Pieniądz i system bankowy mikroekonomia | Notatki Ekonomia

PIENIĄDZ I WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY

1. Formy pieniądza

Pieniądz-to powszechny ekwiwalent towarów, tzn. jednocześnie miernik ich wartości i

środek wymiany.

Dopóki nie było pieniądza wymiana miała charakter bezpośredni - towar za towar. Taka

wymiana nazywa się wymianą barterową, albo bezpieniężną.

Aby wymiana mogła się dokonać musiała nastąpić podwójna zbieżność zapotrzebowania.

Zaistnienie pieniądza oszczędza czas i wysiłek związany z wymianą.

Pieniądz nie został wynaleziony, lecz wyłonił się ze świata towarów, gdy ich produkcja i

wymiana osiągnęły większe rozmiary i dokonywały się w sposób systematyczny.

Pieniądzem może być cokolwiek, co jest powszechnie akceptowane w wymianie. Na

przestrzeni historii istniały następujące formy pieniądza:

Pełny pieniądz towarowy

W tej formie pieniądz był jednocześnie środkiem wymiany i towarem (zaspokajał potrzeby

konsumpcyjne, bądź produkcyjne).

Reprezentatywny pieniądz towarowy

Pieniądz w tej formie występuje w postaci certyfikatów lub banknotów, które mogą być

zamienione na złoto lub srebro.

Pieniądz papierowy (symboliczny).

Pieniądz papierowy jest niewymienialny na złoto. Wartość temu pieniądzu nadaje prawo. W

przeciwieństwie do pieniędzy-towarów nie ma on wartości użytkowej.

Zaletą pieniądza papierowego jest to, ze posługiwanie się nim minimalizuje koszty cyrkulacji.

Wadą, że nie ma już takiego mechanizmu ekonomicznego, jaki chronił gospodarkę od

nadmiaru pieniądza w warunkach waluty złotej-dzięki barierze produkcji i podaży samego

złota, jak również dzięki pełnowartościowości pieniądza skłaniającej do jego gromadzenia.

Pieniądz bezgotówkowy (bankowy)

Występuje w formie zapisów na kontach. Są to depozyty bankowe, które uprawniają ich

właścicieli do wystawiania czeków akceptowanych powszechnie jako środek zapłaty.

Pieniądz międzynarodowy – ecu, Special Drawing Rights -SDR)

2. Funkcje pieniądza

Funkcja środka wymiany (środka płatniczego). Za jego pośrednictwem ludzie

dokonują wymiany dóbr i usług.

Funkcja jednostki rozrachunkowej. Pieniądz jest jednostką w której wyrażone są

ceny i prowadzone są rozliczenia.

Funkcja środka tezauryzacji – środek gromadzenia skarbu (rezerwuar wartości)

Funkcja środka odroczonych płatności. W tej funkcji pełni rolę jednostki

rozrachunkowej, jeśli rozliczenie jest odroczone w czasie (splata pożyczek,

regulowanie podatków)

3.. Miary zasobu pieniądza

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Pieniądz i system bankowy mikroekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

PIENIĄDZ I WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY

1. Formy pieniądza Pieniądz-to powszechny ekwiwalent towarów, tzn. jednocześnie miernik ich wartości i środek wymiany. Dopóki nie było pieniądza wymiana miała charakter bezpośredni - towar za towar. Taka wymiana nazywa się wymianą barterową, albo bezpieniężną. Aby wymiana mogła się dokonać musiała nastąpić podwójna zbieżność zapotrzebowania. Zaistnienie pieniądza oszczędza czas i wysiłek związany z wymianą. Pieniądz nie został wynaleziony, lecz wyłonił się ze świata towarów, gdy ich produkcja i wymiana osiągnęły większe rozmiary i dokonywały się w sposób systematyczny. Pieniądzem może być cokolwiek, co jest powszechnie akceptowane w wymianie. Na przestrzeni historii istniały następujące formy pieniądza:  Pełny pieniądz towarowy W tej formie pieniądz był jednocześnie środkiem wymiany i towarem (zaspokajał potrzeby konsumpcyjne, bądź produkcyjne).  Reprezentatywny pieniądz towarowy Pieniądz w tej formie występuje w postaci certyfikatów lub banknotów, które mogą być zamienione na złoto lub srebro.  Pieniądz papierowy (symboliczny). Pieniądz papierowy jest niewymienialny na złoto. Wartość temu pieniądzu nadaje prawo. W przeciwieństwie do pieniędzy-towarów nie ma on wartości użytkowej. Zaletą pieniądza papierowego jest to, ze posługiwanie się nim minimalizuje koszty cyrkulacji. Wadą, że nie ma już takiego mechanizmu ekonomicznego, jaki chronił gospodarkę od nadmiaru pieniądza w warunkach waluty złotej-dzięki barierze produkcji i podaży samego złota, jak również dzięki pełnowartościowości pieniądza skłaniającej do jego gromadzenia.  Pieniądz bezgotówkowy (bankowy) Występuje w formie zapisów na kontach. Są to depozyty bankowe, które uprawniają ich właścicieli do wystawiania czeków akceptowanych powszechnie jako środek zapłaty.  Pieniądz międzynarodowy – ecu, Special Drawing Rights -SDR) 2. Funkcje pieniądza  Funkcja środka wymiany (środka płatniczego). Za jego pośrednictwem ludzie dokonują wymiany dóbr i usług.  Funkcja jednostki rozrachunkowej. Pieniądz jest jednostką w której wyrażone są ceny i prowadzone są rozliczenia.  Funkcja środka tezauryzacji – środek gromadzenia skarbu (rezerwuar wartości)  Funkcja środka odroczonych płatności. W tej funkcji pełni rolę jednostki rozrachunkowej, jeśli rozliczenie jest odroczone w czasie (splata pożyczek, regulowanie podatków) 3.. Miary zasobu pieniądza

Współcześnie pojęcie pieniądza nie ogranicza się tylko do gotówki, czyli monet i banknotów, ale obejmuje również różnego rodzaju depozyty złożone w instytucjach finansowych (banki , instytucje oszczędnościowe, spółki lokacyjne). Poszczególne składniki pieniądza różnią się między sobą stopniem płynności. Płynność jest to łatwość i pewność z jaką można zamienić jedno aktywo finansowe na drugie. Najbardziej płynnym aktywem finansowym jest pieniądz gotówkowy (można go najłatwiej zmienić na inne aktywa: akcje, obligacje, wkłady). W zależności od stopnia płynności poszczególne składniki pieniądza zaliczane są do trzech miar zasobu pieniądza tj. : M1-obejmuje gotówkę i wkłady na żądanie, M2-obejmuje M1 oraz depozyty krótko-i średnioterminowe, M3-obejmuje M2 oraz depozyty długoterminowe

4. Kreacja pieniądza przez banki komercyjne Pojęcia wstępne We współczesnym systemie bankowym istnieją dwa rodzaje instytucji bankowych. Pierwszy, to bank centralny , drugi, to banki komercyjne (handlowe). Bank centralny jest określany jako bank banków. Określenie to wynika z jego funkcji polegającej na tym, że działa jako bankier dla banków komercyjnych i zapewnia sprawne funkcjonowanie całego systemu bankowego. Bank centralny jest jednocześnie bankiem państwa, gdyż sprawuje kontrolę nad podażą pieniądza, obsługuje budżet państwa i posiada wyłączne prawo emisji pieniądza. Banki komercyjne pełnią rolę pośredników finansowych. Ich działalność polega na przyjmowaniu depozytów i udzielaniu kredytów, przeprowadzaniu rozliczeń pieniężnych oraz świadczeniu innych usług bankowych. Aby zaspokajać na bieżąco potrzeby właścicieli wkładów banki komercyjne utrzymują stale pewną część aktywów w gotówce. Ilość pieniądza do natychmiastowej dyspozycji nazywa się rezerwą. Stopa rezerw- to stosunek rezerw (R) do wkładów (D): cb=R/D Podaż pieniądza mierzona miara M1, to wkłady na żądanie( D) plus gotówka w obiegu pozabankowym (C) M1=C+D Baza monetarna (pieniądz wielkiej mocy), jest to ilość pieniądza gotówkowego wyemitowana przez bank centralny, znajdująca się w obiegu pozabankowym (C ) oraz ilość będąca w posiadaniu banków (R) H = C + R Mechanizm kreacji pieniądza przez banki komercyjne. Banki dokonują kreacji pieniądza poprzez stwarzanie możliwości przekraczania stanu konta i tworzenie wkładów na żądanie o wartości przewyższającej poziom rezerw gotówkowych zgromadzonych przez banki. Istota tych operacji polega na tym, że bank zakłada swoim klientom nowe konta, lub podwyższa stan kont już istniejących, przy czym zmianom tym nie towarzyszy taki sam dopływ gotówki do banku. Założenia do przykładu:

W gospodarce istnieje 10 banków

 Ilość pieniądza gotówkowego, która została wyemitowana przez B.C., (cb=R/D)  Stopa rezerw jaką przyjmie bank,  To jaką część gotówki ludzie i instytucje ulokują w banku, czyli od tzw. stopy gotówka/wkłady: cp = C/D Ogólny wzór obrazujący czynniki decydujące o podaży pieniądza, to: M1=H x mk M1 + podaż pieniądza H = baza monetarna mk = mnożnik kreacji pieniądza Mnożnik kreacji pieniądza obrazuje wielkość zmiany w podaży pieniądza wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę. mk = (1 + c ) : (cp + cb )

1. Wpływ banku centralnego na podaż pieniądza Bank Centralny może oddziaływać na podaż pieniądza w gospodarce za pomocą następujących narzędzi:

stopy rezerw obowiązkowych
depozytów specjalnych
stopy dyskontowej
operacji otwartego rynku Ad. 1 Bank centralny ma prawo nakazać bankom komercyjnym utrzymywanie określonej stopy rezerw, którą określa się jako stopę rezerw obowiązkowych. Podnosząc stopę rezerw obowiązkowych bank centralny wpływa na zmniejszenie mnożnika kreacji pieniądza i w efekcie na obniżenie podaży pieniądza Ad. 2 Jedną z form rezerw obowiązkowych są depozyty specjalne tzn. obowiązek utrzymywania pewnej części rezerw gotówkowych banków komercyjnych na specjalnym rachunku w banku centralnym, ale kwota ta nie może być zaliczana jako część rezerwy obowiązkowej Ad. 3 Stopa dyskontowa jest to stopa procentowa stosowana przez bank centralny przy udzielaniu pożyczek bankom komercyjnym. Ustalając stopę dyskontową na poziomie przekraczającym rynkowy poziom stopy procentowej bank centralny może skłonić banki komercyjne do dobrowolnego utrzymywania dodatkowej rezerwy gotówki. Ad. 4 Operacje otwartego rynku polegają na tym, że bank centralny kupuje lub sprzedaje papiery wartościowe na otwartym rynku zmieniając w ten sposób wielkość bazy monetarnej i w efekcie wielkość podaży pieniądza. 2. Popyt na pieniądz

Popyt na pieniądz jest popytem na realny a nie nominalny zasób pieniądza. Ludzie potrzebują pieniędzy ze względu na ich siłę nabywczą a nie ze względu na ilość cyfr na banknotach L = M/P L = realny zasób pieniądza M = nominalny zasób pieniądza P = wskaźnik cen
Ludzie rozdzielają swój majątek między pieniądz gotówkowy i inne aktywa. Zakładamy, że aktywa te są reprezentowane przez obligacje, które przynoszą dochód w postaci odsetek. Jeśli ludzie trzymają majątek w gotówce to nie otrzymują odsetek. Ponoszą w związku z tym koszt zwany kosztem utraconych możliwości, lub kosztem alternatywnym. W związku z tym ludzie będą trzymać pieniądze tylko wtedy, jeśli dostrzegą w tym korzyści, które zrównoważą koszt alternatywny. Motywy utrzymywania pieniądza w gotówce:  motyw transakcyjny – polega na tym, że utrzymywanie pieniądza pozwala zaoszczędzić czas i wysiłek związany z zawieraniem transakcji; motyw ten odzwierciedla fakt niedoskonałej synchronizacji wpływów i wydatków w czasie  motyw przezorności – polega na tym, że z góry decydujemy się trzymać pewien zasób pieniądza na pokrycie nieprzewidzianych wydatków. Zasoby pieniądza utrzymywana zarówno dla celów transakcyjnych jak i z motywu przezorności pozostają w proporcji do osiąganego dochodu. Zakładamy, że jednoprocentowy wzrost dochodu powoduje jednoprocentowy przyrost gotówki utrzymywanej dla celów transakcyjnych i z motywu przezorności.  Motyw portfelowy (utrzymania gotówki) – dotyczy szerszych miar pieniądza niż M1. Polega on na tym, że ludzie w obawie przed ryzykiem nie trzymają majątku w jednym aktywie finansowym, lecz dywersyfikują swój portfel aktywów. Część trzymają w akcjach, lokatach długo-,krótko terminowych a część w gotówce. PLANOWANE ZASOBY PIENIĄDZA (1) Koszt krańcowy, korzyść krańcowa E MC MB 0 L zasoby pieniądza Linia MC symbolizuje koszt krańcowy utrzymywania pieniądza rozumiany jako suma odsetek z których rezygnujemy nie kupując obligacji. Poziom na którym przebiega linia MC zależy od wysokości stopy procentowej.

PLANOWANE ZASOBY PIENIĄDZA(3)

Koszt krańcowy, korzyść krańcowa E E’ MC MB’ MB 0 L L’ zasoby pieniądza Wzrost dochodu realnego powoduje, że krzywa korzyści krańcowej MB przesuwa się w prawo do położenia MB’. Optimum jest teraz w punkcie E’, a optymalne zasoby pieniądza zwiększają się teraz z E do E’ Wniosek: wzrost stopy procentowej powoduje zmniejszenie popytu na pieniądz, a wzrost dochodu wzrost popytu na pieniądz (i odwrotnie).

7. Równowaga na rynku pieniężnym Rynek pieniądza znajduje się w równowadze, gdy wielkość popytu na realne pieniądza jest równa podaży pieniądza Stopa % r E r’ A B LL O L 0 zasoby pieniądza Linia LL, to krzywa popytu na pieniądz. Jest ona opadająca bo popyt na pieniądz zależy od stopy procentowej. Niższa stopa % to wyższy popyt na pieniądz. Linia prostopadła to krzywa podaży pieniądza. r- to stopa procentowa zapewniająca równowagę na rynku pieniądza. L 0 - to zasoby pieniądza odpowiadające równowadze. Równowaga na rynku pieniądza występuje w punkcie E, na przecięciu się krzywej popytu z krzywą podaży pieniądza.

Gdyby stopa procentowa była niższa niż stopa równowagi (r) i wyniosła r’ to na rynku pieniądza pojawi się nadwyżka popytu równa odcinkowi AB Sytuacja ta jest jednak krótkotrwała, gdyż nadwyżka popytu na pieniądz spowoduje podwyższenie stopy procentowej z powrotem do poziomu r (przy którym jest równowaga). RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĄDZA (2) Stopa % r’ E’ r A E LL O L’ L zasoby pieniądza Jeśli Bank Centralny ograniczy podaż pieniądza (Linia podaży przesuwa się w lewo z L do L’), to stopa procentowa zapewniająca równowagę wzrasta do z r do r’. Wyższa stopa procentowa jest konieczna do ograniczenia popytu na pieniądz w takim samym stopniu w jakim zmniejszyła się jego podaż. Wzrost podaży pieniądza powoduje spadek stopy procentowej. RÓWNOWAGA NA RYNKU PIENIĄDZA (3) Stopa % r’ E’ r E LL’ LL O L zasoby pieniądza Wzrost realnego dochodu powoduje wzrost popytu na pieniądz. Krzywa popytu pod wpływem wzrostu dochodu przesuwa się z LL do LL’. Ponieważ podaż pieniądza nie zmienia się, to wzrost popytu na pieniądz musi zostać zneutralizowany poprzez podniesienie stopy

Pieniądz i system bankowy mikroekonomia, Notatki z Ekonomia

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Pieniądz i system bankowy mikroekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity!

PIENIĄDZ I WSPÓŁCZESNY SYSTEM BANKOWY

PLANOWANE ZASOBY PIENIĄDZA(3)