Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Organizacja obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, Notatki z Bankowość i finanse

Notatki przedstawiające zagadnienia z zakresu finansów i bankowości: organizacja obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 19.03.2013

lilly_of_the_valley
lilly_of_the_valley 🇵🇱

4.8

(16)

219 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Organizacja obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity! Organizacja obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie Wstęp Giełda, będąca najważniejszym elementem rynku wtórnego papierów wartościowych, jest jedną z najważniejszych instytucji gospodarki rynkowej. Umożliwia ona przepływ kapitału od inwestorów posiadających wolne środki finansowe do tych, którzy w danym momencie ich potrzebują. Giełda papierów wartościowych jest szczególną instytucją finansową, podlegającą bardzo ścisłym i rygorystycznym regulacjom. W poniższej pracy podjęto próbę naświetlenia ogólnego zarysu obrotu papierami wartościowymi na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie ze szczególnym uwzględnieniem metod ustalania cen poszczególnych walorów oraz przebiegu samej sesji giełdowej. Niniejsza praca składa się z trzech rozdziałów. W rozdziale pierwszym zebrano podstawowe informacje dotyczące Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie i jej funkcjonowania na rynku wtórnym papierów wartościowych. Rozdział drugi zawiera zestawienie metod ustalania kursów poszczególnych papierów wartościowych oraz krótką charakterystykę każdej z nich. Natomiast w rozdziale trzecim szczegółowo omówiono przebieg sesji giełdowej z uwzględnieniem zarówno systemu notowań jednolitych, jak i systemu notowań ciągłych. 1. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie Giełda papierów wartościowych tworzy najważniejszą część rynku wtórnego i należy ją rozumieć, najogólniej rzecz biorąc, jako regularne spotkania oraz inne formy komunikacji pomiędzy osobami zainteresowanymi kupnem bądź sprzedażą papierów wartościowych. Spotkania te odbywają się w odpowiednio zorganizowanej formie, której ramy wyznaczają z góry określone normy i zasady. 1 Historia giełdy papierów wartościowych w Polsce sięga 1817 roku, kiedy zaczęła funkcjonować pierwsza polska giełda „Warszawska Giełda Kupiecka”, która zresztą funkcjonowała nieprzerwanie (jedynie pod inną nazwą) aż do 1939 roku. Reaktywacji giełdy podjęto się dopiero już po rozpoczęciu procesów transformacji ustrojowej, w 1989 roku. Pierwsza sesja giełdowa odbyła się 16 kwietnia 1991 roku, a w 1994 roku Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie została pełnym członkiem Międzynarodowej Federacji Giełd Papierów Wartościowych. Od momentu reaktywacji Giełda rozwijała się niezwykle dynamicznie, o czym mogą świadczyć osiągane przez nią wyniki (tabela 1). Giełda została założona przez Skarb Państwa i funkcjonuje jako spółka akcyjna, której akcjonariuszami są banki, domy maklerskie oraz Skarb Państwa posiadający aż 98,81 % kapitału zakładowego spółki, który wynosi 41.972.000 złotych. Organami Giełdy są: Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, Rada Giełdy oraz Zarząd Giełdy.2 Funkcjonowanie Giełdy jest regulowane przez ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku3:  o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych  o obrocie instrumentami finansowymi  o nadzorze nad rynkiem kapitałowym Na Warszawkiej Giełdzie wykształciły się dwa rynki: rynek podstawowy oraz równoległy, które różnią się głównie wielkością obrotów oraz wymogami, jakie są 1 W. Bień, Rynek papierów wartościowych, wydanie VI, Wyd. Difin, Warszawa 2004, s. 216 2 J. Socha, Rynek, Giełda, Inwestycje, Wyd. Olympus, Warszawa 1998, s. 128 – 129 3 www.gpw.pl ustalany więcej niż jeden raz w trakcie trwania sesji, w ustalonych z góry odstępach czasu  metoda ustalania ceny papierów wartościowych w notowaniach ciągłych – ceny mogą ulegać zmianom w trakcie trwania danej sesji giełdowej w miarę napływających ofert Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie obowiązują ogólne warunki, które muszą spełniać oba systemy notowań kursów9:  każde zlecenie na zakup waloru z ceną powyżej wyznaczonego kursu musi zostać zrealizowane w całości  każde zlecenie sprzedaży akcji z ceną poniżej ustalonego kursu musi być zrealizowane w całości  każde zlecenie na sprzedaż i zakup papierów wartościowych bez limitu cenowego, tzw. zlecenia PKC – po każdej cenie, musi być zrealizowane w całości  wszystkie zlecenia kupna z ceną poniżej ustalonego kursu oraz zlecenia sprzedaży z ceną wyższą od ustalonego kursu nie są realizowane Ustalanie ceny papierów wartościowych według jednolitego kursu System kursu jednolitego sprowadza się do wyznaczenia ceny poszczególnych papierów wartościowych na podstawie zleceń złożonych przez inwestorów przed rozpoczęciem sesji. Kursy określone w ten sposób stanowią jednolite ceny, według których przeprowadza się wszystkie transakcje w trakcie trwania danej sesji. Kursy jednolite nie ulegają zmianom w ciągu całego dnia, lub w trakcie trwania określonej części sesji. System ten jest stosowany dla walorów, którymi skala obrotów jest niedostateczna. Na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie kurs jednolity może być ustalany10:  jednokrotnie – na początku sesji odbywającej się danego dnia  dwukrotnie w ciągu jednej sesji – na początku sesji oraz powtórnie po upływie kilku godzin, jeśli obrót danymi walorami wykazuje większą płynność Dopuszczalne wahania kursów poszczególnych instrumentów notowanych w tym systemie przedstawia tabela 2. Tabela 2. Wahania kursów w systemie jednolitych notowań 9 J. Socha, Rynek, Giełda, Inwestycje, Wyd. Olympus, Warszawa 1998, s. 174 10 W. Bień, op. cit., s. 244 – 245 Instrument Dopuszczalne wahania cen w trakcie sesji Akcje, prawa do akcji + / - 21 % Prawa poboru do akcji + / - 100 % Obligacje + / - 6 punktów procentowych Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.gpw.pl Ustalanie ceny papierów wartościowych w systemie notowań ciągłych System notowań ciągłych stosowany jest dla papierów wartościowych o odpowiednio dużej częstotliwości obrotów umożliwiającej bieżący napływ zleceń w trakcie trwania sesji. W systemie notowań ciągłych na początku dnia ustala się kurs otwarcia, w oparciu o pierwsze zlecenia, jakie napłynęły na giełdę jeszcze przed rozpoczęciem notowań. Następnie maklerzy ,w trakcie realizacji poszczególnych zleceń, zgłaszają ofertę kupna bądź sprzedaży określonych walorów proponując określoną cenę. Po zaakceptowaniu propozycji przez innego maklera transakcja jest uważana za zawartą, a ustalone ceny walorów są podawane do wiadomości uczestnikom giełdy. Kurs, jaki został przyjęty przy ostatnich transakcjach danej sesji, określany jest jako kurs zamknięcia. Maksymalne dopuszczone wahania kursów w tym systemie zostaly zestawione w tabeli 3. Tabela 3. Wahania kursów w systemie notowań ciągłych – wybrane instrumenty Instrument Kurs odniesienia na otwarcie Dopuszczalna zmiana kursu na otwarcie Dopuszczalna zmiana kursu w trakcie sesji Akcje Kurs zamknięcia + / - 10 % od kursu zamknięcia + / - 10 % od kursu otwarcia Kontrakty terminowe na akcje Dzienny kurs rozliczeniowy + / - 5 % od dziennego kursu rozliczeniowego + / - 5 % od kursu otwarcia Kontrakty terminowe na obligacje skarbowe Dzienny kurs rozliczeniowy + / - 1,5 punktu procentowego od dziennego kursu rozliczeniowego + / - 1,5 punktu procentowego od kursu otwarcia Obligacje Kurs zamknięcia + / - 3 % punktów procentowych od kursu zamknięcia + / - 3% punktów procentowych od kursu otwarcia Certyfikaty inwestycyjne Kurs zamknięcia + / - 10 % od kursu zamknięcia + / - 10 % od kursu otwarcia Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Ziębiec, Zasady obrotu giełdowego. Przewodnik dla inwestorów, Wyd. GPW, Warszawa 2006, s. 20 – 21 Kurs poszczególnych papierów wartościowych może być określany z różną dokładnością, która zależy przede wszystkim od rodzaju danego waloru oraz jego aktualnej ceny. Granice dokładności przy ustalaniu kursów poszczególnych papierów wartościowych zawiera tabela 4. Tabela 4. Dokładność ustalania kursów poszczególnych instrumentów Kurs Dokładność określenia kursu Akcje, prawa poboru, prawa do akcji, prawa pierwszeństwa [zł] Kurs ≤ 5 zł Do 1 grosza 5 zł < Kurs ≤ 20 zł Do 5 groszy 20 zł < Kurs ≤ 100 zł Do 10 groszy Kurs > 100 zł Do 50 groszy Obligacje [pkt %] Wartość nominalna obligacji < 100 zł Do 0,1 punktu procentowego Wartość nominalna obligacji ≥ 100 zł Do 0,01 punktu procentowego Pozostałe instrumenty Instrument Dokładność określenia kursu Certyfikaty inwestycyjne 0,01 złotego Kontrakty terminowe:  na indeksy  na waluty 1 punkt indeksowy 0,01 złotego Opcje na indeks WIG20:  gdy kurs opcji nie przekracza 5 pkt.  gdy kurs opcji przekracza 5 pkt. 0,01 punktu indeksowego 0,05 punktu indeksowego Opcje na akcje:  jeżeli kurs opcji nie przekracza 5 zł  jeżeli kurs opcji przekracza 5 zł 0,01 złotego 0,05 złotego trakcie trwania sesji następuje 15 minutowa faza interwencji, oraz już po ustaleniu kursu fixingowego, półgodzinna dogrywka. Po jej zakończeniu zainteresowani inwestorzy mają czas do 16.35 na składanie zleceń na następną sesję. Fazy sesji giełdowej w systemie notowań ciągłych Przebieg sesji giełdowej w systemie notowań ciągłych zawiera tabela 6.14 W systemie tym, przed rozpoczęciem sesji, w godzinach 08.30 – 09.30 inwestorzy mogą składać jedynie zlecenia na otwarcie notowań ciągłych. Kolejna faza rozpoczyna się określeniem o godzinie 09.30 kursu otwarcia notowań ciągłych, który tak jak w przypadku notowań jednolitych, wyznaczany jest metodą fixingu w oparciu o wszystkie złożone przez inwestorów zlecenia. W czasie trwania fazy notowań ciągłych kupujący oraz sprzedający składają zlecenia, które po przekazaniu na giełdę są na bieżąco realizowane lub trafiają do arkusza zleceń, gdzie czekają na pojawienie się odpowiednich zleceń przeciwstawnych. W trakcie realizacji zleceń w ramach tego systemu uwzględnia się te same priorytety, co w systemie notowań jednolitych, tj. priorytet ceny i priorytet czasu. Tabela 6. Przebieg sesji giełdowej w systemie notowań ciągłych Lp. Godzina Faza 1 08.30 – 09.30 Przed otwarciem 2 09.30 – 16.10 Notowania ciągłe 3 16.10 – 16.20 Przed zamknięciem 4 16.20 – 16.30 Dogrywka 5 16.30 – 16.35 Przed otwarciem Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Ziębiec, Zasady obrotu giełdowego. Przewodnik dla inwestorów, Wyd. GPW, Warszawa 2006, s. 16 O godzinie 16.10 następuje zamknięcie fazy notowań ciągłych, po czym następuje 10 – minutowa faza składania zleceń na zamknięcie. Pomiędzy 16.20 a 16.30 trwa dogrywka, która jest poprzedzona wyznaczeniem kursu zamknięcia. W ciągu tych 10 minut 14 J. Ziębiec, Zasady obrotu giełdowego. Przewodnik dla inwestorów, Wyd. GPW, Warszawa 2006, s. 15 – 17 inwestorzy mogą składać zlecenia po kursie zamknięcia, a następnie przez 5 minut, do godziny 16.35, zlecenia na otwarcie notowań ciągłych na następną sesję. W przypadku kontraktów terminowych nieznacznej zmianie ulegają godziny poszczególnych faz, co jest widoczne w tabeli 7. Tabela 7. Przebieg sesji giełdowej w systemie notowań ciągłych – kontrakty terminowe Lp. Godzina Faza 1 08.30 – 09.00 Przed otwarciem 2 09.00 – 16.10 Notowania ciągłe 3 16.10 – 16.20 Przed zamknięciem 4 16.20 – 16.30 Dogrywka 5 16.30 – 16.35 Przed otwarciem Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Ziębiec, Zasady obrotu giełdowego. Przewodnik dla inwestorów, Wyd. GPW, Warszawa 2006, s. 16 Zakończenie Wzrost znaczenia Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie jako mechanizmu wyceny kapitału oraz alokacji wolnych zasobów w gospodarce jest niewątpliwie związany z faktem, iż Giełda już od momentu reaktywacji w 1991 roku rozwijała się bardzo dynamicznie, czego dowodem jest ogromy wzrost jej obrotów. W chwili obecnej każda licząca się spółka dąży do tego, aby zaistnieć na giełdzie, gdyż umożliwia jej to nie tylko pozyskanie odpowiedniego kapitału, lecz również stanowi o pewnym prestiżu. Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych obowiązującym systemem obrotu papierami wartościowymi jest tzw. rynek kierowany zleceniami, w ramach którego do ustalania kursu poszczególnych walorów stosuje się system notowań ciągłych oraz system notowań jednolitych. W zależności od rodzaju systemu przebieg sesji podzielony jest na kilka faz, podczas których dokonywane są transakcje kupna i sprzedaży papierów wartościowych.