Opis zagadnień - Notatki - Historia myśli ekonomicznej - Część 2, Notatki z Ekonomia

Pobierz Opis zagadnień - Notatki - Historia myśli ekonomicznej - Część 2 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! 8 pi = umar(Qi/n) Równowartość ceny dobra i użyteczności krańcowej jest charakterystyczną zależnością dla rewolucji marginalistycznej. 19. Nadwyżka konsumenta (może być też dalszą częścią pyt. 18) Wszystkie dobra konsumowane wcześniej niż krańcowe mają użyteczność wyższą niż dobro krańcowe. Suma nadwyżek użyteczności konsumowanych dóbr nad ceną daje nadwyżkę konsumenta, której nie dostarcza tylko dobro krańcowe Qi/n. Nadwyżka konsumenta nadwyżka konsumenta =  Qi/n-1 Qi/1(umar/i – pi) Dylemat pojedynczego dobra, jeśli cena równa się użyteczności krańcowej to w przypadku dobra, którego konsumowana ilość wynosi 1, a pierwsza jednostka jest zarazem ostatnią, nadwyżka konsumenta nie powstaje: Qi = 1=>nadwyżka konsumenta = 0 Większość dóbr jest konsumowana w taki sposób co znaczy, że nie dostarczają one żadnej satysfakcji ponad koszt pozyskania, jednak nie jest to do końca prawda gdyż są one konsumowane. 19. Funkcja popytu Funkcja popytu jest obrazem zmienności popytu w zależności od zmian wybranej wielkości ekonomicznej (przeważnie ceny - funkcja popytu jest przedstawiana z reguły jako funkcja ceny) przy założeniu ceteris paribus - tzn. przy innych wielkościach bez zmian (w funkcji tej popyt reaguje wyłącznie na zmiany ceny, a poza tym nic innego się nie zmienia). Prawo popytu - wraz ze wzrostem cen wielkość popytu maleje, wraz ze spadkiem rośnie - przy założeniu ceteris paribus. Dlatego funkcję popytu ( jako funkcję ceny) rysujemy jako opadającą : Rys. 1. Funkcja popytu Ruch po krzywej funkcji popytu (reakcja wyłącznie na zmianę ceny jak na rysunku 1) to zmiana wielkości popytu. Tym, co określa reakcję wielkości popytu na zmianę ceny jest elastyczność cenowa popytu mierzona za pomocą współczynnika elastyczności cenowej popytu. Q2 - popyt po zmianie ceny P1 - cena przed zmianą P2 cena po zmianie Podana wyżej wersja wskaźnika jest tak skonstruowana, aby jego wartość była dodatnia. W swej ścisłej matematycznej formule elastyczność cenowa popytu oznacza współczynnik kontowy stycznej do funkcji popytu (przy założeniu, że popyt jest zmienną zależną ceny - tzn. zależy od ceny), a ponieważ krzywa jest opadająca, współczynnik przybiera wielkości ujemne (wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu). Wartość ED odpowiada na pytanie: o ile procent zmieni się wielkość popytu na dane dobro przy jednoprocentowej zmianie ceny. Co mówi nachylenie krzywej popytu na wykresie o elastyczności cenowej? Nachyleniem można zilustrować popyt absolutnie sztywny (D1), tzn niezależnie od zmiany ceny popyt nie wykazuje żadnej reakcji i nieskończenie elastyczny (D2) - minimalna zmiana ceny powoduje nieskończoną zmianę wielkości popytu. Rysunek 2. Funkcja popytu absolutnie sztywna oraz absolutnie elastyczna cenowo We wszystkich pośrednich przypadkach na podstawie nachylenia niewiele można powiedzieć, przykładowo: Rysunek 3. Nachylenie funkcji popytu w zależności od podziałki na osi ilości Powyższe rysunki pokazują tę samą funkcję popytu, ale przy innej podziałce zastosowanej na osi ilości. Jednak rysując kilka krzywych popytu na jednym układzie odniesienia, możemy powiedzieć na zasadzie porównawczej, która funkcja cechuje się relatywnie większą elastycznością, a która mniejszą. Na poniższym rysunku funkcja popytu D1 jest najbardziej sztywna, a D3 najbardziej elastyczna. Rysunek 4. Funkcje popytu o różnej elastyczności cenowej Jednak określenie czy popyt jest, czy też nie jest elastyczny cenowo wymaga obliczenia współczynnika ED. docsity.com 9 Jeśli ED >1 popyt jest elastyczny cenowo, co oznacza, że reaguje silniej niż proporcjonalnie na zmianę ceny. Np. ED = 1,5 oznacza, że przy jednoprocentowym spadku ceny nastąpi 1,5 wzrost wielkości popytu (przy innych warunkach bez zmian). ED = 1 - popyt jest jednostkowo elastyczny - przypadek graniczny. Jednoprocentowemu spadkowi ceny towarzyszy jednoprocentowy wzrost wielkości popytu. ED < 1 - popyt jest nieelastyczny cenowo, na zmianę ceny reaguje mniej niż proporcjonalnie. Np. ED = 0,5 przy jednoprocentowej zmianie ceny, wielkość popytu zmieni się o 0,5%. Pamiętamy przy interpretacji wartości wskaźnika, że wzrostowi ceny towarzyszy spadek wielkości popytu, zaś spadkowi ceny towarzyszy wzrost wielkości popytu. Przesunięcie krzywej popytu to zmiana popytu Rysunek 5. Wzrost popytu Wzrost popytu zobrazowany przesunięciem w prawo krzywej popytu oznacza, że przy każdym poziomie ceny nabywcy chcą kupić więcej niż przed wzrostem popytu. Oznacza również, że za tą samą ilość gotowi będą zapłacić więcej. Rysunek 6. Spadek popytu Spadek popytu zobrazowany przesunięciem w lewo krzywej popytu oznacza, że przy każdym poziomie ceny nabywcy chcą kupić mniej niż przed spadkiem popytu. Oznacza również, że za tą samą ilość gotowi będą zapłacić więcej. Zmiany popytu zależą od kilku istotnych czynników - nazywamy je czynnikami leżącymi u podstaw krzywej popytu (czyli wpływającymi na jej przesunięcia). Czynniki leżące u podstaw krzywej popytu: 1. zmiany przeciętnych dochodów gospodarstw domowych, 2. zmiany preferencji nabywców (gospodarstw domowych), 3. zmiany wielkości rynku 4. zmiany cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych. 20. Wycena dobra w czasie. Teoria procentu.Użyteczność powstaje w czasie konsumpcji dobra, a zatem dobro kapitałowe, które nie jest konsumowane nie ma użyteczności, Dobro to, nie mając użyteczności nie powinno mieć ceny, gdyż to użyteczność wyznacza cenę. Jednak musi ono mieć cenę, aby być przedmiotem K-S na rynku. Cenę tę nadaje się dobru kapitałowemu przez odniesieni do użyteczności dobra konsumpcyjnego, którego wytworzeniu ono służy. Konsumpcja bieżąca jest wyżej ceniona niż przyszła, stąd użyteczność dobra kapitałowego w danym momencie ulega powiększeniu w zależności od długości okresu oczekiwania. Występuje tu alternatywa dwóch rozwiązań; albo mniejsza konsumpcja bieżąca, (czyli rezygnacja z przeznaczenia danego dobra na cele inwestycyjne) albo większa w przyszłości. Wynagrodzeniem za okres wyrzeczenia się części konsumpcji bieżącej na rzecz przyszłej jest PROCENT. Co istotne, Eugen von Bohm-Bawerk traktował procent jako wielkości realną – prawo do konsumpcji większej ilość dóbr w przyszłości. 21. Teoria pracy Jevonsa. Paradoks rentowności firmy i suwerenności konsumenta W ogólnym ujęciu człowiek jest opisywany z dwóch punktów widzenia: - z punktu widzenia producenta (użyteczność krańcowa pracy umar (N) - z punktu widzenia konsumenta, (użyteczność krańcowa płacy umar(w) Teoria: Użyteczność krańcowa pracy jest początkowo dodatnia, a potem ujemna. Podstawowy sens pracy to ten, ze przynosi ona dochód, którego użyteczność jest zawsze dodatnia. Producent osiąga równowagę w sytuacji, gdy wartości bezwzględne cierpienia z tytułu pracy i użyteczności krańcowej się zrównują., która to równość wyznacza czas pracy. Producenci-konsumenci mają różne funkcje użyteczności płacy realnej i pracy, a zatem mają różne punkty równowagi. Ich zamierzony czas pracy jest zróżnicowany w sytuacji wolnego wyboru. W praktyce jednak czas ten jest zunifikowany: Efektywność przedsiębiorstwa a suwerenność konsumenta (przykład) Występuje tu dominacja efektywności przedsiębiorstwa przy naruszeniu suwerenności producenta- konsumenta. Z drugiej strony zachowanie suwerenności oznaczałoby naruszenie efektywności przedsiębiorstwa. Nie można realizować tych dwóch celów jednocześnie. Suwerenność producentów- konsumentów najczęściej ustępuje efektywności przedsiębiorstwa. 22. Synteza neoklasyczna. Pojęcie i rodzaje. docsity.com 12 Teoria popytu na pieniądz wg A.Pigoe jest modyfikacją równania wymiany Fishera. Pigou uznał, że sektor prywatny tworząc produkt określonej wielkości zgłasza popyt na pieniądz, który musi pokryć podaż oferowaną przez państwo. Produkt → Q Pieniądz → M (podaż pieniądza oferowana przez państwo) Popyt na pieniądz → L Pigou: Q → L → M Równanie to wiąże popyt na pieniądz (L) z nowo wykonanym produktem (Q), poziomem cen dobra (p) oraz współczynnikiem utrzymywania dochodu w postaci pieniężnej (k) L = kpQ W związku z tym, że podaż pieniądza (M) powinna równać się popytowi na pieniądz (L) równane przyjęło następującą postać M = kpQ dla M=L 29. Prawo Pigou a prawo rynków Saya. Gospodarka składa się z dwóch czynników: popytowego i potażowego. Podaż tworzona jest przez wytworzony produkt a popyt to zgłaszane na te dobro zapotrzebowanie. Wg Saya podaż jest czynnikiem kształtującym popyt. Produkcja towarów, dostarczając dochodów ich wytwórcom, kieruje jednocześnie popyt. Pigue uzupełnił prawo rynków Saya odnosząc się do sfery realnej gospodarki. Wg Pigou podaż dóbr określa popyt na pieniądz, do którego dopasowywuje się podaż pieniądza. Pigou uważał, że to popyt jest czynnikiem kształtującym podaż pieniądza. 30. Stosunek Myrdala do prawa rynków Saya. Zdaniem Mądrala w gospodarce dochodzi do równowagi popytu na dobra i podaży dóbr. Ex post: Q D = Q S Jednak, jeżeli popyt i podaż nie są równe to wielkość większa musi dopasować się do wielkości mniejszej. Gdy popyt jest mniejszy niż podaż skutkowało to ograniczeniem podaży. En ante: Q D < Q S = Q S ↓ Wg Mydrala jest to dowód na nieprawidłowość prawa rynków Saya. W sytuacji, gdy popyt na produkt był niewystarczający następowało ograniczenie podaży. Gospodarka osiągała stan równowagi jednak przy niepełnym wykorzystaniu czynników wytwórczych. W związku z powyższym można dojść do wniosku, że podaż nie tworzy wystarczającego popytu a więc założenie prawa rynków Saya, że podaż jest czynnikiem kształtującym popyt nie ma zastosowania. 31. Konieczność interwencji państwa w gospodarce wg Myrdala i Keleckiego. Wg Myrdala i Kaleckiego teoria niedostatecznego popytu jest dowodem na konieczność interwencjonizmu państwa w gospodarkę. W sytuacji gdy sektor prywatny nie jest w stanie wygenerować popytu wystarczającego na skonsumowanie całej podaży konieczne jest wsparcie państwa. Wg Myrdala i Kaleckiego w sytuacji niedostatecznego popytu do podaży część produkcji nie zostaje sprzedana. Następnie przy wzroście popytu w kolejnym okresie nie następuje produkcja nowego produktu gdyż nadwyżka popytu zaspokajana jest z nadwyżek produkcji z okresu poprzedniego. Powstaje sytuacja gdy niewykorzystane są może produkcyjne a produkt bieżący jest mniejszy od potencjalnego Qakt < Qmax Powtarzające się zjawisko niedostatku popytu sprawia, że zjawisko to kumuluje się i daje niekorzystny efekt. Prowadzi to do straty produktu, który mógłby być wytworzony, ale nie będzie. Częsty niedobór popytu powoduje trwały ubytek produktu i powoduje wahania koniunkturalne. W takiej sytuacji niezbędna wg Myrdala i Kaleckiego jest reakcja państwa. 32. Funkcja oszczędności Keynesa. Stosunek do klasycznej funkcji oszczędności. Formułowanie funkcji oszczędności Keynes rozpoczął od określenia czynników kształtujących popyt w gospodarce. Są to wg niego konsumpcja i inwestycje. Konsumpcja zależy od bieżącego produktu, wynika z tego, że konsumpcja jest funkcją produktu. Oszczędności jest to nieskonsumowaną cześć produktu. Z tego wynika, że oszczędności są także funkcją produktu. Wynika z tego, że wraz ze wzrostem produktu wzrasta poziom oszczędności. W prowadzonych rozważaniach, Keynes zastosował podejście popytowe w przeciwieństwie do klasyków, którzy podchodzili do tego zagadnienia od strony potażowej. W odróżnieniu od klasyków Keynes na pierwszym miejscu stawiał cele konsumpcyjne, klasycy natomiast propagowali wstrzemięźliwość od bieżącej konsumpcji kosztem oszczędności docsity.com 13 33. Krzyż keynsowski. Znaczenie popytu w gospodarce przedstawia krzywa keynsowska. W gospodarce powstaje produkt, który składa się z dóbr konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Q S = Qkon + Qinw Na wytworzony produkt zgłaszany jest popyt. Na popyt w głównej mierze składa się popyt konsumpcyjny gospodarstw domowych (C). Składa się on z części autonomicznej (Caut) oraz z części uwarunkowanej od produktu, którego miarą jest współczynnik skłonności do konsumpcji (c) C = Caut + cQ S Na popyt składa się również popyt na dobra inwestycyjne (I) oraz wydatki rządowe (G). Q D = Caut + cQ S + I + G W sytuacji gdy popyt jest mniejszy od ogólnej podaży występuje luka deficytowa, tzn. że produkt stanu równowagi (Q * ) jest mniejszy od produktu potencjalnego (Qmax) Luka deficytowa Q < Qmax Ogólnie ujmując luka deficytowa to nadwyżka podaży nad popytem. Może też występować zjawisko luki inflacyjnej tzn. nadwyżki popytu nad podażą → niedobór podaży. 34. Skuteczność polityki interwencyjnej państwa. Mechanizm mnożnikowy. W sytuacji, gdy sektor prywatny gospodarki na generuje popytu niezbędnego do wchłonięcia całego wytworzonego produktu państwo zgłasza dodatkowy popyt. Taką sytuację nazywamy interwencjonizmem państwa. Jest to ściśle związane z działaniem mechanizmu mnożnikowego. Wydatki rządowe uruchamiają większy popyt. W efekcie zwiększony popyt wynosi: Q D = konsumpcja + inwestycje + (wydatki rządowe + wzrost wydatków rządowych) Wzrost wydatków np. na inwestycje prowadzi do wzrostu wydatków konsumpcyjnych i w konsekwencji wywołuje zwielokrotniony popyt. ∆ popytu = mnożnik x ∆ inwestycji Mnożnik jest zawsze większy od 1, gdyż każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchamia łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych. 35. Teoria pieniądza Keynesa. Neutralność i nieneutralność pieniądza wg Keynesa. Według Keynesa wyróżnia się trzy motywy trzymania pieniędzy: Transakcyjny zasób pieniądza Ostrożnościowy zasób pieniądza Spekulacyjny popyt na pieniądz – polega na celowym wycofywaniu pieniądza z obiegu i oszczędzaniu go. Według Keynesa popyt na pieniądz transakcyjny i spekulacyjny tworzą popyt łączny. Pieniądz transakcyjny jest neutralny natomiast pieniądz spekulacyjny nie jest neutralny i popyt na niego jest niezależny od produktu. W związku z częściowym brakiem neutralności pieniądza, zmiana ilości pieniądza może wpłynąć na wielkość produktu. Z tego wynika że: Q(produkt)= f(M) M-ilość pieniądza Poszczególne składniki produktu są związane z zapotrzebowaniem na konkretne rodzaje pieniądza. Produkt konsumowany odpowiada popytowi na pieniądz transakcyjny, natomiast oszczędnościom odpowiada popyt na pieniądz spekulacyjny. Według Keynesa w krótkim okresie popyt na pieniądz transakcyjny i spekulacyjny jest wymienny i jest to przyczyną zmian proporcji pomiędzy konsumpcją i oszczędzaniem. 36. Rodowód modelu IS-ML. Zamiar Hicksa a jego urzeczywistnienie. Zamiarem Johna Hicksa było wykazanie, że John Keynes nie dokonał rewolucji w myśli ekonomicznej, a teoria keynesowska, uważana przez swego twórcę za ogólna, stanowi jedynie szczególny przypadek teorii klasyczno – neoklasycznej, tę zaś należy traktować jako teorię ogólną . W celu udowodnienia tego poglądu Hicks stworzył model gospodarki określony przez niego jako IS-LL, a obecnie jako IS-LM. Model ten integruje ze sobą dwie sfery gospodarki : realną oraz pieniężną. Reprezentantem sfery realnej jest rynek kapitału, ujęty jako funkcja IS (krzywa reprezentująca rynek dóbr). Generalnie rzecz ujmując funkcja IS obrazuje wszystkie przypadki , gdy inwestycje I (popyt na oszczędności) są równe oszczędnościom S (podaż dóbr inwestycyjnych)czyli rynek kapitału w równowadze: IS:I=S Reprezentantem sfery pieniężnej jest natomiast funkcja krzywa LL. Obrazuje ona wszystkie przypadki gdy popyt na pieniądz L jest równy podaży pieniądza M czyli sfera pieniężna gospodarki jest równoważna LL:L=M . Współcześnie funkcja LL jest zastąpiona przez LM w której podaż pieniądza jest uwzględniana. Zmiana ta ma szerszy wymiar i mówi ze model IS-LM (nie IS-LL) ma być stosowany do badania wpływu polityki pieniężnej państwa czyli polityki kształtowania podaży pieniądza, na sferę realną gospodarki. docsity.com 14 Hicks przyjął poziom cen za stały i mógłby równie dobrze posługiwać się kategorią produktu, stosował jednak zamiast niego dochód pieniężny Y tj iloczyn cen i produktu w ujęciu realnym Q: Y= pQ Hicks stworzył trzy modele i każdy z nich przypisał innej teorii ekonomii: klasycznej, keynesowskiej i neoklasycznej. Jako standardowy w postaci IS-LM funkcjonuje drugi z nich. Zgodnie z przyjętym rozróżnieniem, w gospodarce występują dwie sfery. Sfera realna jest opisywana przez funkcję inwestycji uzależnionych ujemnie od stopy procentowej i dochodu oraz warunek inwestycji i oszczędności. Model Hicksa pod zmienioną nazwą IS-LM stał się z czasem podstawowym narzędziem w analizie zjawisk makroekonomicznych. Natomiast narzędziem tym nie stalo się ujęcie wickellowsko-hicksowskie które Hicks preferował lecz ujęcie keynesowskie które krytykował. 37. Hipoteza dochodu permanentnego Friedmana. Stabilność gospodarki Hipoteza (teoria) dochodu permanentnego Friedmana jest jedną z trzech teorii stworzonych przez Friedmana i najważniejszą dla zrozumienia jego poglądów. Zgodnie z hipotezą dochodu permanentnego podstawowym podmiotem jest człowiek, który przeprowadza kalkulacje w bardzo długim czasie równym przewidywanemu przez niego okresowi życia. Człowiek określa przede wszystkim iloma i jakimi dobrami będzie w ciągu życia dysponować. Zestaw tych dóbr stanowi jego majątek permanentny (oczekiwany bądź pożądany). Wielkość majątku permanentnego zależy od dwóch czynników. Po pierwsze od wyposażenia początkowego otrzymanego najczęściej od rodziny po drugie od zdolności do powiększenia majątku czyli wiedzy i zdolności do pracy. Ten czynnik Friedman nazwał kapitałem ludzkim kształtowanym w procesie edukacji . Szacowanie majątku permanentnego jest możliwe tylko w przypadku stabilności gospodarki gdyż tylko w takim przypadku można choćby w przybliżeniu określić swoją sytuację na wiele lat naprzód. Stabilność ta oznacza jednocześnie utrwalenie posiadanej pozycji społecznej. Gorsze wyposażenie początkowe oznacza mniejszy kapitał ludzki i mniejszy majątek permanentny. Odwrotnie, lepsze wyposażenie to większy kapitał i większy majątek. Człowiek kalkuluje majątek w okresie całego życia ale konsumuje na bieżąco. W zależności od majątku permanentnego ustala dochód (produkt)permanentny (oczekiwany)który stanowi określoną np. stałą część majątku liczoną za pomocą stopy majątku permanentnego. Wraz z upływem czasu większym staje się dochód bieżący od permanentnego. Ludzie gromadzą wtedy oszczędności których część służy spłacaniu kredytu konsumpcyjnego udzielanego w gospodarce dodatkowo wzmacniając jej stabilność. Reszta oszczędności będzie przeznaczona na wydatki w okresie gdy dochód bieżący obniży się poniżej permanentnego. Jeżeli ludzie rzeczywiście podejmują decyzje kalkulując dochód permanentny to tworzony przez nich sektor prywatny gospodarki jest bardzo stabilny. Państwo mając znacznie krótszą perspektywę działania nie jest tak stabilne powinno zatem w jak najmniejszym stopniu być gospodarczo aktywne. 38. Teoria pieniądza Friedmana. Jej związek z teorią Pigou i teorią Keynesa. Milton Friedman twierdził że rozwijał ilościową teorię pieniądza Fishera . Artykułowi w którym zaproponował swoją wersję tej teorii nadał tytuł „Powrót do ilościowej teorii pieniądza” Wnikliwe przyjrzenie się sprawie wskazuje ze najbliższa teorii friedmanowskiej jest teoria pieniądza Pigou skorygowana o element keynesowski. Friedman zaakceptował pogląd Keynesa że pieniądz stanowi jeden z aktywów (jak dobra konsumpcyjne) tzn występuje chęć posiadania go dla dochodu, który przynosi. A skoro przynosi dochód musi mieć cenę po której się go pozyskuje oraz rynek na którym jest obracany. Ceną pieniądza jest stopa procentowa. Twórcy ilościowej teorii pieniądza zakładali że prędkość obrotu pieniądza jest stała jednak badania wykazały tendencję odmienną Ponadto prędkość obrotu pieniądza zmieniała się w zależności od stanu aktywności gospodarczej. Należało zatem zastąpić stały współczynnik k w równaniu autorstwa Pigou elementem mniej stabilnym. Friedman wprowadził na to miejsce funkcję k k  constans  [k  k (r, ... )]. Druga zmiana w stosunku do równania polegała na zastąpieniu produktu bieżącego Q w kształtowaniu popytu na pieniądz przez dochód (produkt) permanentny Qper. Ostatecznie monetarystyczne równanie popytu na pieniądz przyjęło postać w której po prawej stronie człon odpowiada popytowi na pieniądz spekulacyjny a człon drugi popytowi na pieniądz transakcyjny przy czym łączny popyt L jest równy podaży pieniądza M. Friedman przyznał stopie procentowej mniejsze znaczenie w kształtowaniu popytu na pieniądz niż Keynes uznając funkcję k za niemal stałą. docsity.com