Pobierz Pierwotna prewencja chorób układu krążęnia. Założenia programu badań przesiewowych i interwencji i więcej Prezentacje w PDF z Cardiologia tylko na Docsity!
Pierwotna prewencja chorób układu
krążenia. Założenia programu badań
przesiewowych i interwencji
Andrzej Pająk
Zakład Epidemiologii i Badań Populacyjnych, IZP, WOZ
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Posiedzenie Komitetu Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk Warszawa, 20 stycznia 2016 (^) UE sprzed rozszerzenia w 2004 UE Wschodniej – kraje Europy Środkowo -^ UE Kraje nie należące do UE^ –^ kraje^ włączone w 2004 nie z Europy Środkowo Wschodniej A. Pająk, M. Kozela, na podstawie: Health for All Database, WHO Europe, wrzesień 2015
Francja Hiszpania^ Dania Hiszpania^ Belgia
Luksemburg^ Portugalia
Włochy
Wielka Brytania
Standaryzowany Szwecja Irlandia^ Cypr Finlandia Niemcy Austria Grecja Słowenia Malta Czechy Polska Estonia Węgry Słowacja Litwa Łotwa Rumunia Białoruś Bułgaria Rosja Ukraina
do^ wieku współczynnik zgonów z^ powodu chorób układu krążenia Umieralność z powodu chorób układu krążenia w Unii Europejskiej (27 krajów) i w 3 krajach Europy Środkowo – Wschodniej (ostatnie dostępne dane) zawał serca liczba przyjęć do szpitala/100. Gierlotka M. i wsp. Incidence, treatment, in nfarction in Poland in 2009– 2012 — nationwide AMI-hospital mortality-PL database and one Kardiol Pol 2015; 73, 3: 142-year outcomes of acute– myocardial 158 i
- niestosowanie tytoniu
- odpowiednia aktywność fizyczna — co najmniej 30 min. 5 × w tygodniu
- zdrowe zwyczaje żywieniowe
- brak nadwagi
- ciśnienie tętnicze < 140/90 mm Hg
- stężenie cholesterolu we krwi < 5 mmol/l (190 mg/dl)
- prawidłowy metabolizm glukozy
- unikanie nadmiernego stresu Europejska Karta Zdrowia Serca (2007)
European Heart Health Charter
Na podstawie: Piąta Wspólna Grupa Robocza Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego i Innych Towarzystw Naukowych ds. Zapobiegania Chorobom Serca i Naczyń w Praktyce Klinicznej. Europejskie wytyczne dotyczące zapobiegania chorobom serca i naczyń w praktyce klinicznej na 2012 rok. Kardiologia Polska 2012; 70, supl. I: S 1–S 100
Kardiologia Polska 2012; 70, supl. I: S 1–S 100
Występowanie czynników ryzyka u mężczyzn i kobiet w wieku 20+ lat w Polsce (2013/2014, szacunki wstępne)
Czynnik ryzyka % populacji
Otyłość 26
Nadciśnienie tętnicze 43
Hipercholesterolemia 61
Cukrzyca 10
Palenie tytoniu 25
Mała aktywność fizyczna 55
Źródło: Drygas W. i wsp. Wieloośrodkowe Ogólnopolskie Badanie Stanu Zdrowia Ludności. W: Epidemiologia i prewencja chorób układu krążenia pod red. Kopeć G. i wsp. Medycyna Praktyczna 2015
90,1 % populacji ma co najmniej 1 czynnik ryzyka!
Strategia
ogólno-
populacyjna
- Wywieranie korzystnego wpływu na uwarunkowania zdrowia całej populacji; oddziaływanie na wszystkich, którzy do niej należą tzn. zarówno chorych jak i zdrowych, a wśród zdrowych zarówno tych, którzy mają wysokie jak i niskie ryzyko zachorowania
• Aktywne
zidentyfikowanie
wszystkich osób, które
mają większą szansę
zachorowania
• Objęcie ich odpowiednią,
skuteczną opieką
Strategia
wysokiego
ryzyka
Strategia wysokiego ryzyka
• Aktywne zidentyfikowanie
wszystkich osób, które
mają większą szansę
zachorowania
• Objęcie ich odpowiednią,
skuteczną opieką
Skryning
Program
interwencji
Strategia wysokiego ryzyka
• Skryning
(badanie)
• Interwencja
(poradnictwo)
POZ
Zasady prowadzenia skryningu według
WHO
- Powinien dotyczyć stanu, który jest poważnym problemem zdrowotnym.
- Powinien istnieć sposób leczenia tego stanu/choroby.
- Zapewniona dostępność do diagnostyki i leczenia.
- Powinna istnieć utajona postać choroby
- Istnienie testu lub badania, które pozwalają wykryć chorobę
- Test akceptowalny w populacji.
- Naturalna historia choroby powinna być znana w potrzebnym zakresie
- Przyjęte kryteria kwalifikacji do leczenia
- Całkowity koszt wykrycia przypadku powinien być ekonomicznie zrównoważony w odniesieniu do innych kosztów medycznych,
- Wykrywanie przypadków powinno być procesem ciągłym a nie działaniem „od przypadku do przypadku” Źródło: WHO Chronicle Geneva:World Health Organization. Wilson JMG, Jungner G. (1968) Principles and practice of screening for disease (large pdf). 22 (11):473. Public Health Papers, #34.
Zasady prowadzenia skryningu według
WHO
Podstawowa opieka zdrowotna
• Dostęp do populacji ogólnej
• Ciągłość opieki
• Możliwość kontroli skutków postępowania
– Bezpośrednio
– W obserwacji odległej
• Możliwość współpracy z innymi grupami
zawodowymi
Kardiologia Polska 2012; 70, supl. I: S 1–S 100
Kardiologia Polska 2012; 70, supl. I: S 1–S 100
- 400 miast (POLKARD)
- Multifactorial Primary Prevention Trial (WHO)
- CINDI (WHO)
- EUROACTION (ESC) Program strukturalnej interwencji
ISBN 978- 83 - 7430 - 227 - 2
Zespół autorski Doc. dr hab. n. med. Grażyna Broda , Instytut Kardiologii, Warszawa Prof. dr hab. n. med. Wojciech Drygas , Instytut Kardiologii, Warszawa Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gąsior , Śląski Uniwersytet Medyczny, Katowice Mgr Janusz M. Jaworski , Instytut Onkologii, Warszawa Prof. dr hab. n. med. Andrzej Pająk – Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Mgr Marta I. Porębiak , Instytut Onkologii, Warszawa Lek. med. Marcin Rutkowski , Uniwersytet Medyczny, Gdańsk Dr n. med. Krystyna Szafraniec , Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Dr n. med. Radosław Szczęch , Uniwersytet Medyczny, Gdańsk Dr n. med. Barbara Wizner , Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków Mgr Kraków Renata Wolfshaut-Wolak , Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Prof. dr hab. n. med. Witold Zatoński , Instytut Onkologii, Warszawa Dr n. med. Tomasz Zdrojewski , Uniwersytet Medyczny, Gdańsk Zespół konsultacyjny
Prof. dr hab. n. med. Barbara Cybulska , Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa
Prof. dr. hab. n. med. Dr n. med. Jerzy Górny Jerzy Głuszek , Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie, Uniwersytet Medyczny w Poznaniu
Dr n. med. Jacek Grabowki , Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, Warszawa
Prof. dr hab. n. med. Lek. med. Adriana Jabłońska Tomasz Grodzicki , Centrala Narodowego Funduszu Zdrowia, Warszawa, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Prof. dr hab. n. med. Prof. dr hab. n. med. Marianna JanionZdzisława Kornacewicz , Wojewódzki Szpital Zespolony, Kielce - Jach , Pomorska Akademia Medyczna
Dr n. med. Jerzy Kuźniar , Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie
Dr hab. n. med. Dr n. med. Lech Panasiuk Maciej Małecki , Instytut Medycyny Wsi w Lublinie, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Dr n. med. Wojciech Paluch , Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Gorzów Wielkopolski
Dr n. med. Prof. dr hab. n. med. Władysław Pluta Piotr Podolec , PS ZOZ Wojewódzkie Centrum Medyczne w Opolu, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków
Lek. med. Prof. dr hab. n. med. Andrzej Przybysz Andrzej Rynkiewicz , Specjalistyczny Szpital Miejski im. M. Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Medyczny, Gdańsk
Prof. dr hab. n. med. Andrzej Steciwko , Akademia Medyczna we Wrocławiu
Dr hab. n. med. Andrzej Szpak , Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Cel główny
Zwiększenie odsetka osób
osiągających cel postępowania
wyznaczony w rekomendacjach
europejskich towarzystw
naukowych i Polskiego Forum
Profilaktyki wśród osób z wysokim
ryzykiem sercowo naczyniowym
oraz ich partnerów życiowych
Źródło: A. Pająk i wsp. […] Pierwotna prewencja chorób naczyniowo rozwijających się na podłożu miażdżycy tętnic. Projekt strukturalnej interwencji w-sercowych zakresie strategii wysokiego ryzyka, Medycyna Praktyczna 2009
Cele szczegółowe
- Zmniejszenie odsetka osób palących papierosy co najmniej o bezwzględną wartość 5%
- Zwiększenie odsetka osób z nie podwyższonym ciśnieniem tętniczym (ctk<140/90 mmHg, a u osób z cukrzyca ctk<130/80 mmHg) co najmniej o bezwzględną wartość 15%
- Zwiększenie odsetka osób stosujących właściwą dietę (owoce i warzywa
400 g/dobę oraz ryby > 20 g/dobę) co najmniej o bezwzględną wartość 20%
- Zwiększenie odsetka osób wykazujących aktywność fizyczną na poziomie co najmniej 4-5 razy w tygodniu, aerobowy wysiłek fizyczny na poziomie submaksymalnym, trwający co najmniej 30 minut co najmniej o bezwzględną wartość 30%
- Uzyskanie redukcji masy ciała o co najmniej 5 % u co najmniej 10% osób z nadwagą
- Zwiększenie odsetka osób z TC<5,0 mmol/l (4,5 cukrzyca) co najmniej o bezwzględną wartość 10%
- Zwiększenie odsetka osób z HbA1c< 6.5% u osób z cukrzycą co najmniej o bezwzględną wartość 10% (^) Źródło: A. Pająk i wsp. […] Pierwotna prewencja chorób naczyniowo-sercowych rozwijających się na podłożu miażdżycy tętnic. Projekt strukturalnej interwencji w zakresie strategii wysokiego ryzyka, Medycyna Praktyczna 2009
LOSOWANIE Przychodni
Przychodnie interwencji Przychodnie kontrolne
Badanie wyjściowe - dokumentacja
- skryning Badanie wyjściowe - dokumentacja
- indywidualne konsultacje^ - spotkania grupowe^ INTERWENCJA^ Badanie po 16 tygodniach^ (10% próba)
Badanie po 16 tygodniach Badanie po roku
- indywidualne konsultacje^ INTERWENCJA
Badanie po roku
Projekt badania (kontrolowane wdrożenie) Źródło: A. Pająk i wsp. Pierwotna prewencja chorób naczyniowo rozwijających się na podłożu miażdżycy tętnic. Projekt strukturalnej interwencji w-sercowych zakresie strategii wysokiego ryzyka, Medycyna Praktyczna 2009 16 przychodni 16 Województw
przychodnie Podsumowanie
- Starzenie się populacji wiąże się ze zwiększeniem potrzeb zdrowotnych związanych z występowaniem klinicznych manifestacji miażdżycy tętnic
- Istnieje znaczny niewykorzystany potencjał zwalczania chorób sercowo- naczyniowych w metodach prewencji
- Planowanie programu badań skryningowych musi być oparte o zasady interwencji w zakresie strategii wysokiego ryzyka
- Cele postępowania należy przyjmować w zakresie możliwym do wykonania
- Wykorzystanie doświadczeń masowego skryningu w POZ (procedura NFZ)
- Wprowadzenie strukturalnej interwencji (wykorzystanie dotychczasowych doświadczeń, dobór prostych, akceptowalnych i tanich metod etc.)
- Delegowanie zadań przeszkolonym pielęgniarkom i/lub wielodyscyplinarnym zespołom i ich integracja w systemie
- Ograniczenie zadań lekarza z zachowaniem jego pozycji w systemie opieki zdrowotnej
- Kontrolowane wdrożenie (ocena skuteczności i efektywności kosztów) Pająk A. Komitet Zdrowia Publicznego Polskiej Akademii Nauk, 2016
