Pobierz Opracowanie epoki Antyk i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!
ANTYK
Okres starożytności, w którym rozwinęły się klasyczne kultury Grecji oraz Rzymu. Inaczej - starożytność klasyczna
Ramy czasowe
VIII - IV w. p.n.e - 476 r. n.e
● powstanie miast-państw (Ateny, Sparta itp.)
● powstanie ustroju demokratycznego
● powstanie Iliady i Odysei Homera
V - IV w. p.n.e - okres klasyczny
● rozkwit demokracji ateńskiej, literatury, sztuki, filozofii ● IV w. p.n.e - wynalezienie pisma
założenie Rzymu (753 r. p.n.e)
epoka hellenistyczna - po śmierci Aleksandra Wielkiego
(323 r. p.n.e)
● rozpad na cesarstwo zachodnie i wschodnie - 395 r. n.e ● upadek cesarstwa zachodniego - 476 r n.e
Cechy literatury antycznej
● mimetyczna ○ mimesis - dzieło naśladujące rzeczywistość, przedstawiające prawdopodobnego bohatera, z którym można się utożsamić ● zgodna z zasadą decorum ○ decorum - odpowiedniość formy i stylu dzieła do treści ● zachowująca harmonię i umiar ○ zasada złotego środka - poszukiwanie doskonałych proporcji, nie popadanie w skrajności ● źródło motywów kulturowych - toposy i archetypy pojawiające się w późniejszych utworach ○ topos - obraz i motyw utrwalony w późniejszej kulturze ○ archetyp - wzór ludzkich postaw i zachowań ● podporządkowanie funkcjom (np. katharsis)
○ katharsis - doznanie którego doświadczają widzowie tragedii, polega na intensywnym przeżyciu litości i trwogi, które prowadzi do wyzwolenia się z tych uczuć. Litość może wzbudzić niezasłużone cierpienie bohatera. ● zasada trzech jedności ○ reguła dotycząca budowy antycznego dramatu, która zakładała jedność miejsca, akcji i czasu ○ przedstawiana na scenie akcja powinna rozgrywać się w jednym miejscu i mieć jeden wątek, a czas jej trwania nie powinien przekraczać jednej doby Ważne gatunki literatury antycznej Mit ● opowieść o bogach, herosach, bohaterach i nadnaturalnych wydarzeniach ● próba wyjaśnienia odwiecznych zagadnień bytu świata, życia i śmierci, dobra i zła ● porządkuje wierzenia jakiejś społeczności ● pełniły różne funkcje, np. poznawczą, sakralną, światopoglądową ● źródło toposów i archetypów
Mitologizmy
wyrazy lub związki frazeologiczne pochodzące z mitologii, używane dziś w znaczeniu przenośnym, np. pięta Achillesa, koń trojański Epos ● gatunek epicki, który ukształtował się w starożytnej Grecji (pierwszymi eposami były Iliada i Odyseja Homera) ● obejmuje utwory pisane w podniosłym stylu, przedstawiające działania mitologicznych lub historycznych bohaterów ● tematem eposu są wydarzenia ważne dla całej zbiorowości
Styl homerycki
● styl literacki występujący w eposach Homera ● jego cechami charakterystycznymi są: ○ podniosły sposób wypowiedzi
Komedia ● gatunek dramatu ● obejmuje utwory o zabawnej tematyce, w których losy bohaterów zmierzają do szczęśliwego końca ● efekty humorystyczne najczęściej są w tych utworach oparte na komizmie sytuacji, komizmie postaci lub używanego przez nie języka Pieśń ● najstarszy gatunek liryki, pierwotnie związany z muzyką ● cechy pieśni to: podział na strofy, rytmiczność i śpiewność, występowanie powtórzeń (refrenu, konstrukcji składniowych) ● istnieje wiele odmian pieśni: biesiadne, miłosne, religijne, weselne, żałobne, żołnierskie Filozofia grecka Stoicyzm (Zenon z Kition) ● "zachowaj spokój" ● ludzie nie mają wpływu na bieg wydarzeń ● człowiek powinien kierować się rozumem, a nie emocjami ● najwyższym dobrem jest cnota, która zapewnia człowiekowi szczęście Epikureizm (Epikur) ● "ciesz się chwilą" ● "chwytaj dzień" - carpe diem ● celem życia człowieka jest szczęście ● należy cieszyć się z każdej chwili życia ● ludzie nie powinni bać się śmierci Filozofia Arystotelesa ● świat nie jest ani wyłącznie materialny, ani tylko duchowy ● człowiek powinien się kierować zasadą złotego środka i odrzucać skrajności Filozofia Platona (idealizm) ● rzeczywistość jest niedoskonałym odwzorowaniem świata idei
● władzę powinni sprawować filozofowie, gdyż są obdarzeni mądrością ● ludzie mądrzy są jednocześnie dobrzy i sprawiedliwi Hedonizm ● najwyższym dobrem i celem życia człowieka jest osiągnięcie przyjemności ● ważna jest teraźniejszość, przyszłość i przeszłość nie ma znaczenia Sceptycyzm ● nie jesteśmy w stanie poznać prawdy o rzeczywistości, powinniśmy zatem powstrzymywać się od wydawania o niej sądów ● taka postawa oraz postępowanie zgodnie z rozumem zapewnią nam wewnętrzny spokój Sofizmat ● prawdy obiektywne nie istnieją Filozofia Heraklita z Efezu ● pierwszą zasadą jest ogień ● wszystko znajduje się w ciągłym ruchu (panta rhei - 'wszystko płynie') Filozofia Demokryta (materializm) ● materia jest jedynym rzeczywistym rodzajem bytu ● przeciwieństwem materializmu jest idealizm, którego reprezentantem był Platon Filozofia Sokratesa ● prawdziwa wiedza pochodzi z wątpienia ● prawdziwą mądrość można odnaleźć tylko w sobie samym ● to, co powszechnie uchodzi za wiedzę, często jest pozbawione wartości ● zasady moralne są nienaruszalne i stałe ● "Wiem, że nic nie wiem"
Motyw miłości miłość do brata (Antygona) miłość do ukochanej lub ukochanego (mit o Orfeuszu i Eurydyce) Miłość jest siłą napędzającą bohaterów do działania (Parys porywający Helenę), ratującą ich z opresji (Ariadna ocalająca Tezeusza), ale też prowadzącą do zguby (Hajmon). Motyw buntu w Antygonie Sofoklesa tytułowa bohaterka sprzeciwia się zakazowi pochówku brata uznanego przez króla Kreona za zdrajcę w micie o Prometeuszu tytan zbuntował się przeciwko bogom olimpijskim z miłości do człowieka Motyw cierpienia Antygona cierpi z powodu zakazu Kreona i kary Motyw labiryntu w micie o Tezeuszu w specjalnie wybudowanym przez Dedala labiryncie mieszkał Minotaur - pół byk, pół człowiek, który pożerał składanych mu w ofierze Ateńczyków; Tezeusz jako jedyny pokonał potwora, a dzięki nici otrzymanej od Ariadny szczęśliwie wyszedł z budowli QUIZLET Wszystkie pojęcia z powyższej notatki (+ kilka dodatkowych, + pojęcia z Biblii) można znaleźć w quizlecie pod linkiem: https://quizlet.com/_ckoc9r?x=1jqt&i=4mpu Notatka zrobiona przez @Everet (Knowunity) Źródła - wiedza własna, wikipedia, vademecum nowa teraz matura (wyd. nowa era), klp.pl
