Pieniądz, polityka pieniężna i walutowa, cz. 1, Prezentacje z Gospodarka

Pobierz Pieniądz, polityka pieniężna i walutowa, cz. 1 i więcej Prezentacje w PDF z Gospodarka tylko na Docsity!

Polityka gospodarcza Pieniądz, polityka pieniężna i walutowa Cz. 1 Dr hab. Krzysztof Oplustil, prof. UJ Dr Marek Porzycki Katedra Prawa Publicznego Gospodarczego i Polityki Gospodarczej UJ

Pojęcie i funkcje pieniądza

▪ Pojęcie:

▪ powszechnie akceptowany ekwiwalent dóbr i usług ▪ miernik ich wartości ▪ najbardziej płynny przedmiot majątkowy, mający prawną oraz umowną zdolność umarzania zobowiązań w obrocie gospodarczym ▪ Funkcje: ▪ środek wymiany ▪ miernik wartości / jednostka rozrachunkowa ▪ instrument tezauryzacji – przechowywanie wartości w czasie ▪ środek płatniczy – środek spełniania zobowiązań

Ewolucja pieniądza

▪ wymiana barterowa ▪ Pieniądz towarowy ▪ Pieniądz kruszcowy ▪ Pieniądz papierowy ▪ Parytet oparty na złocie – system waluty złotej ( gold standard ) ▪ System sztabowo-złotowy ( gold bullion standard ) → por. system rezerwy częściowej w bankowości

Ewolucja pieniądza

▪ System dewizowo-złotowy ( gold exchange standard ,

system z Bretton Woods), 1944- 1971

▪ Wymienialna na złoto po stałym kursie była jedynie waluta podstawowa, tj. USD

▪ Pieniądz fiducjarny ( fiat money ) – dominuje

współcześnie (od 1971), niewymienialny na złoto,

powinien mieć pokrycie w PKB

▪ Pieniądz gotówkowy (symboliczny, zdawkowy) a

bezgotówkowy

→ czy pieniądz gotówkowy zniknie z obiegu?

Popyt na pieniądz i stopa procentowa

• Popyt na pieniądz:
  • transakcyjny – finansowanie stałych wydatków
  • przezornościowy – wynikający z niepewności co do przyszłych dochodów i wydatków
  • spekulacyjny – posiadanie pieniądza w przewidywaniu spadku ceny innych aktywów
  • inwestycyjny – popyt na pieniądz zgłaszany przez głównie przedsiębiorców w celu prowadzenia dział. gosp. i inwestowania
• Stopa procentowa – cena za korzystanie z cudzego pieniądza:
  • nominalna i realna (oczyszczona z wpływu inflacji)
  • naturalna (stopa optymalna, przy której gospodarka jest stabilna, a inflacja jest pod kontrolą)
  • stosowana przez banki centralne i banki komercyjne
  • stopy na rynku międzybankowym (WIBOR, EURIBOR)

Inflacja – pojęcie

• Inflacja - spadek wartości pieniądza wyrażający się we wzroście ogólnego poziomu cen w pewnym okresie
• Inflacja postrzegana i rzeczywista - ludzie przejawiają skłonność do dostrzegania wzrostu cen jednych dóbr i usług oraz niedostrzegania spadku innych („efekt cappuccino”, w Polsce – „efekt pietruszki”).
• Pomiar inflacji za pomocą indeksów cenowych, np. indeksu cen towarów konsumpcyjnych (CPI) - Koszyk inflacyjny obejmuje ceny dóbr i usług z różnych gałęzi gospodarki, uwzględniane na zasadzie średniej ważonej, o regularnie zmienianym składzie w zależności od zmian w strukturze konsumpcji
• Deflatory określają procentowe zmiany poziomu cen dóbr i usług w danym okresie (np. rok) w stosunku do poziomu cen z okresu bazowego - Deflator PKB odzwierciedla zmiany cen wszystkich dóbr i usług tworzących PKB
• Inflacja bazowa - inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii, cen administrowanych (podlegających kontroli państwa) i cen najbardziej zmiennych; Inflacja bazowa mierzy ruch cen, na które polityka pieniężna prowadzona przez bank centralny ma relatywnie duży wpływ

Inflacja – przyczyny

Rodzaje inflacji wg przyczyn w realnej gospodarce:

• inflacja popytowa ( demand-pull )
• inflacja kosztowa (podażowa) ( cost-push )
• inflacja „importowana”
• inflacja „pchana przez zyski” ( profit-push )
• inflacja strukturalna
• inflacja inercyjna → „spirala cen i płac”

Inflacja – rodzaje i skutki

• Inflacja jawna i ukryta
• Inflacja pełzająca (3-5% rocznie), krocząca (5-10% rocznie), galopująca (powyżej 10%) i hiperinflacja (ponad 100% w skali roku / 50% miesięcznie)
• Stagflacja i slumpflacja
• Taksflacja – wzrost opodatkowania wskutek inflacji
• „Iluzja pieniądza”
• Skutki inflacji (zob. Instytucje… , wyd. 3, s. 289)