optyka klasa 2 szkoły średniej, Ćwiczenia z Fizyka

Pobierz optyka klasa 2 szkoły średniej i więcej Ćwiczenia w PDF z Fizyka tylko na Docsity!

Barbara Sagnowska

Świat fizyki

Program nauczania

Wersja 3

(2-1-2)

Motto

Szkoła powinna poświęcić dużo uwagi efektywności kształcenia w zakresie nauk przyrodniczych

i ścisłych – zgodnie z priorytetami Strategii Lizbońskiej. Kształcenie w tym zakresie jest kluczowe dla

rozwoju cywilizacyjnego Polski oraz Europy.

/Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej/

1. Podstawa programowa

III etap edukacyjny

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wykorzystanie wielkości fizycznych do opisu poznanych zjawisk lub rozwiązania prostych zadań

obliczeniowych.

II. Przeprowadzanie doświadczeń i wyciąganie wniosków z otrzymanych wyników.

III. Wskazywanie w otaczającej rzeczywistości przykładów zjawisk opisywanych za pomocą pozna-

nych praw i zależności fizycznych.

IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularno-

naukowych).

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

1. Ruch prostoliniowy i siły. Uczeń:

1) posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu; przelicza jednostki prędkości;

2) odczytuje prędkość i przebytą odległość z wykresów zależności drogi i prędkości od czasu

oraz rysuje te wykresy na podstawie opisu słownego;

3) podaje przykłady sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych;

4) opisuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona;

5) odróżnia prędkość średnią od chwilowej w ruchu niejednostajnym;

6) posługuje się pojęciem przyspieszenia w opisie ruchu prostoliniowego jednostajnie

przyspieszonego;

7) opisuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona;

8) stosuje do obliczeń związek między masą ciała, przyspieszeniem i siłą;

9) posługuje się pojęciem siły ciężkości;

10) opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona;

11) wyjaśnia zasadę działania dźwigni dwustronnej, bloku nieruchomego, kołowrotu;

12) opisuje wpływ oporów ruchu na poruszające się ciała.

2. Energia. Uczeń:

1) wykorzystuje pojęcie energii mechanicznej i wymienia różne jej formy;

2) posługuje się pojęciem pracy i mocy;

3) opisuje wpływ wykonanej pracy na zmianę energii;

4) posługuje się pojęciem energii mechanicznej jako sumy energii kinetycznej i potencjalnej;

5) stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej;

6) analizuje jakościowo zmiany energii wewnętrznej spowodowane wykonaniem pracy i prze-

pływem ciepła;

7) wyjaśnia związek między energią kinetyczną cząsteczek i temperaturą;

8) wyjaśnia przepływ ciepła w zjawisku przewodnictwa cieplnego oraz rolę izolacji cieplnej;

9) opisuje zjawiska topnienia, krzepnięcia, parowania, skraplania, sublimacji i resublimacji;

10) posługuje się pojęciem ciepła właściwego, ciepła topnienia i ciepła parowania;

11) opisuje ruch cieczy i gazów w zjawisku konwekcji.

3. Właściwości materii. Uczeń:

1) analizuje różnice w budowie mikroskopowej ciał stałych, cieczy i gazów;

2) omawia budowę kryształów na przykładzie soli kamiennej;

3) posługuje się pojęciem gęstości;

4) stosuje do obliczeń związek między masą, gęstością i objętością ciał stałych i cieczy, na

podstawie wyników pomiarów wyznacza gęstość cieczy i ciał stałych;

5) opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego na wybranym przykładzie;

6) posługuje się pojęciem ciśnienia (w tym ciśnienia hydrostatycznego i atmosferycznego);

7) formułuje prawo Pascala i podaje przykłady jego zastosowania;

8) analizuje i porównuje wartości sił wyporu dla ciał zanurzonych w cieczy lub gazie;

9) wyjaśnia pływanie ciał na podstawie prawa Archimedesa.

5) opisuje (jakościowo) bieg promieni przy przejściu światła z ośrodka rzadszego do ośrodka

gęstszego optycznie i odwrotnie;

6) opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewkę skupiającą i rozpraszającą

(biegnących równolegle do osi optycznej), posługując się pojęciami ogniska i ogniskowej;

7) rysuje konstrukcyjnie obrazy wytworzone przez soczewki, rozróżnia obrazy rzeczywiste,

pozorne, proste, odwrócone, powiększone, pomniejszone;

8) wyjaśnia pojęcia krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz opisuje rolę soczewek w ich

korygowaniu;

9) opisuje zjawisko rozszczepienia światła za pomocą pryzmatu;

10) opisuje światło białe jako mieszaninę barw, a światło lasera jako światło jednobarwne;

11) podaje przybliżoną wartość prędkości światła w próżni; wskazuje prędkość światła jako

maksymalną prędkość przepływu informacji;

12) nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych (radiowe, mikrofale, promieniowanie podczer-

wone, światło widzialne, promieniowanie nadfioletowe i rentgenowskie) i podaje przykłady

ich zastosowania.

8. Wymagania przekrojowe. Uczeń:

1) opisuje przebieg i wynik przeprowadzanego doświadczenia, wyjaśnia rolę użytych

przyrządów, wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny;

2) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla wyniku

doświadczenia;

3) szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i ocenia na tej podstawie wartości oblicza-

nych wielkości fizycznych;

4) przelicza wielokrotności i podwielokrotności (przedrostki mikro-, mili-, centy-, hekto-, kilo-

mega-); przelicza jednostki czasu (sekunda, minuta, godzina, doba);

5) rozróżnia wielkości dane i szukane;

6) odczytuje dane z tabeli i zapisuje dane w formie tabeli;

7) rozpoznaje proporcjonalność prostą na podstawie danych liczbowych lub na podstawie

wykresu oraz posługuje się proporcjonalnością prostą;

8) sporządza wykres na podstawie danych z tabeli (oznaczenie wielkości i skali na osiach),

a także odczytuje dane z wykresu;

9) rozpoznaje zależność rosnącą i malejącą na podstawie danych z tabeli lub na podstawie

wykresu oraz wskazuje wielkość maksymalną i minimalną;

10) posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej;

11) zapisuje wynik pomiaru lub obliczenia fizycznego jako przybliżony (z dokładnością do 2-

cyfr znaczących);

12) planuje doświadczenie lub pomiar, wybiera właściwe narzędzia pomiaru; mierzy: czas,

długość, masę, temperaturę, napięcie elektryczne, natężenie prądu.

9. Wymagania doświadczalne

W trakcie nauki w gimnazjum uczeń obserwuje i opisuje jak najwięcej doświadczeń. Nie mniej niż

połowa doświadczeń opisanych poniżej powinna zostać wykonana samodzielnie przez uczniów

w grupach, pozostałe doświadczenia – jako pokaz dla wszystkich, wykonany przez wybranych

uczniów pod kontrolą nauczyciela.

Uczeń:

1) wyznacza gęstość substancji, z jakiej wykonano przedmiot w kształcie prostopadłościanu,

walca lub kuli za pomocą wagi i linijki;

2) wyznacza prędkość przemieszczania się (np. w czasie marszu, biegu, pływania, jazdy

rowerem) za pośrednictwem pomiaru odległości i czasu;

3) dokonuje pomiaru siły wyporu za pomocą siłomierza (dla ciała wykonanego z jednorodnej

substancji o gęstości większej od gęstości wody);

4) wyznacza masę ciała za pomocą dźwigni dwustronnej, innego ciała o znanej masie i linijki;

5) wyznacza ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego lub grzałki o znanej

mocy (przy założeniu braku strat);

6) demonstruje zjawisko elektryzowania przez tarcie oraz wzajemnego oddziaływania ciał

naładowanych;

7) buduje prosty obwód elektryczny według zadanego schematu (wymagana jest znajomość

symboli elementów: ogniwo, opornik, żarówka, wyłącznik, woltomierz, amperomierz);

8) wyznacza opór elektryczny opornika lub żarówki za pomocą woltomierza i amperomierza;

9) wyznacza moc żarówki zasilanej z baterii za pomocą woltomierza i amperomierza;

10) demonstruje działanie prądu w przewodzie na igłę magnetyczną (zmiany kierunku

wychylenia przy zmianie kierunku przepływu prądu, zależność wychylenia igły od

pierwotnego jej ułożenia względem przewodu);

11) demonstruje zjawisko załamania światła (zmiany kąta załamania przy zmianie kąta padania

• jakościowo);

12) wyznacza okres i częstotliwość drgań ciężarka zawieszonego na sprężynie oraz okres

i częstotliwość drgań wahadła matematycznego;

13) wytwarza dźwięk o większej i mniejszej częstotliwości od danego dźwięku za pomocą

dowolnego drgającego przedmiotu lub instrumentu muzycznego;

14) wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie, odpowiednio

dobierając doświadczalnie położenie soczewki i przedmiotu.

Treści programu wybiegające poza podstawę programową

Do programu włączono treści wykraczające poza podstawę programową. I tak:

1. Wprowadza się siłę i prędkość jako wielkości wektorowe (wspomina się także o tym, że

przyspieszenie jest wielkością wektorową). Mając na uwadze dobro uczniów, którzy będą

kontynuowali naukę fizyki w drugiej i trzeciej klasie liceum, konsekwentnie odróżnia się wektory

od ich wartości.

2. Omawia się niektóre zmiany właściwości ciał zachodzące wraz ze zmianą temperatury tych ciał.

3. Wspomina się o zjawisku menisku wklęsłego, włoskowatości i jej znaczeniu w przyrodzie.

4. Wprowadza się pojęcia układu odniesienia i względności ruchu.

5. W ruchu prostoliniowym stale w tę sama stronę opisuje się położenie ciała za pomocą

współrzędnej położenia x.

6. Wprowadza się jakościowy opis ruchu jednostajnie opóźnionego.

7. Wprowadza się pojęcie bezwładności ciał.

8. Proponuje się wprowadzenie siły sprężystości jako siły, która przy rozciąganiu lub ściskaniu ciała

dąży do przywrócenia jego początkowych rozmiarów.

9. Wprowadza się pojęcie siły nośnej i wyjaśnia zasadę unoszenia się samolotu.

10. Wprowadza się pojęcie układu ciał wzajemnie oddziałujących (np. Ziemia i dowolne ciało w jej

pobliżu) i wykorzystuje się to pojęcie do wyjaśnienia, że przyrost energii mechanicznej ciała jest

skutkiem pracy wykonanej przez siłę pochodzącą spoza układu.

11. Wprowadza się pojęcia fali poprzecznej i podłużnej.

12. Wprowadza się pojęcie pola elektrostatycznego.

13. Na drodze doświadczalnej demonstruje się zjawisko elektryzowania przez indukcję oraz

uziemiania ciał.

14. Wprowadza się umowny kierunek prądu elektrycznego.

15. Proponuje się doświadczalne badanie połączenia szeregowego i równoległego odbiorników

elektrycznych.

16. Demonstrując oddziaływanie przewodnika z prądem na igłę magnetyczną, wprowadza się pojęcie

pola magnetycznego wytworzonego przez prąd elektryczny. Doświadczalnie pokazuje się, że na

odwrót – zmieniające się pole magnetyczne może być źródłem prądu elektrycznego w obwodzie.

17. Wprowadza się pojęcie zdolności skupiającej soczewki, jej jednostkę dioptrię i znak zdolności

skupiającej soczewek korygujących krótkowzroczność (minus) i dalekowzroczność (plus).

3. Cele ogólne programu

1. Zdobycie przez ucznia przynajmniej tej wiedzy i umiejętności, które są zawartych w podstawie

programowej.

2. Stymulowanie ogólnego rozwoju intelektualnego ucznia.

3. Kształcenie charakteru i podstawy.

4. Cele kształcące, społeczne i wychowawcze

1. Kształtowanie umiejętności posługiwania się metodami badawczymi typowymi dla fizyki.

2. Kształtowanie umiejętności posługiwania się technologią informacyjną do zbierania danych

doświadczalnych, ich przetwarzanie oraz modelowanie zjawisk fizycznych.

3. Budzenie szacunku do przyrody i podziwu dla jej piękna.

4. Rozwijanie zainteresowania otaczającym światem i motywacji do zdobywania wiedzy.

5. Kształtowanie aktywnej podstawy wobec potrzeby rozwiązywania problemów.

6. Uczenie się współpracy w zespole, przestrzegania reguł, współodpowiedzialności za sukcesy i po-

rażki, wzajemnej pomocy.

7. Kształtowanie takich cech jak: dociekliwość, rzetelność, wytrwałość i upór w dążeniu do celu,

systematyczność, dyscyplina wewnętrzna i samokontrola.

5. Cele światopoglądowe i metodologiczne

Uczeń powinien wynieść ze szkoły przekonanie o tym, że:

1. prawa fizyki są obiektywnymi prawami przyrody, które poznajemy za pomocą metod naukowych,

2. człowiek poznaje coraz lepiej otaczającą go przyrodę, a proces poznania jest procesem

nieskończonym,

3. rezultaty badań naukowych znajdują zastosowanie w praktyce – fizyka daje podstawy do

tworzenia nowych i udoskonalania istniejących procesów technologicznych w różnych dzie-

dzinach.

6. Charakterystyka ogólna programu

W obecnie funkcjonujących programach, MEN wymaga opisu założonych osiągnięć uczniów

z uwzględnieniem standardów wymagań, będących podstawą przeprowadzania sprawdzianów

i egzaminów. W stosunku do programów przygotowywanych do nowej podstawy programowej

odstąpiono od tego przepisu. Zrezygnowano także z wprowadzania do programu ścieżek między

przedmiotowych. W przedstawionym niżej programie uwzględniono te nowe przepisy.

Ze względu na to, że reforma edukacji zobowiązuje nauczyciela do zrealizowania całości materiału

przed egzaminem zewnętrznym, materiał został rozłożony na 115 godzin. Pozostałe godziny lekcyjne

służą powtórzeniu do egzaminu lub odbywają się po egzaminie.

Nauczyciel może zrezygnować z realizacji treści wykraczających poza podstawę programową lub

z ich części.

Zgodnie z komentarzem do podstawy programowej (załącznik 4, „Zalecane warunki i sposób

realizacji”, str. 252) program opracowano w taki sposób by ucząc fizyki

 nie wymagać ścisłych definicji wielkości fizycznych, kładąc nacisk na zrozumienie tych

wielkości i posługiwanie się nimi,

 używać wektorów tylko do ilustracji graficznej wielkości wektorowych,

 omawiane zagadnienia ilustrować realnymi przykładami w postaci doświadczenia, pokazu,

filmu,

 wykonywać doświadczenia i pomiary posługując się możliwie prostymi i tanimi przyrządami,

a także przedmiotami codziennego użytku,

 stwarzać możliwości wykonywania jak największej liczby doświadczeń samodzielnie przez

uczniów,

 wykorzystywać narzędzia technologii informacyjno-komunikacyjnych,

 kształtować umiejętność sprawnego wykonywania prostych obliczeń i szacunków ilościo-

wych, zwracając uwagę na krytyczną analizę otrzymywanych wyników,

 ukształtować umiejętność sprawnego posługiwania się zależnościami wprost proporcjo-

nalnymi.

W związku z koniecznością sprostania wymaganiom szczegółowym 7.1 i 7.12 w programie,

w sposób bardzo ogólny, wspomina się o polach elektrycznym i magnetycznym, mimo iż podstawa

programowa nie przewiduje ich omawiania.

We wspomnianym wyżej komentarzu proponuje się, by w klasie I i II nie kształtować umiejętności

przekształcania wzorów. Nie wydaje się to możliwe. W klasie I i II uczeń wykonuje doświadczenia

obowiązkowe, z których część wymaga wyznaczenia wielkości fizycznej na podstawie

przekształconego wzoru (np. 9.3, 9.4, 9.5). Należy więc od początku pokazywać uczniom sposób

przekształcania prostych wzorów tak, by z czasem coraz większa ich liczba potrafiła wykonywać te

przekształcenia samodzielnie. W klasie III powinni je opanować już wszyscy uczniowie.

MEN wymaga od nauczyciela indywidualizacji pracy z uczniem. Dlatego poniższy program

został przystosowany do różnego rodzaju modyfikacji (indywidualne edytowanie przez nauczyciela).

W pracy z uczniem zdolnym można uwzględniać wszystkie treści nadobowiązkowe. Treści te

znajdują się w podręczniku Świat fizyki we fragmentach Dla tych, którzy chcą wiedzieć więcej.

W pracy z uczniem mającym trudności w nauce, wymagania można ograniczyć do koniecznych

i podstawowych oraz jakościowych opisów zjawisk i doświadczeń zawartych w wymaganiach

rozszerzonych i dopełniających.

W klasach o zmniejszonych wymaganiach nauczyciel powinien z „Założonych osiągnięć ucznia”

usunąć wszystkie te wymagania, które przewyższają możliwości intelektualne danej klasy.

Szczegółowe rozkłady materiału

1. Wykonujemy pomiary – 15 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Wielkości fizyczne, które mierzysz na co dzień (^3)
2. Pomiar wartości siły ciężkości (ciężaru ciała) (^2)
3. Gęstość substancji i jej wyznaczanie (^4)
4. Pomiar ciśnienia (^2)
5. Sporządzamy wykresy (^2) Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

2. Niektóre właściwości fizyczne ciał – 7 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Trzy stany skupienia ciał (^1)
2. Zmiany stanów skupienia ciał (^2)
3. Rozszerzalność temperaturowa ciał (^2) Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

3. Cząsteczkowa budowa materii – 8 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Sprawdzamy prawdziwość hipotezy o cząsteczkowej budowie ciał 2

2. Siły międzycząsteczkowe 2

3. Różnice w budowie cząsteczkowej ciał stałych, cieczy i gazów 1

4. Od czego zależy ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku 1

Powtórzenie 1

Sprawdzian wiedzy i umiejętności 1

4. Jak opisujemy ruch? – 14 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Układ odniesienia. Tor ruchu, droga (^1)
2. Ruch prostoliniowy jednostajny (^2)
3. Wartość prędkości (szybkość) ciała w ruchu jednostajnym prostoliniowym (^2)
4. Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym (^1)
5. Średnia wartość prędkości (średnia szybkość) i jej wyznaczanie. Prędkość chwilowa. (^2)
6. Ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony (^2)
7. Przyspieszenie ciał w ruchu prostoliniowym jednostajnie przyspieszonym (^2) Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

5. Siły w przyrodzie –17 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Wzajemne oddziaływanie ciał. (^1)
2. Wypadkowa sił działających na ciało. Siły równoważące się (^2)
3. Pierwsza zasada dynamiki Newtona. (^2)
4. Trzecia zasada dynamiki Newtona (^2)
5. Siła oporu powietrza. Siła tarcia (^2)
6. Siła parcia cieczy i gsazów. Ciśnienie hydrostatyczne (^2)
7. Siła wyporu i jej wyznaczanie. Prawo Archimedesa (^2)
8. Druga zasada dynamiki Newtona (^2) Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

6. Praca, moc, energia – 12 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Praca mechaniczna (^1)
2. Moc (^1)
3. Energia w przyrodzie. Energia mechaniczna (^2)
4. Energia potencjalna i kinetyczna (^2)
5. Zasada zachowania energii mechanicznej (^2)
6. Dźwignia jako urządzenie ułatwiające wykonywanie pracy. Wyznaczanie masy za pomocą dźwigni dwustronnej

Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

7. Przemiany energii w zjawiskach cieplnych – 10 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Zmiana energii wewnętrznej przez wykonanie pracy (^1)
2. Cieplny przepływ energii. Rola izolacji cieplnej (^1)
3. Zjawisko konwekcji (^1)
4. Ciepło właściwe (^2)
5. Przemiany energii podczas topnienia. Wyznaczanie ciepła topnienia lodu (^2)
6. Przemiany energii podczas parowania i skraplania (^1) Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

8. Drgania i fale sprężyste – 9 godzin

Temat Liczba godzin lekcyjnych

1. Ruch drgający (^1)
2. Wahadło. Wyznaczanie okresu i częstotliwości drgań (^2)
3. Fala sprężysta poprzeczna i podłużna (^2)
4. Dźwięki i wielkości, które je opisują. Badanie związku częstotliwości drgań z wysokością dźwięku (^2)
5. Ultradźwięki i infradźwięki. Powtórzenie (^1) Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

8. Wady wzroku. Krótkowzroczność i dalekowzroczność (^1)

9. Porównanie rozchodzenia się fal mechanicznych i elektromagnetycznych. Maksymalna szybkość przekazu informacji w przyrodzie

Powtórzenie (^1)

Sprawdzian wiedzy i umiejętności (^1)

8. Zakładane osiągnięcia ucznia (wymagania edukacyjne)

1 Lekcja wstępna

1. Wykonujemy pomiary

Lp. Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń:

Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń:

Terminy realizacji planowany/rzeczywisty

2 3 4

Wielkości fizyczne, które mierzysz na co dzień

 wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy długość, temperaturę, czas, szybkość i masę  wymienia jednostki mierzonych wielkości  podaje zakres pomiarowy przyrządu  podaje dokładność przyrządu  oblicza wartość najbardziej zbliżoną do rzeczywistej wartości mierzonej wielkości jako średnią arytmetyczną wyników  przelicza jednostki długości, czasu i masy

 wyjaśnia na przykładach przyczyny występowania niepewności pomiarowych  zapisuje różnice między wartością końcową i początkowa wielkości fizycznej (np. l )  wyjaśnia, co to znaczy wyzerować przyrząd pomiarowy,  wyjaśnia pojęcie szacowania wartości wielkości fizycznej

Pomiar wartości siły ciężkości

 mierzy wartość siły w niutonach za pomocą siłomierza  wykazuje doświadczalnie, że wartość siły ciężkości jest wprost proporcjonalna do masy ciała  oblicza wartość ciężaru posługując się wzorem Fc mg  uzasadnia potrzebę wprowadzenia siły jako wielkości wektorowej

 podaje cechy wielkości wektorowej  przekształca wzór Fc mg i oblicza masę ciała, znając wartość jego ciężaru  rysuje wektor obrazujący siłę o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę)

Wyznaczanie gęstości substancji

 odczytuje gęstość substancji z tabeli  wyznacza doświadczalnie gęstość ciała stałego o regularnych kształtach  mierzy objętość ciał o nieregularnych kształtach za pomocą menzurki  wyznacza doświadczalnie gęstość cieczy  oblicza gęstość substancji ze związku m V  szacuje niepewności pomiarowe przy pomiarach masy i objętości

 przekształca wzór m V i oblicza każdą z wielkości fizycznych w tym wzorze  przelicza gęstość wyrażoną w kg/m^3 na g/cm^3 i na odwrót  odróżnia mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania (pomiaru pośredniego)  zaokrągla wynik pomiaru pośredniego do dwóch cyfr znaczących

Pomiar ciśnienia

 wykazuje, że skutek nacisku na podłoże, ciała o ciężarze Fc zależy od wielkości powierzchni zetknięcia ciała z podłożem  oblicza ciśnienie za pomocą wzoru p F S

 przekształca wzór p F S i oblicza każdą z wielkości występujących w tym wzorze  opisuje zależność ciśnienia atmosferycznego od wysokości nad poziomem morza

Lp. Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń:

Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń:

Terminy realizacji planowany/rzeczywisty

 opisuje anomalną rozszerzalność wody i jej znaczenie w przyrodzie  opisuje zachowanie taśmy bimetalicznej przy jej ogrzewaniu

 wyjaśnia zachowanie taśmy bimetalicznej podczas jej ogrzewania  wymienia zastosowania praktyczne taśmy bimetalicznej  wykorzystuje do obliczeń prostą proporcjonalność przyrostu długości do przyrostu temperatury

22 23

Powtórzenie. Sprawdzian

3. Cząsteczkowa budowa ciał

Lp. Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń:

Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń:

Terminy realizacji planowany/rzeczywisty

24 25

Sprawdzamy prawdziwość hipotezy o cząsteczkowej budowie ciał

 opisuje doświadczenie uzasadniające hipotezę o cząsteczkowej budowie ciał  opisuje zjawisko dyfuzji  przelicza temperaturę wyrażoną w skali Celsjusza na tę samą temperaturę w skali Kelvina i na odwrót

 wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od temperatury  opisuje związek średniej szybkości cząsteczek gazu lub cieczy z jego temperaturą  uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina

26 27

Siły międzyczą- steczkowe

 podaje przyczyny tego, że ciała stałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząsteczki  na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, demonstrując odpowiednie doświadczenie  wyjaśnia rolę mydła i detergentów

 podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania  wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowatości  podaje przykłady wykorzystania zjawiska włoskowatości w przyrodzie

28 Różnice w cząsteczkowej budowie ciał stałych, cieczy i gazów

 podaje przykłady atomów i cząsteczek  podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych  opisuje różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów

 wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, pierwiastka i związku chemicznego  objaśnia, co to znaczy, że ciało stałe ma budowę krystaliczną  doświadczalnie szacuje średnicę cząsteczki oleju

29 Od czego zależy ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku?

 wyjaśnia, dlaczego na wewnętrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie  podaje przykłady sposobów, którymi można zmienić ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku

 wymienia i objaśnia sposoby zwiększania ciśnienia gazu w zamkniętym zbiorniku

Powtórzenie. Sprawdzian

4. Jak opisujemy ruch?

Lp. Temat lekcji Wymagania konieczne i podstawowe Uczeń:

Wymagania rozszerzone i dopełniające Uczeń:

Terminy realizacji planowany/rzeczywisty

32 Układ odniesienia. Tor ruchu, droga

 opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia  klasyfikuje ruchy ze względu na kształt toru  rozróżnia pojęcia toru ruchu i drogi

 obiera układ odniesienia i opisuje ruch w tym układzie  wyjaśnia, co to znaczy, że spoczynek i ruch są względne  opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x  oblicza przebytą przez ciało drogę jako s x 2 (^) x 1 x

33 34

Ruch prostoliniowy jednostajny

 wymienia cechy charakteryzujące ruch prostoliniowy jednostajny  na podstawie różnych wykresów s t ( )odczytuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odstępach czasu

 doświadczalnie bada ruch jednostajny prostoliniowy i formułuje wniosek s ~ t  sporządza wykres zależności s t ( ) na podstawie wyników doświadczenia zgromadzonych w tabeli

35 36

Wartość prędkości (szybkość) ciała w ruchu jednostajnym prostoliniowym

 zapisuje wzór s t

i nazywa występujące w nim wielkości  oblicza drogę przebytą przez ciało na podstawie wykresu zależności ( ) t  oblicza wartość prędkości ze wzoru s t  wartość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwrót

 sporządza wykres zależności ( ) t na podstawie danych z tabeli  podaje interpretację fizyczną pojęcia szybkości

 przekształca wzór st i oblicza każdą z występujących w nim wielkości

37 Prędkość w ruchu jednostajnym prostoliniowym

 uzasadnia potrzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wektorowej – prędkości  na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wektorowej

 opisuje ruch prostoliniowy jednostajny używając pojęcia prędkości  rysuje wektor obrazujący prędkość o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę)

38 39

Średnia wartość prędkości (średnia szybkość). Prędkość chwilowa

 oblicza średnią wartość prędkości śr

s t  planuje czas podróży na podstawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu  odróżnia średnią wartość prędkości od chwilowej wartości prędkości  wyznacza doświadczalnie średnią wartość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze

 wyjaśnia, że pojęcie „prędkość” w znaczeniu fizycznym to prędkość chwilowa  wykonuje zadania obliczeniowe, posługując się średnią wartością prędkości

Ruch prostoliniowy jednostajnie przyspieszony

 podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego  opisuje ruch jednostajnie przyspieszony

 sporządza wykres zależności ( ) t dla ruchu jednostajnie przyspieszonego  opisuje jakościowo ruch opóźniony