Organizacja jako przedmiot zarządzania - Notatki - Zarządzanie, Notatki z Ekonomia i zarządzanie biznesem

Pobierz Organizacja jako przedmiot zarządzania - Notatki - Zarządzanie i więcej Notatki w PDF z Ekonomia i zarządzanie biznesem tylko na Docsity! CZĘŚĆ II ORGANIZACJA JAKO PRZEDMIOT ZARZĄDZANIA docsity.com 1. POJĘCIE I MODEL ORGANIZACJI e docsity.com CZTEROELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (H.J. Leavitt) Ludzie Zadania TechnologiaStruktura otoczenie docsity.com PIĘCIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (L.Krzyżanowski) OTSP MT STR G K G – cele, SP – system (podsystem) społeczny, MT – system (podsystem) materialno-techniczny, STR – struktura, K- człon kierowniczy, OT – otoczenie docsity.com SIEDMIOELEMENTOWY MODEL ORGANIZACJI (Model McKinseya – „7S”) strategia struktury style systemy pracownicykwalifikacje wartości otoczenie docsity.com TYPY ORGANIZACJI (1)  ze względu na wielkość: – małe – średnie – duże  ze względu na etap rozwoju: – w etapie projektowania – w etapie tworzenia – nowe – ustabilizowane – w etapie schyłkowym  ze względu na nastawienie do zysku: – nastawione na zysk – nie nastawione na zysk  ze względu na jawność: – jawne – tajne  ze względu na legalność: – legalne – nielegalne docsity.com TYPY ORGANIZACJI (2)  ze względu na osobowość prawną: – posiadające osobowość prawną – nie posiadające osobowości prawnej  ze względu na przedmiot działania: – administracyjne – gospodarcze – społeczne – polityczne – naukowe – edukacyjne – militarne i paramilitarne – kulturalne  ze względu na charakter członkostwa: – otwarte – zamknięte – przymusowe – dobrowolne  ze względu na kwalifikacje członków: – profesjonalne – amatorskie docsity.com TYPY ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH (1)  ze względu na przedmiot działalności: – produkcyjne – usługowe  ze względu na sektor gospodarki (własność): – sektora publicznego – sektora prywatnego  ze względu na sekcję gospodarki (PKD): – rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo – rybołówstwo i rybactwo – przetwórstwo przemysłowe – wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną i gorącą wodę – budownictwo – handel hurtowy i detaliczny, naprawy – hotele i restauracje – transport, gospodarka magazynowa i łączność – pośrednictwo finansowe – obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej – administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe ubezpieczenia społeczne – edukacja – ochrona zdrowia i opieka społeczna – pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualna docsity.com PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1) Wyjaśnij różnicę pomiędzy organizacją w sensie rzeczowym, atrybutowym i czynnościowym 2) Omów wybrane modele organizacji. 3) Wyjaśnij na czym polega efekt synergiczny i podaj co najmniej trzy przykłady tego efektu. 4) Na czym polega klasyfikacja, a na czym typologia organizacji. docsity.com 2. ANALOGIE ORGANIZACJI docsity.com ISTOTA I PRZYKŁADY ANALOGII ORGANIZACJI Analogia (metafora) organizacji - przenoszenie twierdzeń dotyczących jakiegoś obiektu na organizację na podstawie zachodzących pomiędzy nim a organizacją podobieństw, w celu wyjaśnienia pewnych aspektów budowy i funkcjonowania organizacji. G.Morgan – odkrywca metafor organizacji  przykłady metafor organizacji: – organizacja  maszyna – organizacja  organizm – organizacja  gra docsity.com ORGANIZACJA  ORGANIZM (założenia) 1) twór naturalny 2) żyje (rodzi się, rozwija, choruje, umiera) 3) składa się z układów 4) cel nadrzędny - przetrwać i rozwijać się 5) w stanie równowagi wewnętrznej (homeostaza) 6) centrum zarządzające - mózg organizacji 7) konflikt stanem chorobowym 8) struktura jest dynamiczna 9) zmiany są przewidywalne (determinizm) 10) pozostaje w relacji z otoczeniem 11) ma zdolność przystosowawczą (adaptacja) docsity.com ORGANIZACJA  ORGANIZM (zalety i mankamenty modelu) Zalety  wyjaśnia dynamikę rozwoju  zwraca uwagę na relacje z otoczeniem  adaptacja  homeostaza  sterowanie i regulacja  zwraca uwagę na patologie Wady  nadmierne akcentowanie determinizmu  postrzeganie świata organizacji jako świata harmonii  akcentowanie celów egzystencjalnych  podkreślanie negatywnej roli konfliktów docsity.com ORGANIZACJA  GRA (założenia) 1) członkowie organizacji - gracze 2) cele graczy różne 3) gracze rywalizują 4) reguły gry względnie określone 5) stawka w grze (władza, pieniądze, przywileje itp.) 6) gracze realizują swe polityki i strategie 7) gracze zawiązują koalicje 8) konflikt interesów motorem rozwoju organizacji 9) stan organizacji - ryzyko, niepewność 10) gracze popełniają błędy, uczą się 11) kompromis - sposób na zachowanie równowagi docsity.com PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1) Które kierunki w nauce zarządzania operowały analogiami organizacji, jakimi? 2) Czy analogie organizacji są przydatne w teorii i praktyce? Uzasadnij odpowiedź. 3) Podaj przykłady trzech metafor organizacji różnych od prezentowanych na wykładzie. Opisz jeden z nich. docsity.com 3. CELE ORGANIZACYJNE docsity.com DEFINICJA CELU Celem jest pożądany stan rzeczy. Organizacje to całości realizujące cele przekraczające możliwości jednego człowieka. docsity.com CELE ZARZĄDCZE 1) określają zarządzający organizacją 2) uzależnione od sytuacji i etapu rozwoju organizacji 3) zawarte w planach i programach działania organizacji 4) sformułowane szczegółowo, mają określony horyzont czasowy i wymiar docsity.com CELE EGZYSTENCJALNE 1) związane z bytem organizacji 2) nigdzie nie sformalizowane docsity.com TYPOLOGIA CELÓW ORGANIZACYJNYCH 1) ze względu na szczebel zarządzania:  cele całej organizacji  cele jednostek organizacyjnych  cele pionów organizacyjnych  cele komórek organizacyjnych  cele stanowisk organizacyjnych 2) ze względu na realność:  cele realne (osiągalne)  cele nierealne (nieosiągalne) 3) ze względu na stopień trudności:  cele łatwe  cele trudne 4) ze względu na wymierność:  cele wymierne (mierzalne) - ilościowe  cele niewymierne - jakościowe 5) ze względu na powtarzalność:  cele powtarzalne (realizowane stale)  cele niepowtarzalne (realizowane doraźnie)  cele okresowe (realizowane co jakiś czas) 6) ze względu na ważność:  cele główne  cele drugorzędne  cele trzeciorzędne  itd. docsity.com 4. ZACHOWANIA NIEFORMALNE e docsity.com SFERY ORGANIZACJI Sfery organizacji Sfera nieformalnaSferaformalna •struktura nieformalna •zachowania nieformalne •struktura formalna •zachowania formalne docsity.com PRZYKŁAD STRUKTURY FORMALNEJ KN K2 W4 W6W5 K3 W7 W9W8 K1 W1 W3W2 KN – kierownik naczelny K1, K2, K3 – kierownicy niższego szczebla W1 ... W9 – personel wykonawczy docsity.com GRUPA FORMALNA A GRUPA NIEFORMALNA realizacja jakiejś funkcji organizacji towarzyskie, koleżeńskie itp. służbowa społeczna oficjalne, formalne nieoficjalne Grupa formalnaCecha Grupa nieformalna cele hierarchia kanały informacyjne przynależność sformalizowana (umowa o pracę,kontrakt) niesformalizowana podporząd- kowanie członków dyscyplina służbowa konformizm grupowy normy zachowań pisane (regulaminy, instrukcje) niepisane kodeksy postępowania sankcje służbowe koleżeńskie, towarzyskie docsity.com RODZAJE ZACHOWAŃ ORGANIZACYJNYCH Zachowania organizacyjne Zachowania nieformalne Zachowania formalne docsity.com RODZAJE ZACHOWAŃ NIEFORMALNYCH Zachowania nieformalne Ze względu na podmiot Ze względu na cele organizacji Ze względu na charakter • sprzeczne z przepisami • nie ujęte w przepisach • grupowe • indywidualne • negatywne • pozytywne docsity.com ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (1) 0 PF00 Max oś wkładów PF00- poziom formalnych oczekiwań organizacji 0 - zero wkładów Max - maksimum wkładów docsity.com ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (2) 0 PF00=ZF Max ZF - zachowania formalne ZNNK - zachowania nieformalne nie karane ZNK - zachowania nieformalne karane GTO - granica tolerancji organizacji PK - początek kar PKGTO ZNK ZNNK obszar tolerancji względnej obszar tolerancji bezwzględnej oś wkładów tendencja do minimalizacji wkładów docsity.com ZACHOWANIA NIEFORMALNE INDYWIDUALNE (3) 0 Max PN - początek nagród ZNNN - zachowania nieformalne nie nagradzane ZNN - zachowania nieformalne nagradzane PNPF00=ZF ZNNN ZNN bez nagród nagrody oś wkładów tendencja do maksymalizacji wkładów docsity.com POJĘCIE KULTURY Kultura to ogół wytworów materialnych i niematerialnych człowieka.  poziomy analizy kultury:  kultura jednostki  kultura grupy  kultura organizacji  kultura narodowa  kultura masowa  organizacja stanowi amalgamat kulturowy - częściowe zmieszanie i wzajemne przenikanie różnych kultur w firmie:  kultura robotnicza, kultura urzędnicza, kultura menedżerska  kultura kobieca, kultura męska  kultura młodych, kultura starszych itd. docsity.com MODEL KULTURY ORGANIZACYJNEJ (E. Schein) ARTEFAKTY (widoczne i uświadamiane, ale wymagające interpretacji) NORMY i WARTOŚCI (częściowo widoczne, częściowo uświadamiane) ZAŁOŻENIA PODSTAWOWE (niewidoczne, nieuświadamiane) docsity.com ARTEFAKTY FIZYCZNE  produkty  architektura budynków  architektura i wyposażenie wnętrz  maszyny i urządzenia  druki firmowe  foldery  uniformy  gazeta zakładowa  gadżety reklamowe docsity.com NORMY KULTUROWE Normy to obowiązujące w organizacji nakazy i zakazy dotyczące zachowań. Złamanie normy naraża sprawcę na różne sankcje (nieprzyjemności). Rodzaje norm: a) ze względu na kierunek:  nakaz - wymóg określonego zachowania się  zakaz - wymóg powstrzymania się od określonego zachowania b) ze względu na sposób upowszechnienia:  normy pisane  normy nie pisane c) ze względu na charakter sankcji:  normy prawne  normy obyczajowe docsity.com WZORY KULTUROWE Wzór kulturowy to zespół cech i zachowań ocenianych przez daną społeczność pozytywnie, wartych naśladowania. Etos – charakterystyczny dla danej grupy zespół reguł obyczajowo- moralnych, całościowy wzór stylu życia. docsity.com WARTOŚCI KULTUROWE Wartością kulturową jest wszystko to, co jest pożądane przez ludzi, do czego zdobycia ludzie dążą.  system wartości – układ wartości charakterystycznych dla jednostki lub grupy  hierarchia wartości – układ wartości ze względu na stopień pożądania  rodzaje wartości:  wartości indywidualne, wartości grupowe  wartości akceptowane, wartości deklarowane, wartości przestrzegane docsity.com TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (2)  ze względu na dominujące cechy:  kultura męska (agresywna, z tendencją do dominacji, rywalizacji)  kultura kobieca (łagodna, uległa, z tendencją do współpracy)  ze względu na skład członków:  kultura elitarna  kultura egalitarna  ze względu na orientację na wartości:  kultura pracy  kultura pieniądza  kultura władzy  kultura zhumanizowana docsity.com TYPY KULTUR ORGANIZACYJNYCH (3)  ze względu na preferowany sposób działania ludzi (praca, decyzje, odpowiedzialność):  kultura indywidualistyczna (jednostka, rywalizacja)  kultura kolektywistyczna (zespół, współpraca)  ze względu na stosowane metody oddziaływania na ludzi:  kultura strachu (kary, zagrożenie, niepewność)  kultura spokoju (nagrody, pewność)  ze względu na oceny ludzi:  kultura pozytywna (akceptowana)  kultura negatywna (nie akceptowana) docsity.com FUNKCJE KULTURY ORGANIZACYJNEJ Funkcje wewnętrzne – wpływ kultury na funkcjonowanie organizacji  funkcja integrująca  funkcja informacyjna  funkcja wychowawcza  funkcja produkcyjna Funkcje zewnętrzne – wpływ kultury na relacje organizacji z otoczeniem  funkcja identyfikująca  funkcja marketingowa  funkcja społeczna docsity.com TECHNIKA Technika stanowi całokształt środków i czynności wchodzących w skład działania ludzi. docsity.com ŚRODKI DZIAŁANIA Środki działania obejmują:  przedmioty pracy  środki pracy docsity.com GENERACJE TECHNIKI (ze względu na środki działania) 1) technika ręczna 2) technika maszynowa 3) technika automatyczna 4) technika zrobotyzowana 5) technika informatyczna docsity.com UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (1)  Etap formułowania celu:  zasada dostępności celu  zasada koniecznej ogólności i szczegółowości celu  zasada zrozumiałości celu  zasada wyodrębnienia celu głównego i celów ubocznych  Etap planowania realizacji celu:  zasada rozpoznania stosowanych w praktyce sposobów realizacji danego celu  zasada określania warunków, środków i wykonawców celu  zasada określania czynności cząstkowych i etapowych realizacji celów  zasada budowy harmonogramu realizacji celu  Etap przygotowania realizacji celu:  zasada pozyskania formalnego i faktycznego środków  zasada pozyskania formalnego i faktycznego ludzi  zasada stworzenia struktury organizacyjnej do realizacji celu docsity.com UNIWERSALNE ZASADY DZIAŁANIA (2)  Etap realizacji celu:  zasada postępowania zgodnie z planem  zasada stałego dostosowywania planu do przebiegu realizacji celu  zasada bieżącej oceny postępów realizacji celu  zasada podtrzymywania gotowości ludzi i środków  Etap oceny realizacji celu:  zasada porównania wyniku końcowego z zamierzonym  zasada poszukiwania przyczyny niesprawności docsity.com POJĘCIE DZIAŁANIA I SPRAWNOŚCI DZIAŁANIA Działanie to celowe zachowanie się człowieka (ludzi). Działanie jest sprawne, jeżeli odznacza się szeregiem cech pozytywnie ocenianych, tj. walorów sprawnościowych.  Sprawność w sensie syntetycznym  Sprawność w sensie uniwersalnym docsity.com GŁÓWNE WYTYCZNE SPRAWNEGO DZIAŁANIA  Specjalizacja  Uniwersalizacja  Aktywizacja  Ograniczanie działania:  potencjalizacja  machinalizacja  instrumentalizacja  inwigilacja czysta  Kunktacja  Antycypacja docsity.com PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1) Wyjaśnij pojęcie techniki i metody. 2) Scharakteryzuj generacje techniki i omów ich wpływ na działanie ludzi oraz struktury organizacyjne. 3) Przedstaw przykład działania racjonalnego posługując się modelem cyklu działania zorganizowanego H. Le Chatelier’a. 4) Wymień i objaśnij główne walory sprawnego działania. 5) Wymień i objaśnij główne wytyczne sprawnego działania. docsity.com 7. STRUKTURA ORGANIZACYJNA e docsity.com WIĘZI ORGANIZACYJNE Więzi organizacyjne to relacje (powiązania, zależności) pomiędzy elementami organizacji (stanowiskami, komórkami i jednostkami organizacyjnymi). Typowe więzi w organizacji 1) więzi hierarchiczne 2) więzi funkcjonalne 3) więzi sztabowe 4) więzi kooperacyjne (technologiczne) 5) więzi informacyjne docsity.com WYMIARY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ 1) Konfiguracja 2) Specjalizacja 3) Centralizacja 4) Standaryzacja 5) Formalizacja docsity.com KONFIGURACJA Konfiguracja to stopień rozbudowy struktury organizacyjnej w pionie i poziomie. docsity.com ROZPIĘTOŚĆ I ZASIĘG KIEROWANIA  Rozpiętość kierowania – liczba podwładnych bezpośrednio podległych kierownikowi  Zasięg kierowania – liczba podwładnych podległych kierownikowi bezpośrednio i pośrednio KN K22 K23K21 K31 K32K11 K12 3 36 K1 2 9 K2 3 12 K3 2 12 5 5 2 2 4 4 2 2 3 3 5 5 5 5 docsity.com DEPARTAMENTACJA A DYWIZJONALIZACJA DEPARTAMENTACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według kryterium funkcji DYWIZJONALIZACJA = proces grupowania stanowisk i komórek organizacyjnych w większe całości według innych kryteriów Typowe kryteria dywizjonalizacji:  wyrób  rynek geograficzny  etap procesu  rodzaj klientów docsity.com DEPARTAMENTACJA Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Z-ca Dyrektora ds. Technicznych Z-ca Dyrektora ds. Handlowych Z-ca Dyrektora ds. Finansowych Z-ca Dyrektora ds. Personalnych DYREKTOR NACZELNY docsity.com STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według etapu procesu technologicznego) Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Roślinnej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Zwierzęcej Z-ca Dyrektora ds. Produkcji Mięsa i Wędlin DYREKTOR NACZELNY docsity.com STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA (dywizjonalizacja według rodzaju klientów) Z-ca Dyrektora ds. Klientów Indywidualnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Instytucjonalnych Z-ca Dyrektora ds. Klientów Zagranicznych DYREKTOR NACZELNY docsity.com SPECJALIZACJA Specjalizacja to stopień złożoności i zakres różnorodności zadań realizowanych przez poszczególne elementy składowe organizacji (stanowiska, komórki itd.). docsity.com FORMALIZACJA Formalizacja to stopień ujęcia struktury organizacyjnej w ramy przepisów. docsity.com DETERMINANTY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ a) determinanty wewnętrzne:  przedmiot działania  etap rozwoju organizacji  technika i technologia  liczba i kwalifikacje ludzi  działania nieformalne b) determinanty zewnętrzne:  koniunktura gospodarcza  pozycja na rynku (siła konkurencji)  odległość od źródeł zaopatrzenia  odległość od rynku docelowego  zakres kooperacji biernej i czynnej  przepisy prawa docsity.com PYTANIA I PROBLEMY DO OPRACOWANIA 1) Omów elementy składowe organizacji. 2) Wyjaśnij pojęcie więzi organizacyjnych i podaj ich przykłady. 3) Czy się różni konfiguracja pionowa od poziomej konfiguracji struktury organizacyjnej? 4) Podaj miary centralizacji, specjalizacji, standaryzacji i formalizacji. 5) Scharakteryzuj determinanty wewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej. 6) Scharakteryzuj determinanty zewnętrzne dowolnej struktury organizacyjnej. docsity.com