









Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Przygotuj się do egzaminów
Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity
Otrzymaj punkty, aby pobrać
Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium
Społeczność
Odkryj najlepsze uniwersytety w twoim kraju, według użytkowników Docsity
Bezpłatne poradniki
Pobierz bezpłatnie nasze przewodniki na temat technik studiowania, metod panowania nad stresem, wskazówki do przygotowania do prac magisterskich opracowane przez wykładowców Docsity
Psychologia: notatki z zakresu psychologii opisujące patologia społeczna w mass mediach.
Typologia: Notatki
1 / 15
Ta strona nie jest widoczna w podglądzie
Nie przegap ważnych części!
Patologia społeczna w mass mediach a uzależnienie jako telewizyjny centryzm na tle woli jako zdolności do świadomego i zamierzonego działania
Patologia społeczna w mass mediach a uzależnienie jako telewizyjny centryzm na tle woli jako zdolności do świadomego i zamierzonego działaniaMedia stały się nieodłącznym elementem życia niemal każdego człowieka. Informują one nas codziennie o najważniejszych wydarzeniach ze świata a także dostarczają niezbędnych informacji o lokalnych zjawiskach i problemach. To także za ich pośrednictwem, możemy poznać interesujące nas zjawiska oraz wydać na ich temat odpowiednią opinię. Media to doskonałe źródło wiedzy o społeczeństwie.Prasa, telewizja czy radio bardzo chętnie podejmuje dyskusję na tematy dotyczące wszelkich nieprawidłowości oraz zjawisk szkodliwych społecznie. Najczęstszym tematem jakie mass-media poruszają to tematy patologii społecznej oraz wszelkiego rodzaju uzależnień. Badają przyczyny, wskazują winnych, radzą w jaki sposób uniknąć danego zjawiska w swoim otoczeniu i w swoim najbliższym środowisku. Tematem niniejszej pracy jest sposób w jaki media promują obraz społeczeństwa z naciskiem na wszelkie patologie i choroby cywilizacyjne. Na wstępie swoich rozważań autor krótko zdefiniuje najważniejsze pojęcia, następnie dokona przedstawienia obrazu zjawisk negatywnych społecznie, jaki promuje telewizja, radio czy prasa. Współczesny nam świat, oferuje młodym ludziom wiele atrakcyjnych pomysłów na życie. Coraz szybszy rozwój na tle politycznym, ekonomicznym, ustrojowym, obyczajowym, postęp techniczny powoduje nie tylko pewne zagubienie ale także pomieszanie wartości i to tych podstawowych. Współcześnie trudno jest znaleźć rozgraniczenie między tym co dobre a tym co złe, co przynosi korzyści a co szkodzi nie tylko pojedynczemu człowiekowi ale i całemu społeczeństwu a nawet całym pokoleniom. Wszechobecne media promują wszystko to co może nam pomóc w osiągnięciu szczęścia. Nastawiają się na promocję życia lekkiego, łatwego i przyjemnego, w którym tak łatwo o pomieszanie pewnych wartości. Taki styl życia w dużej mierze opiera się na dobrach materialnych i rządzenie się własnymi wartościami, dostosowywanie oraz naginanie prawa, dają szczęście i powodują, iż czujemy się wolni. Magia pieniądza jest tak niebezpieczna, iż dotyka ona coraz to młodsze pokolenia. często już kilkuletnie dzieci są przeświadczone o własnej wartości na podstawie tego co posiadają, w taki też sposób oceniają swoich rówieśników, których dzielą na bogatych z którymi warto przystawać oraz na biednych których należy nie tylko omijać ale i poniżać czy wyśmiewać. Świat, w którym dominuje przekonanie o wyższości pieniądza nad pozostałymi wartościami, nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi młodego człowieka, który dopiero co
wchodzi w życie zaczyna kształtować swój własny światopogląd. W takim świecie na młodego człowieka, który ma do wyboru wiele autorytetów czyha wiele zagrożeń i niebezpieczeństw. Jednym z nich są zjawiska zwane potocznie patologiami.
jako jednostek niedostosowanych społecznie. Wykolejenie społeczne polega bowiem na wszelkim przeciwstawieniu się normom, które obiektywnie rzecz biorąc, burzy ład społeczny, warunkujący istnienie kultury, czyli na przeciwstawieniu się globalnemu społeczeństwu. Wyróżnia się : a. uznane wykolejenie społeczne charakteryzuje się tym gdy ktoś pogwałca normy prawne i obyczajowe, pociągając sankcje elementarnych norm moralnych, co wywołuj reakcje opinii publicznej, domagającej się interwencji instytucje specjalne przeznaczonych do stosowania środków represji, prewencji ogólnej, opieki i środków wychowawczych; b. wykolejenie faktyczne to wszelkie sposoby manifestacji społecznego niedostosowania.Znawcy tematu wysnuli wniosek brzmiący że im silniejsze jest faktyczne wykolejenie społeczne tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia wykolejenia uznanego. Wykolejenie społeczne może przyjąć następujące formy: a. wykolejenie przestępczeb. wykolejenie obyczajowe. Kategoria osób wykolejonych społecznie obejmuje między innymi : osoby trudniące się prostytucją, osoby kierujące i organizujące taką działalność; osoby kierujące się zaspokajaniem własnych potrzeb seksualnych w sposób niezgodny z normami współżycia społecznego (ekshibicjonizm, pedofilia, sadyzm, kazirodztwo, nekrofilia); narkomanów; włóczęgów; żebraków czyli jednostki których styl życia jest dezaprobowany w każdym społeczeństwie. Do osób wykolejonych przestępczo natomiast zalicza się : zawodowych przestępców; osoby będące członkami zorganizowanych grup przestępczych i świadczące usługi tym grupom; przestępców nawykowych; osoby dokonujące systematycznych przestępstw finansowych. Do tej kategorii zaliczane są osoby zarówno popełniające przestępstwa przy nadarzającej się okazji, jak i te które specjalnie szukają takiej okazji. Ponadto do kategorii osób dotkniętych wykolejeniem społecznym przestępczym zalicza się przestępców którzy popełniają przestępstwo dla korzyści finansowej oraz tych dla których czyn przestępczy staje się koniecznym do zaspokojenia ich potrzeb seksualnych, przyjemności, zabawy i rozładowania napięcia. Znawcy tematu, analizując wyniki zebranych badań empirycznych nad przyczynami wykolejenia społecznego u młodzieży zwraca uwagę iż zachowanie to służy rozładowaniu napięcia związanego z niemożnością zaspokojenia takich potrzeb jak potrzeba wzajemnej emocjonalnej zależności (miłość), uznania i aprobaty społecznej. Zachowanie młodzieży wykolejonej społecznie często posiada charakter motywacji egoistycznej. Młodzież dotknięta wykolejeniem społecznym często chcą przekonać siebie i innych, iż nikogo się nie boją, że się absolutnie niczym nie martwią, że w ogóle nie mają powodów do zmartwień. Ponadto młodzież wykolejoną społecznie cechuje występowanie różnorakich frustracji i konfliktów wewnętrznych na tle
jednej strony wyrazem społecznego nieprzystosowania a z drugiej strony pogłębieniem tego nieprzystosowania. Narkomania to popularny termin dość powszechnie używany na określenie stanów zależności fizycznej od leków działających depresyjne na ośrodkowy układ nerwowy, głównie od środków narkotycznych przeciwbólowych takich jak morfina czy heroina. Zjawisko narkomanii zostało zauważone jako problem społeczny w Polsce na początku lat siedemdziesiątych, a jego nasilenie odnotowuje się ciągle począwszy od 1976 roku kiedy to wynaleziono chemiczną metodę przeróbki słomy makowej na tak zwany kompot dzięki czemu polska marihuana stał się tańsza i bardziej dostępna. Polska pod względem używania narkotyków zajmuje 13 miejsce, natomiast pod względem zażywania środków uspokajających bez zgody lekarza, zajmuje pierwsze miejsce w Europie. 18% uczniów szkół ponadpodstawowych przyjmuje lub przyjmowało narkotyki, co oznacza, że prawie co piąty uczeń w klasie zażywał czy zażywa środki psychoaktywne. Podaje się, że w Polsce jest od 40 do 60 tysięcy osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych (nie licząc osób uzależnionych od alkoholu), a 200-300 tysięcy ludzi miało kontakt z tego typu substancjami. Różne źródła podają rozbieżną statystykę. W jednych mówi się o 40%, w innych o 50% osób, zarażonych wirusem HIV (w latach 1995-99 liczba osób zarażonych wirusem HIV zmalała dwukrotnie), spada również ilość narkomanów stosujących iniekcje. Wynika to ze wzrastającej świadomości młodzieży dotyczącej niebezpieczeństw, jakie niesie ze sobą stosowanie iniekcji, oraz ze stosowania programów redukcji szkód (rozdawanie czynnym narkomanom stosującym iniekcje jednorazowych igieł i strzykawek).
dramatycznie bolesne konsekwencje zarówno dla pijącego alkohol jak i dla jego najbliższego środowiska. W 1956roku alkoholizm zostaje wciągnięty na listę chorób Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Alkoholizm jako choroba jest definiowany jako choroba chroniczna czyli powracająca, nieleczona staje się śmiertelna.Uzależnienie od alkoholu jest określane także jako złożony proces biologiczno-psychologiczny wymagający wszechstronnego i bardzo agresywnego leczenia. Alkoholizm to również każda forma picia, która wykracza poza tradycyjny i zwyczajowy zakres lub jest niezgodna ze społecznym obyczajem picia obowiązującym wspólnotę, której dotyczy, bez względu na czynniki etiologiczne, prowadzące do takiego zachowania i bez względu także na zakres, w jakim owe czynniki etiologiczne zależne są od cech dziedzicznych, stanu fizycznego i nabytych zaburzeń fizjologicznych i metabolicznych jest to definicja alkoholizmu zaproponowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Media nie pozostają także obojętnymi wobec takich zagrożeń jakimi są: alkoholizm czy narkomania. Środki masowego przekazu, informują nas niemal codziennie o tym, iż te uzależnienia stają się prawdziwym zagrożeniem o trudnym do zidentyfikowaniu źródle pochodzenia. Współczesne media podejmując trudną tematykę uzależnień dążą do tego by jak najwyraźniej zaprezentować ich prawdziwy rozmiar. Mają one na celu uczulić każdego z nas na to by w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób zareagował, podejrzewając, iż ma już do czynienia ze zjawiskiem uzależnienia. Media ukazują, jak wiele złego wyrządza nałogowe sięganie po dane środki chemiczne. Alarmują także, iż coraz młodsze osoby zaczynają interesować się tego rodzaju używkami, będąc przekonanymi o ich pozornej nieszkodliwości. Środki masowego przekazu prześcigają się w najnowszych doniesieniach na temat obszaru, czynników oraz efektów nadużywania alkoholu czy narkotyków. Są one także bardzo dobrym narzędziem promującym wszelkie działania profilaktyczne zmierzające do wyeliminowania w jak największym stopniu potencjalnych zagrożeń. Dzięki licznym kampaniom i reklamom społecznym, nawołującym do trzeźwości oraz powstrzymujących młodzież od sięgania po narkotyki, społeczeństwo staje się bardziej świadome i bardziej uwrażliwione na pojawiający się problem.
dzień.Media koncentrują się na wyraźnym wskazaniu negatywnych skutków danego zjawiska obwiniając przy tym odpowiednie władze i organizacje, o bezczynność wobec osób dotkniętych danym problemem. Podsumowanie Telewizja to najbardziej rozpowszechniony środek masowego przekazu. Pojawia się ona wszędzie tam, gdzie wkracza urbanizacja, gdzie istnieje tzw. miejski styl życia, miejski styl spędzania czasu wolnego ludności, wszędzie tam gdzie dzieje się coś złego lub tam gdzie dzieje się coś bardzo sensacyjnego. Jest ona niejednokrotnie jedyną skuteczną formą obrony dla osoby dotkniętej nieszczęściem w różnym jego obliczu oraz szansą na ujawnienie się.Media to przede wszystkim swego rodzaju doskonałe narzędzie i bardzo powszechne w zaspokajaniu głodu informacji o zdarzeniach w świecie ale także o tym czym i w jaki sposób żyje dane społeczeństwo. Media czynią to w sposób specyficzny. Z jednej strony przybliżają widzowi dane wydarzenie czy zjawisko a z drugiej wpływają bardzo na jego światopogląd oraz ocenę danego problemu.Telewizja jest także rozrywką dla miliona Polaków; coraz częściej to jedyna wybierana i promowana forma rozrywki. Wyzwala ona odbiorcę w łatwy sposób od monotonności codziennych zajęć i sytuacji, wprowadza go w najróżnorodniejsze kręgi i sytuacje społeczne. Umożliwia też jednoczesny odpoczynek fizyczny zmęczonych po pracy ludzi, nie wymagając od nich ubierania się, wychodzenia z domu i pokonywania odległości przestrzennych. Bardzo często jednocześnie przymusza go do zmiany oceny własnej sytuacji. Gdy oglądamy bowiem reportaż o tragicznej sytuacji w danej rodzinie czy w danym środowisku, możemy szybko dojść do wniosku, iż nasze problemy, są znikome w skali tych, z którymi borykają się tysiące innych osób czasami bardzo blisko nas. Telewizja w tym aspekcie wpływa na poprawę ogólnego nastroju i nastawienia do życia, świata i do innych ludzi. W jednym i tym samym czasie człowiek może mieć rozrywkę, odpoczynek i obecność bliskich osób. Tu głownie leży klucz do zrozumienia przyczyny wielkiego powodzenia telewizji i jej żywiołowego rozwoju na świecie. Tak więc telewizja staje się zarówno środkiem relaksu jak i narzędziem do dostarczenia widzowi potrzebnych mu informacji. Telewizja to doskonałe narzędzie do zbudowania własnej opinii oraz do zbudowania opinii publicznej dotyczącej danego zjawiska czy wydarzenia. Obok informowania i dostarczania rozrywki widzowi, telewizja przyczynia się do: szerzenia oświaty, popularyzowania wiedzy. Bardzo często media przyjmują postać forum społecznego, ujawniającego opinie i postawy ludzkie dotyczące ważnych społecznie spraw. To właśnie media pozwalają nam na ocenienie czy dane zjawisko jest realnym zagrożeniem czy też nie musimy się go wcale obawiać. To także media przyczyniają się niejednokrotnie do wykreowania postaci danej osoby. Dotyczy to głównie wizerunków osób publicznych ale nie tylko.
Motywem przewodnim niniejszej pracy są wszelkiego rodzaju patologie społeczne i inne tego rodzaju szkodliwe zjawiska i problemy. Telewizja czy inne media przyczyniają się także do promowania i powielania schematów dotyczących osób uzależnionych czy dotkniętych bezrobociem, biedą czy innym procesem prowadzącym do wykluczenia społecznego. To właśnie dzięki mediom budujemy sobie wizerunek alkoholika, osoby bezdomnej, bezrobotnej czy narkomana. Gdy słyszymy te pojęcia od razu naszym oczom jawią się postacie bardzo zniszczone psychicznie i wyniszczone fizycznie. Obraz brudnego, niechlujnego, śmierdzącego człowieka, żebrzącego o każdy grosz od przechodniów, dodatkowo obraz sfrustrowanej i nie umiejącej powstrzymać swojej agresji wobec najbliższych oraz wobec otoczenia jednostki to właśnie wizerunek uzależnionego człowieka, jaki zbudowała w nas telewizja. Trudno jest więc wyobrazić sobie, że jest to tylko jedno z wielu oblicz nędzy, patologii i innych zjawisk społecznych.Coraz częściej przypisuje się także mediom funkcję wychowawczą. Najbardziej ze wszystkich grup społecznych, podatną na wpływy wychowawcze jest młodzież oraz dzieci, które dopiero co budują w sobie obraz świata i rzeczywistości w jakiej przychodzi im żyć i funkcjonować. Problemem wychowawczym dzieci i młodzieży zaprzątają sobie głowę nie tylko specjaliści od tzw. kultury masowej, ale również pedagodzy, psychologowie oraz publicyści, których wypowiedzi na ten temat bywają najróżniejsze. Zagadnienie to również żywo interesuje rodziców, którzy z doświadczenia wyrażają własne opinie na temat wychowania telewizji. Nikt nie kwestionuje świadomego zamiaru wychowawczego twórców programów telewizyjnych przeznaczonych dla dzieci i młodzieży. Należy jednak zwrócić także uwagę na rzeczywisty wpływ tych programów na ich odbiorców. Wszystko to zależy w znacznym stopniu od ustroju społecznego, religii własnych poglądów i zysków stacji telewizyjnych. Jeden ze znawców tematu Jerzy Kubin tak wypowiedział się tak na ten temat: Nie ma telewizji w ogóle. Są tylko określone instytucje i organizacje telewizyjne. Oddziaływanie telewizji jest oddziaływaniem konkretnych zespołów ludzkich w określonych formach instytucjonalnych. Bez wątpienia telewizja zmieniła dzisiejszy świat, i to nie zawsze na lepsze. Ale jeszcze wyraźniej oddziałuje na poszczególnych ludzi, systematycznie oglądających ulubione programy. Środki masowego przekazu a przede wszystkim telewizja zmieniła sposób poznawania otaczającego nas świata. Media nie poprzestają jedynie na suchym relacjonowaniu wydarzeń światowych czy też zjawisk lokalnych, lecz je kształtuje, dodając swoje własne elementy i tak reżyserując dany reportaż, by wywołał on u widza określoną reakcję. Telewizja cały czas zmienia kulturę i wpływa bardzo wyraźnie na systemy wartości.Liczne reportaże, programy czy notatki prasowe, kształtują nasze uczucia oraz
środowiskiem. Gdy równowaga zostaje zaburzona wówczas organizm dąży do przywrócenia jej przez dostosowanie się do nowych warunków lub do ich zmiany, wówczas pojawia się potrzeba. Jest to niezbędny element do dobrego przystosowania się albo wypełnienia braku czegoś, co jest niezbędne organizmowi. Środki masowego przekazu kształtują także nasze postawy i działania wobec przedstawianych zjawisk i problemów. Postawa jednostki bywa bardzo różnie definiowana. Jedną z wielu definicji jest ta skonstruowana przez Kazimierza Obuchowskiego socjologa. Autor książki Psychologia dążeń ludzkich definiuje postawę jako: względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu bądź dyspozycja do występowania takiego stosunku, wyrażająca się w kategoriach pozytywnych, negatywnych lub neutralnych. Postawy ludzkie są zdeterminowane przede wszystkim wszelkimi czynnikami społecznymi czyli takimi, które znajdują się w najbliższym otoczeniu danej jednostki. Postawy wobec określonego zjawiska czy problemu kształtują się w nas od najmłodszych lat. Początkowo nabywamy je dzięki rodzicom, potem dzięki kolegom a na końcu dzięki różnego rodzaju mass-mediom czy środkom masowego przekazu. Mass-media powinny dążyć do przedstawiania nam określonych wydarzeń i zjawisk w sposób pełny, obiektywny i jak najbardziej rzetelny. Niestety rzadko jest to realizowane, gdyż media współczesne nastawione są na manipulowanie ludzką opinią oraz ludzkimi emocjami i odczuciami. Odczucia te oraz postawy stają się dzięki oddziaływaniom mediów masowe i globalne. Są pozbawione indywidualizmu oraz bezstronności. Nie wiele osób zdaje sobie sprawę z tego faktu. Niewielu odbiorców dopuszcza do siebie myśl, że informacje przekazywane im przez mass media ulegają pewnym zniekształceniom często zamierzonym, jeszcze zanim dotrą do odbiorcy. Przechodzą one przez szereg filtrów. To co należy podkreślić, to fakt, iż często źródłem informacji czy danego przekazu nie są naoczni świadkowie ani osoby bezpośrednio związane z danym problemem. Bardzo często źródłem przekazu staje się relacja osób trzecich i postronnych. W tym momencie mamy więc już do czynienia z czyjąś subiektywną relacją, później informacja jest dostosowywana do profilu wydawnictwa (telewizji, radia), do zasięgu oddziaływania informacji, do bieżących potrzeb. Współcześnie, kiedy rodzina oraz wszelkie związki międzyludzkie, oparte na wzajemnej życzliwości i zrozumieniu, ulegają częściowemu rozpadowi, na plan pierwszy wysuwają się takie postawy jak obojętność, brak wzajemnego zrozumienia, brak tolerancji oraz wzywania do niej. Indywidualna opinia oraz doszukiwanie się prawdy tracą coraz bardziej na znaczeniu. Autorytety, dzięki którym budujemy własną hierarchię wartości, spychane są na margines i wypierane przez masowe środki informacji społecznej, a ściślej mówiąc dezinformacji społecznej. Świat prezentowany przez media jest światem bardzo łatwo dostępnym ale mało kto zdaje
sobie sprawę, iż jest on bardzo często światem sztucznym i reżyserowanym w odpowiedni sposób, by wywołać u nas określone reakcje i tym samym pobudzić nas do określonego działania lub jego zupełnego braku. Człowiek coraz natrętniej otaczany otoczony informacjami i obrazkami płynącymi z odbiornika, zaczyna sobie kształtować określone przekonanie o tym, co widzi. Często pozbawia siebie samego konieczności zestawienia tego co zobaczy, co usłyszy lub co przeczyta, z realną rzeczywistością. Czuje się jednocześnie zwolniony z tej konieczności. W ten sposób media budują w nim sztuczne podejście do pewnych spraw oraz manipulują jego oceną rzeczywistości wykorzystując jego przekonanie, iż nabył on już wszystkie informacje jakich potrzebował by poznać dane zjawisko i by odpowiednio się do niego ustosunkować. Wszystko, co płynie z telewizora, wpada bezpośrednio do umysłu odbiorcy, który nie ma żadnych szans, aby taką informację przetworzyć, przemyśleć. Gazetę można odłożyć, przeczytać to, co się chce, do czegoś wrócić. Telewizja nie daje takiej szansy. To co raz zobaczymy, pozostaje w nas na zawsze często krzywiąc nasz światopogląd i poważnie go wypaczając. Dzięki temu kierujemy się pewnymi utartymi i powielanymi stereotypami, których jedyną cechą jest globalność, powszechność oraz masowość. Jednostka ludzka uwielbia generalizować oraz pomniejszać znaczenie określonych zjawisk czy zachowań. Mass-media pomagają nam w tym, dostarczając nie raz gotowych wzorów postępowania czy przekonując nas do danej oceny w zamierzony sposób. Dzięki temu zwalnia jednostkę od konieczności myślenia oraz usprawiedliwia jej bezczynność i pozostawanie bierną wobec danego zagadnienia czy zjawiska. To co ważne to także, fakt, iż media zwalniają od analizowania i szukania możliwych rozwiązań danego problemu. Dostarczają one bowiem gotowych i utartych schematów postępowania lub odsyłają nas do danego portalu internetowego, gdzie znajdujemy kolejne sterowane wiadomości i informacje. Jak więc widać na przykładzie powyższych rozważań, media przedstawiają nam świat pełen sztucznych zjawisk jednocześnie wyzwalając w nas sztuczne emocje i ograniczając naszą wolność wyboru w działaniu czy reagowaniu na różnego rodzaju zjawiska. Media uczą nas w jaki sposób mamy oceniać to co widzimy. Generalizując przekonują nas o jednym tylko pozytywnym lub negatywnym wizerunku przedstawionego zjawiska. Narzędzia medialne przejaskrawiają przedstawiane zjawiska społeczne albo bagatelizując je zupełnie albo nadając im zabarwienie dość drastyczne. Dzięki temu nadajemy danemu pojęciu z góry określone znaczenie oraz wartość: Wartości można przyjmować i porzucać - niemal do woli. Nowe pokolenie ma już ten nawyk postrzegania rzeczywistości w kategoriach oferty.