Pedagogika społeczna, Notatki z Pedagogika, badania pedagogiczne

Pobierz Pedagogika społeczna i więcej Notatki w PDF z Pedagogika, badania pedagogiczne tylko na Docsity! Pedagogika społeczna 1.Wychowanie w ujęciu pedagogicznym i filozoficznym: 2.Wychowanie wg Wincentego Okonia: „ wychowanie to świadomie organizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka”. 3.Wychowanie wg Z. Skornego i wg A. Meier’a: Wychowanie wg Meier’a „to proces włączenia jednostki do społeczności lub grupy, czyli społeczno-kulturowy wpływ ze stronny innych osób, albo też proces wrastania jednostki w społeczeństwo lub jakąś grupę. Jest to więc społeczny proces uczenia się, dzięki któremu jednostka staje się społeczną osobowością” Z Skorny: Efektem końcowym wychowania jest jednostka, która żyje społecznie, a zatem wchodzi w stosunki społeczne, pełni określone role, pozostaje w więzi z innymi osobami, podejmuje z nimi dialog, ujawnia i podaje osądowi swoje myśli, a także konstruowane obrazy indywidualnej percepcji świata. Zatem jest to osoba, która uczestniczy w życiu społecznym swojej grupy i środowiska społecznego. 4.Wychowanie jako zjawisko społeczne: 5.Pojęcie: socjalizacji, uspołecznienia, dojrzałości społecznej: Socjalizacja - (łac. socialis = społeczny) to proces (oraz rezultat tego procesu) nabywania przez jednostkę systemu wartości, norm oraz wzorów zachowań, obowiązujących w danej zbiorowości. Socjalizacja trwa przez całe życie tej jednostki, lecz w największym nasileniu występuje, gdy dziecko zaczyna stawać się istotą społeczną. Największą rolę na tym etapie odgrywają jego rodzice, później także wychowawcy i rówieśnicy oraz instytucje. Uspołecznienie - przygotowanie jednostki do pełnienia ról społecznych, a także proces wpajania człowiekowi przez instytucje lub osoby wychowujące, systemów wartości, norm i wzorców obowiązujących w danej zbiorowości, określonych umiejętności, związanych z wejściem w świat społecznych instytucji. Dojrzałość społeczna Jest efektem procesu socjalizacji. Miernikiem dojrzałości społecznej jest podatnośc jednostki na socjalizację oraz związana z tym zdolnośc przyswajania zwyczajów i zasad postępowania obowiązujących w danej grupie, co sprzyja prawidłowemu współżyciu członków tej grupy { Z. Skorny) 6.Narzędzia wpływu społecznego: Caldini- spełnianie się procesu wychowania polega na fakcie wykorzystywania przez wychowujących perfekcyjnie przygotowanych narzędzi wpływu, których działania nie zauważają sami wychowywani. W środowisku społecznym powstał mocno zinterioryzowany stereotyp, który pozwala na dowolne manipulowanie jednostkami, często przy ich wręcz entuzjastycznym poparciu. Do manipulacyjnych narzędzi wpływu można zaliczyć: Heurystykę sądzenia – upraszczając proces wydawania sądów, który jest rezultatem braku potrzeby, a czasami możliwości dokonywania wnikliwej analizy sytuacji, jednostka zawierza autorytetowi i nie wnosi swych ewentualnych wątpliwości. Oko publiczności – jest najszybszym sposobem nagradzania i karania w myśl obowiązujących przepisów, pozwala, bowiem na łatwe i szybkie upublicznienie zapisu tak, by kogoś nagrodzić lub karać. Kontrola społeczna – ma wymiar negatywny jeśli dotyczy presji fizycznej lub psychicznej, pomimo, że istnieje częstokroć nie przyznajemy się do niej traktując temat jak tabu. Stereotyp roli – każdy z członków społeczeństwa na drodze swojego życia wypełnia wiele ról często jednocześnie. Sposób ich wypełnienia jest naznaczany przez społeczeństwo i przez nie egzekwowany. W przypadku niedostosowania się do tych kanonów możemy zostać pozbawieni tych ról w tym także naturalnych. Naturalne przejście z jednej roli w drugą Berger nazywa rytuałem przejścia. Poczucie zobowiązania – formułuje zasadę, iż za otrzymane od kogoś dobro należy się analogicznie odwdzięczyć. Reguła ta znajduje szerokie zastosowanie w klasie szkolnej. Nauczyciel jest postrzegany przez uczniów jako osoba, która działa na ich rzecz, dlatego dzieci powinny czuć się relatywnie zobowiązane. Sympatia – do mechanizmów wywołujących sympatię zaliczyć możemy atrakcyjność fizyczną. Mamy skłonność do przepisywania ludziom atrakcyjnym takich cech, jak talent, uczciwość i inteligencję. Występuje tu znany w pedagogice mechanizm nadawania znaczeń. Uczniowie częstokroć pozytywnie lub negatywnie oceniają swoich nauczycieli, biorąc pod uwagę ich wygląd zewnętrzny. 7.Etapy rozwoju społecznego: 8.Cechy komunikacji szkolnej wg. Rittel: Autorka uznała, że komunikacja szkolna ma charakter:  indywidualny – układa się w ciągi nauczyciel-uczeń, nauczyciel-uczniowie, uczeń- uczeń;  grupowy – przebiega jako seryjne pytania skierowane do nauczyciela i formułowane na identyczny temat  socjalny – jest związana z używaniem kodu rozwiniętego lub nierozwiniętego w zależności od relacji socjalnych uczniów  kulturowy – charakteryzuje się głównie odtwarzaniem kultury, związanym z określoną kompetencją kulturową jako emancypacja człowieka  werbalny – ustny lub pisemny; jako podstawowa dla edukacji szkolnej realizuje się na lekcji w formie komunikatywnego działania - przykład osobisty - aprobata i dezaprobata 3. Metody wpływu społecznego - modyfikacja celów zespołu - kszt. norm postępowania w zespole - przekształ. struktury wew. zespołu - nadawanie właściwego kierunku działania kontroli społ. w zespole 4. Metody kierowania samowychowaniem - met. przybliżania wychowankowi celu pracy nad sobą - met. stymulowania wychowanka do realizacji programu pracy nad sobą - met. przyswajania wychowankowi określ. met. i technik pracy nad sobą 15. Zasady wychowania wg. Krzysztoszek: Zasady wychowania - zasada oddziaływań wychowawczych; - zasada ciągłości i systematyczności oddziaływań wychowawczych; - zasada kształtowania i utrwalania przyzwyczajeń - zasada organizowania opinii zespołu; - zasada poszerzania osobowości ucznia i indywidualizacji w postępowaniu wychowawczym; - zasada wiązania treści wychowawczych z życiem; 16. Funkcje szkoły wg Kwiecińskiego: a) rekonstrukcyjna – polega na zbiorowym odtwarzaniu kultury uniwersalnej i narodowej i przekazywaniu jej wychowankom oraz na odtwarzaniu struktury społecznej; b)adaptacyjna – polega na wprowadzaniu ludzi w role społeczne i zawodowe, które zastali i które SA do objęcia oraz na takim prezentowaniu świata aby wychowankowie uznali go za dobry i słuszny albo konieczny i niezbędny; c) emancypacyjna – polega na przygotowaniu ludzi do ustawicznej pracy nad sobą prowadzącej do przekraczania narzuconych ograniczeń i do uczestnictwa w zmienianiu bliższego i dalszego otoczenia na lepsze, doskonalej urządzone; 17. Rodzaje dramatów socjalizacji: 1. nowe struktury kontaktów interpersonalnych związane są z formalizacją relacji nauczyciel-uczeń. Efektem tego jest kontrola jednaj osoby (nauczyciel) nad funkcjonowaniem drugiej osoby (uczeń) poprzez potrzeby realizowania przez ucznia tego, co ważne dla nauczyciela a nie jego samego. 2. wywiązywanie się z pełnienia społecznej roli ucznia, jest to przymus po pierwsze wypełniania roli a po drugie dostosowywania się do wymogów szkoły. Efektem jest dramat pomiędzy pracowitością a odpornością na zmęczenie. 3. pogodzenie roli ucznia z rolą kolegi. Dramat polega na potrzebie dokonywania wyboru pomiędzy wymaganiami nauczyciela czyli bycia posłusznym uczniem, a wymaganiami kolegów związanymi z podpowiadaniem, odpisywaniem itp. 4. rozdźwięk między transmisją społeczną głoszoną przez nauczyciela i rodziców. Dramat dotyczy wyboru pomiędzy spełnianiem społecznej roli dziecka, ucznia, kolegi wedle kreacji środowiska rodzinnego i szkolnego. 5. przymus konstruowania i rekonstruowania roli społecznej. Dramat polega na konieczności przetwarzania istniejącej rzeczywistości na miarę własnych potrzeb przy zbyt dużej liczbie sprzecznych ofert. 6. socjalizacja a unifikacja. Dramat polega na konieczności dokonywania wyboru pomiędzy zachowaniami społecznie akceptowanymi a tymi które wynikają z własnych potrzeb. 18. Strategie uczniowskiego oporu: a) atak – może mieć charakter czynny lub bierny; - czynny – realizuje się poprzez sarkastyczne wypowiedzi, wskazywanie niekompetencji nauczyciela poprzez różne sposoby przeszkadzania podczas lekcji i nakłanianie do buntu innych uczniów, rzadko dochodzi do fizycznego ataku na nauczyciela; - bierny – zachowana ucznia wydają się być poprawne bowiem nie ujawniają oni roszczeń wobec nauczyciela skrzętnie ukrywając te emocje Efektem postawy tej mogą być zachowania przestępcze. b) wycofywanie się z interakcji – taka postawa najczęściej motywowana jest dążeniem do uniknięcia kary za niewłaściwe zachowanie się. Jednostka stara się nie uzewnętrzniać swoich poglądów, jej wypowiedzi są krótkie, równoważnikowe. Cechą charakterystyczną jest zajmowanie takiego miejsca w klasie by utrudnić dostęp nauczycielowi. Osoby takie dążą do przetrwania i funkcjonowania w rzeczywistości społecznej, która jest dla nich mało czytelna a przez to trudna do zaakceptowania. Strategia ta może prowadzić do zachowań depresyjnych. c) obojętność – związane jest z potrzebą odseparowania się od sytuacji, które wywołują stan napięcia psychicznego. Osoby te starają się być obojętne wobec tego co dzieje się wokół, zamykają się w świecie własnych znaczeń, potrzeb problemów. Zwracają uwagę tylko na to co ważne i cenne dla nich samych nie są zdolne do empatii. Efektem może być wyizolowanie się ze społeczeństwa ze względu na brak możliwości gromadzenia doświadczeń interpersonalnych. 19. Pedagogika społeczna jako nauka (funkcje, definicja): H. Radlińska nauka praktyczna, rozwijająca się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem. R. Wroczyński: Pedagogika społeczna: - analizuje wpływy wychowawcze, których źródłem jest środowisko; - ustala zasady organizowania środowiska z punktu widzenia potrzeb wychowania 20. Przebieg procesu komunikacji językowej 21. Pojęcie rodziny: Z. Tyszka definiuje rodzinę z punktu widzenia grupy i więzi łączących członków rodziny, jako "zbiorowość ludzi powiązanych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji " Wg. Szczepańskiego „ naturalna mała grupa społeczna o charakterze otwartym, złożona z osób, które łączy stosunek małżeński i rodzicielski oraz silna więź interosobnicza” 22. Funkcje rodziny wg Tyszki: 1. biopsychiczne (wiążą się z biologicznymi zjawiskami mającymi swe istotne podłoże w sferze psychiki) -prokreacyjna - zawiera się nie tylko w powoływaniu nowych członków rodziny, ale też w zaspokajaniu emocjonalnych potrzeb rodziców -seksualna - służy zaspokajaniu seksualnych potrzeb członków 2. ekonomiczna -materialna - zaspokajanie materialnych (aktualnych i przyszłych) potrzeb rodzin, prowadzenie gospodarstwa domowego, zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych rodzinie, gromadzenie trwałych dóbr materialnych, zapewnienie startu życiowego dzieciom. -opiekuńczo - zabezpieczająca - obejmuje działania materialne i fizyczne mające na celu pomoc tym członkom rodziny, którzy nie są w stanie samodzielnie tych potrzeb zaspokoić np. sprawowanie nadzoru nad małymi dziećmi, pomoc osobom starszym , chorym, 3. społeczno - wyznaczająca - polega na regulacji życia rodziny poprzez układ zewnętrznych i wewnętrznych układów społecznych. -klasowa (stratyfikacyjna)- określa miejsce rodziny w strukturze społecznej, które nadaje jej określony status społ., np. nieusamodzielnione dziecko robotnika ma przynależność warstwową robotniczą. -legalizacyjno - kontrolna - rodzina nadzoruje postępowanie swoich członków w celu zapobiegania ewentualnym odstępstwom od norm i wzorów uznawanych w danej rodzinie. 4. socjopsychologiczna - rodzina przygotowuje do pełnienia przyszłych ról w rodzinie i w społecz. - po zakończeniu stażu składa dyrektorowi szkoły sprawozdanie z realizacji własnego planu rozwoju zawodowego - w ciągu 14 dni od pozytywnej oceny co do przebytego stażu składa wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego - przedstawia komisji kwalifikacyjnej sprawozdanie z realizacji swojego planu rozwoju zawodowego i odpowiada na pytania członków komisji - gdy nie uzyskał akceptacji komisji kwalifikacyjnej, może ponownie tylko raz w danej szkole złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego po odbyciu za zgodą dyrektora dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy Nauczyciel kontraktowy: - występuje z wnioskiem do dyrektora szkoły rozpoczęcie stażu z dniem 1 września - opracowuje własny plan rozwoju zawodowego na okres stażu - odbywa staż pod kierunkiem opiekuna w wymiarze 2 lat i 9 miesięcy ( okres stażu zmienia się gdy osoba posiada stopień naukowy) - po zakończeniu stażu składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji własnego planu rozwoju zawodowego - w ciągu 14 dni od pozytywnej oceny co do przebytego stażu składa wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego - przed komisja egzaminacyjną prezentuje własny dorobek zawodowy i odpowiada na pytania członków komisji - w przypadku gdy ostateczna ocena dorobku zawodowego jest negatywna, może wnioskować do dyrektora szkoły o jeden dodatkowy staż w wymiarze 9 miesięcy - gdy nie zdał egzaminu przed komisją może ponownie tylko raz w danej szkole złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego po odbyciu za zgoda dyrektora dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy Nauczyciel mianowany: - występuje z wnioskiem do dyrektora szkoły rozpoczęcie stażu z dniem 1 września - odbywa staż w wymiarze 2 lat i 9 miesięcy lub 9 miesięcy albo 1 roku i 9 miesięcy - opracowuje własny plan rozwoju zawodowego na okres stażu - po zakończeniu stażu składa dyrektorowi sprawozdanie z realizacji własnego planu rozwoju zawodowego - może złożyć wniosek o podjęcie postępowania kwalifikacyjnego w okresie 3 lat od dnia otrzymania pozytywnej oceny dorobku zawodowego za okres stażu - gdy nie zdał egzaminu przed komisją może ponownie tylko raz w danej szkole złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego po odbyciu za zgoda dyrektora dodatkowego stażu w wymiarze 9 miesięcy - w przypadku powtórnego nieuzyskania akceptacji komisji kwalifikacyjnej obowiązany jest do odbycia stażu w wymiarze 2 lat i 9 miesięcy Nauczyciel dyplomowany 29. Metody pracy nauczyciela Metody nauczania - to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, który umożliwia uczniom opanowanie wiedzy wraz z umiejętnością posługiwania się nią w praktyce, jak również rozwijanie zdolności i zainteresowań poznawczych uczniów. 1. Metody asymilacji wiedzy – uczenie się poprzez przyswajanie :  Pogadanka – stosuje się do omawiania łatwych tematów. Polega na rozmowie nauczyciela z uczniami, przy czym nauczyciel jest w tej rozmowie osobą kierującą. Nie wymaga się tutaj od słuchaczy zdolności samodzielnego, gruntownego analizowania zagadnienia.  Dyskusja – celem dyskusji jest rozszerzenie wiadomości na dany temat.. Organizuje się dyskusje dla zagadnień, które wymagają gruntownego i wszechstronnego rozważania, a zarazem wykazania bezsłuszności sądów. Dyskusja bywa oddziaływaniem na poglądy, przekonania i postawy. Dzięki tej metodzie ćwiczy się poprawność myślenia, wyrażania własnych poglądów, uczy prawidłowego odnoszenia się do osób, zajmujących odmienne stanowisko, uczy słuchać innych. Dyskusja pozwala również na lepsze poznanie uczestników oraz daje możliwość wpływania na ich postawy i przekonania. Mamy różne rodzaje dyskusji: - dyskusja wielokrotna – gdzie w pierwszej fazie biorą udział wszyscy uczestnicy; jest wprowadzeniem do dyskusji; w drugiej fazie udział biorą małe grupki, które zastanawiają się nad rozwiązaniem uprzedni powstałych problemów; w ostatniej fazie, gdzie udział znowu biorą wszyscy uczestnicy, przedstawione zostają przykłady rozwiązań danego problemu oraz następuje podsumowanie dyskusji. - dyskusja obserwowana (panelowa) – prowadzona jest ona przez kilka osób wobec szerszego grona, które początkowo przysłuchuje się dyskusji. Gdy każdy z uczestników przedstawi już swój punkt widzenia na rozpatrywany problem, wówczas do dyskusji włączają się wszyscy uczestnicy zajęć. W końcowym etapie dyskusji prowadzący dyskusję podsumowują wypowiedzi. -dyskusja okrągłego stołu – metoda głownie stosowana po wykładach w celu swobodnej wymiany zdań między uczestnikami. Jest zazwyczaj prowadzona przez osobę, która uprzednio przygotowała się do problemu jaki ma zostać rozpatrywany.  Wykład – w tej metodzie uczniowie przyjmują postawę bierną, ich jedynym zadaniem jest wysłuchanie i obeznanie się z przekazywanymi przez nauczyciela wiadomościami. Tutaj główną role gra jakby nauczyciel, to on wykazuje największą aktywność, przegotowując się do zajęć i przekazując uczniom gotowe treści  Praca z książką - wiąże się ściśle z pracą domową, lub pracą na lekcji. Wdraża uczniów do samokształcenia. 2. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy – uczenie się przez odkrywanie:  Klasyczna metoda problemowa – nauczanie problemowe zakłada następujące ogniwa zajęć dydaktycznych: a. tworzenie sytuacji problemowej w celu wyłonienia problemu głównego b. planowanie rozwiązania przez wyodrębnienie kilku problemów szczegółowych c. rozwiązywanie kolejnych problemów z natychmiastową kontrolą i korektą d. integracja wyników częściowych i rozwiązania problemu głównego Problemową sytuację tworzy się przez nawiązanie do znanych wiadomości, doświadczeń. Nawiązanie to następuje poprzez rozmowę, w toku której uczestnicy uświadamiają sobie brak wiadomości czy umiejętności w określonym zakresie. Niewiedza ta powinna zostać sformułowana w postaci pytania – problemu głównego. Następnie uczniowie korzystając z własnej wiedzy, umiejętności czy doświadczeń próbują rozwiązać dany problem. Wygłaszają swoje punkty widzenia na dany temat. Później wszystkie otrzymane przykłady rozwiązań zostają weryfikowane, formułuje się z nich odpowiedź na przedstawiony problem.  Metoda sytuacyjna  Burza mózgów – jest to technika zespołowego i twórczego myślenia. Polega to na tym, że rozwiązuje się dany problem przez możliwie największą liczbę pomysłów jego rozwiązania. W pierwszej części zostają zgłaszane pomysły, które następnie w drugiej fazie poddawane są ocenie i selekcji. Druga faza często nazywana jest fazą wytwarzania pomysłów. Tutaj uczestnicy wygłaszają swoje wizje rozwiązania zagadnienia nawet te fantastyczne czy wręcz nierealne. W fazie następnej zwanej oceną możliwych wariantów rozwiązania problemów przystępuje się do wyboru wariantu optymalnego, który powinien być możliwy do zastosowania w praktyce. się spotykają i trzymują ze sobą styczność osobistą. Grupy te nie mają wyraźnej zasady odrębności. Grupy wtórne: - np. drużyna piłki nożnej, - więź oparta jest na wspólnym interesie i wspólnych zadaniach - dla osiągnięcia celów grupy te muszą tworzyć organizację sformalizowaną, regulującą zadania członków Grupy formalne: - przeważają więzi bezosobowe - funkcjonują na podstawie wewnętrznych, sformalizowanych i oficjalnych instytucjach władzy, kontroli podziale ról - dostępne są dla wszystkich i udział w nich nie wymaga akceptacji członków; - ze względu na brak emocjonalnej więzi między członkami, grupa formalna daje członkom mniejsze poczucie bezpieczeństwa, wywiera mniejszy wpływ na jednostki, które do niej należą Grupy nieformalne: - relacje oparte są na więźniach osobowych - obowiązują niesformalizowane zasady i kryteria członkostwa - powstają spontanicznie; Funkcje grupy wg Znanieckiego - młodzież wyraża w nich to czego nauczyła się uczestnicząc w życiu otoczenia dorosłych; - młodzież rozwija samodzielne dążenia i osiąga cele, których nie może realizować w innych formach aktywności przed osiągnięciem dojrzałości społecznej i uznaniem jej za pełnoprawnego uczestnictwa w życiu dorosłych;