Podstawowe pojęcia demografia | Notatki Geografia polityczna

Demografia – podstawowe definicje i pojęcia

Demografia – jest nauką traktującą o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych

warunkach gospodarczych i społecznych badanego terytorium, zajmuje się statystyczno –

analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian wynikających z

dotychczasowego i przewidywanego ruchu wędrówkowego.

Nazwa dyscypliny pochodzi od dwóch greckich słów:

Demos – ludność,

Grapho – piszę.

Zbiorowości ludzkie możemy badać pod względem cech ilościowych oraz jakościowych.

 Cechy ilościowe to cechy w stosunkowo łatwy sposób możliwe do zmierzenia i

wyrażenia w stosownych jednostkach.

 Cechy jakościowe to cechy niemierzalne lub trudno mierzalne (najczęściej nie

posiadające miana).

W demografii do cech:

 ilościowych zalicza się np. liczba urodzeń, liczba zgonów liczba zawieranych

małżeństw, migracje itp.

 jakościowych zalicza się np. zagadnienia dziedziczenia cech fizycznych i

psychicznych, charakter oraz moralność jednostek i zbiorowości.

Uwzględniając podaną powyżej klasyfikację cech możemy mówić o:

 Demografii ilościowej

 Demografii jakościowej

Dodatkowo możemy wyodrębnić następujące działy demografii:

 Demografia matematyczna (demometria) – traktująca o problemie metod pomiaru

zjawisk demograficznych w drodze aplikacji skomplikowanych metod

matematycznych, ekonometrycznych i statystycznych.

 Demografia opisowa – traktuje o naukowym opisie zjawisk demograficznych

 Demografia analityczna – ustalająca prawidłowości procesów demograficznych i

umożliwiająca dokonywanie prognoz demograficznych.

 Demografia ekonomiczna i społeczna – podejmuje analizę wzajemnych związków i

zależności procesów ekonomicznych i społecznych od zjawisk ludnościowych.

 Demografia historyczna – podejmuję analizę zjawisk demograficznych należących

do przeszłości, tj. w okresach minionych, przedstatystycznych oraz tych, dla których

dane są niepełne lub źródła informacji są nie do końca potwierdzone.

 Demografia porównawcza – bada różnice występujące w stanie, strukturze i ruchach

populacji ludzkich w zależności od różnicujących je czynników.

 Demografia potencjalna – rozpatruje zjawiska demograficzne, przyjmując za

jednostkę liczenia nie osobę, a tzw. Osobo-rok. Dla każdego człowieka skonstruowano

swoistą „wagę” pomiaru i oceny procesów demograficznych, zależną od jego płci i

ewentualnie innych cech.

 Demografia teoretyczna – zajmuje się wyjaśnianiem lub przewidywaniem przebiegu

zjawisk demograficznych i prezentacją ich następstw.

Do podstawowych pojęć wykorzystywanych w demografii zaliczamy:

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Podstawowe pojęcia demografia i więcej Notatki w PDF z Geografia polityczna tylko na Docsity!

Demografia – podstawowe definicje i pojęcia

Demografia – jest nauką traktującą o prawidłowościach rozwoju ludności w konkretnych warunkach gospodarczych i społecznych badanego terytorium, zajmuje się statystyczno – analitycznym opisem stanu i struktury ludności oraz badaniem i oceną zmian wynikających z dotychczasowego i przewidywanego ruchu wędrówkowego.

Nazwa dyscypliny pochodzi od dwóch greckich słów : Demos – ludność, Grapho – piszę.

Zbiorowości ludzkie możemy badać pod względem cech ilościowych oraz jakościowych.  Cechy ilościowe to cechy w stosunkowo łatwy sposób możliwe do zmierzenia i wyrażenia w stosownych jednostkach.  Cechy jakościowe to cechy niemierzalne lub trudno mierzalne (najczęściej nie posiadające miana).

W demografii do cech :  ilościowych zalicza się np. liczba urodzeń, liczba zgonów liczba zawieranych małżeństw, migracje itp.  jakościowych zalicza się np. zagadnienia dziedziczenia cech fizycznych i psychicznych, charakter oraz moralność jednostek i zbiorowości.

Uwzględniając podaną powyżej klasyfikację cech możemy mówić o :  Demografii ilościowej  Demografii jakościowej

Dodatkowo możemy wyodrębnić następujące działy demografii :  Demografia matematyczna (demometria) – traktująca o problemie metod pomiaru zjawisk demograficznych w drodze aplikacji skomplikowanych metod matematycznych, ekonometrycznych i statystycznych.  Demografia opisowa – traktuje o naukowym opisie zjawisk demograficznych  Demografia analityczna – ustalająca prawidłowości procesów demograficznych i umożliwiająca dokonywanie prognoz demograficznych.  Demografia ekonomiczna i społeczna – podejmuje analizę wzajemnych związków i zależności procesów ekonomicznych i społecznych od zjawisk ludnościowych.  Demografia historyczna – podejmuję analizę zjawisk demograficznych należących do przeszłości, tj. w okresach minionych, przedstatystycznych oraz tych, dla których dane są niepełne lub źródła informacji są nie do końca potwierdzone.  Demografia porównawcza – bada różnice występujące w stanie, strukturze i ruchach populacji ludzkich w zależności od różnicujących je czynników.  Demografia potencjalna – rozpatruje zjawiska demograficzne, przyjmując za jednostkę liczenia nie osobę, a tzw. Osobo-rok. Dla każdego człowieka skonstruowano swoistą „wagę” pomiaru i oceny procesów demograficznych, zależną od jego płci i ewentualnie innych cech.  Demografia teoretyczna – zajmuje się wyjaśnianiem lub przewidywaniem przebiegu zjawisk demograficznych i prezentacją ich następstw.

Do podstawowych pojęć wykorzystywanych w demografii zaliczamy :

 Płeć – w demografii wiąże się się ze zbiorem cech biologicznych organizmu człowieka warunkujących jego zdolność do prokreacji. Zdolność do wytwarzania gamet żeńskich charakteryzuje kobiety, zdolność do wytwarzania gamet męskich zaś mężczyzn.  Wiek – oznacza czas, jaki upłynął od momentu porodu osobnika do momentu obserwacji, określa się go zwykle w ukończonych latach życia.  Stan cywilny – jest cechą demograficzną różnicującą członków populacji dojrzałych do prokreacji, zwykle na podstawie kryteriów prawnych. Określa rodzaj związku, jaki łączy osobnika dorosłego danej płci z innym dorosłym osobnikiem płci przeciwnej.  Przynależność do kohorty – jest cechą członków populacji, którzy doświadczyli określonego zdarzenia inicjującego proces ludnościowy w tej samej jednostce czasu, np. przynależność do kohorty urodzonych w 2006 roku oznacza, że członkowie tej kohorty urodzili się w 2006 roku (od 1 stycznia do 31 grudnia tego roku).  Przynależność terytorialna – jest cechą jednostek populacji przypisującą im określone miejsce zamieszkania, głównie na podstawie kryterium administracyjnego, rzadziej geograficznego lub etnicznego.  Zawarcie małżeństwa – to akt otworzenia rodziny przez mężczyznę i kobietę, m.in. W celu prokreacji oraz wychowania potomstwa we wspólnym gospodarstwie domowym.  Rozwiązanie małżeństwa – stanowi finał trwania związku małżeńskiego. Może nastąpić w wyniku następujących zdarzeń:  Rozwód,  Separacja,  Zgon.  Ciąża – jest skutkiem poczęcia, czyli zapłodnienia kobiety przez mężczyznę, a więc pośrednio związku między nimi, w tym związku partnerskiego a zwłaszcza małżeństwa.  Poród – to narodziny, choć zgodnie z prawem i tradycją wielu społeczeństw tylko w przypadku żywo urodzonego dziecka traktuje się je jako narodziny człowieka, czyli podstawowe zdarzenie demograficzne.  Urodzenie żywe – stanowi fundamentalne (obok zgonu) zdarzenie demograficzne. Powoduje wzrost liczebności o jedną (lub więcej w przypadku urodzenia bliźniaczego) osobę.  Od 1994 roku w Polsce jako urodzenie żywe traktuje się fakt wykazywania jakichkolwiek oznak życia (czynność serca, skurcze mięśni szkieletowych, tętnienie pępowiny) przez płód całkowicie wydobyty z ustroju matki po ciąży w wyniku porodu.  Zgon – czyli śmierć człowieka, stanowi fundamentalne (obok urodzenia) zdarzenie demograficzne, powoduje on zmniejszenie stanu populacji o jedną osobę, z przyczyn o charakterze biologicznym, wewnątrz populacyjnym.  Przybycie migranta – to zdarzenie o podobnym do urodzenia znaczeniu demograficznym. Oznacza zwiększenie się liczebności populacji o jedną osobę.  Wyjazd migranta – oznacza opuszczenie przez niego obszaru na którym zamieszkiwał. W demografii ma znaczenie podobne do zgonu, konsekwencją jest zmniejszenie stanu populacji o jedną osobę.  Starzenie się populacji – to zmiana profilu struktury populacji według wieku i płci, oznacza długofalowy proces zwiększania się udziału ludności w starszym wieku w całej populacji, kosztem udziału osób młodych. Jest to proces złożony, na który istotny wpływ wywierają trzy inne procesy tj. rozrodczości, umieralności i migracji.

Podstawowe pojęcia demografia, Notatki z Geografia polityczna

Dokumenty powiązane

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Podstawowe pojęcia demografia i więcej Notatki w PDF z Geografia polityczna tylko na Docsity!