Opracowanie romantyzmu do matury, Matury próbne z Język polski

Pobierz Opracowanie romantyzmu do matury i więcej Matury próbne w PDF z Język polski tylko na Docsity!

ROMANTYZM

Osjanizm - tendencja literacka zapoczątkowana publikacją tzw. Pieśni Osjana, utworów szkockiego pisarza Jamesa Macphersona, który swoje teksty wzorował na dawnych przekazach celtyckich; ogłosił je drukiem jako angielskie tłumaczenie odnalezionych dzieł Osjana, legendarnego barda. Dzieło okazało się być wielką mistyfikacją dokonaną przez Macphersona.

Powieść historyczna - gatunek leżący na styku historii i literatury, zaistniała w świadomości czytelniczej na początku XIX w., za sprawą jej „ojca” i głównego kodyfikatora - Waltera Scotta. Zapoczątkował on znamienne dla epoki romantyzmu zainteresowanie kulturą i twórczością ludową. Najgłośniejsze powieści W. Scotta to: Rob Roy, Narzeczona z Lammermoor, Więzienie w Edynburgu. W swoich utworach łączył realizm historyczny z fantastyką oraz tajemniczymi ludowymi legendami i wierzeniami.

2. Idee romantyczne:

Weltschmerz - (z języka niem. ból świata) depresja, smutek, apatia, wynikające z myśli o niedoskonałości świata; sentymentalny pesymizm; chandra, spleen. Pojęcie związane z utworem J.W.Goethego Cierpienia młodego Wertera. Mistycyzm - zainteresowanie zjawiskami ponadnaturalnymi, kontaktem z nadprzyrodzonym światem duchów, zjaw,

Byrona. Bajronizm cechuje:

• bunt przeciwko przyjętym wzorcom kulturowo społecznym – bohater to buntownik,charakterystyczny w literaturze romantycznej
• samotność, skłócenie z otoczeniem – wyalienowanie
• indywidualizm, okazywany na wszelkich możliwych płaszczyznach
• rozdarcie wewnętrzne, wieczne cierpienie
• dwuznaczność moralna
• skłonność do zemsty Synkretyzm – połączenie różnych, często rozbieżnych i sprzecznych zasad np.
• Synkretyzm rodzajowy – polega na połączeniu elementów liryki (pisanie wierszem), epiki (proza) oraz dramatu (podział na akty, dialogi)
• Synkretyzm gatunkowy – połączenie kilku gatunków literackich w jednym utworze np. hymnu, ballady, pieśni i powieści.

3. Filozofia romantyczna

Idealizm - zakładał, że idee są ważniejsze od rzeczy realnych, a spośród wartości najwyższe

miejsce przypada sztuce, wolności i czynowi. Ponadto duże znaczenie przywiązywano do uczucia. F.W.J.Schelling - przypisywał działalności artystycznej status najwyższej działalności ludzkiej, najwyższego aktu wolności

wielkim światem, w którym nie zaznał ani prawdziwej przyjaźni, ani miłości. Johan Wolfgang Goethe prekursor romantyzmu, autor dzieł wybitnych: Faust, Cierpienia młodego Wertera. Od nazwiska poety wykształciło się określenie postawy - werteryzmu bohatera cechowała m.in wybujała wyobraźnia,

uczuciowość, brak zdecydowanego działania, dążenie do samozagłady, widzenie świata przez pryzmat marzeń i poezji, częstokroć również samobójstwo. Cierpienia młodego Wertera - to powieść epistolarna - w formie listów do przyjaciela. Całość składa się z dwóch ksiąg, przy czym pierwsza rozpoczyna się datą 4 maja 1771. W listach Werter wspomina swoje intymne chwile spędzone w wiosce Wahlheim, gdzie zakochuje się w Lotcie (Locie), młodej i pięknej kobiecie, która zajmuje się domem i rodzeństwem po śmierci matki. Lotta jest jednak już zaręczona z niejakim Albertem. Werter jest zrozpaczony, swoje cierpienia postanawia zakończyć samobójstwem. W liście poprzedzającym akt odebrania sobie życia obarcza Lottę winą za swoje cierpienia i śmierć. Friedrich Schiller autor dramatów Zbójcy, Maria Stuart oraz poematów: Oda do radości, Rękawiczka. Victor Hugo zwany największym romantykiem francuskim. Pisał przede wszystkim powieści

5. Najważniejsze pojęcia:

- MESJANIZM

jednostka i naród ma szczególną misję, którą powinna wypełnić. Nazwa pochodzi od Mesjasza, który na krzyżu zbawił ludzkość. Hasłem mesjanizmu stały się słowa: "Polska Chrystusem narodów", które pochodzą z Ill części Dziadów Cierpienie Polski ukazane zostało jako odkupienie grzechu i droga do wolności wszystkich ludów.

- LUDOWOŚĆ fascynacja ludem przejawiająca się w realizacji motywów związanych z ludem, stosowaniu gatunków z tradycji ludowej, np. ballady. Świat ukazany jest oczami ludu. - CHOROBA WIEKU/ ERTERYZM zjawisko charakterystyczne dla romantyzmu, określa stan psychiczny młodych ludzi XIX wieku. Wyraża zniechęcenie, brak celu, bezsilność i pesymizm. - IRRACJONALIZM pogląd, który traktuje rzeczywistość jako niedostępną racjonalnemu poznaniu. Najwyższą wartość przypisuje intuicji, wierze,

przeczuciu i instynktowi.

- WINKELRIEDYZM postawa bohaterskiego poświęcenia, w której jednostka oddaje swoje życie dla dobra ogółu, nawiązująca do legendy szwajcarskiego bohatera Arnolda von Winkelrieda, który rzekomo poświęcił się w bitwie, aby umożliwić zwycięstwo swoich towarzyszy.

Zaosiu koło Nowogródka. Jego rodzina wywodziła się z drobnej szlachty, ojciec pracował w sądzie w Nowogródku. W tamtych okolicach upłynął pierwszy okres życia małego Adama, który tam chodził do szkoły prowadzonej przez dominikanów. W 1812 roku Mickiewiczowi umarł ojciec. W 1815 roku Adam udał się do Wilna, gdzie na tamtejszym uniwersytecie rozpoczął studia. W tym miejscu biografowie wyodrębniają

tzw. etap wileńsko-kowieński w życiu wieszcza. W latach 1816 – 1819 studiował bowiem w Wilnie, potem zaś, w latach 1819 – 1823, pracował w Kownie. W tym czasie Mickiewicz nawiązał bliższe kontakty z grupą filomatów i filaretów, pisał także swoje pierwsze utwory poetyckie, takie jak: Oda do młodości czy Pieśń filaretów. W tamtym czasie poznał również Marylę Wereszczakównę, do której miłość wpłynęła na jego całe późniejsze życie, nie tylko osobiste, ale również na jego twórczość. Rodzina Maryli uznała, iż nie był on dla niej odpowiednim kandydatem na męża, (nie był bowiem zamożny), a więc Maryla wkrótce stała się żoną hrabiego Puttkamera. W Kownie Mickiewicz pracował jako nauczyciel, co nie było dla niego szczytem ambicji. W tamtym czasie napisał m.in. Ballady i romanse, Grażynę oraz II i IV część Dziadów. W tym celu korzystał z bogatej tradycji ballad i podań litewskich. W 1823 roku organizacja filomatów, do której przynależał Mickiewicz, została zdekonspirowana. W wyniku postępowania sądowego Mickiewicza skazano na zesłanie do Rosji, a wydarzenie to stało się początkiem kolejnego okresu w jego życiu, tzw. etapu

razem z falą popowstańczej emigracji znalazł się w Dreźnie, gdzie powstała najsłynniejsza, III część Dziadów. Również w 1832 roku przyjechał do Paryża, gdzie postanowił pozostać na dłużej. W Paryżu rozpoczął się ostatni już, czyli czwarty etap życia Mickiewicza. Tam w 1834 roku ożenił się z Cecylią Szymanowską oraz wydał Pana Tadeusza. Dwa lata (od 1839 do 1840 roku) spędził w Lozannie jako profesor literatury łacińskiej. Tam napisał cykl liryków, od miejsca nazywanych lozańskimi. W 1840 roku powierzono mu katedrę literatury słowiańskiej w College de France. Później rozpoczął działalność publicystyczną na łamach Trybuny Ludów. Wtedy też jego żona zachorowała, a Mickiewicz stracił pracę. Nowe zatrudnienie znalazł jako bibliotekarz w Paryżu. Zmarł 26 listopada 1855 roku. Dzieła poety stały się trwałą częścią naszej świadomości narodowej. Są nieustannie wznawiane i komentowane. Filomaci i filareci – Filomat – etymologicznie oznacza miłośnika wiedzy. Celem działania tego związku było szerzenie nauki, samokształcenie oraz działalność polityczna, polegająca na

dążeniach wolnościowych. Członkami tego tajnego związku byli m.in. Adam Mickiewicz, Tomasz Zan, Franciszek Malewski. Można powiedzieć, iż głoszone przez nich ideały były oświeceniowe. Filareci – było to legalne stowarzyszenie, które głosiło hasła wolnościowe i wyzwoleńcze, dlatego też szybko zostało zdelegalizowane. Poza hasłami politycznymi głosili ideały romantyczne.