Pan Tadeusz - opracowanie | Notatki Język polski

1. Najważniejsze informacje

Rodzaj literacki: epika,

Gatunek: epopeja,

Tytuł: Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu

księgach wierszem,

Czas akcji: lato 1811 i jeden dzień 1812r. Czas fabuły obejmuje okres od roku 1791,

Miejsce akcji: Litwa, dworek Soplicowo i jego okolice

2. Najważniejsze cechy epopei

Charakterystyczna kompozycja:

- jest to obszerny utwór wierszowany, ponieważ zawiera 12 ksiąg pisanych 13–zgłoskowcem ( z wyjątkiem

spowiedzi Jacka Soplicy)

- na wstępie Inwokacja – czyli rozbudowana apostrofa, zwrot do kogoś, najczęściej do bóstwa z prośbą o

natchnienie w pisaniu dzieła.

- na końcu występuje Epilog

Bohaterowie:

-Tytułowy Tadeusz, Jacek Soplica – ks. Robak są idealizowani, by uczynić ich postaciami wyjątkowymi.

Soplica jest bohaterem tajemniczym, o pogmatwanym życiorysie

- Typowi bohaterowie wtopieni w społeczność

Tło historyczne:

Tło jest bardzo rozbudowane. To nie tylko wydarzenia 1811 i 1812 roku. Utwór przepełniony jest

wspomnieniami powstania Kościuszkowskiego, Konstytucji 3 maja i innych wydarzeń związanych ze

schyłkiem Rzeczypospolitej.

Różnorodność stylu (patetyczny, humorystyczny, liryczny)

Obiektywny narrator, zachowujący dystans wobec toczących się wydarzeń

Powolne tempo akcji, liczne opisy

3. Tadeusz

Tadeusz - dwudziestoletni chłopak, który przybywa do Soplicowa z Wilna, gdzie się kształci, jest

bratankiem Sędziego, synem Jacka Soplicy. Dopiero wchodzi w dorosłość i świat ma przed nim jeszcze

wiele tajemnic. Zosia jest jego pierwszą miłością. Jest wierny, uczciwy, został wychowany w tradycji

patriotycznej, zachowuje polskie obyczaje i stara się sprostać zasadom grzeczności i dobrego

wychowania, o których tyle mówi Sędzia. Walka w wojsku napoleońskim sprawia, że Tadeusz dojrzewa,

staje się świadomym swych obowiązków wobec ojczyzny patriotą. Oznaką tego jest uwłaszczenie

chłopów, którego dokonuje, występując w roli dobrego ojca, troszczącego się o los włościan. Wraz z Zosią

Tadeusz tworzy wzorcową polską parę nowych czasów.

4. Jacek Soplica(ksiądz Robak)

Ostatnie ogniwo w łańcuchu przemian Mickiewiczowskiego bohatera. Brat Sędziego, ojciec Tadeusza i

jego opiekun, który z daleka śledzi los syna i Zosi, córki jego ukochanej Ewy. W młodości przeżył głęboki

zawód miłosny, który był powodem jego moralnego upadku - unieszczęśliwił matkę Tadeusza, której nie

kochał, zabił Stolnika, przez co został ogłoszony zdrajcą. To wywołało u Jacka wewnętrzną przemianę.

Dawniej pyszny i butny teraz stał się pokorny, przyjął nazwisko Robak i w mnisim przebraniu podjął się

służby dla kraju. Walczył (Hohenlinden, Somosierra), był więziony, zsyłany, skazywany na ciężkie roboty

(Szpilberg). Mimo to z uporem realizował swój model patriotyzmu. Jest skromny, cichy, konsekwentny,

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Pan Tadeusz - opracowanie i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!

1. Najważniejsze informacje Rodzaj literacki: epika, Gatunek: epopeja, Tytuł: Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem, Czas akcji: lato 1811 i jeden dzień 1812r. Czas fabuły obejmuje okres od roku 1791, Miejsce akcji : Litwa, dworek Soplicowo i jego okolice 2. Najważniejsze cechy epopei Charakterystyczna kompozycja:

jest to obszerny utwór wierszowany, ponieważ zawiera 12 ksiąg pisanych 13–zgłoskowcem ( z wyjątkiem spowiedzi Jacka Soplicy)
na wstępie Inwokacja – czyli rozbudowana apostrofa, zwrot do kogoś, najczęściej do bóstwa z prośbą o natchnienie w pisaniu dzieła.
na końcu występuje Epilog Bohaterowie: - Tytułowy Tadeusz, Jacek Soplica – ks. Robak są idealizowani, by uczynić ich postaciami wyjątkowymi. Soplica jest bohaterem tajemniczym, o pogmatwanym życiorysie
Typowi bohaterowie wtopieni w społeczność Tło historyczne: Tło jest bardzo rozbudowane. To nie tylko wydarzenia 1811 i 1812 roku. Utwór przepełniony jest wspomnieniami powstania Kościuszkowskiego, Konstytucji 3 maja i innych wydarzeń związanych ze schyłkiem Rzeczypospolitej. **Różnorodność stylu (patetyczny, humorystyczny, liryczny) Obiektywny narrator, zachowujący dystans wobec toczących się wydarzeń Powolne tempo akcji, liczne opisy

Tadeusz** Tadeusz - dwudziestoletni chłopak, który przybywa do Soplicowa z Wilna, gdzie się kształci, jest bratankiem Sędziego, synem Jacka Soplicy. Dopiero wchodzi w dorosłość i świat ma przed nim jeszcze wiele tajemnic. Zosia jest jego pierwszą miłością. Jest wierny, uczciwy, został wychowany w tradycji patriotycznej, zachowuje polskie obyczaje i stara się sprostać zasadom grzeczności i dobrego wychowania, o których tyle mówi Sędzia. Walka w wojsku napoleońskim sprawia, że Tadeusz dojrzewa, staje się świadomym swych obowiązków wobec ojczyzny patriotą. Oznaką tego jest uwłaszczenie chłopów, którego dokonuje, występując w roli dobrego ojca, troszczącego się o los włościan. Wraz z Zosią Tadeusz tworzy wzorcową polską parę nowych czasów. 4. Jacek Soplica(ksiądz Robak) Ostatnie ogniwo w łańcuchu przemian Mickiewiczowskiego bohatera. Brat Sędziego, ojciec Tadeusza i jego opiekun, który z daleka śledzi los syna i Zosi, córki jego ukochanej Ewy. W młodości przeżył głęboki zawód miłosny, który był powodem jego moralnego upadku - unieszczęśliwił matkę Tadeusza, której nie kochał, zabił Stolnika, przez co został ogłoszony zdrajcą. To wywołało u Jacka wewnętrzną przemianę. Dawniej pyszny i butny teraz stał się pokorny, przyjął nazwisko Robak i w mnisim przebraniu podjął się służby dla kraju. Walczył (Hohenlinden, Somosierra), był więziony, zsyłany, skazywany na ciężkie roboty (Szpilberg). Mimo to z uporem realizował swój model patriotyzmu. Jest skromny, cichy, konsekwentny,

uparty. Cieszy się wśród szlachty ogromnym autorytetem. W roli emisariusza przygotowuje powstanie na Litwie. Jacek to już nie indywidualista, jest częścią wielkiej społeczności patriotów, którzy wspólnymi sitami pragną wyzwolić ojczyznę. Udaje mu się opiekować Tadeuszem i śledzić los Zosi. Chce żeby stworzyli szczęśliwą parę. Jako jedyny spośród Mickiewiczowskich bohaterów odnosi sukces. Gerwazy przebacza mu zabójstwo Stolnika, zostaje pośmiertnie zrehabilitowany, wszyscy poznają jego prawdziwe nazwisko, pozostanie w pamięci jako narodowy bohater. Właśnie to pozwala uznać Jacka Soplicę za bohatera nowego typu - reprezentatywnego dla losu wielu patriotów Polski porozbiorowej.

5. Telimena Około czterdziestoletnia, piękna kobieta, opiekunka Zosi. zamierzała wyjść po raz drugi za mąż i zastawiała sidła na kilku kawalerów. Była bardzo niestała w swych planach. Chętnie flirtowała i wdawała się w romanse. Stosowała różne sztuczki, by uwodzić mężczyzn. Była dość kapryśna, co chyba nawet w sobie pielęgnowała, uznając iż przystoi damie. Było dużo snobizmu w jej zachowaniu, lubiła chwalić się swoimi znajomościami i sugerować powodzenie u mężczyzn. Chciała uchodzić za wielką, światowa damę i doskonałą partię. To zachowanie Telimenty trochę drażni, jej demonstracyjny kosmopolityzm i trochę nachalny flirt, jednak ma ona też swoje dobre strony i wzbudza współczucie zmaganiami w staraniach o męża. Jednocześnie nie można jej odmówić ciepłych uczuć do Zosi, przecież zgadza się na jej ślub z Tadeuszem i chyba szczerze życzy im szczęścia. 6. Inni bohaterowie - Sędzia Soplicowa Głowa rodu Sopliców, młodszy brat Jacka. Wzorowy gospodarz, który przestrzega i pilnuje dawnych obyczajów i zasad grzeczności. Dzięki temu jego Soplicowo słynie jako ostoja polskości. Jako zagorzały tradycjonalista ma wielu przyjaciół, ale i wrogów. Ostatecznie jednak udaje mu się zjednać sobie powszechną sympatię. - Zosia Wychowanka Telimeny, córka Ewy Horeszkówny. Młoda dziewczyna we wszystkim słuchająca swej opiekunki, która imponuje jej obyciem towarzyskim. Bez Telimeny Zosia czuje się bardzo niepewnie - o ile uzasadnione jest jej zawstydzenie wobec niespodziewanych odwiedzin Tadeusza w jej pokoju, o tyle jej ucieczka przed Hrabią dowodzi przesadnej płochliwości. Zosia jest przedstawiana jako ulotne, niemal metafizyczne zjawisko: kiedy Tadeusz widzi ją po raz pierwszy wygląda jak w aureoli (blask słońca). - Stolnik Był magnatem, właścicielem licznych wsi, dóbr ziemskich i chłopów. W jego zamku odbywały się różne uczty, polowania, sejmy powiatowe i bale. Ten pozornie łaskawy i życzliwy człowiek był wyniosły, twardy, przywykły do rozkazywania i nie ulegał emocjom. W stosunku do rodziny był tyranem wolał unieszczęśliwić córkę niż wydać ją za Soplicę którego kochała. Zginął z rąk Jacka Soplicy, którego uczynił sobie wrogiem poprzez podanie mu „czarnej polewki”. Przedśmiertnie jednak dostrzega niewłaściwość swojego postępowania i przebacza zabójcy. - Hrabia Ostatni z Horeszków. Toczy z Sędzią spór o zamek. Jego rozchwiana natura jest w pewnej części parodią skrajnie romantycznej postawy, opartej nie na filozofii, ale na upodobaniach i modach. Wiele jego decyzji budzi się pod wpływem impulsu i jest podyktowane przez żądną wrażeń wyobraźnię. Przez innych odbierany jest niekiedy jako dziwak. Jednak naiwność i zmienność jego charakteru wraz z biegiem utworu maleją – w ostatnich scenach pojawia się on jako zasłużony w boju pułkownik wojsk polskich. Jak

awantur, niski poziom umysłowy czy przekładanie spraw prywatnych nad interes publiczny. Mimo wad i licznych przywar portret szlachty zawarty w Panu Tadeuszu jest jednak sielankowy.Trudno znaleźć wśród szeregu świetnie zindywidualizowanych osób postać wyraźnie negatywną, antypatyczną lub odpychającą.

**8. Główne wątki

Spór o zamek** Spór dwóch rodów szlacheckich – Sopliców i Horeszków – o prawo własności do zamku należącego niegdyś do nieżyjącego od dawna Stolnika. W kwestii zamku dochodzi w końcu do porozumienia pomiędzy stronami, kiedy Tadeusz Soplica żeni się z Zosią z rodu Horeszków, co w symboliczny sposób godzi dwie zwaśnione od lat rodziny i zaprowadza pokój w okolicy. Zamek staje się dziedzictwem zarówno Sopliców, jak i Horeszków. - Wątek miłosny Wątek Jacka Soplicy i Ewy Horeszko - Najwcześniejszym pod względem chronologicznym wątkiem miłosnym w Panu Tadeuszu jest historia wielkiej i nieszczęśliwej miłości Jacka Soplicy i córki Stolnika, Ewy Horeszkówny. Młodzi kochali się z wzajemnością, jednak Stolnik, choć przyjaźnił się z Soplicą, uważał go za zbyt nisko urodzonego szlachcica, by mógł poprosić o rękę jego córki. Oddalił więc Jacka ze swojego domu, a ten popadł w rozpacz. Wątek Tadeusza i Zosi - Główny wątek miłosny poematu. Młodzi poznają się tuż po powrocie Tadeusza do Soplicowa, kiedy zwiedza dom i trafia na dziewczynę, która zdążyła zająć jego dawny pokój.Widzi ją jednak tylko przez moment, w dodatku niezbyt wyraźnie, co doprowadza później do tego, że myli ją z Telimeną. Kiedy młodzi zostają sobie oficjalnie przedstawieni, Tadeusz zakochuje się w Zosi z wzajemnością. Ich szczęściu staje jednak na drodze incydent z Moskalami, po którym Tadeusz wraz z innymi szlachcicami był zmuszony do tymczasowej emigracji. Wraca jednak do Soplicowa w rok później już jako oficer. Zosia czeka na niego i wówczas wreszcie dojść do skutku mogą zaręczyny młodych. Wątek Tadeusza i Telimeny - Tadeusz został przez dużo bardziej doświadczoną i starszą kobietę uwiedziony. Telimena wykorzystała zagubienie młodego człowieka, który jeszcze nie odnalazł się w dawno nie odwiedzanym domu, a w dodatku pomylił ją z Zosią, która oczarowała o swoją urodą tuż po przyjeździe. Tadeusz jest początkowo oszołomiony zainteresowaniem ze strony pięknej kobiety, lecz gdy wychodzi na jaw torzsamość kobiety, przysłowiowy czar pryska i młodzieniec urywa znajomość. Wątek Telimeny i Hrabiego - Telimena po urwaniu romansu z Tadeuszem zaczęła kokietować innych mężczyzn, gdyż była ona wdową i szukała sobie kolejnego męża, który mógłby zapewnić jej dostatek i stabilizację finansową na starość. Uwaga kobiety zwraca się ku Hrabiemu, na którego obiecuje czekać, aż ten wróci z emigracji. Po jego powrocie okazuje się jednak,że Telimena jest zaręczona z Rejentem. Hrabia wścieka się i zrywa z nią kontakt, mimo że ta proponuje mu, że zostawi Rejenta, jeśli Hrabia zdecyduje się ją poślubić w tym momencie. - Wątek narodowo-wyzwoleńczy Akcja epopei dzieje się w czasie, kiedy największym dowódcą Europy był Napoleon Bonaparte. Polacy byli zafascynowani jego postacią i pokładali we francuskim cesarzu nadzieję na wyzwolenie Polski. Działalność Księdza Robaka po powrocie z emigracji dotyczy organizacji powstania, które miałoby wybuchnąć w momencie przejścia wojsk Napoleońskich w drodze do Rosji, by ułatwić cesarzowi kampanię i zwrócić uwagę na kwestię wyzwolenia kraju. Sam mnich wcześniej służył w wojskach cesarza. 9. Opisy przyrody Opisy przyrody w „Panu Tadeuszu”, obok scen pokazujących życie szlachty, decydują o wyjątkowości

utworu. Opisywał litewskie krajobrazy dobrze znane mu z dzieciństwa i lat młodości. Docenił ją szczególnie przebywając na emigracji. Odczucie piękna litewskiej przyrody i jej opisy mają swoje źródło w tęsknocie za ojczyzną. Pisząc epopeję, wieszcz przebywał na emigracji. Przyroda w poemacie występuje w najrozmaitszych przejawach i odcieniach. Autor ukazuje liczne kształty i barwy natury, opisując je realistycznie. W „Panu Tadeuszu” odnajdziemy obrazy łanów zbóż, lasów i stawów, wschodu i zachodu słońca, mglistego poranka, burzy letniej, pogodnej nocy z rozgwieżdżonym niebem, świątecznego dnia wiosennego.W opisach przyrody zachowana została wierność zjawisk. Oddanie wrażeń optycznych i akustycznych sprawiają, że czytając utwór mamy wrażenie rzeczywistości. Poeta niesłychany urok piękna przyrody osiąga nie siląc się na przedstawianie wyjątkowych przedmiotów czy niezwykłych okazów w przyrodzie. Poezję natury wydobywa ze zwykłych zjawisk, obok których często przechodzimy obojętnie.

Pan Tadeusz - opracowanie, Notatki z Język polski

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Pan Tadeusz - opracowanie i więcej Notatki w PDF z Język polski tylko na Docsity!