Opisy przyrody w Panu Tadeuszu, Egzaminy z Historia

Pobierz Opisy przyrody w Panu Tadeuszu i więcej Egzaminy w PDF z Historia tylko na Docsity! Opisy przyrody w Panu Tadeuszu Wprowadzenie Przeczytaj Audiobook Sprawdź się Dla nauczyciela Bibliografia: Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1996, s. 150–152. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1996, s. 255. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, [w:] Dzieła, t. IV, Kraków 1949, s. 381. Źródło: Jacek Lyszczyna, Subiektywny realizm romantycznego opisu, [w:] Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum, Katowice 2011, s. 65–66. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, [w:] Adam Mickiewicz, Dzieła, t. IV, Kraków 1949, s. 9. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Wrocław 2012. Źródło: Czesław Miłosz, Ziemia Ulro, Kraków 2013 . Źródło: Jacek Lyszczyna, Subiektywny realizm romantycznego opisu, [w:] tegoż, Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum, Katowice 2011. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, Wrocław 2012. Romantycy odrzucili konwencjonalny pejzaż sentymentalny i wprowadzili do sztuki przyrodę potężną, tajemniczą, rządzącą się swoimi prawami. Natura stała się dla nich źródłem natchnienia i duchowych przeżyć. Odkryli przy tym przyrodę rodzimą: swojskie łąki, pola, brzozowe zagajniki. Krajobraz ojczysty stał się tym najpiękniejszym, budzącym wzruszenie, idealnym. Twoje cele Omówisz sposób ujęcia motywu przyrody w Panu Tadeuszu. Wyjaśnisz, czym charakteryzuje się subiektywny realizm. Rozpoznasz w tekście literackim środki artystycznego wyrazu i określisz ich funkcję. Określisz, na czym polega malarskość opisów przyrody w Panu Tadeuszu. Źródło: Pixabay, domena publiczna. Opisy przyrody w Panu Tadeuszu Franciszek Kostrzewski, Grzybobranie – ilustracja do III księgi Pana Tadeusza, ok. 1860 Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. Mickiewicz sięga przede wszystkim po te elementy natury, które kojarzą się z rodzimym krajobrazem. Niczym skrupulatny botanik kataloguje nadniemeńskie gatunki i odmiany, wymienia nazwy roślin i drobiazgowo opisuje ich wygląd. Pisze o złotej pszenicy, srebrnym Naczyń stołowych sterczą: tu z krągłymi brzegi Surojadki srebrzyste, żółte i czerwone, Niby czareczki różnym winem napełnione; Koźlak, jak przewrócone kubka dno wypukłe, Lejki, jako szampańskie kieliszki wysmukłe, Bielaki krągłe, białe, szerokie i płaskie, Jakby mlekiem nalane filiżanki saskie, I kulista, czarniawym pyłkiem napełniona Purchawka, jak pieprzniczka; zaś innych imiona, Znane tylko w zajęczym lub wilczym języku, Od ludzi nieochrzczone; a jest ich bez liku.  Ni wilczych, ni zajęczych nikt dotknąć nie raczy; A kto schyla się ku nim, gdy błąd swój obaczy, Zagniewany, grzyb złamie albo nogą kopnie: Tak szpecąc trawę, czyni bardzo nieroztropnie. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1996, s. 150–152. życie, białej gryce czy cichych gruszach. Można powiedzieć, że „polonizuje” pejzaż. Czytelnika uderza przy tym realizm szczegółu. Poeta maluje słowem, starając się uchwycić nawet najsubtelniejsze różnice w półkolorach roślin, zjawisk świetlnych czy chmur.  Obok drobiazgowych, realistycznych opisów widzimy zabiegi odrealniające przyrodę. Mickiewicz mityzuje litewski pejzaż i wprowadza do niego swoistą baśniowość: łączy choćby w całość różne pory roku, wybierając z każdej to, co najpiękniejsze. W Soplicowie w jednym czasie kwitną wiosenne fiołki i jesienne astry, na grządkach zaś widzimy czerwcowy bób, a tuż obok gotowe do zbioru jesienią wielkie głowy kapusty.  Natura ma swoje tajemnice, a jednocześnie w niewyjaśnialny sposób współgra z działaniami bohaterów. W świecie poematu ludzi i przyrodę łączy metafizyczna więź. Krajobrazy dostrajają się do nastrojów i uczuć postaci, a nierzadko je zapowiadają. W noc zajazdu szlachty zaściankowej pojawia się nad dworem Sopliców kometa, która wróży zbliżające się nieszczęście; po napadzie Moskali słońce wschodzi symboliczną czerwienią. Natura i los ludzki tworzą tu jedność. Z jednej strony w Panu Tadeuszu zachwyca więc realizm przedstawienia, z drugiej zaś cudowna baśniowość. To przenikanie różnych planów i swego rodzaju kumulowanie elementów opisu wynika z faktu, że poeta przedstawia pejzaż komponowany ze wspomnienia i marzenia o arkadii, w której może się schronić zmęczony życiem emigrant. Adam Mickiewicz Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie Księga piąta Kłótnia U bliskiej brzeziny Było wielkie mrowisko. Owad gospodarny Snuł się wkoło po trawie, ruchawy i czarny. Nie wiedzieć, czy z potrzeby czy z upodobania, Lubił szczególnie zwiedzać Świątynię dumania; Od stołecznego wzgórka aż po źródła brzegi Wydeptał drogę, którą wiódł swoje szeregi. Źródło: Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie, oprac. S. Pigoń, Wrocław 1996, s. 255. “ Ilustracja do Pana Tadeusza, 1938 Źródło: Polona, domena publiczna. Słownik apoteoza (gr. apotheosis – ubóstwienie) pochwała arkadia raj, wyidealizowana kraina spokoju, ładu, sielankowej szczęśliwości i beztroski; od jej nazwy wywodzi się określenie topos arkadyjski idealizacja (gr., łac. idea - wygląd) przedstawianie rzeczywistości w taki sposób, by ukazać ją piękniejszą lub bardziej wartościową mitologizacja (łac. mythys – myśl, zamysł) nadawanie cech mitu, wprowadzanie elementów mitologicznych sakralizacja (łac. sacrum - poświęcony, święty przedmiot) uświęcenie, nadanie czemuś religijnego charakteru A ich woń gąsienice i owad zabija. Dalej maków białawe górują badyle; Na nich, myślisz, iż rojem usiadły motyle, Trzepiecąc skrzydełkami, na których się mieni Z rozmaitością tęczy blask drogich kamieni: Tylą farb żywych, różnych mak zrzenicę mami. W środku kwiatów, jak pełnia pomiędzy gwiazdami, Krągły słonecznik licem wielkiem, gorejącem, Od wschodu do zachodu kręci się za słońcem. Pod płotem wąskie, długie, wypukłe pagórki, Bez drzew, krzewów i kwiatów: ogród na ogórki. Pięknie wyrosły; liściem wielkim, rozłożystym, Okryły grzędy jakby kobiercem fałdzistym. Księga ósma Zajazd Po wieczerzy i Sędzia, i goście ze dworu Wychodzą na dziedziniec używać wieczoru; Zasiadają na przyzbach wysłanych murawą. Całe grono z posępną i cichą postawą Pogląda w niebo, które zdawało się zniżać, Ścieśniać, i coraz bardziej ku ziemi przybliżać; Aż oboje, skrywszy się pod zasłonę ciemną, Jak kochankowie, wszczęli rozmowę tajemną, Tłomacząc swe uczucia w westchnieniach tłumionych, Szeptach, szmerach i słowach nawpół wymówionych, Z których składa się dziwna muzyka wieczoru. Zaczął ją puszczyk, jęcząc na poddaszu dworu; Szepnęły wiotkiem skrzydłem niedoperze, lecą Pod dom, gdzie szyby okien, twarze ludzi świecą; Bliżej zaś – niedoperzów siostrzyczki, ćmy, rojem Wiją się przywabione białym kobiet strojem; Mianowicie przykrzą się Zosi, bijąc w lice I w jasne oczki, które biorą za dwie świéce. Na powietrzu owadów wielki krąg się zbiera, Kręci się, grając jako harmoniki sfera; Ucho Zosi rozróżnia wśród tysiąca gwarów Akord muszek i półton fałszywy komarów. W polu koncert wieczorny ledwie jest zaczęty; Właśnie muzycy kończą stroić instrumenty. Już trzykroć wrzasnął derkacz, pierwszy skrzypak łąki, Już mu zdala wtórują z bagien basem bąki, Już bekasy, do góry porwawszy się, wiją, I, bekając raz po raz, jak w bębenki biją. Na finał szmerów muszych i ptaszęcej wrzawy, Odezwały się chórem podwójnym dwa stawy, Jako zaklęte w górach kaukazkich jeziora, Milczące przez dzień cały, grające z wieczora. Jeden staw, co toń jasną i brzeg miał piaszczysty, Modrą piersią jęk wydał cichy, uroczysty; Drugi staw, z dnem błotnistem i gardzielem mętnym, Odpowiedział mu krzykiem żałośnie namiętnym; W obu stawach piały żab niezliczone hordy, Oba chóry zgodzone w dwa wielkie akordy. Ten fortissimo zabrzmiał, tamten nuci zcicha; Ten zdaje się wyrzekać, tamten tylko wzdycha; Tak dwa stawy gadały do siebie przez pola, Jak grające naprzemian dwie arfy Eola. Księga dziesiąta Emigracja. Jacek Właśnie w owej chwili Szlachta z Moskwą okropną walkę zakończyli I chronią się gromadnie w domy i stodoły, Opuszczają plac boju, gdzie wkrótce żywioły Stoczą walkę. Na zachód, jeszcze ozłocona Świeci ziemia ponuro, żółtawo-czerwona: Już chmura, roztaczając cienie na kształt sieci, Wyławia resztki światła, a za słońcem leci, Jak gdyby je pochwycić chciała przed zachodem. Kilka wichrów raz po raz prześwisnęło spodem, Jeden za drugim lecą, miecąc krople dżdżyste, Wielkie, jasne, okrągłe, jak grady ziarniste. Czy kwitnie gaj Mendoga pod farnym kościołem? I tam na Ukrainie czy się dotąd wznosi Przed Hołowińskch domem, nad brzegami Rosi, Lipa tak rozrośniona, że pod jej cieniami Sto młodzieńców, sto panien szło w taniec parami? Pomniki nasze! ileż co rok was pożera Kupiecka lub rządowa, moskiewska siekiera! Nie zostawia przytułku ni leśnym śpiewakom, Ni wieszczom, którym cień wasz tak miły jak ptakom. Wszak lipa czarnoleska, na głos Jana czuła, Tyle rymów natchnęła! Wszak ów dąb gaduła Kozackiemu wieszczowi tyle cudów śpiewa! Ja ileż wam winienem, o domowe drzewa! Błahy strzelec, uchodząc szyderstw towarzyszy Za chybioną źwierzynę, ileż w waszej ciszy Upolowałem dumań, gdy w dzikim ostępie Zapomniawszy o łowach usiadłem na kępie, A koło mnie srebrzył się tu mech siwobrody, Zlany granatem czarnej zgniecionej jagody, A tam się czerwieniły wrzosiste pagórki, Strojne w brusznice jakby w koralów paciórki. Wokoło była ciemność; gałęzie u góry Wisiały jak zielone, gęste, niskie chmury; Wicher kędyś nad sklepem szalał nieruchomym, Jękiem, szumami, wyciem, łoskotami, gromem: Dziwny, odurzający hałas! Mnie się zdało, Że tam nad głową morze wiszące szalało. Na dole jak ruiny miast: tu wywrót dębu Wysterka z ziemi na kształt ogromnego zrębu; Na nim oparte, jak ścian i kolumn obłamy, Tam gałęziste kłody, tu wpół zgniłe tramy Ogrodzone parkanem traw. W środek tarasu Zajrzeć straszno, tam siedzą gospodarze lasu, Dziki, niedźwiedzie, wilki; u wrót leżą kości Na pół zgryzione jakichś nieostrożnych gości. Czasem wymkną się w górę przez trawy zielenie, Jakby dwa wodotryski, dwa rogi jelenie I mignie między drzewa źwierz żółtawym pasem, Jak promień, kiedy wpadłszy gaśnie między lasem. I znowu cichość w dole. Dzięcioł na jedlinie Stuka z lekka i dalej odlatuje, ginie, Schował się, ale dziobem nie przestaje pukać, Jak dziecko, gdy schowane woła, by go szukać. Bliżej siedzi wiewiórka, orzech w łapkach trzyma, Gryzie go; zawiesiła kitkę nad oczyma, Jak pióro nad szyszakiem u kirasyjera; Chociaż tak osłoniona, dokoła spoziera; Dostrzegłszy gościa, skacze gajów tanecznica Z drzew na drzewa, miga się jako błyskawica; Na koniec w niewidzialny otwór pnia przepada, Jak wracająca w drzewo rodzime dryjada. cytat 1 cytat 2 cytat 3 cyta Słońce nad nim czerwone jak pożar na dachu; (I, 194-195) Tu owiec trzoda becząc w ulice się tłoczy I wznosi chmurę pyłu; dalej z wolna kroczy Stado cielic tyrolskich z mosiężnymi dzwonki; Tam konie rżące lecą ze skoszonej łąki (I, 236-239) “ Tam ozwał się nad głową ranny wiosny dzwonek, Również głęboko w niebie schowany skowronek; (II, 13-14) “ oddyc (I, 103 Ćwiczenie 3 Przeczytaj podany fragment Księgi III Pana Tadeusza i przeanalizuj środki poetyckie zastosowane w opisach przyrody. Zaznacz w tekście na niebiesko opisy oparte na antropomorfizacji, a na zielono – animalizacje. antropomorfizacja animalizacja Telimena sądziła malowania proby Tonem grzecznej lecz sztukę znającej osoby; „[...] szczególniej potrzeba Szukać pięknej natury! O, szczęśliwe nieba Krajów włoskich! różowe Cezarów ogrody! Wy, klasyczne Tyburu spadające wody! I straszne Pauzylipu skaliste wydroże! To, Hrabio, kraj malarzów! U nas, żal się Boże [...]". Zaczęli więc rozmowę o niebios błękitach, Mieszając tu i ówdzie, podróżnych zwyczajem, Śmiech i urąganie się nad ojczystym krajem. A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie! tak poważne i tak pełne krasy! – Czeremchy oplatane dzikich chmielów wieńcem, Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem, Leszczyna jak menada z zielonymi berły, Ubranymi jak w grona, w orzechowe perły; A niżej dziatwa leśna: głóg w objęciu kalin, Ożyna czarne usta tuląca do malin. Drzewa i krzewy liśćmi wzięły się za ręce, Jak do tańca stające panny i młodzieńce Wkoło pary małżonków. Stoi pośród grona Para, nad całą leśną gromadą wzniesiona Wysmukłością kibici i barwy powabem, Brzoza biała, kochanka, z małżonkiem swym grabem A dalej, jakby starce na dzieci i wnuki 輸 Ćwiczenie 4 Zaznacz poprawną odpowiedź. Zastosowane we fragmencie księgi III Pana Tadeusza antropomorfizujące ujmowanie natury można uznać za wyraz romantycznego przekonania, zgodnie z którym przyroda: oddaje stany duchowe, uczucia i nastroje człowieka nie jest podległa człowiekowi i jest samoistnym bytem jest nieprzewidywalna i zmienna wyznacza rytm życia człowieka     輸 Ćwiczenie 5 Przeanalizuj środki poetyckie wykorzystane we fragmencie księgi III Pana Tadeusza do opisu litewskich lasów. Połącz cytaty z właściwymi nazwami środków stylistycznych i opisami ich funkcji. „Leszczyna jak menada z zielonymi berły, Ubranymi, jak w grona, w orzechowe perły”, „Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem”, „A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie! tak poważne i tak pełne krasy!”, „ożyna czarne usta tuląca do malin” cytat nazwa środka stylistycznegofunkcja „Leszczyna jak menada z zielonymi berły, Ubranymi, jak w grona, w orzechowe perły” „Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem” „A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie! tak poważne i tak pełne krasy!” „ożyna czarne usta tuląca do malin” 醙 Ćwiczenie 6 Nazwij trzy różne środki językowe, które czynią opis nieba z fragmentu III Księgi Pana Tadeusza bardziej plastycznym. Każdy środek zilustruj cytatem z tekstu i określ jego funkcję. cytat: nazwa środka stylistycznego: funkcja: cytat: nazwa środka stylistycznego: funkcja: cytat: nazwa środka stylistycznego: funkcja: Ćwiczenie 7 We fragmencie Księgi III Pana Tadeusza bohaterowie toczą dyskusję na temat piękna przyrody. Scharakteryzuj ich poglądy i preferencje estetyczne. Telimena, hrabia: Tadeusz: 醙 難 Ćwiczenie 9 Przeanalizuj zjawisko idealizowania przyrody w Panu Tadeuszu. Rozwiń podane poniżej zagadnienia. Asher Brown Durand, Sielankowy krajobraz, 1861. Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna. przyczyny: cel: wybrane przykłady: eksponowane cechy natury: stosowane środki wyrazu: 難 Dla nauczyciela Autor: Małgorzata Kosińska‐Pułka Przedmiot: Język polski Temat: Opisy przyrody w Panu Tadeuszu Grupa docelowa: Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy Podstawa programowa: Zakres podstawowy Treści nauczania – wymagania szczegółowe I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: 1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945– 1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.; 4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje; 10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje; 12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, Dziadów cz. II oraz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, Zemsty Aleksandra Fredry, Balladyny Juliusza Słowackiego; III. Tworzenie wypowiedzi. 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie; 4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji; IV. Samokształcenie. 9. wykorzystuje mulmedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny; Kształtowane kompetencje kluczowe kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje w zakresie wielojęzyczności, kompetencje cyfrowe, kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się. Cele operacyjne. Uczeń: zanalizuje sposób funkcjonowania motywu przyrody w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza, rozpozna w tekście literackim środki artystycznego wyrazu i określi ich funkcję w kreowaniu obrazu świata przedstawionego, dostrzeże idealizację i sakralizację rzeczywistości w dziele literackim. Strategie nauczania konstruktywizm. Metody i techniki nauczania metoda poglądowa; rozmowa kontrolowana; metoda ćwiczeń przedmiotowych; praca z tekstem literackim. Formy zajęć praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego, analizowanie dzieł, samokształcenie. Środki dydaktyczne komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki; zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale; tablica interaktywna/tablica/ kartka papieru, pisak/kreda; karta pracy. Przebieg zajęć Faza wprowadzająca 1. Uczniowie zapoznają się z cytatami z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, które zawierają opisy przyrody. 7. We fragmencie Księgi III Pana Tadeusza Adama Mickiewicza uczniowie analizują środki poetyckie zastosowane do opisu litewskich lasów. Łączą cytaty z właściwymi nazwami środków artystycznego wyrazu i opisami ich funkcji. Uzupełniają tabelę zamieszczoną w e‐materiałach. 8. Uczniowie nazywają różne środki językowe, przy pomocy których autor we fragmencie Księgi III Pana Tadeusza uplastycznił opis nieba. Każdy środek ilustrują cytatem z tekstu i określają jego funkcję. Tworzą tabelę do uzupełnienia. 9. We fragmencie Księgi III Pana Tadeusza Adama Mickiewicza bohaterowie toczą dyskusję na temat piękna przyrody. Uczniowie na podstawie tekstu charakteryzują ich poglądy i preferencje estetyczne. Uzupełniają tabelę. Telimena Hrabia Tadeusz Uczniowie zwracają uwagę na to, jakie elementy natury cenią rozmówcy, jakie emocje wzbudza w nich przyroda, skąd czerpią wzorce estetyczne. Faza podsumowująca 1. Uczniowie zapoznają się z umieszczonym w e‐materiałach fragmentem wypowiedzi Jacka Lyszczyny na temat romantycznego opisu natury, a następnie wykonują dołączone do Cytat z Pana Tadeusza Adama Mickiewicza Nazwa artystycznego wyrazu Funkcja środka artystycznego wyrazu „orzechowe perły” metafora podkreślenie piękna, poetyzacja i idealizacja  „Jarzębiny ze świeżym pasterskim rumieńcem” antropomorfizacja podkreślenie bliskości świata natury i człowieka, wyrażenie przekonania, że natura to żywy twór  „A przecież wokoło nich ciągnęły się lasy Litewskie! tak poważne i tak pełne krasy!” wykrzyknienie uwypuklenie emocji, jakie wzbudza kontakt z naturą „ożyna” prowincjonalizm/regionalizm wyeksponowanie lokalnego charakteru, podkreślenie polskości, swojskości tekstu polecenia. Zadania A. Autor zwraca uwagę na schematyzm oświeceniowego opisu przyrody. Zachowując sens tego spostrzeżenia, podaj cztery synonimy i dwa antonimy wyrazu schematyczny.  ....................................................................................................................................................... B. Na podstawie tekstu podaj dwie cechy charakterystyczne dla romantycznego opisu przyrody. ....................................................................................................................................................... C. Sformułuj argumenty potwierdzające przekonanie, że opis przyrody w Panu Tadeuszu cechuje subiektywny realizm. Jacek Lyszczyna Subiektywny realizm romantycznego opisu Oświeceniowy schematyzm opisu oznaczał, że występowały w nim zwykle rzeczowniki pozbawione przymiotników, wskazujące i nazywające konkretne przedmioty, lecz niezawierające żadnych informacji o ich wyglądzie. [...] Romantycy podchodzili do tego zupełnie inaczej. Przede wszystkim liczyła się dla nich nie wiedza o przedmiocie, a bezpośredniość doznań zmysłowych, nie typowość, a więc cechy wspólne np. wszystkim drzewom czy kwiatom danego gatunku, ale właśnie to, co je odróżnia od wszystkich innych podobnych przedmiotów, ich indywidualność i niepowtarzalność. A żeby to uchwycić, nie wystarczała już oczywiście wiedza, ani ta erudycyjna, ani ta odwołująca się do codziennego, powszechnego doświadczenia. Ważniejsza w romantycznym opisie stawała się [...] metafora, która jest wyrazem dążenia nie do obiektywnego przedstawienia, ale uchwycenia subiektywnych, niepowtarzalnych doznań i skojarzeń. [...] Zasadą romantycznego opisu jest więc subiektywny realizm – dążenie do wiernego, dokładnego zapisu subiektywnych wrażeń, dostarczanych przez zmysły.  Źródło: Jacek Lyszczyna, Subiektywny realizm romantycznego opisu, [w:] tegoż, Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum, Katowice 2011. “ ...................................................................................................................................................... 2. Uczniowie analizują zabieg idealizowania przyrody w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza. Rozwijają umieszczone w e‐materiałach sformułowania. Po wykonaniu ćwiczenia porównują swoje rozwiązania. W razie konieczności uzupełniają je. KARTA PRACY IDEALIZACJA PRZYRODY W PANU TADEUSZU ADAMA MICKIEWICZA A. Udziel odpowiedzi na następujące pytania: W jakim celu Adam Mickiewicz idealizuje przyrodę w swoim poemacie? Które cechy przyrody eksponuje autor Pana Tadeusza? Jakimi środkami wyrazu posłużył się autor w Panu Tadeuszu, idealizując przyrodę? B. Każdą odpowiedź zilustruj tekstem poematu Adama Mickiewicza. 2. Chętni uczniowie zapoznają się z fragmentem wypowiedzi Czesława Miłosza i na podstawie tego tekstu formułują argumenty o niezwykłej wartości artystycznej opisów przyrody w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza. Czesław Miłosz Ziemia Ulro Wbrew pozorom, a także wbrew świadomym zamiarom autora, „Pan Tadeusz” jest poematem na wskroś metafizycznym, to znaczy jego przedmiotem jest rzadko dostrzegany w codziennie nas otaczającej rzeczywistości ład istnienia jako obraz (czy odbicie w lustrze) czystego Bytu. Tutaj jest sekret „ostatniego eposu w europejskiej literaturze”, bo nie same patriarchalne stosunki społeczne jego powstanie umożliwiły. „Pana Tadeusza” mógł napisać tylko poeta, który – kiedy, w 1849 roku! – powiedział do Seweryna Goszczyńskiego: „Kalendarz i brewiarz są to najważniejsze książki dla człowieka”, a więc poeta, w którym głęboko tkwiły przyzwyczajenia rytualizujące czas: rok rolniczy, rok liturgiczny. I ostatecznie tylko czas uporządkowany, nie mechanicznie, według zegarka, ale sakralnie, pozwala nam naprawdę wierzyć w istnienie rzeczy. Wschody i zachody słońca, zwykłe czynności, jak przyrządzanie kawy czy zbieranie grzybów, są więc i tym, za co bierze je czytelnik, “