Pieniądz, Schematy z Gospodarka

Pobierz Pieniądz i więcej Schematy w PDF z Gospodarka tylko na Docsity! S Y S T E M B A N K O W Y Pieniądz Geneza i istota pieniądza  Gospodarka naturalna  Wymiana barterowa  Pieniądz towarowy  Pieniądz symboliczny Pieniądz to powszechnie akceptowany na danym terytorium środek wymiany. Istota pieniądza przejawia się w jego funkcjach:  środka wymiany (cyrkulacji),  jednostki obrachunkowej (miernika wartości dóbr i usług),  środka płatniczego (realizacji odroczonych płatności),  środka przechowywania bogactwa (środka tezauryzacji). Pieniądz Powstania Listopadowego http://www.katalogmonet.pl/Monety-polskie/Pieni%C4%85dz-Powstania-Listopadowego Cechy dobrego pieniądza  Stabilna wartość,  powszechna akceptowalność,  łatwość przenoszenia,  łatwa podzielność na mniejsze jednostki,  trudność podrobienia. Pierwszy polski pieniądz papierowy  Za najstarszy polski pieniądz papierowy uważa się bilety skarbowe z 1794 r., drukowane w Warszawie i emitowane podczas Insurekcji Kościuszkowskiej Pieniądz papierowy jako forma pieniądza symbolicznego  Pieniądz papierowy jest niewymienialnym na złoto banknotem, papierem, którego wartość nominalna nie jest uzależniona od rodzaju materiału, z którego został wykonany. Wywodzi się od kwitu depozytowego, wydawanego przez złotników.  Początkowo wartośd pieniądza papierowego była ustalana w oparciu o parytet złota (zawartośd złota przypisana jednostce pieniężnej).  Obecnie pieniądz nie ma już żadnego powiązania z kruszcem. Wymiana banknotów na złoto została całkowicie zlikwidowana w obrotach wewnętrznych wszystkich krajów świata na początku lat 30. XX w., a w obrotach międzynarodowych w 1971. Współczesny pieniądz ma charakter symboliczny i fiducjarny  Pieniądz symboliczny, jego wartość nie jest związana z wartością materiału, z jakiego został zrobiony. Podstawą jego funkcjonowania jest umowa społeczna, znajdująca wyraz w określonym akcie prawnym. Za jego emisję odpowiedzialne jest państwo, które zleca tę rolę bankowi centralnemu. Wartość pieniądza symbolicznego, a zatem również stabilność cen zależy od tego, jak się kształtuje relacja pomiędzy ilością pieniędzy na rynku a ilością dostępnych towarów i usług.  Pieniądz fiducjarny – (łac. fides - wiara) banknoty i monety nie mające oparcia w dobrach materialnych (jak np. złoto), ich wartość ma źródło w akcie prawnym władzy państwowej. Jego funkcjonowanie oparte jest na zaufaniu. M0 Baza monetarna Pieniądz wielkiej mocy M1 Pieniądz transakcyjny  M0 – zwany także bazą monetarną to najwęższy z agregatów monetarnych, obejmuje gotówkę w obiegu oraz rezerwy banków komercyjnych. Rezerwy banków składają się z depozytów na rachunkach w NBP oraz banknotów znajdujących się fizycznie w bankach.  M1 - obejmuje gotówkę w obiegu (nie obejmuje rezerw banków) oraz depozyty bieżące złotowe i walutowe złożone w bankach komercyjnych przez gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, niebankowe instytucje finansowe oraz instytucje samorządowe i fundusze ubezpieczeń społecznych. Do tej kategorii wliczane są również depozyty z terminem „over- night” czyli 24-godzinne. Agregat ten nazywany jest też pieniądzem transakcyjnym, gdyż może on służyć do natychmiastowego zrealizowania transakcji pieniężnej, na przykład wykonania przelewu. Podaż pieniądza M0 i M1 Jak powstały banki?  Już w XII wieku oddawano złotnikom posiadającym skarbce złoto na przechowanie ( depozyt).  Z czasem złotnicy odkryli, że zamiast wydawać złoto właścicielowi, aby mógł np. zapłacić kupcowi za towar, lepiej będzie wydać mu pokwitowanie. Na pokwitowaniu posiadacz depozytu mógł wpisać nazwisko osoby i wysokość należnej sumy. Było to wygodne dla wszystkich - dla właściciela, który nie musiał nosić złota do sprzedawcy towarów i dla kupca, który mógł podjąć należność od złotnika w dowolnej chwili.  Złotnicy stawali się bankierami; zauważyli też, że klienci częściej zmieniają tytuły własności złota niż wycofują wkłady. Bankierzy zaczęli więc pożyczać pieniądze innym klientom. Taka pożyczka musiała być po pewnym czasie spłacona wraz z odsetkami. W ten sposób zaczęły funkcjonować pierwsze banki (z włoskiego banco - ława, stół, na którym wymieniano pieniądze). Bank komercyjny Bank jest przedsiębiorstwem świadczącym usługi związane z obrotem pieniężnym. Jest pośrednikiem między pożyczkodawcami i pożyczkobiorcami. Przyjmuje wolne środki pieniężne w depozyt, a następnie na ich podstawie udziela kredytów. Podstawowym źródłem zysku banku jest różnica między stopą procentową, którą bank pobiera od udzielanych kredytów, stopą procentową od depozytów. Funkcje banków komercyjnych  Przyjmowanie wkładów i udzielanie kredytów (transformacja terminowa, transformacja ryzyka i zapewnienie pewności wkładów)  Kreacja pieniądza  Optymalizacja portfela aktywów  Funkcja rozliczeniowa  Obsługa obrotu papierami wartościowymi  Stopa referencyjna ( repo, stopa interwencyjna), określa minimalną cenę, po jakiej Bank Centralny organizuje operacje na otwartym rynku międzybankowym –  Kredyt lombardowy - stopa lombardowa określa cenę, po jakiej Bank Centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych  Stopa depozytowa określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki komercyjne w Banku Centralnym  Redyskonto weksli (stopa redyskontowa weksli) określa cenę po której Bank Centralny udziela kredytów bankom komercyjnym (kupuje weksle od banków komercyjnych) Bony skarbowe to krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela emitowane przez Skarb Państwa. Bony skarbowe są emitowane z terminem wykupu na okres od 1 do 52 tygodni. Emisja bonów skarbowych służy finansowaniu przez rząd deficytu budżetowego, a dopuszczalna wielkość emisji w danym roku jest określona każdorazowo w ustawie budżetowej. Bony nabywane są zazwyczaj przez firmy krajowe i zagraniczne, często są to banki. Transakcje typu "REPO": Transakcje te polegają na dokonaniu przez Państwa sprzedaży ustalonej kwoty posiadanych bonów skarbowych, z jednoczesnym ich odkupieniem od banku w określonym terminie w przyszłości po cenie, która jest z góry ustalona. https://www.bankier.pl/wiadomosc/RPP-utrzymala-stopy-procentowe-na- rekordowo-niskim-poziomie-7518363.html 10% 9% 8% - % BK - 5% 4% 3% 2% 1h 0% 5 E 5 E 5 5 8 z. Ę Ę Ę Ę E E Ś  https: //rf.gov.pl/sprawy- biezace/Rzecznik_Finansowy_ostrzega_przed_ryzykiem_wzrostu_stop_procento wych__22660 RZECZNIK FINANSOWY OSTRZEGA PRZED Zaciągasz kredyt na mieszkanie, bo stopy procentowe są dziś * ż RYZYKIEM WZROST rekordowo niskie? Policz czy będzie stać się na spłatę kredytu, Rzecznik Ą o jeśli nagle jego oprocentowanie wzrośnie np. z 4% do 8%. W takim Finansowy STOP PROCENTOWYCH o wypadku będziesz musiał spłacać nawet 50% więcej niż dziś! wwwirf.gov.pl ZMIANY STÓP PROCENTOWYCH I OPROCENTOWANIA KREDYTÓW MIESZKANIOWYCH: Q Choć na razie nie widać 12% oznak dynamicznego wzrostu stóp procentowych, to jednak 10% warto brać pod uwagę takie ryzyko. Tym bardziej, że tzw. 8% stopa referencyjna ustalana przez Radę Polityki 5 Pieniężnej, jest na historycznie niskim poziomie 4% (1,5 proc.) i nie zmienia się od = 2015 r. 0% — | Ez zzz 2003 2005 2007 2009 2011 2013 2015 2017 Stopa RPP Oprocentowanie kredytów | * żródło: NBP, zestawienie własne Rzecznik Finansowy. Wykres pokazuje zmiany stopy referencyjnej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej oraz średnie wartości oprocentowania kredytów hipotecznych oparte o dane zbierane przez NBP. Mnożnik kreacji pieniądza  M- podaż pieniądza  D/G - relacja gotówki do depozytów  D/RN -relacja rezerw nadwyżkowych do depozytów  R -stopa rezerw obowiązkowych  BM – baza monetarna mm = 1 + D/G R +D/RN +D/G M = mm x BM Bank Run on Wall Street - 1884  Masowe wycofywanie depozytów pieniężnych z banków przez ich właścicieli, którzy stracili zaufanie do banku i wpadli w panikę finansową. Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) Depozyty są gwarantowane do równowartości w złotych kwoty 100 tys. euro. W szczególnych wypadkach limit gwarancji może być wyższy*. Limit gwarancji odnosi się do łącznej kwoty zgromadzonej przez deponenta w danym banku lub SKOK-u – bez względu na liczbę posiadanych tam przez niego rachunków. Lehman biggest U.S. bankruptcy Lehman Brothers, the fourth-largest U.S investment bank, which filed for bankruptcy protection Monday, tops bankruptcies in the U.5. based on assets. FON © a Frmn Assets (Bllllons Of Dollars) _ Date Filed Lehman Brothers 5639.0 Sept. 15, 2008 Worldtom 103.9 luty 21, 2002 Enron 63.4 Dec. 2, 2001 [ttp: //www.thisismoney.co.uk/money/markets/article-2203390/Four-years-Lehman-Brothers- Conseto 61.4 Dec. 18, 2002 POOLE Texaco 35.9 April 12, 1987 Financial Corp. of America 33,9 Sept, 9, 1988 Refco 33.3 Oct. 17, 2005 IndyMac Bancorp 32,7 luly 31, 2008 Global Crossing 30.2 Jan. 28, 2002 Calpine 212 Der. 20, 2005 Sources: bankrupicydata com; Bloomberg BLOOMBERG NEWS THE WEEK THAT CHANGED A DECADE Sep 10 Lehman Brothers announces a $3.9bn loss A Sep 14 UK regulators veto rescue bid from Barclays Sep 15 Lehman Brothers files for bankruptcy protection  Inflacja CPI 4,00% - LT UaDAJS 9T Halsażim 91 feu 9T UamAjs ST alsazim ST feu ST UaDAJS HT UaIsazim tT few PT UBDAJS ET Ualsazim ET feu ET Ua DAJ ZT Ualsazim zT feu ZT UamAjs TT Ualsażim ri feu TT uaAjs QT UaIsazIM OT feu OT UaDAJS 60 Ualsazim 60 [Eu 60 UaDAJS 80 Ualsażim 80 feu 80 Ua DAjs £0 Ualsazim to feu 10 UaDAJS 90 Halsażim 90 feu 90 UazAjs GO Ualsazim So feu , 50 UazAjs —— (Cel inflacyjny - próg max ——celinflacyjny —— (Cel inflacyjny - próg min —— nilecja CPI P O J Ę C I A Inflacja i bezrobocie http://www.magazyn.pekaotfi.pl/wartosc-wartosci-nierowna,rynki,388,11,1,pl Wartość pieniądza w czasie W 2004 roku 100 tys. zł wystarczyło na zakup mieszkania o powierzchni ok. 50 m”. Po 10 latach za tę samą kwotę można było kupić jedynie 25-metrowe lokum. 1m=2,2tys.zł Źródło: Opracowanie Pioneer Pekao TFI S.A. na podstawie danych GUS  http: //www.mybudget360.com/secretive-central-banking-syndicate-federal-reserve- balance-sheet-reaches-another-record-fighting-monetary-inflation/ 80% |--08......./.. ź >: z 60% 40% L111809166 20% 3 TOT | wuvwy.DollarDaz © O = © zam Co to jest inflacja  Proces wzrostu cen w gospodarce narodowej, połączony z utratą wartości pieniądza. Jeżeli procesom inflacyjnym towarzyszy spadek produkcji i wzrost bezrobocia, to mówimy o stagflacji. Miary inflacji  Deflator PKB Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, CPI (ang. Consumer Price Index)  Stopa inflacji Stopa inflacji, 1992 – 2014 IV 2015/IV 2014 - 1,1%; I 2018 1,9%; II 2018 1,4% http://www.michalstopka.pl/historia-1992-2013-analiza-inflacji-w-polsce-i-jej-perspektywy-na-lata-2014-2016/ https://www.nbportal.pl/slownik/pozycje- slownika/inflacja-w-polsce Rok Inflacja Rok Inflacja Rok Inflacja Rok inflacja Rok Inflacja Rok Inflacja Rok Inflacja 1950 7,5% 1960 1,8% 1970 1,1% 1980 9,4% 1990 585,8% 2000 10,1% 2010 2,6% 1951 9,6% 1961 0,7% 1971 -0,1% 1981 21,2% 1991 703% 2001 55% 2011 4,3% 1952 14,4% |1962 2,5% 1972 0,0% 1982 100,8% 1992 43,0% 2002 1,9% 2012 3,7% 1953 41,9% 1963 0,8% 1973 2,8% 1983 22,1% 1993 35,3% 2003 0,8% 2013 0,9% 1954 -63% 1964 12% 1974 7,1% 1984 15,0% 1994 32,2% 2004 3,5% 2014 0,0% 1955 -2,4% 1965 0,9% 1975 3,0% 1985 15,1% 1995 27,8% 2005 21% 2015 -0,9% 1956 -1,0% 1966 1,2% 1976 4,4% 1986 17,7% 1996 19,9% 2006 1,0% 2016 -0,6% 1957 5,4% 1967 1,5% 1877 4,9% 1987 25,2% 1997 149% 2007 2,5% 2017 1958 27% 1968 1,6% 1978 8,1% 1988 60,2% 1998 11,8% 2008 4,2% 2018 1959 1,1% 1969 1,4% 1979 7,0% 1989 251,1% 1999 7,3% 2009 35% 2019 Przykłady hiperinflacji: Niemcy 1921 -1923  U progu I Wojny Światowej w 1914 roku 1 dolar amerykański kosztował 4,2 marki niemieckie.  W I połowie 1921 roku dolar wart był około 60 marek.  Grudzień 1922: 1 dolar – 8 000 marek  Październik 1923: 1 dolar – 23 300 000 000  Listopad 1923: 1 dolar – 4 200 000 000 000  W 1923 roku inflacja w Niemczech wynosiła 3 250 000 % miesięcznie, co oznacza, że ceny podwajały się, co drugi dzień  Współczynnik aktywności zawodowej – Stosunek liczby ludności aktywnej zawodowo do ludności w wieku produkcyjnym.  Stopa (wskaźnik) zatrudnienia – stosunek pracujących zawodowo do ludności w wieku produkcyjnym  Stopa bezrobocia – stosunek liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo ( czyli zatrudnionych i bezrobotnych). Stopa zatrudnienia w krajach UE https: //www .hellenicshippingnews.com/eurostat-employment-rate-of-people-aged-20-to0-64-in-the-eu-above-70-in-2015/ — - o 6 BB 8 8 8 8 a 8 ł | I I I | 7 I : | | i | | | | |>)|>>>>)>)]>=— USJZ=JEN ZK=>F"=| | | | i I I | | | | | i ' . ł PANOJĘSL OS "ANA LOP JAJ 1434 , 2015 «Europe 2020 target  ŹNŃ Differences in employment rate for women and men aged 20-64, 2015 (in percentage points) Aarona. bhf ln 1.1 75 272 M O Ż L I W O Ś C I O D D Z I A Ł Y W A N I A P O L I T Y K I P I E N I Ę Ż N E J P O J Ę C I E N E U T R A L N O Ś C I P I E N I Ą D Z A Krzywa Phillipsa A. Phillips, (1958) Związek między stopą bezrobocia i stopą zmiany płac nominalnych w Wielkiej Brytanii w latach 1861-1957  Stopa zmiany płac nominalnych jest funkcją bezrobocia  I = f (B) Zła i dobra wiadomość: zła – niemożliwe jest zapewnienie pełnego zatrudnienia przy stabilnych cenach; dobra – można wybierać między stanem, w którym jest niska inflacja i wyższe bezrobocie , a stanem, w którym będzie wyższa inflacja, ale niższe bezrobocie. Efekty polityki pieniężnej  Z perspektywy dłuższego okresu „gospodarka wraca” do poziomu bezrobocia naturalnego, a trwałym efektem zwalczania bezrobocia wzrostem podaży pieniądza jest inflacja Un=4Un=2 A B C D E S to p a i n fl a c ji Stopa bezrobocia 3 6 Pe=6 Pe=3 Pe=0 Ceną obniżenia stopy bezrobocia jest nie tylko wzrost inflacji dzisiaj, ale także wyższa inflacja w przyszłości i „gorsza karta dań w przyszłości”