Pobierz Partie polityczne: pojęcie, podziały, programy, znaczenie i funkcje. Trzy systemy partyjne i więcej Opracowania w PDF z Sociologia tylko na Docsity!
PARTIE POLITYCZNE
Wyjaśnij pojęcia:
Partia polityczna – to grupa społeczna o wyodrębnionej strukturze organizacyjnej, mająca przywództwo, określony system wartości, program polityczny i cel, którym jest zdobycie władzy w państwie bądź jej utrzymanie i umocnienie. Partia polityczna – to dobrowolna organizacja, skupiająca ludzi o podobnych celach politycznych, którzy by te cele zrealizować dąŜą do zdobycia i utrzymania władzy w państwie. Pluralizm polityczny – koncepcja funkcjonowania demokratycznego systemu politycznego, w którym w walce wyborczej i w sprawowaniu władzy konkurują partie polityczne. O rzeczywistym pluralizmie politycznym moŜemy mówić dopiero wtedy, gdy istnieje konstytucyjnie zagwarantowana wolność zrzeszania się w partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia, organizacje społeczne. System partyjny - to partie polityczne działające w danym państwie oraz całokształt zachodzących między nimi powiązań, jak równieŜ całokształt norm regulujących stosunki zachodzące miedzy partiami a organami państwa.
Podział partii politycznych
kryterium – struktura organizacyjna
partie komitetowe pełnią rolę komitetu wyborczego i uaktywniają się głównie w okresie wyborów; nie posiadają zbyt rozbudowanej struktury partie rozwinięte posiadają trwałą i rozbudowaną strukturę organizacyjną
kryterium – liczba członków
partie kadrowe zrzeszają^ niewielką^ liczbę^ osób
partie masowe skupiają duŜą liczbę członków, gromadzą zarówno działaczy jak i zwolenników
kryterium – podział władzy w strukturach
partie scentralizowane wszystkie waŜne decyzje są podejmowane przez organy centralne
partie zdecentralizowane struktury lokalne mają duŜy zakres samodzielności w podejmowaniu decyzji
kryterium – program
partie konserwatywne ^ głoszą^ przywiązanie do tradycji, członkowie są zwolennikami gospodarki rynkowej i silnego państwa. partie chrześcijańskie program opierają na społecznej nauce Kościoła. głoszą zasady solidaryzmu społecznego. popierają gospodarkę rynkową. partie liberalne kładą nacisk na prawa i wolności jednostki, głoszą obronę własności prywatnej, są zwolennikami wolnej gospodarki rynkowej. partie socjalistyczne, socjaldemokratyczne
głoszą równouprawnienie wszystkich grup społecznych, rozdział państwa od Kościoła, uwaŜali partie komunistyczne powstały wskutek podziałów w ruchu robotniczym w opozycji do partii
(nowe) socjaldemokratycznych; walczą o emancypację klasy robotniczej i w konsekwencji o osiągnięcie większej sprawiedliwości społecznej przez zniesienie podziału klasowego; odwołują się do idei eurokomunizmu. partie wiejskie (chłopskie, agrarne)
reprezentują elektorat chłopski w konflikcie miasto – wieś; walczą o ubezpieczenia w rolnictwie, zrównanie praw wsi i miasta; poprawę infrastruktury wiejskiej; często odwołują się do doktryny agraryzmu; ponadto odwołują się do wartości konserwatywnych, co na scenie politycznej sytuuje je blisko ugrupowań chadeckich, partie ekologiczne ^ opowiadają^ się^ za ochroną^ środowiska; sprzeciwiają się energetyce jądrowej; głoszą hasła równowaŜnego rozwoju; są zwolennikami pokojowego rozwiązywania konfliktów – przeciwni militaryzmowi. partie skrajnie prawicowe głoszą hasła nacjonalizmu, rządów silnej ręki, rasizmu; wykazują wrogość wobec „obcych”.
Spotykamy trzy typy systemów partyjnych: system jednopartyjny – w państwie legalnie działa tylko jedna partia, która sprawuje rządy. System monopartyjny był charakterystyczny w państwach totalitarnych (w państwach faszystowskich i w państwie komunistycznym). Do partii funkcjonujących w tym systemie zaliczaliśmy Narodową Partię Faszystowską we Włoszech czy Narodowosocjalistyczną Niemiecką Partię Robotników w Niemczech. Partie te doprowadziły do delegalizacji wszystkich innych partii w państwie. Obecnie moŜemy się z nim spotkać w państwach postkolonialnych. system dwupartyjny – spośród wielu partii funkcjonujących w społeczeństwie tylko dwie mają szansę na zdobycie władzy. System ten wpływa na stabilizację sytuacji politycznej gdyŜ Ŝadne ugrupowania skrajne (prawicowe bądź lewicowe) nie mają wpływu na politykę państwa; rząd stworzony przez partię, która wygrała wybory moŜe pełnić swe funkcje nieprzerwanie przez całą kadencję. System ten występuję w USA (Partia Demokratyczna, Partia Republikańska) oraz w W. Brytanii (Partia Konserwatywna i Partia Pracy). system wielopartyjny – realne szanse na zdobycie władzy w państwie mają co najmniej 3 partie polityczne. System ten występuje w większości państw demokratycznych. Wielopartyjność jest skutkiem znacznego zróŜnicowania poglądów politycznych obywateli. Rządy w państwach, w których funkcjonuje system wielopartyjny są moŜliwe tylko dzięki porozumieniom między partiami – dzięki zawieraniu koalicji. Rządy te nie są stabilne gdyŜ kaŜda z partii, która wchodzi do koalicji godzi się na kompromis w pewnych kwestiach. Umowa koalicyjna w kaŜdej chwili moŜe zostać zerwana. System ten funkcjonuje w państwie polskim. Program polityczny – Partia polityczna funkcjonuje w oparciu o program polityczny , który odnosi się m.in. do ustroju politycznego państwa, systemu gospodarczego, stosunków międzynarodowych, aktualnych problemów społecznych. Grupy interesu – są organizacjami, które: reprezentują interesy określonych grup społecznych, wobec innych grup przekazują postulaty swoich członków organom decyzyjnym (organom władzy) oddziaływają na rząd, parlament, partie polityczne, opinię publiczną i tym samym wpływają na polityczne rozstrzygnięcia
Funkcje partii politycznych w państwie demokratycznym:
Partie polityczna pośredniczą między społeczeństwem a państwem. W państwach demokratycznych zapewniają obywatelom udział we władzy państwowej.
o imiona i nazwiska oraz adresy osób reprezentujących partię na zewnątrz. Do zgłoszenia musi być dołączony statut partii oraz lista zawierająca imiona, nazwiska, adresy, numery PESEL i własnoręczne podpisy 1000 obywateli popierających zgłoszenie. Program, cele i sposób działalności partii określone w statucie muszą być zgodne z Konstytucją III RP. JeŜeli tak nie jest to Sąd Okręgowy w Warszawie na podstawie Trybunału Konstytucyjnego odmawia wpisania partii do ewidencji partii politycznych. JeŜeli działająca juŜ partia dokona zmian w statucie niezgodnych z Konstytucją Trybunał Konstytucyjny moŜe orzec o skreśleniu tej partii z ewidencji. Z chwilą wpisania jej do ewidencji partii politycznych partia nabywa osobowość prawną. Konstytucja III RP z 2.04.1997 r. zakazuje funkcjonowania partii , które w swoich programach nawiązują do totalitarnych metod sprawowania władzy, głoszą hasła nazistowskie, faszystowskie czy komunistyczne, szerzą nazizm czy nienawiść religijną, bądź dąŜą do zdobycia władzy przemocą. Jednostki organizacyjne partii nie mogą działać w zakładach pracy.
Co musi zawierać statut partii politycznej? Partia działa na podstawie statutu. Na mocy ustawy statut powinien określać : nazwę partii i jej skrót, siedzibę partii, cele partii, strukturę partii, organy partii oraz ich kompetencje, tryb dokonywania wyboru organów partyjnych, zasady funkcjonowania, sposoby nabycia i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków, sposób zaciągania zobowiązań majątkowych, sposoby pozyskania środków finansowych. sposoby dokonywania zmian w statucie sposoby rozwiązania partii.
Jak finansowane są partie polityczne? Finansowanie partii musi być jawne. Partie mogą finansować swoją działalność: ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów testamentowych, zbiórek publicznych, mogą prowadzić działalność gospodarczą tylko jako spółka (ale nie z udziałem skarbu państwa) lub spółdzielnia. Uzyskane fundusze mogą być przeznaczone wyłącznie na działalność statutową. Partiom politycznym nie moŜna przekazywać Ŝadnych środków finansowych czy ruchomości pochodzących z budŜetu państwa (wyjątek stanowią dotacje powyborcze), jednostek samorządu terytorialnego czy gminnych, powiatowych, wojewódzkich osób prawnych (firm). Partie polityczne nie mogą być finansowane z zagranicy.
