykonującym swe zadania oraz w pełni za to odpowiedzialnym, gdyż niższe jednostki gospodarcze podległe przedsiębiorstwu tej samodzielności nie posiadają. Z podanego określenia przedsiębiorstwa wynikają jego szczególne cechy, do których zalicza się odrębność organizacyjną, terytorialną, ekonomiczną i prawną. [poz. 2, s. 27-28] Z punktu widzenia charakteru działalności, przedsiębiorstwa państwowe mogą być tworzone jako: − przedsiębiorstwa działające na zasadach ogólnych,
Formy organizacyjno-prawne podmiotu
Indywidualna działalność gospodarcza Spółdzielnie^ Przedsiębiorstwa państwowe
Fundacje Spółki i stowarzyszenia
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Tabela 3. Główne wady i zalety wybranych form organizacyjno-prawnych podmiotu gospodarczego Forma organizacyjno- -prawna
Zalety Wady
Indywidualna działalność gospodarcza
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Spółki kapitałowe (^) • odpowiedzialność za zobowiązania spółki do wartości wniesionego kapitału
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
Ćwiczenie 1 Przeczytaj uważnie poniższe stwierdzenia i przy tych, które uważasz za prawdziwe, wpisz literę P, natomiast te, które uważasz za fałszywe, oznacz literą F.
Indywidualna działalność gospodarcza wymaga akceptacji swoich działań gospodarczych od organu założycielskiego Założycielami przedsiębiorstwa państwowego są naczelne lub terenowe organy administracji państwowej Spółdzielnie nie posiadają osobowości prawnej Właściciele spółek kapitałowych odpowiadają za zobowiązania spółki całym swym majątkiem Stowarzyszenia i fundacje mogą prowadzić działalność gospodarczą Wniesienie przez wspólników kapitału założycielskiego w określonej wysokości w spółkach kapitałowych nie jest wymagane Spółki osobowe wymagają zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez gminy Przedsiębiorstwo państwowe działa w oparciu o zasady: samodzielności,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Ćwiczenie 3 Uzupełnij tabelkę wpisując w miejsca wyznaczone cechy charakterystyczne: spółki jawnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i indywidualnej działalności gospodarczej, według podanych kryteriów.
Indywidualna działalność gospodarcza
Spółka osobowa Spółka kapitałowa
Niewiele formalności przy zakładaniu przedsiębiorstwa Brak określonych wymagań kapitałowych Możliwość zainwestowania dużego kapitału Łatwość dokonywania zmian w kapitale firmy Stosunkowo niskie koszty rejestracji Osobowość prawna
Dowolna forma opodatkowania Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach Wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki do wartości ich udziału
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
Wyposażenie stanowiska pracy:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
Tak Nie Czy potrafisz:
