Organizacja wirtualna jako koncepcja przedsiębiorstwa przyszłości - Notatki - Zarządzanie, Notatki z Ekonomia i zarządzanie biznesem

Pobierz Organizacja wirtualna jako koncepcja przedsiębiorstwa przyszłości - Notatki - Zarządzanie i więcej Notatki w PDF z Ekonomia i zarządzanie biznesem tylko na Docsity! Organizacja wirtualna jako koncepcja przedsiębiorstwa przyszłości. 2 Spis treści. I. Pojęcie organizacji wirtualnej……………………………………………………3 II. Zasadnicze cechy organizacji wirtualnej…………………………………………6 2.1. Decentralizacja władzy…………………………………………………………..6 2.2. Sieciowa struktura organizacyjna………………………………………………..7 2.3. Rozproszenie geograficzne………………………………………………………9 2.4. Elastyczność i zdolność rekonfiguracji………………………………………….9 2.5. Tymczasowość………………………………………………………………….10 III. Ocena funkcjonowania przedsiębiorstwa wirtualnego…………………………..12 3.1. Zalety funkcjonowania organizacji wirtualnych………………………………..12 3.2. Wady funkcjonowania organizacji wirtualnych………………………………...12 IV. Rola i znaczenie wartości moralnych w organizacjach wirtualnych…………….13 4.1. Rola etyki i zaufania w przedsiębiorstwie wirtualnym………………………….13 4.2. Wiarygodność organizacji wirtualnej……………………………………………14 V. Podsumowanie……………………………………………………………………16 VI. Bibliografia……………………………………………………………………….17 5 Wirtualna organizacja tworzona jest na zasadzie dobrowolności przez różnego typu organizacje. Organizacje te wchodzą ze sobą w związki z wykorzystaniem metod informacyjnej technologii. Celem tworzonych związków jest przyniesienie wszystkim ich uczestnikom korzyści. Korzyści te powinny być większe niż wtedy, gdyby organizacje tworzące je działały w sposób tradycyjny( tzw. efekt synergii). Dla wspólnego działania nie istnieje konieczność zawierania umów cywilno-prawnych. Czas trwania związku ustalany jest przez organizacje, która pierwsza uzna, że dalsze jego istnienie jest dla niej niekorzystne. Pozostałe organizacje, jeżeli uznają to za korzystne, mogą kontynuować wirtualny związek. Nowy związek, też wirtualny jest już bez organizacji, która wystąpiła. Mogą też związać się z innymi organizacjami wirtualnymi lub tradycyjnymi i stworzyć zupełnie nową organizacje wirtualną. 6 II. Zasadnicze cechy organizacji wirtualnej. Od pewnego czasu jesteśmy świadkami istotnych zmian w sferze funkcjonowania przedsiębiorstw. Najbardziej znamiennym ich wyrazem zmian jest poszukiwanie przez przedsiębiorstwa możliwości rozwoju poprzez wirtualizację działalności gospodarczej. Impulsem dla tych poszukiwań jest dynamiczny rozwój cyfrowej technologii informatycznej i postępująca wraz z nim rozbudowa globalnej infrastruktury komunikacyjnej. W efekcie coraz częściej pojawiają się tak zwane wirtualne organizacje gospodarcze. Wirtualna organizacja gospodarcza jest to mniej lub bardziej rozbudowana sieć niezależnych firm działających w świecie rzeczywistym, która łączy ich umiejętności i zasoby organizacyjne dla osiągnięcia wytyczonego celu, wykorzystując technologie informatyczne do koordynacji wzajemnych działań w sposób pozwalający na uniknięcie jakichkolwiek form rozbudowanej integracji poziomej czy pionowej. Spłaszczenie struktury organizacyjnej jest bowiem elementem towarzyszącym wirtualnemu przedsiębiorstwu, co jest także wspólnym zjawiskiem występującym przy nowoczesnych metodach zarządzania np. w outsourcingu. Istotną cecha charakterystyczną organizacji wirtualnej jest szybkość działania. Jest to bardzo istotne, zwłaszcza dlatego, gdyż żyjemy w czasach burzliwych i dostosowanie się do nowych warunków powinno przebiegać stosunkowo szybko. Ponieważ zdolność ta w pierwszym rzędzie uzyskana jest dzięki funkcjonowaniu sieci Internet, dlatego też można stwierdzić, że organizacja ta jest dzieckiem globalnych sieci informatycznych. 2.1. Decentralizacja władzy. W wirtualnym przedsiębiorstwie mamy daleko posuniętą decentralizację władzy. Co prawda istnieje w nim swoiste centrum „dowodzenia”, ale nie pełni ono typowej roli kierowniczej, lecz stanowi ośrodek kompetencji zorientowany na kształtowanie i realizację strategii oraz ogólne zarządzanie siecią. Natomiast konkretne decyzje zapadają w tych miejscach w organizacji, które są najbliżej klienta6. Ogniwa składowe wirtualnej organizacji są względnie niezależnymi partnerami, a więc nie występują między nimi zależności hierarchiczne. W wirtualnym przedsiębiorstwie hierarchię zastępuje tzw. heterarchia. Cechą hierarchii jest łańcuch rozkazodawstwa oraz jego przechodniość; heterarchia jest natomiast zaprzeczeniem przechodniości. W odróżnieniu od anarchii wprowadza ona ściśle ustalone ograniczenia wyborów, w odróżnieniu od hierarchii nie grupuje wszystkich wyborów 6 .Peters T., Liberation Management, Pan Books, Londod 1993, s. 156. 7 w jednym, ostatecznym źródle ocen. Jest ona także nowym modelem przywództwa, które nie rości sobie prawa do omnipotencji właściwej systemom hierarchicznym7. Niewątpliwie hierarchia nie będzie cechą rozwiązań strukturalnych przyszłości. Nie może w związku z tym obowiązywać ani klasycznie rozumiana zasada jedności rozkazodawstwa, ani też nie będzie rygorystycznie przestrzegana droga służbowa. Nie oznacza to jednak, że można mówić o braku hierarchii w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa przyszłości. Działać przecież będą osoby wykonujące funkcje, które mimo wszystko przypominają niektóre typowe funkcje zarządcze, a zwłaszcza funkcję koordynowania. Wydaje się również, że nie zostanie totalnie zanegowana zasada jedności rozkazodawstwa. Zasada ta oznaczać jednak będzie nie tyle operatywną odpowiedzialność przed jednym organem, ile raczej jedność polityki lidera przedsiębiorstwa, czy właściciela procesu w stosunku do tak czy inaczej podporządkowanych mu osób. Nie zostanie ponadto całkowicie odrzucona zasada drogi służbowej, ponieważ byłoby to równoznaczne z odrzuceniem koniecznego warunku sprawnego funkcjonowania każdej organizacji8. Przedsiębiorstwo przyszłości będzie zatem również systemem hierarchicznym, którego cechy wynikać będą z niezbędnej nadrzędności celów głównych nad celami podrzędnymi. Tak rozumiana budowa hierarchiczna przedsiębiorstwa przyszłości wynika przynajmniej z dwóch przyczyn. Po pierwsze, z braku gwarancji na to, że pracownicy zawsze zachowają się zgodnie z oczekiwaniami innych, względnie z normami etycznymi. Po drugie zaś hierarchia jest pochodną tego, że ludzie z natury lubią organizować się hierarchicznie – a ściślej mówiąc, osoby znajdujące się na szczycie hierarchii uważają szacunek płynący ze swego statusu społecznego za zjawisko tak przyjemne, że staje się ono dla nich większym źródłem satysfakcji niż pieniądze i inne dobra materialne. Tym, którzy znajdują się na niższych szczeblach hierarchii, podoba się to znacznie mniej, przeważnie nie mają jednak w tej sprawie żadnego wyboru9. Należy jednak podkreślić, że hierarchia w przedsiębiorstwie przyszłości będzie bardzo słabo rozbudowana. 2.2. Sieciowa struktura organizacyjna. Sieć wydaje się być najbardziej widoczną cechą struktury wirtualnego przedsiębiorstwa. Nie sposób zrozumieć idei funkcjonowania organizacji sieciowej bez przyjrzenia się zasadom, 7 Płoszajski P., Organizacja przyszłości: wirtualny splot kontraktów [w:] Przedsiębiorstwo przyszłości (pod red. W.M. Grudzewskiego i I.K. Hajduk), Difin, Warszawa 2000, s. 36. 8 Rutka R., Organizacja przedsiębiorstw. Przedmiot projektowania, Wydawnictwo UG, Gdańsk 1996, s. 88-89. 9 Fukujama F., Wielki wstrząs, Politeja, Warszawa 2000, s. 209. 10 mają umiejętność ciągłego reagowania na zmiany, które traktują jako siłę organizującą, a nie nieznośną przeszkodę14. W wielu przypadkach organizacja wirtualna jest tworzona specjalnie w odpowiedzi na określone potrzeby konkretnego klienta i dla realnego konkretnego zadania. Jest to zatem organizacja relatywnie bardziej elastyczna aniżeli organizacja tradycyjna. Zadania mają charakter okazjonalny i zmienny, co implikuje sytuacyjny i chwilowy dobór partnerów. Partnerzy organizacji wirtualnej dobierani są dynamicznie, w zależności od realizowanego zadania i posiadanych kompetencji. Jest to zatem struktura dynamiczna, a więc poddająca się rekonfiguracji. Zmienność konfiguracji dostawców usług umożliwia przedsiębiorstwu nabycie nowych kompetencji i proaktywne reakcje na aktualne i przyszłe zmiany w otoczeniu. Im wyższa jest zmienność konfiguracji, w tym większym stopniu budowa organizacji całego przedsiębiorstwa ma charakter wirtualny15. Tak więc wirtualna organizacja stale zmienia swoją postać, konfigurując własny układ organizacyjny poprzez wchodzenie w alianse z innymi organizacjami. Jest to organizacja niezmiernie elastyczna, która w zależności od sytuacji zmienia formę funkcjonowania i zainteresowania. Praktyka zarządzania w rodzącym się globalnym i sieciowym otoczeniu wykazuje bowiem coraz częściej, że prawdziwie spajającą siłę ma filozofia, która nie zaleca żadnych tradycyjnych metod trzymania elementów organizacji razem16. 2.5. Tymczasowość. Wirtualna organizacja jest chwilową konfiguracją jednostek organizacyjnych współpracujących ze sobą dla osiągnięcia okazjonalnych, wspólnych celów. Jest to zatem twór tymczasowy, powoływany na okres realizacji zadania. Inaczej mówiąc, nowe zadanie inicjuje powstanie organizacji wirtualnej, w skład której wchodzą jednostki organizacyjne charakteryzujące się wymaganymi kompetencjami. Wykonanie zadania przez tego typu organizację oznacza często jej sukces, ale i dekompozycję, a jej uczestnicy mogą równo- cześnie brać udział w innych sieciach lub aktywizować powstawanie nowych. Oznacza to zatem, iż jednostki współpracujące w ramach organizacji wirtualnej podlegają rekonfiguracji w zależności od przyjętych celów, a ich związek z tego typu organizacją jest chwilowy. 14 Płoszajski P., Organizacja przyszłości: wirtualny splot kontraktów [w:] Przedsiębiorstwo przyszłości (pod red. W.M. Grudzewskiego i I.K. Hajduk), Difin, Warszawa 2000, s. 40. 15 Bednarczyk M., organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem wirtualnym [w:] Przedsiębiorstwo przyszłości. (Pod red. W.M. Grudzewskiego i I.K. Hejduk), Difin, Warszawa 2000, s. 184. 16 Płoszajski P., op. cit., s. 35-36. 11 Korzyści związane z takim chwilowym doborem partnerów są ewidentne i dotyczą przede wszystkim obniżki kosztów, podziału ryzyka oraz możliwości realizacji zadań, których przedsiębiorstwo samodzielnie by nie spełniło. Z drugiej jednak strony mogą wystąpić pewne niedogodności, np. wynikające z potrzeby zaufania nowemu partnerowi. Zasoby i ludzie spotykają się w organizacjach wirtualnych, aby uruchamiać nowe przedsięwzięcia, reagować na nowe ograniczenia i przekształcać procesy organizacyjne. Przywódcy tworzą się na potrzeby chwili. Struktura takich organizacji jest płaska. Ekspery- mentowanie stanowi tu regułę. Rozwiązania problemów tworzone lokalnie pozostają na tym poziomie, a nie są awansowane do roli nadrzędnych wzorców17. 17 Ibidem, s. 40. 12 III. Ocena funkcjonowania przedsiębiorstwa wirtualnego. 3.1. Zalety funkcjonowania organizacji wirtualnych.  łatwiejszy dostęp do rynku, pozycjonowanie i pozyskiwanie lojalności klienta,  wspólne ponoszenie kosztów infrastruktury (na badania i rozwój oraz koszty, ponoszonego ryzyka prowadzenia działalności  ułatwienie systemu sterowania realizacją przedsięwzięć,  wprowadzenie koncepcji logistycznej oszczędzającej czas, pozwalającej na redukcje kosztów związanych z przepływem informacji i materiałów,  minimalizacja opóźnień związanych z dostępem do niezbędnych informacji, szybka weryfikacja swoich koncepcji potencjalnego popytu przed ich wdrożeniem,  wzrastająca płynność i elastyczność przedsiębiorstwa,  udogodnienia w gromadzeniu i przetwarzaniu danych o klientach,  udostępnienie potencjału synergicznego uczestnikom wirtualnego przedsiębiorstwa. 3.2. Wady funkcjonowania organizacji wirtualnych.  ustalenie proporcji podziału zysków ze względu na niemożność dokładnej oceny proporcji nakładów poszczególnych jednostek,  kontrola poszczególnych jednostek ze względu na rozmytą odpowiedzialność,  kultura organizacyjna,  trudności identyfikacji współpracowników,  możliwość nadużycia władzy i wywołania samowoli partnerów,  zaufanie, etyka biznesu,  konsekwencją powstania wirtualnej rzeczywistości jest konieczność przestawienia, wyobraźni przedsiębiorców tak, aby umiała się ona rozwijać i realizować w tym nowym wirtualnym świecie,  koncepcja wirtualnego przedsiębiorstwa może przerodzić się w tendencję do zawierania umów tylko między partnerami o bardzo atrakcyjnych kompetencjach kluczowych. 15 przepisów prawnych a mianowicie postępowania w przypadku reklamacji. Może się okazać bowiem, że organizacja co do której zgłoszono zastrzeżenia już nie istnieje i nie ma ona prawnych następców. I teraz, co stanie się z zareklamowanym towarem, kto zajmie się jego naprawą, konserwacją. Wśród dostawców obawy wynikają z tego, że dostarczony towar nie zostanie odebrany lub też niewykorzystany zgodnie z przeznaczeniem. Uważa się, że szczególną ostrożność należy zachować szczególnie przy regulacji należności finansowych. Powszechnie uważa się, że należy przestrzegać zasady „najpierw pieniądze a potem towar”. W odniesieniu do pracowników kwestia wiarygodności może dotyczyć obawy przed brakiem stabilności organizacji wirtualnej a także obawy przed nieetycznym postępowaniem, to znaczy nie wywiązywania się organizacji ze swoich zobowiązań płacowych. Obawa bankowców może dotyczyć tego, że nie wiadomo, kto będzie spłacał kredyt. Jeżeli organizacja wirtualna nie ma wspólnego majątku, to powstaje pytanie, jakie będzie zabezpieczenie uzyskanego kredytu. 16 V. Podsumowanie. Zmiany struktur organizacyjnych były w przedsiębiorstwach na przestrzeni historii odzwierciedleniem możliwości technologicznych oraz chłonności rynku. W ciągu ostatniego stulecia zaczęły jednak następować stosunkowo szybko w odpowiedzi na pojawienie się nowego sektora przemysłu związanego z informacją. Bardzo ważne stało się opracowanie technologii umożliwiających dematerializację wielu dóbr, oraz ekonomiczne przekazywanie ich na odległość. Dzięki temu w wyniku naturalnej ewolucji powstały organizacje wirtualne odwzorowujące potrzebę coraz większej globalizacji działalności ekonomicznej oferując jednocześnie wiele przewag konkurencyjnych w stosunku do klasycznych form organizacyjnych. Należy oczekiwać, że w nabierającym coraz większego znaczenia sektorze informacji, staną się one wyznacznikiem nowoczesności i już niedługo ich istnienie będzie naturalnym elementem rynku. 17 Bibliografia. 1. Płoszajski P., Organizacja przyszłości: wirtualny splot kontraktów [w] Przedsiębiorstwo przyszłości (pod redakcją W.M. Grudzewskiego i I.K. Hajduk), Difin, Warszawa 2000. 2. Strategor, Zarządzanie firmą, PWE, Warszawa 1995. 3. R. Rutka, Organizacja przedsiębiorstw. Przedmiot projektowania, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1996. 4. M.Bednarczyk, Organizacja i zarządzanie przedsiębiorstwem wirtualnym [w]: Przedsiębiorstwo przyszłości (pod redakcją W.M. Grudzewskiego i I.K. Hajduk), Difin, Warszawa 2000. 5. Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa: Wiedza Powszechna 1983. 6. Kumanecki K.: Słownik łacińsko-polski. Warszawa: PWN 1984. 7. „WIEM”, Wielka internetowa encyklopedia multimedialna, www.wiem.onet.pl 8. Kaczmarek B., Sikorski Cz., Podstawy zarządzania. Zachowania organizacyjne, Absolwent, Łódź 1996. 9. Strenberg E., Bbusiness ethic in action, Warner Books 1995.