Pobierz Opis układu wydalniczego i więcej Notatki w PDF z Biologia tylko na Docsity! UKŁAD WYDALNICZY Grażyna Jerzemowska CZYNNOŚĆ NEREK: Utrzymanie homeostazy Regulacja objętości i składu płynu pozakomórkowego. Nerki precyzyjnie regulują przyjmowanie, wytwarzanie, wydzielanie i zużycie wielu składników organicznych i nieorganicznych zatrzymując i/lub wydalając wodę oraz rozpuszczone w niej substancje. Produkcja reniny. Źródła wody i elektrolitów 1. Przyjmowane głównie przez przewód pokarmowy 2. Woda pochodząca z przemiany materii – ok. 300ml wody metabolicznej/dzień (głównym źródłem utlenianie tłuszczów). Uboczne produkty przemiany materii: mocznik – nietoksyczny produkt przemiany materii kwas moczowy – końcowy produkt metabolizmu puryn kreatynina – endogenny bezwodnik mięśniowej kreatyny Nerka (ren)
Anterior
renal fascia
Kidney
Posterior
renal fascia
Body of vertebra L2
12th rib
(b)
GapyEgNEB 2005, PeResEN EBLGEKON [AC pLBLEPAN AS Henjantin GLENMiNgA.
Nerka (ren) Największy parzysty narząd położony w przestrzeni zaotrzewnowej, nerka lewa jest nieco większa od nerki prawej (stłoczenie przez wątrobę) Kształtem przypomina fasolę Na nerce wyróżnia się: Powierzchnię przednią (przylega do niej otrzewna) i tylną (leży na tylnej ścianie brzucha), Biegun górny (nadnercza) i dolny, Brzeg boczny i przyśrodkowy Wymiary: 9-14 cm długości, 7 cm szerokości i 4 cm grubości, Waga: około 120-200g lewa na poziomie Th11-L2, prawa niżej - Th12-L3 Nerka (ren) Nerki swoją powierzchnią tylną przylegają do: przepony m. lędźwiowego większego m. czworobocznego lędźwi rozcięgna m. poprzecznego brzucha Nerka (ren) Tkanki podtrzymujące: - 3 warstwy - Torebka włóknista, - Torebka tłuszczowa, - Powięź nerkowa + Tłuszcz okołonerkowy (pomiędzy powięzią nerkową a otrzewną) Nerka (ren) Tkanki podtrzymujące: - 3 warstwy - Torebka włóknista, - Torebka tłuszczowa, - Powięź nerkowa + Tłuszcz okołonerkowy (pomiędzy powięzią nerkową a otrzewną) Nerka (ren) Tkanki podtrzymujące: - 3 warstwy - Torebka włóknista, - Torebka tłuszczowa, - Powięź nerkowa + Tłuszcz okołonerkowy (pomiędzy powięzią nerkową a otrzewną) Nefron Jest jednostką morfologiczno- czynnościową nerki. W jednej nerce znajduje się około 1-1,5 miliona nefronów. Nefron składa się z ciałka nerkowego ( Malpighiego) i rozpoczynającego się od niego kanalika nerkowego Ciałko nerkowe składa się z: kłębka naczyniowego (=nerkowego) i torebki kłębka (torebka Bowmana = torebka nerkowa) Nefron 2 rodzaje nefronów: korowe (ok. 80% wszystkich nefronów) przyrdzeniowe (ok. 20% wszystkich nefronów) Ciałka nerkowe nefronów korowych leżą w części środkowej i zewnętrznej kory nerkowej, mają stosunkowo krótkie pętle Henlego przyrdzeniowych leżą w korze w pobliżu rdzenia i mają długie pętle Henlego, drążące w głąb rdzenia. Cortex
Sieć dziwna tętnicza (cudowna) składa się z dwóch tętnic – doprowadzającej o większym świetle i odprowadzającej o węższym świetle, co ma duże znaczenie w filtracji krwi, ponieważ wytwarza się ciśnienie. W skład sieci wchodzi około 30 pętli naczyń krwionośnych włosowatych (kapilarnych). Przestrzeń między pętlami naczyń a torebką – przestrzeń moczowa. W ciałku nerkowym na zasadzie filtracji fizycznej (tzw. filtracji kłębuszkowej) powstaje mocz pierwotny (jest to przesączona krew pozbawiona białek i elementów morfotycznych). W ciągu doby obie nerki wytwarzają 110-220 litrów moczu pierwotnego (dla porównania mocz ostateczny to tylko ok. 1,5 litra). Nerkowy przepływ krwi wynosi ok. 1,2 l/min (420 ml/100g tkanki/min.)/ 1700 l/dzień W warunkach spoczynkowych całkowity przepływ nerkowy wynosi ok. 20- 25% spoczynkowej objętości minutowej serca. Na korę nerki przypada ok 90% tej całości, na rdzeń zaledwie 10%. Podczas wysiłku wzrasta napięcie układu współczulnego w nerkach, co powoduje skierowanie krwi z nerek do mięśni szkieletowych. Filtracja kłębuszkowa Filtracja kłębuszkowa U człowieka można obliczyć przepływ krwi przez nerki oznaczając wskaźnik oczyszczania osocza krwi dla związków prawie całkowicie zatrzymywanych w nerkach KLIRENS NERKOWY – wskaźnik oczyszczania osocza z jakiejś substancji. PRÓG NERKOWY – stężenie jakiegoś związku np. glukozy w osoczu po przekroczeniu, którego związek ten wydalany jest z moczem. Kwas paraaminohipppurowy (PAH) – substancja która po jednorazowym przejściu przez nerkę jest prawie całkowicie eliminowana z krwi. Wartość klirensu CLPAH jest identyczna z przepływem nerkowym osocza (RPF). CLPAH = RPF Torebka Bowmana składa się z dwóch nabłonkowych części: trzewnej i ściennej. Warstwa ścienna torebki Bowmana w dojrzałym ciałku nerkowym jest zbudowana z nabłonka jednowarstwowego płaskiego. Przy biegunie kanalikowym nabłonek ten przechodzi w nabłonek kanalika krętego I rzędu. Warstwa trzewna torebki pokrywa naczynia włosowate kłębuszka, zrastając się z błoną podstawną śródbłonka naczyń włosowatych. Komórki części trzewnej mają bardzo charakterystyczną budowę. Są to tzw. podocyty. Ciała komórek podocytów mają kilka wypustek większych (I rzędu, głównych), na których powstały bardzo liczne drobne wypustki mniejsze (II rzędu, stopowate). Tymi drobnymi wypustkami II rzędu podocyty przylegają do błony podstawnej. Podocyty oplatają swoimi wypustkami naczynia włosowate kłębuszka. ścienna trzewna przestrzeń moczowa Część cienka ramienia zstępującego, jak i wstępującego pętli Henlego wysłana jest nabłonkiem jednowarstwowym płaskim przypominającym śródbłonek Część gruba ramienia wstępującego pętli Henlego jest wysłana nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym (zawierającym liczne palisadowato ułożone mitochondria) Kanalik kręty I rzędu wysłany jest jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym zaopatrzonym od strony światła kanalika w rąbek szczoteczkowy Kanalik kręty II rzędu wysłany jest nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym Kanalik nerkowy (kanalik nefronu) I. kanalik kręty I rzędu (bliższy, kanalik proksymalny) ma swój początek w biegunie kanalikowym ciałka nerkowego - składa się z odcinków krętego i prostego (część prosta) Dochodzi tu do: resorpcji zwrotnej obowiązkowej (obligatoryjnej). Woda oraz substancje w niej rozpuszczone wracają do naczyń krwionośnych przez włośniczki okołokanalikowe. oraz sekrecji kanalikowej. II. Pętla nefronu (pętla Henlego) stanowi przedłużenie części prostej kanalika bliższego, składa się z: cienkiego ramienia zstępującego oraz cienkiego i grubego odcinka ramienia wstępującego. W tej części nefronu dochodzi do zagęszczenia moczu – mechanizm określany jako wzmacniacz przeciwprądowy. III. Kanalik kręty II rzędu (dalszy, kanalik dystalny) stanowi przedłużenie ramienia wstępującego pętli nefronu. Leży w korze. IV. Kanalik łączący. Leży w korze. V. Korowa oraz rdzeniowa część kanalika zbiorczego kanalik kręty I rzędu resorpcja zwrotna obowiązkowa (obligatoryjna): Do krwi powraca woda, jony (np.: Na+, K+, Ca2+, Mg2+, Cl-), oraz związki organiczne (glukoza, kwasy organiczne, aminokwasy) sekrecja kanalikowa: natomiast do światła kanalika wydzielane są niektóre substancje (np. kwas moczowy, kreatynina, niektóre antybiotyki, barwniki). pętla nefronu (pętla Henlego) Nabłonek ramienia zstępującego jest przepuszczalny dla wody, natomiast wstępującego dla jonów soli (czynnie resorbuje jony i biernie mocznik). Aparat przykłębuszkowy (complexus inxtaglomerularis) Umiejscowiony przy biegunie naczyniowym, składa się z trzech typów komórek kanalikowych i naczyniowych: 1. Komórki przykłębuszkowe (mioidalne) to wyspecjalizowane komórki mięśniowo-nabłonkowe położone w warstwie środkowej tętniczki doprowadzającej, syntetyzują, magazynują i uwalniają enzym proteolityczny – reninę. Są baroreceptorami unerwianymi przez gałązki nerwów współczulnych. Przylegają do błony podstawnej komórek śródbłonka, a od strony zewnętrznej do komórek mezangialnych Renina przekształca angiotensynogen w angiotensynę 1, która w płucach pod wpływem konwertazy wydzielanej przez śródbłonek przechodzi w angiotensynę 2. Angiotensyna 2 pobudza: wydzielanie aldosteronu przez komórki strefy kłębkowatej kory nadnercza, Skurcz miocytów gładkich tętnic i tętniczek, a to prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi. Aparat przykłębuszkowy (complexus inxtaglomerularis) Umiejscowiony przy biegunie naczyniowym, składa się z trzech typów komórek kanalikowych i naczyniowych: 2. Plamka gęsta to skupisko wyspecjalizowanych komórek nabłonkowych kanalika dystalnego przylegających do bieguna naczyniowego ciałka nerkowego. Są chemoreceptorami pobudzanymi przez zmniejszenie ładunku Na+ (NaCl) w kanaliku dystalnym. Obniżonemu ładunkowi przesączonego Na+ towarzyszy wzrost uwalniania reniny. Komórki plamki gęstej nie są unerwione. 3. Komórki mezangialne (polkissen) to łącznotkankowe komórki śródmiąższowe aparatu przykłębuszkowego, pośredniczą w przekazywaniu sygnałów między komórkami przykłębuszkowymi, a plamką gęstą. Tkanka śródmiąższowa nerki Zrąb zbudowany z tkanki łącznej właściwej luźnej, obfitszy w rdzeniu niż w korze Dobrze unaczyniony Wypełnia przestrzenie między kanalikami Komórki: fibroblasty, histiocyty, włókna kolagenowe W rdzeniu wydłużone komórki – pełnią funkcje dokrewne, wydzielają prostaglandyny. URETER- PRZEKRÓJ POPRZECZNY dość grubą ściana i niewielkie światło (gwiaździste) Ściana moczowodu składa się z trzech warstw: 1. błony śluzowej pokrytej nabłonkiem przejściowym 2. błony mięśniowej złożonej z trzech warstw mięśni gładkich: -warstwa zewnętrzna i wewnętrzna - przebieg podłużny, -środkowa - przebiega okrężnie 3. łączno-tkanowej błony zewnętrznej Pęcherz moczowy (vesica urinaria) -Nieparzysty narząd, zbierający mocz, który spływa do niego porcjami z moczowodów, leży: -częściowo pozaotrzewnowo -częściowo wewnątrzotrzewnowo (od góry i od tyłu przylega do otrzewnej) -- podtrzymuje go aparat podporowy (mięśnie dna miednicy) i aparat wieszadłowy (więzadła pęcherza). -Pojemność w warunkach fizjologicznych: 300-700 ml -Budowa: -- szczyt pęcherza, -- trzon pęcherza – część środkową, -- dno pęcherza – część dolno-tylną (trójkąt pęcherza) -- szyję pęcherza – przechodzącą w cewkę moczową. U mężczyzn: •Dno pęcherza spoczywa na gruczole krokowym (prostata). Nieco powyżej do tylno-dolnej powierzchni pęcherza moczowego przylegają pęcherzyki nasienne i bańki nasieniowodów. Ku tyłowi od pęcherza znajduje się odbytnica. U kobiet: •Dno pęcherza spoczywa na przeponie moczowo – płciowej, zatem pęcherz leży niżej niż u mężczyzn. Ku tyłowi od pęcherza znajduje się macica i górny odcinek pochwy. -położony w miednicy mniejszej za spojeniem łonowym, 1. Błona śluzowa wraz z tkanką podśluzową -nabłonek wielorzędowy przejściowy 2. błona mięśniowa - mięsień wypieracz pęcherza -trzy powiązane ze sobą warstwy (pęczki mięśniowe jednej warstwy przechodzą w drugą): -warstwa zewnętrzna i wewnętrzna - przebieg podłużny, -środkowa - przebiega okrężnie W miejscu ujścia wewnętrznego cewki moczowej warstwa mięśniowa środkowa jest zgrubiała i tworzy zamykający ujście zwieracz pęcherza. 3. błona zewnętrzna surowicza -przechodzi bezpośrednio na otaczające tkanki -na górnej i tylnej powierzchni pęcherza przylega ona do otrzewnej. Trójkąt pęcherza - między ujściami moczowodów (ostia ureterum) a ujściem cewki moczowej (ostium urethrae internum). Cewka moczowa męska (urethra) -Odmienna budowa u mężczyzny i kobiety, -Cewka moczowa męska: -odprowadza zarówno mocz jak i nasienie, -rozpoczyna się w pęcherzu moczowym ujściem wewnętrznym, a kończy na żołędzi prącia ujściem zewnętrznym, -długość około 17-20 cm, Budowa: - część sterczowa, - część błoniasta, - część gąbczasta, Cewka moczowa (urethra) wewnętrzny zwieracz cewki moczowej (mięśnie gładkie, kontrola mimowolna) zewnętrzny zwieracz cewki moczowej (mieśnie szkieletowe, kontrola dowolna) żeńska męska Warstwa mięśniowa (m. gładkie podłużne i okrężne) Warstwa podśluzowa Błona śluzowa (wysłana nabłonkiem przejściowym przechodzącym w walcowaty) Cewka moczowa (urethra) Drogi wyprowadzające mocz KOLEJNE STADIA POWSTAWANIA MOCZU: filtracja do przestrzeni moczowej torebki bowmana → Kanalik kręty proksymalny → pętla nefronu (pętla Henlego) → kanalik kręty dystalny → DROGI WYPROWADZAJĄCE MOCZ: kanalik nerkowy zbiorczy → przewody brodawkowe → brodawki nerkowe → Kielichy nerkowe mniejsze → Kielichy nerkowe większe → Miedniczka nerkowa → Moczowody → pęcherz moczowy → cewka Wytwarzanie moczu -filtracja, -resorpcja, -sekrecja. W trakcie przepływu moczu pierwotnego przez poszczególne części kanalika nefronu, ulega on zredukowaniu ze 110-220 litrów do 1-1,5litra na dobę wydalanego moczu ostatecznego wysokie ciśnienie
osmotyczne płynu
pozakomórkowego
—7 NL przedzionkowy
*aktywacja układu renina - peptyd
angiotensyna - aldosteron natriuretyczny ANP
»*wzmożone wydzielanie wzmożona diureza i
wazopresyny natriureza
ZA
niskie ciśnienie osmotyczne
płynu pozakomórkowego
UKŁAD ROZRODCZY Narządy płciowe męskie (dodatkowe narządy płciowe) (organa genitalia masculina) Narządy płciowe męskie wewnętrzne: Jądra (testis), Najądrza (epidydymis), Nasieniowody (ductus deferens), Pęcherzyki nasienne (vesicula seminalis), Przewody wytryskowe (ductus ejaculatorius), Gruczoł krokowy (prostata), Gruczoł opuszkowo-cewkowy (Cowpera) (glandulae bulbourethrales), Cewka moczowa (urethra) Narządy płciowe męskie Jądro (testis) Parzysty narząd wytwarzający plemniki, Położony w worku skórnym zwanym moszną. Lewe jądro leży nieco niżej ze względu na lepszy rozwój splotów żylnych. Kształt owalny, dł. Około 4- 5cm, średnica 2,5-3,0 cm, waga 10-45g. Obydwa jądra oddzielone od siebie łącznotkankową przegrodą worka mosznowego Powrózek nasienny: • nasieniowód • t. i ż. nasieniowodu • t. i ż. mięśnia dźwigacza jąder • naczynia chłonne • splot jądrowy • splot żylny wiciowaty Moszna Warstwy ściany moszny: • skóra moszny • błona kurczliwa • powięź nasienna zewnętrzna • powięź mięśnia dźwigacza jądra • mięsień dźwigacza jądra • powięź nasienna wewnętrzna • błona pochwowa jądra • błona biaława jądra Worek moszny jest podzielony na dwie odrębne części zawierające: • Jądra • Najądrza • Części mosznowe nasieniowodów Osłonka pochwowa będąca przedłużeniem otrzewnej, posiada dwie blaszki: trzewną i ścienną. Pomiędzy blaszką trzewną a ścienną znajduje się jama surowicza moszny. Zawiera ona niewielką ilość płynu surowiczego. Narządy płciowe męskie Jądro (testis) Wyróżnia się: Koniec górny i dolny, Powierzchnia boczna i przyśrodkowa, Brzeg przedni i tylny (w obrębie brzegu tylnego wchodzą i wychodzą z jądra naczynia, nerwy i przewodziki odprowadzające długość kanalików nasiennych ok. 800m Narządy płciowe męskie Jądro (testis) kanaliki nasieniotwórcze tworzą zwinięte spiralne pętle, z których każda zaczyna się i kończy w pojedynczym przewodzie – kanaliku prostym Kanaliki proste tworzą sieć kanalików zwaną siecią jądra Z sieci jądra powstaje 10-20 przewodzików odprowadzających jądra, przechodzących do najądrza, gdzie uchodzą do przewodu najądrza Narządy płciowe męskie Najądrze (epidydymis) Parzysty narząd o podłużnym kształcie układ kanalików, których zadaniem jest odprowadzanie z jądra i magazynowanie nasienia. Budowa: Głowa, Trzon, Ogon, Funkcje: magazynowanie plemników, produkcja wydzieliny, która powoduje dojrzewanie plemników przebywających w przewodzie najądrza Narządy płciowe męskie Nasieniowód (ductus deferens) Parzysty przewód będący przedłużeniem przewodu najądrza, Uchodzi do części sterczowej cewki moczowej jako przewód wytryskowy, Długość 40-50cm, Budowa: Część mosznowa, Część pachwinowa, Część miednicza Ściana nasieniowodu gruba, trójwarstwowa: śluzowa pokryta nabłonkiem walcowatym, dwurzędowym migawkowatym, błona mięśniowa, błona zewnętrzna nasieniowód Narządy płciowe męskie Gruczoł krokowy (prostata, stercz) nieparzysty narząd mięśniowo-gruczołowy, Położony jest poniżej pęcherza moczowego w miednicy mniejszej. Przez jego miąższ przebiega część sterczowa cewki moczowej Kształt prostaty - kasztan jadalny (spłaszczony stożek). Wydzielina prostaty to mętna, biaława ciecz o zasadowym odczynie, w niej zawieszone są plemniki. Tylna ścianka gruczołu prostaty przylega bezpośrednio do odbytnicy, Budowa morfologiczna: Płat prawy i lewy połączone węziną gruczołu krokowego (platem środkowym), Powierzchnia przednia i tylna Narządy płciowe męskie Gruczoł krokowy (prostata) Budowa anatomiczna: Składa się z gruczołów pęcherzykowo-cewkowych (około 30-50), Powstaje tu kwas cytrynowy, fosfataza zasadowa, cynk i spermina W wydzielinie gruczołu mogą występować kamyczki sterczowe, utworzone z fosforanu wapnia obok ciał białkowych i kropelek tłuszczu Wydzielanie gruczołu krokowego pobudzane jest przez testosteron Narządy płciowe męskie Gruczoły opuszkowo-cewkowe (glandulae bulbourethrales) Narządy parzyste, Położenie: w obrębie przepony moczowo-płciowej w pobliżu płaszczyzny pośrodkowej ciała, tuż powyżej opuszki prącia, Ich przewody wyprowadzające uchodzą do części gąbczastej cewki moczowej, Wydzielają śluz (powstająca wydzielina stanowi naturalny lubrykat i ułatwia stosunek) Wysłane jednowarstwowym nabłonkiem walcowatym Narządy płciowe męskie - Prącie (penis) Prącie okrywa: -powięź głęboka, -powięź powierzchowna, -skóra pozbawiona tkanki podskórnej, na żołędzi skóra tworzy podwójny fałd zwany napletkiem, który przytrzymuje od strony ciała gąbczastego wędzidełko napletka, Prącie jest umocowane : 1). przez więzadło wieszadłowe prącia (lig. suspensorium penis) – biegnie od dolnej powierzchni spojenia łonowego do grzbietu prącia. 2). więzadło procowate prącia (lig. fundiforme penis) – odchodzi od kresy białej powyżej spojenia łonowego, jako pasma powięzi powierzchownej brzucha, przechodząc na prącie w postaci dwóch odnóg, kończących się w powięzi głębokiej prącia. Wyróżniamy w prąciu: 1. Nasadę (przytwierdzona jest odnogami ciał jamistych do kości łonowych i kulszowych), 2. część ruchomą (zakończona jest żołędzią), Ciała jamiste i gąbczaste: - Składają się z licznych drobnych przestrzeni – jamek wypełnionych krwią (tętnice ślimakowate, żyły wpustowe), Cechy płciowe męskie Pierwszorzędowe: jądra Drugorzędowe: moszna nasieniowody prącie Trzeciorzędowe: specyficzne owłosienie ciała męskie umięśnienie ciała i specyficzna budowa (węższe biodra, szersze ramiona itd.) Jabłko Adama Do narządów płciowych zewnętrznych żeńskich (srom, łac. pudendum): zaliczamy : - ujście pochwy - ujście zewnętrzne cewki moczowej (ostium externum urethrae) - wargi sromowe większe (labia majora pubendis) -wargi sromowe mniejsze (labia minora pubendis) - łechtaczkę (clitoris) - wędzidełko łechtaczki (frenulum clitoridis) - napletek łechtaczki (preputium clitoridis) - gruczoły przedsionkowe większe - gruczoły Bartholina (glandulae Bartholini, glandulae vestibularis majoris) - gruczoły przedsionkowe mniejsze (glandulae vestibularis minoris) - gruczoły przycewkowe (glandulae paraurethralie) - przedsionek pochwy (vestibulum vaginae) i błonę dziewiczą (hymen) - wzgórek łonowy (mons pubis) - opuszki przedsionka (bulbi vestibuli) - spoidło przednie warg sromowych (commisura labiorum pudendis anterior) - spoidło tylne warg sromowych (commisura labiorum pudendis posterior) - wędzidełko warg sromowych (frenulum labiorum pudendis) Oraz gruczoły sutkowe NARZĄDY PŁCIOWE ZEWNĘTRZNE ŻEŃSKIE Parzyste ciała jamiste łechtaczki, które rozpoczynają się jako odnogi łechtaczki przyczepiają się do dolnych gałęzi kości łonowych. Mają średnio długość 4 cm, stanowiąc najdłuższą część ciał jamistych. Następnie obie odnogi biegną przyśrodkowo i w górę. Na tym odcinku pokrywa je mięsień kulszowo-jamisty. Obie odnogi łączą się nieco poniżej i do przodu od spojenia łonowego zbiegają się w mierzący około 2 cm trzon łechtaczki. Trzon łechtaczki kończy się wierzchołkiem (apex), który wraz z pokrywającą go cienką skórą (napletek łechtaczki) tworzy żołądź łechtaczki (glans clitoridis). Trzon łechtaczki łączy się ze spojeniem więzadłem wieszadłowym. Oba ciała jamiste w tej części oddziela niepełna przegroda (septum corporum cavernosum). Każde ciało jamiste jest otoczone błoną białawą. część zewnętrzna: średnio 16-20 mm (1/3 długości stanowi żołądź, reszta to trzon). Narządy płciowe żeńskie Wewnętrzne narządy płciowe żeńskie: jajniki (. ovarium, l.mn ovaria) jajowody (tuba uterina, oviductus, salpinx) macica (uterus, hystera, metra) pochwa (vagina, kolpos) Narządy płciowe żeńskie wewnętrzne 1. jajowody, 2. Pęcherz moczowy, 3. kość łonowa, 4. Miejsce – g, 5. łechtaczka, 6. Cewka moczowa, 7. pochwa, 8. jajniki, 9. esica, 10. macica, 11. sklepienie, 12. Szyjka macicy, 13. Odbytnica 14. odbyt W więzadle szerokim macicy wyróżnić można część górną – krezkę jajowodu (mesosalpinx), część środkową – krezkę jajnika (mesovarium) i dolną – krezkę macicy (mesometrium); krezka jajnika krezka jajowodu krezka macicy JAJNIK MACICA więzadło właściwe jajnika więzadło obłe macicy jajowód Narządy płciowe żeńskie Jajniki (ovarium) narząd parzysty, U dojrzałej kobiety ma kształt spłaszczonej elipsoidy o wielkości 3×2×1 cm. Jajniki przytwierdzone są do więzadła szerokiego macicy za pośrednictwem krezki jajnika Górne bieguny jajników objęte są przez jajowody. 1). Krezka jajnika 2). Więzadło własne jajnika 3). Więzadło wieszadłowe jajnika 4). Więzadło lejkowo-jajnikowe leżą wewnątrz jamy otrzewnej w dołku jajnika przy bocznych ścianach miednicy Jajniki Wyróżniamy: •Koniec jajowodowy •Koniec maciczny •Powierzchnie przyśrodkową •Boczną •Brzeg wolny •Brzeg krezkowy •Zagłębienie zwane wnęką jajnika Narządy płciowe żeńskie Jajowód (tuba uterina) przewód o długości ok. 10-12 cm, biegnie od rogu macicy, dochodząc do jajnika. Budowa makroskopowa (z 6 odcinków): Ujście brzuszne (łączy światło jajowodu z jamą otrzewnej, Lejek jajowodu (lejkowato rozszerzony początek jajowodu), Bańka 2/3 (środkowa część), Cieśń jajowodu 1/3 (przyśrodkowa część), Część maciczna (część śródścienna, przebiega w ścianie macicy), Ujście maciczne jajowodu (otwór którym światło jajowodu otwiera się do jamy macicy, Jajowód umocowany przez więzadło szerokie macicy tworzy krezkę jajowodu. Ruch rzęsek nabłonka jajowodu pomaga przy przesuwaniu się jaja do jamy macicy. Cieśń jajowodu Lejek jajowodu Bańka jajowodu Część maciczna Budowa mikroskopowa Na przekroju wyróżniamy (od środka) • błonę śluzową, tworzy fałdy, nabłonek migawkowy i wydzielniczy • błonę mięśniową (2 warstwy mięśni gładkich wew. okrężne, zew. podłużne) • błonę surowiczą. • lejek zakończony jest strzępkami, spośród których najdłuższy nosi nazwę strzępka jajnikowego (łac. fimbria ovarica). Narządy płciowe żeńskie Macica (uterus) trzon macicy (corpus uteri)( i dno) stanowi grubszą i szerszą część macicy, wewnątrz której znajduje się jama macicy - miejsce gdzie dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka i rozwoju płodu. Zbudowany jest z silnie rozwiniętej błony mięśniowej (tunica muscularis, myometrium) tworzonej przez komórki mięśni gładkich i tkanki łącznej. Od zewnątrz trzon macicy pokryty jest otrzewną określaną mianem omacicza. cieśń macicy (isthmus uteri) jest miejscem przejścia trzonu macicy w jej szyjkę, Szyjka macicy (cervix uteri) składa się z części nadpochwowej i pochwowej. Część pochwowa jest otoczona sklepieniem pochwy. Jest ono najgłębsze z tyłu (sklepienie tylne pochwy – fornix vaginae posterior, zwane zbiorniczkiem nasienia – receptaculum seminis). -warstwa podstawna- położona głębiej, regeneruje warstwę czynnościową -Warstwa czynnościowa – kontaktuje się ze światłem macicy, ulega złuszczeniu podczas miesiączki Błona śluzowa macicy (endometrium): w. czynnościowa endometrium w. podstawna myometrium warstwa podstawna Warstwa czynnościowa dni miesiączka f. proliferacyjna f. lutealna 1. Faza wzrostowa: regeneracja warstwy czynnościowej (proste gruczoły i tętnice)
2. Faza wydzielnicza: wzrost grubości warstwy czynnościowej i aktywności
wydzielniczej gruczołów (gruczoły poskręcane i rozdęte, poskręcane tętnice)
3. Faza niedokrwienia (krótka): skurcz tętniczek spiralnych, niedokrwienie
i częściowa martwica warstwy czynnościowej
4. Faza złuszczania: rozkurcz tętniczek, ciśnienie krwi rozrywa zmienione
martwiczo ściany naczyń, wylew krwi powoduje fragmentację i złuszczenie
warstwy czynnościowej (fizjologicznie — pierwsza faza ORA
wzrostowa wczesna wydzielnicza późna wydzielnicza
http:/Avww histologia.cm-
uj.krakow.pl/lekarski/Materialy/2012_2013/R_zenski1.pdf
Ułożenie prawidłowe macicy: Przodopochylenie - jest to prawidłowe ułożenie macicy, w którym trzon macicy jest pochylony do przodu a szyjka macicy skierowana jest nieco ku tyłowi miednicy. Przodozgięcie - jest to prawidłowe ułożenie macicy, w którym kat miedzy szyjka macicy a jej trzonem jest rozwarty. W prawidłowych ułożeniach przodozgięcie połączone jest z przodopochyleniem. Dzieje się tak w około 80% spotykanych ułożeń. nabłonek
bl. właściwa
(bez gruczołów)
mięśniówka
przydanka
Narządy płciowe żeńskie Pochwa (vagina) Ściana pochwy jest zwilżana przez białawą wydzielinę powstającą ze złuszczającego się nabłonka pochwy i dopływającą wydzielinę szyjki macicy. Zawiera ona około 5‰ kwasu mlekowego wytwarzanego przez stanowiące fizjologiczną florę pochwy bakterie Lactobacillus acidophilus. Niskie pH od 3,6 - 4,5 stanowi czynnik ochronny przed zakażeniami, lecz również jest barierą dla plemników. W warunkach patologicznych ilość wydzieliny może wzrosnąć i wypływać w postaci białych upławów (fluor albus). Cechy płciowe żeńskie Pierwszorzędowe: jajniki Drugorzędowe: srom lechtacyka pochwa macica jajowody Trzeciorzędowe: biust specyficzne owłosienie ciała specyficzne rozłożenie tłuszczu na ciele (szerokie biodra itp.) odpowiednie proporcje budowy ciała.