Podstawowe pojęcia, funkcje i gałęzie prawa, Opracowania z Sociologia

Pobierz Podstawowe pojęcia, funkcje i gałęzie prawa i więcej Opracowania w PDF z Sociologia tylko na Docsity!

Podstawowe pojęcia,

funkcje i gałęzie prawa

Definicje

Prawo to zespół norm

wydanych lub usankcjonowanych

przez państwo i zagwarantowanych

przymusem państwowym (ujęcie

przedmiotowe).

Prawem jednak nazwać można

również określone uprawnienie ,

przysługujące jakiemuś podmiotowi

(ujęcie podmiotowe).

Norma prawna

Każda norma prawna określa:

• adresata – wyznacza obowiązek określonego

zachowania,

• okoliczności – warunki w jakich ma być

zrealizowany ten obowiązek

• wzór postępowania ( reguła zachowania ) – ujęty w

postaci nakazu lub zakazu

Funkcje i zadania prawa

• Funkcja regulacji życia społecznego (stabilizacyjna) - prawo pozwala zapewnić obywatelom poczucie bezpieczeństwa w państwie. Eliminuje niepożądane zachowania. Utrwala istnienie ładu społecznego, gospodarczego, politycznego.
• Funkcja wychowawcza - prawo kształtuje pozytywne zachowania wobec przepisów prawnych np. wobec przestrzegania przepisów ruchu drogowego, mówimy wówczas o charakterze prewencyjnym. Prawo pełni także funkcję resocjalizacyjną, kiedy zastosowana kara działa tak, że osoba, której to dotyczy nie jest skłonna pogwałcić istniejące normy prawne.
• Funkcja ochronna - prawo ma za zadanie chronić te wartości, które są ogólnie przyjęte i ważne ze społecznego punktu widzenia.

Funkcje i zadania prawa

• Funkcja kulturotwórcza - prawo integruje ludność zamieszkującą na danym terenie np. działający zgodnie z prawem samorząd. Wpływa na kultywowanie określonych przez daną społeczność wartości. Znajomość przepisów prawnych określa poziom kultury np. politycznej danej zbiorowości. Prawo decyduje o ciągłości historycznej danego narodu i państwa.
• Funkcja organizacyjna - prawo określa ramy działania władzy i organizacji publicznych.
• Funkcja gwarancyjna - prawo wyznacza granice pomiędzy uprawnieniami państwa, a wolnością jednostki. Określa jakie zachowanie jednostki wobec państwa jest zabronione. Z drugiej strony wyznacza granice działania państwa wobec jednostki. Granice te stanowią istniejące normy prawne będące jedyną podstawą działania.

Prawo pozytywne a naturalne

Prawo pozytywne (stanowione) – zbiór norm ustanowionych lub uznanych przez władzę państwową, obowiązujących w danym państwie, zagwarantowanych przymusem. Co to oznacza? Prawa, a zwłaszcza obowiązki obywateli, aby mogły stać się obowiązujące, muszą być wydane przez upoważnione do tego organy władzy publicznej i podane do powszechnej wiadomości.

Prawo naturalne – zbiór norm, które obowiązują bez względu na to, czy zostały ustanowione i uznane przez władzę publiczną. Ich źródłem jest wyznawany system wartości. Co to oznacza? Zakłada się, że pewne normy moralne wynikają z samej natury świata lub istoty człowieka, tym samym nie trzeba ich ustanawiać. Zwykło się uważać, że z prawa naturalnego wynikają między innymi NASZE prawa do wolności i godności.

Dwie główne dziedziny prawa

Prawo prywatne

Prawo cywilne Prawo pracy Prawo rodzinne i opiekuńcze

Prawo publiczne

Prawo konstytucyjne administracyjne^ Prawo Prawo karne

Gałęzie prawa

Jednym z podziałów prawa jest podział na gałęzie przez uwzględnienie metody regulacji. Wyróżnia się wtedy prawo wewnętrzne i międzynarodowe publiczne.

Prawo międzynarodowe publiczne – reguluje stosunki między państwami, organizacjami międzynarodowymi, a także innymi podmiotami prawa międzynarodowego. Źródłami tego prawa są:

• umowy międzynarodowe
• zwyczaj międzynarodowy
• orzecznictwo sądów międzynarodowych w tym Statut Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości
• prawotwórcze uchwały organizacji międzynarodowych Prawo międzynarodowe publiczne zajmuję się m.in.: prawem podczas wojny, stosunkami panującymi na morzu, w powietrzu i kosmosie, ochroną praw człowieka oraz prawem dyplomatycznym i konsularnym.

Gałęzie prawa

Ponadto do prawa wewnętrznego zalicza się prawo międzynarodowe prywatne, które ustala, jaki system prawny (własny lub obcy) ma byś stosowany w konkretnej sytuacji osobistej i majątkowej z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego czy pracy. O co chodzi? Prawo międzynarodowe prywatne reguluje np .:

• zawieranie małżeństw między obywatelami różnych państw,
• sprawy obywatelstwa ich dzieci,
• stosunki handlowe między podmiotami,
• ochronę własności intelektualnej,
• ekstradycję przestępców,
• dochodzenie roszczeń alimentacyjnych za granicą.

Inne oblicza prawa

• prawo zwyczajowe – niepisane, mniej sformalizowane, przekazywane w formie ustnej, jest wytworem tradycji i zwyczaju,
• precedensowe – różni się od prawa stanowionego tym, że sądy (zwłaszcza wyższe) nie tylko stosują prawo, ale mogą je również kształtować i interpretować. Rozstrzygając sprawę sąd przyjmuje pewną ogólną regułę, która musi być odtąd stosowana przez inne sądy,
• religijne – jego normy dotyczą wyłącznie członków wspólnoty danej religii lub wyznania (szczególny akt – prawo kanoniczne w Kościele), - szczególnym prawem religijnym są systemy prawne w niektórych krajach arabskich, gdzie obok prawa stanowionego i zwyczajowego istnieje prawo oparte na tekstach religijnych. Prawo to zwane SZARIJATEM nie rozgranicza prawa religijnego od świeckiego.