Martyna Pestka
Współczesne kierunki wychowania - Ćwiczenia
Personalistyczna koncepcja wychowania
Wyjaśnij, co to jest "personalizm pedagogiczny"?
Personalizm to nurt XX-wiecznej filozofii, który głosił nadrzędność wartości osoby
ludzkiej wobec uwarunkowań społeczno-ekonomicznych oraz historycznych. Rozwinął się on
w dwóch wersjach: humanizmu integralnego oraz wersji społecznej.
Personalizm jest również radykalnym nurtem w naukach o wychowaniu, afirmującym
każdy podmiot jako osobę, która jest zaangażowana w proces socjalizacji, kształcenia i
wychowania. Nazwa personalizm dotyczy zatem tych wszystkich prądów i nurtów w teoriach
edukacyjnych, które jednocześnie opowiadają się za autonomią osób, ich godnością i
racjonalnością.
Personalizm pedagogiczny należy on do tych prądów w naukach o wychowaniu,
które szczególnie mocno akcentują tezę o wolności człowieka. Uznanie wolności wszystkich
podmiotów edukacyjnych bierze się z przekonania, że wychowanie jest ryzykiem, że jego
rezultaty są prawdopodobne, a nie pewne, że wymaga ono stałego wysiłku i troski o dziecko,
z jego udziałem.
Podmiotowe, a więc w swej istocie personalistyczne podejście do edukacji kruszy
dość stabilny, autorytarny (patriarchalny) model wzajemnych relacji między podmiotami
nauczania i wychowania a przedmiotami ich oddziaływań (uczniami, wychowankami):
-afirmacja autonomii każdej osoby jako wartości podstawowej, naczelnej i
immanentnej, tkwiącej w człowieku, w tym, że jest niepowtarzalnym bytem;
-człowiek jako istota wolna;
-podmiotowość człowieka, który bez względu na wiek, płeć, rasę, wyznanie i tym
podobne nie może być nigdy traktowany jak przedmiot, narzędzie czy środek do celu;
-podmiotowość nieredukowalna do jakiejś sfery życia (na przykład ciało, zmysły,
fizjologia, produktywność);
-podmiotowość prawna, której podstawą jest prawo naturalne (wrodzone) lub
godność osoby ludzkiej, to znaczy, że prawa nie są darem społeczności czy władzy, ale tkwią
w rozumnej, wolnej, zdolnej do odpowiedzialności, samoświadomości i samokierowania
naturze ludzkiej.
