Osoba w nowoczesnej literaturze- Notatki - Historia literatury polskiej, Notatki z Filologia polska

Pobierz Osoba w nowoczesnej literaturze- Notatki - Historia literatury polskiej i więcej Notatki w PDF z Filologia polska tylko na Docsity! Nycz - Osoba w nowoczesnej literaturze Bez względu czy weźmiemy pod uwagę poezję, dramat, prozę czy inne dzieło sztuki, napotykamy na tę samą generalną tendencję, formułę – ucieczka od osobowości. Eliot, esej Tradycja i talent indywidualny – „poezja to (...) nie wyrażanie osobowości, lecz ucieczka od osobowości” Ortega y Gasset – „we wszystkich dziedzinach sztuki, napotykamy się na to samo: ucieczkę od ludzkiej osobowości” Jeszcze w romantyzmie poeta pragną być człowiekiem, ale już w modernizmie poeta zaczynała się tam gdzie kończył się człowiek. Od Baudelaire’a rozpoczyna się depersonalizacja liryki, przynajmniej w tym sensie, że słowo liryczne nie wyrasta już z jedności poezji i osoby empirycznej Interpretacja jakiegoś wiersza jako wypowiedzi lirycznej to zatem tyle, co podjęcie próby identyfikacji z procesem, jaki przebiega w świadomości podmiotu mówiącego i w efekcie odczytanie całej wypowiedzi jako dramatyzacji spotkania świadomości ze światem. Depersonalizacja zachodząca na terenie liryki odpowiada w dziedzinie poetyki powieści toposowi „odejścia autora” (termin Bootha), wskazujący na wyraźną tendencję do trwałego rozdziału empirycznej osoby pisarza od narratorsko – autorskich instancji wpisanych w tekst powieściowy. Cechą wyróżniającą prawdziwego powieściopisarza jest niechęć do mówienia o sobie samym. Dramatyzacji i epizacji w dziedzinie liryki, towarzyszy analogiczny proces – liryzacji i dramatyzacji – w dziedzinie powieści. Wycofanie autora poza świat powieściowy uwydatnia fikcyjno-językowy status mówiącego podmiotu i zarazem uniwersalizuje jego stanowisko oraz poznawcze przygody. Literatura modernistyczna rodzi się z radykalnego zerwania tradycyjnych więzi miedzy jednostką a światem, a także miedzy autorską intencją a tekstowym znaczeniem. Depersonalizacja przyczynia się do rozpadu: - tożsamości doświadczenia jako formy indywidualnego przeżycia rzeczywistości w postaci spójnej, trwałej, podzielanej z innymi dającymi się wyartykułować przez jednostkę - tożsamości literatury, której głębokie związki z istotą człowieka i naturą rzeczywistości uległy erozji, a samo celowa autonomia stała się substytutem absolutu w sytuacji „transcendentnej bezdomności” - tożsamości człowieka, której ujęcie statyczne – esencjnej natury i niezmiennych własności charakteru – wyparte zostało przez wizję dynamiczną Literacki podmiot jest w sposób nieredukowalny oddzielony od odczuwającego i doświadczającego empirycznego podmiotu. Większość z sformułowanych w Śmierci autora radykalnych tez i supozycji okazuje się dziś trudna do obrony. Problem statusu osoby nie tylko nie przestał być dalej aktualny, ale i staje się coraz donioślejszy. Trzy uwagi o pozycji autora w nowoczesnej literaturze: 1. „Pisanie sobą” – Zmiana pozycji podmiotu w nowoczesnej literaturze, dyslokacja ta jest przykładem przemieszczenia pozycji człowieka w jego relacja ze światem zewnętrznym i medium języka. Przedmodernistyczny autor (i podmiot) był osobnikiem uprzednio – przedjęzykowo, przedkulturowo – trwale ukonstytuowanym, stojącym naprzeciw podobnie trwale ukonstytuowanej rzeczywistości, którą najpierw racjonalnie poznaje, a potem przekazuje wynik tego poznania w języku, przedstawia w swej twórczości. Modernistyczny autor (i podmiot) natomiast traci możliwość zachowania zewnętrznego, niezależnego stanowiska i utrzymania dystansu (umożliwiającego obiektywizm poznania). A gdy sam staje docsity.com