Ojczyzna, jako idea i wartość, od zawsze zajmowała ważne miejsce w świadomości
narodowej. W XVI wieku, w okresie polskiego renesansu, jej znaczenie było szczególnie istotne,
gdyż ówczesna Polska toczyła walkę o swa niepodległość, a struktura społeczeństwa, w tym
niezwykle znacząca rola szlachty oraz osłabienie władzy królewskiej, miały istotny wpływ na losy
państwa. Twórcy tego okresu dostrzegając powagę sytuacji, podejmowali temat patriotyzmu w
swoich dziełach, dążąc do zmiany postawy innych ludzi.
Utworem apelującym o zmianę postawy szlachty oraz angażującym się w troskę o losy
narodu są ,,Kazania sejmowe” autorstwa Piotra Skargi. Skarga, będąc kaznodzieją, nie tylko
analizuje moralne aspekty życia społecznego, ale także ostrzega przed zagrożeniami dla
Rzeczypospolitej i nawołuje do solidarności narodowej. W swoich kazaniach nazywał wszelkie
nieprawidłowości jako choroby Rzeczyposopolitej, w tym brak miłości do ojczyzny, oraz poruszał
tematy związane z potrzebą reformy państwa, stawiając go jako wartość nadrzędną.
Kolejnym tekstem o podobnym wydźwięku jest "Pieśń o spustoszeniu Podola" Jana
Kochanowskiego. Jest to dramatyczny utwór, ukazujący tragiczne konsekwencje najazdu
tatarskiego na ziemie polskie podczas bezkrólewia. Kochanowski, poprzez obrazowe opisy
zniszczeń, cierpień ludności, porywania kobiet i dzieci oraz przysłowiu mówiącym o głupocie
Polaków buduje apel do współobywateli o solidarność w obliczu zagrożenia zewnętrznego.
Utwór sięgający do gałęzi antycznych - ,,Odprawa posłów greckich”, choć pierwotnie
opisuje wydarzenia z mitologii greckiej, porusza problem nieudolnych rządów podkanclerza
koronnego Jana Zamoyskiego. Kochanowski wskazuje na konieczność reformy rządów oraz
potrzebę jedności w obliczu rozdrobnienia i walk politycznych.
Literatura polskiego renesansu stanowi nie tylko zbiór arcydzieł, ale także źródło inspiracji
do refleksji nad wartością patriotyzmu. W obliczu współczesnych wyzwań, takich jak globalizacja
czy problemy społeczne, ważne jest, aby pamiętać o konieczności angażowania się w sprawy
publiczne i obrony wspólnego dobra. Dlatego też, kontynuując tradycję twórców renesansowych,
warto pielęgnować postawę troski o losy narodu, aby budować silne, wspólnotowe społeczeństwo,
gotowe do stawienia czoła wyzwaniom przyszłości.
