Podstawowe zagadnienia dotyczące administracji publicznej, Ćwiczenia z Architektura i projektowanie

Pobierz Podstawowe zagadnienia dotyczące administracji publicznej i więcej Ćwiczenia w PDF z Architektura i projektowanie tylko na Docsity! . Sposoby definiowania administracji publicznej. Administracja publiczna jest sprawowana przez Państwo w najszerszym tego słowa znaczeniu, a więc przez organy państwowe, jak i związki publicznoprawne (związki samorządowe) i inne podmioty administracyjne. Administracja publiczna w znaczeniu organizacyjnym (podmiotowym) stanowi ogół podmiotów administracji, a więc organy administracji i inne podmioty wykonujące określone funkcje a zakresy administracji publicznej. Administracja publiczna w ujęciu materialnym (przedmiotowym) – jest to taka działalność państwa, której przedmiotem są sprawy administracji albo inaczej zadania i kompetencje w zakresie władzy wykonawczej. Administracja publiczna w rozumieniu formalnym jest cała działalność wykonywana przez podmioty administracji bez względu na to czy ma ona charakter administracyjny czy tez nie ma tego charakteru. Według definicji negatywnej administracją jest każde działanie państwa nie będące działalności ustawodawczą i sądowniczą. Przez administracje publiczna rozumie się zespół działań, czynności i przedsięwzięć organizatorskich i wykonawczych, przeprowadzonych na rzecz realizacji interesu publicznego, przez różne podmioty, organy i instytucje na postawie ustawy i w określonych procesem formach. (Izdebski, Kulesza). POJECIE ADMINISTRACJI ADMINISTRACJA - organizacja składająca się z różnorodnych jednostek organizacyjnych (JO) skupionych wokół organów wyposażonych w kompetencje określone w ustawach i tworzących pewien zamknięty układ organizacyjny, mający realizować zadania państwowe (publiczne); • realizuje zadania ciążące na państwie i Jego organach - kontekst przedmiotowy • zespół organów i instytucji realizujących te zadania - kontekst podmiotowy ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA • znaczenie ścisłe - działalność prowadzona przez państwo • znaczenie szersze - działalność prowadzona przez inne organy i instytucje: 2. Pojęcie prawa. Prawo jest to zespół norm regulujących stosunki społeczne ustanowionych lub uznanych przez państwo i zabezpieczonych aparatem przymusu państwowego. 3. Pojęcie i struktura normy prawnej. Struktura : hipoteza dyspozycja sankcja TYPY NORM W PRAWIE ADMINISTRACYJNYM NORMY USTROJOWE - opisują organizację i funkcjonowanie administracji • określające właściwość - przypisują danej jednostce organizacyjnej określone uprawnienia lub obowiązki • ustanawiające zadania - określają kierunki działania administracji i wskazują na wartości, którymi winna się ona kierować • regulujące prawne formy działania i wskazujące na kompetencje - zezwalają na zastosowanie określonej w prawie formy i wynikającymi z prawa konsekwencjami • regulujące organizację administracji - wyznaczanie stosunku zależności między organami i innymi jednostkami organizacyjnymi oraz zasad ich współdziałania NORMY MATERIALNE - organy administracji działają, zgodnie z prawem i wg określonych norm; • merytoryczne - nakazują, lub zakazują, określonym podmiotom zachowywać się w pewnych okolicznościach w określony sposób • blankietowe -umożliwiają, organowi uwzględnienie wartości i interesów celowo nie zdefiniowanych w przepisach prawnych • generalne - nie maja. indywidualnie wyznaczonego adresata • abstrakcyjne - nie maja. określonych warunków, od których zależy zachowanie się adresata NORMY PORCEDURALNE - określają, w jaki sposób powinny być wykonane zadania administracji • postępowania administracyjnego - zasady postępowania organów przy wykonywaniu zadań • sądowo - administracyjnego - ... sadów (NSA) ... • skargowe - wnioskowego - określają, procedury rozpatrywania skarg i wniosków kontrolnego - zachowania się adresata wobec organów kontrolnych 4. Określenie prawa administracyjnego i jego struktura. prawo administracyjne – stanowi gałąź prawa które reguluje działalność organów państwowych, podejmowaną w celu wykonania ustalonych prawem zadań organizatorskich wypełnianych w swoistych formach działania. PRAWO ADMINISTRACYJNE (znaczenie wąskie) - normy dwustronnie wiążące, ustanawiające bezpośrednio lub poprzez odpowiednie akty prawne określone uprawnienia i obowiązki organów administracji państwowej oraz podmiotów nie podporządkowanych im organizacyjnie. PRAWO ADMINISTRACYJNE (znaczenie szerokie) - normy prawne regulujące; • organizację i zachowanie się administracji państwowej jako części aparatu państwowego Najpierw głosuje się w sprawie odrzucenia ustawy 4. W szczególnych przypadkach Sejm może skrócić postępowanie z projektami ustaw. • Przystąpienie do pierwszego czytania niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów projektu • Przystąpienie do drugiego czytania niezwłocznie po zakończeniu pierwszego czytania bez odsyłania projektu do komisji • Przystąpienie do drugiego czytania po otrzymaniu niezwłocznie po otrzymaniu przez posłów druku sprawozdania 5. Uchwaloną ustawę Marszałek Sejmu przekazuje do Senatu i Prezydentowi. W ciągu 30 ddni Senat może : • ustawę przyjąć bez zmian • uchwalić poprawki • uchwalić odrzucenie całości 6. Następnie ustawa zostaje przedstawiona Prezydentowi, który może: • Podpić ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządzić jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP • Wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją • Prawo Veta (żeby przegłosować sejm musi uzyskać 3/5 głosów) Akty normatywne z mocą ustawy Obecnie pod rządem Konstytucji z 1997 roku prezydent może wydawać rozporządzenia na wniosek RM tylko w okresie stanu wojennego( kiedy sejm nie może się żebrać). Rozporządzenia te mogą dotyczyć zasad działania organów władzy publicznej, ograniczenia wolności praw człowieka i obywatela itd. 9. Rozporządzenie jako źródło prawa. Rozporządzenie jest źródłem prawa, będącym jednocześnie formą działania administracji Rozporządzenia są aktami normatywnymi wydanymi na podstawie upoważnień ustawowych przez organy władzy wykonawczej. Rozporządzenia jako źródła prawa stanowią przejaw prawodawstwa delegowanego, dekoncentracji prawotwórstwa. Funkcje i znaczenie Upoważnienie do wydawania rozporządzeń dla władzy wykonawczej ma na celu odciążenie ustawodawcy parlamentarnego. Rozporządzenie nie ma zastępować ustawy, lecz ją odciążyć od szczegółów technicznych, uregulowań zmiennych w czasie Podmioty upoważnione do wydawania rozporządzeń : • Prezydent RP • Rada Ministrów • Ministrowie kierujący działaniem działami administracji rządowej • Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji • Komitet Integracji Europejskiej Upoważnienie to wydawania rozporządzeń ma być szczegółowo zawarte w ustawie, a rozporządzenie wydane na podstawie tego upoważnienia ma służyć wykonaniu ustawy. Szczegółowość polega na np. dokładnym wskazaniu podmiotu który może wydać rozporządzenie np. PRM, upoważnienie powinno również dotyczyć wytycznych jakie ma przyjąć podmiot wydający rozporządzenie W wytycznych można wskazać w szczególności : • Rozstrzygnięcia, których nie wolno przewidzieć w rozporządzeniu • Granice, w jakich muszą zmieścić się rozstrzygnięcia rozporządzenia • Wymagania, jakim mają odpowiadać rozwiązania przyjęte w rozporządzeniu • Cele, jakie mają zostać osiągnięte przez rozporządzenie • Okoliczności, jakie należy uwzględnić, tworząc rozporządzenie Zasady Techniki Prawotwórczej (ZTP) ustalają, upoważnieniu do wydania rozporządzenia może być nadany charakter obligatoryjny i fakultatywny. Jeśli do funkcjonowania ustawy jest niezbędne wydanie rozporządzenia, upoważnianiu nadaje się charakter obligatoryjny. Jeżeli rozstrzygnięcie co do tego, czy i kiedy wydać rozporządzenie, pozostawia się organowi upoważnionemu, upoważnieniu nadaje się charakter fakultatywny. Ustawa upoważniająca może przewidywać, ze przy wydaniu rozporządzenia mają współuczestniczyć różne podmioty. Współuczestnictwo może polegać na: • Wspólnym wydaniu rozporządzenia przez upoważnione organy • Wydaniu rozporządzenia w porozumieniu z innym organem; brak porozumienia uniemożliwia wydanie rozporządzenia • Wydaniu rozporządzenia za uprzednią zgodą innego organu; bez zgody tego organu rozporządzenie nie może być wydane • Zainicjowaniu wydania rozporządzenia przez inny organ; brak inicjatywy oznacza wówczas niemożność wydania rozporządzenia Utrata mocy obowiązującej i kontrola legalności rozporządzenia Rozporządzenie traci swą ważność w momencie wygaśnięcia ustawy. Rozporządzenia są poddawane zarówno kontroli wewnątrzadministracyjnej , jak i kontroli sądowej. Kontrolę wewnątrzadministracyjną rozporządzeń sprawuje RM, która na wniosek PRM może uchylić rozporządzenie, jest to kontrola zarówno legalności jak i celowości, kontrola dotyczy rozporządzeń stanowionych tylko przez niektóre organy. Natomiast wszystkie rozporządzenia mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej Trybunału Konstytucyjnego Inne akty normatywne stanowione przez organy centralne Prezydent – wydaje zarządzenia, które mają charakter wewnętrzny, mogą być wydawane tylko na podstawie ustawy, podlegają one kontroli legalności. PRM – wydaje również zarządzenia, które mogą mieć charakter aktów normatywnych bądź aktów indywidualnych, tak samo ministrowie i przewodniczący komitetów. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji – wydaje rozporządzenia, natomiast uchwały podejmuje w sprawach indywidualnych, takie uchwały nie są aktami normatywnymi, nie należą do źródeł prawa. Organy NBP (rada, prezes itd.) – nie mogą wydawać rozporządzeń. Natomiast Rada PP i Zarząd NBP mogą wydawać uchwały a Prezes NBP wydaje zarządzenia. Postawą praną aktów normatywnych o charakterze wewnętrznym są przepisy prawne które: • upoważniają dany organ do uregulowania określonego zakresu prawa • wyznaczają zadania lub kompetencje 10. Stosunek prawny i jego elementy. Stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo. Osoby lub grupy osób uczestniczące w stosunku prawnym nazywają się podmiotami albo stronami stosunku prawnego. W każdym stosunku uczestniczą przynajmniej dwa podmioty. Istotą stosunku prawnego jest to, że podmiot stosunku prawnego może żądać od drugiego podmiotu określonego zachowania i sam może wobec niego postępować w określony sposób. W każdym stosunku prawnym występuje 5 elementów: a) prawo podmiotowe, b) obowiązek odpowiadający prawu podmiotowemu, c) podmiot prawa, d) podmiot obowiązku, e) przedmiot stosunku prawnego. Nawiązanie stosunku : • na mocy ustawy • w drodze aktu administracyjnego • na podstawie umowy administracyjnej • w wyniku działań faktycznych 11. Stosunek administracyjnoprawny. STOSUNEK PRAWNY - relacja, zależność pomiędzy poszczególnymi podmiotami określona normami prawnymi. STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY - kształtuje go organ administracji państwowej zgodnie z normami prawnymi • zawsze jednym z podmiotów jest organ administracji państwowej, natomiast druga strona to osoba fizyczna lub inne jednostki nie posiadające osobowości prawnej • podmioty nie są. równoprawne 4. organy samorządu zawodowego 5. organy samorządu gospodarczego ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ: nazywane organami administracji państwowej uzależnione są od: RM i PRM czy poszczególnych ministrów ADMINISTRACJĘ RZĄDOWĄ na obszarze województwa wykonują: 1. wojewoda 2. działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach i w imieniu: a) wojewody z ustawowego upoważnienia np.: (kurator oświatowy, wojewódzki inspektor handlowy) b) własnym, jeżeli ustawy tak stanowią (organy policji w województwie) 3. organy administracji nie zespolonej – np.: dyrektorzy urzędów celnych, morskich, statystycznych, okręgowych urzędów miar, izb skarbowych. 4. organy samorządu terytorialnego – jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia 5. działający pod zwierzchnictwem starosty – kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży, wykonujących zadania i kompetencje określone w ustawach (np.: powiatowy inspektor sanitarny, lekarz weterynarii, komendant powiatowy policji, państwowej straży pożarnej). 6. organy innych samorządów – jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia ORGANY ADMINISTRACJI CENTRALNE TERENOWE NACZELNE Organy centralne – znajdują się na najwyższym szczeblu w strukturze administracyjnej, ich terytorialny zasięg działania z reguły obejmuje cały obszar państwa. Organy centralne dzielimy na: - organy naczelne administracyjne a) RM, PRM, ministrowie b) KRRiTV c) Komisje i komitety które, z mocy ustawy sprawują formę nadrzędnych organizacji administracyjnych - urzędy centralne – to te organy centralne, które nie są organami naczelnymi, organy te podlegają bądź PRM lub poszczególnym ministrom: Polski Komitet Normalizacji, Główny Urząd Ceł, Wyższy Urząd Górniczy Organy Terenowe Organy administracji rządowej organy samorządu terytorialnego (wojewoda) (sejmik województwa, zarząd województwa) Organy Terenowe (w zależności od szczebla podziału terytorialnego) organy województwa organy powiatu organy gminy (rządowe i samorządowe) Organy terenowe: a) organy administracji zespolonej np.: organy Policji, PSP, Inspekcji Sanitarnej, Inspekcji Handlowej, Inspekcji Weterynarii, Służby Ochrony Zabytków b) organy administracji nie zespolonej np.: dyrektorzy regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych, dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej, kierownicy inspektoratów żeglugi śródlądowej W zależności od podejmowania decyzji a) organy decydujące – takie, który przepisy prawa przyznają prawo władczego rozstrzygania spraw w drodze decyzji wiążących inne podmioty b) organy doradcze(pomocnicze) – mają prawo badania spraw i wyrażania opinii Przedstawicielskie Nieprzedstawicielskie - organy kolegialne mające reprezentować jakiś ogół 14. Organy Jednoosobowe i kolegialne - charakterystyka, zalety i wady. KOLEGIALNOŚĆ zalety wady skupienie w jednym organie osób reprezentujących różne interesy i różny zasób wiedzy trudność określania odpowiedzialność za podjęte decyzje obiektywność rozstrzygnięć stosunkowa powolność działania większe koszty utrzymania organu JEDNOOSOBOWOŚĆ duża operatywność decyzji - szybkie podejmowanie brak zalet organu kolegialnego organu kolegialnego stosunkowo niskie koszty utrzymania 15. Tryb działania organu kolegialnego. Wolę organu kolegialnego wyraża uchwała zespołu osób. Organy kolegialne tworzy się do tego, aby ustalały ogólne kierunki działania, cele strategiczne, założenia polityki w poszczególnych dziedzinach działalności państwa. QUORUM- wymagana przez prawo liczba osób na posiedzeniach organu oraz liczba głosów koniecznych do podjęcia uchwały. Organ kolegialny podejmuje uchwały przez: • aklamację- w sprawach porządkowych(jeśli nie ma sprzeciwu) • konsensus- uzgodnienia(poprzez negocjacje)- dobry sposób w małych gremiach, taka ustawa ma dużą szansę zostać przyjęta. • głosowanie ( zwykła większość, bezwzględna lub kwalifikowana) Kiedy wynik jest nieprawidłowy może nastąpić reasumpcja głosowania ? Jeśli członek organu nie zgadza się z uchwałą może zgłosić votum separatum(głos odrębny), tzn., że nie podpisuje się pod uchwałą. 16. Organy decydujące i pomocnicze (doradcze). Organ decydujący – są to organy które mogą rozstrzygać sprawy w drodze czynności prawnych Organ pomocniczy – to taki organ, który może występować z inicjatywą czy tez opiniować przedstawione mu sprawy przez organ decydujący 17. Organ i urząd. Urząd – jest to zorganizowany zespół pracowników państwowych lub samorządowych (kolektyw), przydzielony do pomocy organowi administracji i powołany do merytorycznej i technicznej obsługo tego organu. Organ administracji publicznej • Stanowi wyodrębnioną część aparatu administracji rządowej • Działa w imieniu i na rachunek państwa • Uprawniony jest do korzystania środków władczych • Działa w zakresie przyznanych mu kompetencji 18. Istota kompetencji organu administrującego. KOMPTETENCJE - zbiór uprawnień organu państwowego dotyczący określonego zakresu spraw, w których organ ma prawo - obowiązek działania (musi wykonać) Pojemność kompetencyjna – trzeba dopasować kompetencje do mocy przerobowych organu, nie powinno się łączyć w jednym organie kompetencji łatwych i trudnych. Pojemność kompetencyjna jest względna z powodu ilościowego ( zbyt duża ilość problemów) i jakościowego ( łatwe sprawy wypychają trudniejsze) Podział ; • właściwość miejscowa - organ A może dziobać no obszarze jednostki podziału terytorialnego, dla której jest ustanowiony • ... rzeczowa - przyznanie organowi prawa do rozstrzygania tylko określonej gospodarki) - aby zapewnić powszechny dostęp do usług publicznych Przedsiębiorstwa działają na zasadzie powszechności usług. Zasady tworzenia przedsiębiorstw państwowych: - samorządność - samodzielność - samofinansowanie Prawo własności – może ulegać ograniczeniom . Przedsiębiorstwo państwowe jest rodzajem państwowej osoby prawne Podział przedsiębiorstw państwowych (tworzenie na pods. Ustawy) zwyczajne nadzwyczajne pozostałe zatwierdzenie statutu przedsiębiorstwa użyteczności publicznej pozostali • maja na celu bieżące sprawy • mogą być trwale dotowane przez S.P. Przedsiębiorstwa – podział: - jednozadaniowe - wielozadaniowe Przedsiębiorstwa dzieli się ze względu na sposób zarządzania - zwykły - umowa o zarządzaniu przedsiębiorstwem, państwowym - postępowanie naprawcze (przedsiębiorstwa źle prosperującego) – minister wyznacza zarząd komisaryczny - przedsiębiorstwo w likwidacji Aby utworzyć przedsiębiorstwa państwowe: Minister skarbu państwa – organ założycielski (NBP – wyjątek) 1. Postępowanie przygotowawcze – zbadanie, zespół przygotowawczy, minister ma pewną dowolność, musi postępować racjonalnie + opinia znawcy finansów i radcy prawnego. Rada zespołu – opiniodawcza ma charakter obligatoryjny. 2. Akt o utworzeniu przedsiębiorstwa (minister musi go wydać) - nazwa - rodzaj - siedziba - przedmiot działania Akty organizacyjne przedsiębiorstwa to: - statut przedsiębiorstwa uchwalany przez ogóle zebranie pracowników na wniosek dyrektora - oddzielny statut, regulamin organizacyjny przedsiębiorstwa wydawany przez dyrektora Rejestracja przedsiębiorstwa przez Sąd do KRS – skutek: uzyskanie osobowości prawnej Majątek przedsiębiorstwa w ustawie o prawie własności: - staje się jego właścicielem w drodze wyposażenia go przez Skarb Państwa - pełna dowolność dysponowania mieniem - rzeczowy majątek trwały – może nim dysponować przedsiębiorstwo - sprzedaż musi być na przetargu, aby była ona odpowiednia Dysponowanie majątkiem: • wniesienie do spółki danego majątku • darowizna • oddanie do użyczenia Przedsiębiorstwo zwraca się do organu założycielskiego (administracyjnego) o udzielenie pozwolenia na sprzedaż majątku (dowolne dysponowanie majątkiem). Skutkiem nieprzestrzegania tego przepisu jest sankcja nieważności. Uprawnienie organu założycielskiego do majątku jest znikome. Organy przedsiębiorstwa państwowego: 1. Dyrektor (tymczasowy kierownik) 2. Rada Pracownicza 3. Ogólne zebranie załogi (zebranie delegatów) Mogą być jeszcze założone: 4. Referendum załogi 5. Rada Nadzorcza - umowa o zarządzanie; wtedy jest przedsiębiorstwo + Rada Nadzorcza - zarząd komisaryczny pojawia się, gdy przedsiębiorstwo źle prosperuje (gdy nie ma kierownictwa) - gdy jest likwidacja przedsiębiorstwa – sytuacja likwidatora (likwidacja może być przerwana i może być sposobem na sprywatyzowanie przedsiębiorstwa) - gdy przedsiębiorstwo ogłosiło upadłość – pojawia się syndyk DYREKTOR – pełni tą funkcje jednoosobowo, ma zastępców którzy wspomagają go w podejmowaniu decyzji. Powoływanie dyrektora: - tryb zwyczajny – konkurs, włącza się Komisję Konkursową (5 osób) a ona wybiera kandydatów a Rada Pracownicza powołuje dyrektora - tryb nadzwyczajny: 1. przez organ założycielski 2. Przedsiębiorstwo Użyteczności Publicznej 3. nie dokonuje się wyboru dyrektora przez 6 miesięcy, to działa organ założycielski Dyrektor powoływany jest na 5 lat albo do odwołania. Odwołanie dyrektora: - tryb odwołania przez Radę Pracowniczą za zgodą organu założycielskiego - organ założycielski może sam odwołać dyrektora ale tylko w sytuacji określonej w ustawie gdy; a) dyrektor w rażący sposób narusza prawo b) art. 52, 53 k.p. c) Przedsiębiorstwo państwowe nie płaci podatków d) Przyrost wynagrodzenia e) Gdy dyrektor nabył, nie wyzbył się akcji w inny konkurencyjnym przedsiębiorstwie f) Gdy przedsiębiorstwo nie odprowadza zysków do skarbu państwa Zawieszenie dyrektora – w funkcjach pracowniczych nie dłużej niż na 6 miesięcy, funkcję dyrektora pełni wtedy tymczasowy kierownik. Dyrektor powołuje sobie zastępców za zgodą Rady Pracowniczej. Uprawnienia zastępcy dyrektora użyczone przez dyrektora nie mogą przekraczać zakresu uprawnień. Kompetencje dyrektora art. 32: - zarządza przedsiębiorstwem - reprezentuje przedsiębiorstwo na zewnątrz - jest wykonawcą uchwał samorządu - kontroluje prace Status prawny dyrektora: - powołuje go organ założycielski - kieruje środkami nadzorczymi przedsiębiorstwa - wydaje oświadczenia - wydaje inne decyzje - współdziała z Samorządem Pracowniczym - zarządza: a) na bieżąco kieruje organizacją b) wykonuje czynności z zakresu Pracy – jest pracodawcą (wynagrodzenie) RADA PRACOWNICZA – składa się z 15 osób, pochodzi z wyboru ogółu pracowników, głosowanie tajne. Kadencja członka Rady Pracowniczej trwa 2 lata (2 razy). Do rady pracowniczej może być wybrany pracownik przedsiębiorstwa. Kompetencje Rady Pracowniczej: - doradcze - kontrolne (nie władcze) ocena działania przedsiębiorstwa - stanowiące (plan roczny, strategiczny, zatwierdzanie sprawozdań, uchwały w sprawie inwestycji) - inicjatywne Odwołanie Rady Pracowniczej lub jego członka na wniosek 1/5 pracowników. Ogólne zebrania pracowników – zastąpiona zebraniem delegatów (wybierani na 2 lata) Kompetencje Ogólnego Zebrania Pracowników art. 10, 11: - ma prawo wyrażania opinii - określa statut pracowników (raz) - podejmuje uchwały na temat podziału zysku przeznaczonego dla pracowników - dokonuje raczej oceny działalności przedsiębiorstwa - roczne plany uchwala Rada Pracownicza a wieloletnie plany – Ogóle Zebranie Pracowników - uchwala statut Samorządu Załogi Pracowników Właściciela w spółce reprezentuje Walne Zgromadzenie a właściciela w przedsiębiorstwie reprezentant organu założycielskiego. Nadzór nad przedsiębiorstwem państwowym: - organ nadzorujący może wykorzystać środki do tego przeznaczone - art. 61 – wstrzymanie decyzji dyrektora sprzecznej z prawem (decyzji w znaczeniu każdego rozstrzygnięcia dyrektora). Organ założycielski zmusza dyrektora do zmiany decyzji. Dyrektor może oponować wobec tego rozstrzygnięcia. Prawo sprzeciwu przysługuje także redzie pracowniczej. 2. rozwinięcie przedmiotowe – zbiór rzeczy, praw i należności, art. 55 k.c. 3. rozwinięcie podmiotowe – jako struktura, jako podmiot prawny, jako przedsiębiorca Cechy: - wyodrębnienie administracyjne - misja narzucona z zewnątrz - brak możliwość samolikwidacji - nie ma możliwości stworzenia struktury - osobowość prawna potrzebna do układania relacji z otoczeniem - cywilno – prawne charakter w stosunkach z klientami - działanie w sposób przedsiębiorczy - publiczna (powszechna) dostępność jego działań 26. Stowarzyszenia i inne dobrowolne zrzeszenia. STOWARZYSZENIA: ustawa z 7.04.1989 roku. Prawo o stowarzyszeniach S t o w a r z y s z e n i a Stowarzyszenia Prawa Powszechnego Stowarzyszenia Prawa Szczególnego st. Zarejestrowane st. Zwykłe odrębna ustawa PCK Wspólne dążenie do celu zarobkowego - statut stowarzyszenia 15 członków założycieli, zarejestrowanie i wpisanie do KRS - więź członkowska, kto jest członkiem • członkowie zwyczajni • członkowie wspierający • członkowie honorowi członkiem stowarzyszenia może być osoba fizyczna, obywatel obcy (z kartą stałego pobytu w Polsce) - zasada dobrowolności wstąpienia i wystąpienia - prawa i obowiązki członków określa się w statucie: składki Organy stowarzyszenia: - zebranie członków / przedstawicieli - zarząd - Komisja Rewizyjna (roczna kontrola finansów stowarzyszenia) Zrzeszenie stowarzyszeń – uchwalają statut Majątek: ze składek, darowizn, spadków, z działalności gospodarczej, przeznaczany na statutowy cel stowarzyszenia, ale nie mogą być podzielony między członków. Likwidacja stowarzyszeń – spieniężenie Rozwiązanie stowarzyszeń – samo wykreślenie z KRS Stowarzyszenie zwykłe regulamin do starosty. ZWIĄZKI ZAWODOWE – związki pracowników działają na podstawie ustawy z 23.05.1991 o organizacjach pracodawców: - swoboda tworzenia związków pracodawców - pluralizm tworzenia związków (dowolna liczba związków może być tworzona) Pracodawcą może być osoba fizyczna, osoba prawna lub osoba nie mająca osobowości prawnej. Związki zawodowe to dobrowolna organizacja ludzi pracy powołana do wykonywania określonego celu. Zasady tworzenia związków: - zawodowa – zrzesza ludzi o tym samym zawodzie bez względu na to gdzie pracują - branżowa – tworzy się je w poszczególnych branżach - terytorialna – na danym terytorium tworzą związek Misja: - zbiorowe negocjacje z pracodawcami zawieranie zbiorowych układów pracy - negocjacje na szczeblu krajowym w tzw. Komisji Trójstronnej (przedstawiciele rządu, prawnicy, pracodawcy) - grupa uprawnień awaryjnych, gdy pracodawca łamie praw pracowników, wówczas następuje strajk ostrzegawczy, później strajk powszechny (powstrzymanie się od pracy) Prawo nokautu – odsunięcie od pracy pracowników w celu umożliwienia przeprowadzenia strajku. PARTIE POLITYCZNE – organizacja, która w drodze wyborów dąży do przejęcia władzy i jej utrzymania. Reguluje ustawa z 27.06.1997 roku. o partiach politycznych Dziennik ustaw z 2001 roku nr 79 poz. 857; : - to dobrowolna organizacja - tworzy się je na zasadzie rejestrowej – wpis do ewidencji Sądu Okręgowego w Warszawie - członkiem może być osoba 18 letnia obywatel RP - partia opiera swoją pracę ma społecznej pracy członków - partie dzielone na 3 ligi - zgłosić może minimum 1000 osób - posiada osobowość prawną KOŚCIOŁY I ZWIĄZKI ZAWODOWE: trzy różne reżimy : 1. Kościół rzymskokatolicki – stolica apostolska – na osobowość prawną i osobowość traktatową – możliwość zawierania umów międzynarodowych. Kościół ma osobowość publiczno prawną. Kościół dzieli się na diecezje a diecezje dzieli się na parafie (mają osobowość prawną), Konkordat. 2. 14 związków wyznaniowych 3. nowe wyznania – ustawa z 17.05.1989 o gwarancjach wolności sumienia i wyznania - zasada rejestrowa – rejestr prowadzony przez ministra właściwego - co najmniej 100 obywateli może założyć związek wyznaniowy. Kościół ma status publiczno prawny na terenie Rzeczpospolitej 27. Zgromadzenia. Konstytucja przyznaje każdemu wolność organizowania pokojowych zgro-madzeń, uczestnictwa w nich, zaś ramy prawne realizowania tego prawa określa ustawa z 5 lipca 1990 r. - Prawo o zgromadzeniach. Ustawa definiuje zgromadzenie jako zgrupowanie co najmniej 15 osób, o charakterze pokojowym, zwołane w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska. Przepisy ustawy nie dotyczą. zgromadzeń: organizowanych przez organy państwa lub samorządu terytorialnego, odbywanych w ramach dziala1nosci Kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, związanych z wyborami władz państwowych i samorządowych. Wolność gromadzenia się podlega ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy i w zakresie niezbędnym do ochrony bezpieczeństwa państwo¬wego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia i mora1nosci publicz¬nej albo praw i wolności innych osób, a także ochrony Pomników Zagłady. W zgromadzeniu uczestniczyć jednak nie mogą, osoby posiadające przy sobie broń, materiały wybuchowe lub inne niebezpieczne narzędzia. Natomiast organizatorami zgromadzeń mogą, być osoby mające pełną, zdolność do czynności prawnych, osoby prawne, inne organizacje, a także grupy osób. Ustawa przewiduje sprawowanie ze strony organów administracji nadzoru nad zgromadzeniami, zwłaszcza zgromadzeniami publicznymi. Zgromadzeniem publicznym jest zgromadzenie organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nie określonych imiennie osób. Funkcje nadzorcze dotyczące zgromadzeń należą, do organów gminy. Zorganizowanie zgromadzenia publicznego wymaga uprzedniego zawiado¬mienia organu gminy właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia. Rada gminy może określić miejsca, w których organizowanie zgromadzeń publicz¬nych nie wymaga zawiadomienia. Jeżeli zgromadzenie organizowane jest w pobliżu siedzib przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych i organizacji międzynarodowych korzystających z immunite¬tów i przywilejów dyplomatycznych, organ gminy zawiadamia (30-3 dni przed zgromadzeniem) właściwego komendanta policji oraz ministerstwo właściwe do spraw zagranicznych. Decyzja o zakazie zgromadzenia powinna być doręczona organizatorowi w terminie 3 dni od dnia zawiadomienia, nie później jednak niż na. 24 go¬dziny przed planowanym terminem rozpoczęcia zgromadzenia. Od decyzji przysługuje odwołanie. Zgromadzenie powinno mieć przewodniczącego, odpowiada pod względem technicznym i organizacyjnym, ma odpowiednie środki prawne, ma prawo rozwiązania zgromadzenia. Rozwiązanie może być efektem interwencji nadzorczej – ustna decyzja, poprzedzona 3 krotnym ostrzeżeniem, później w ciągu 24h dostarczenie pisemnej decyzji. Od decyzji przysługuje odwołanie. • W pomieszczeniach zamkniętych musi być zgoda właściciela • W miejscach publicznych – trzeba zgłosić • Zawiadomienie o zgromadzeniu musi zawierać: dane osoby organizującej, cel program, datę miejsce...... • Zgromadzenie musi mieć przewodniczącego • Przedstawiciel ma prawo uczestniczenia w zgromadzeniu, może nakazać rozwiązanie zgromadzenia 28. Adminstracyjnoprawny status osoby fizycznej (obywatela) i 30. Obywatel jako podmiot administrowany. OBYWATEL ADMINISTRAOWANY: 1. Status obywatela: się wtedy kartę czasowego pobytu. Jeśli się odmówi/wycofa zezwolenie trzeba określić czas na opuszczenie RP. Zezwolenie wydaje wojewoda po zasięgnięciu opinii komendanta RP. Zezwolenie na osiedlenie się: więzy rodzinne, ekonomiczne, zapewnione mieszkanie i utrzymanie, przebywał 3 lata w Polsce. Wydaje się kartę stałego pobytu ważną przez 10 lat. Można wycofać/odmówić jeśli cudzoziemiec został skazany na co najmniej 3 lata za jakieś przestępstwo lub jeśli wymaga tego dobro RP. Wydaje wojewoda. Karty stwierdzają tożsamość cudzoziemca, podlega on obowiązkowi meldunkowemu. Kartę się zwraca jak się nabędzie obywatelstwo Polskie. Jeżeli paszport uległa zniszczeniu wydaje się tymczasowy dokument podróży na okres 7 dni, uprawnia do wjazdu do RP. Cudzoziemcowi może zostać nadany status uchodźcy – postępowanie wszczyna się na wniosek zainteresowanego. Wniosek powinien zawierać uzasadnienie nadania statusu uchodźcy. Wnioskodawca musi się poddać wszystkim czynnością lekarskim i identyfikacyjnym. W czasie oczekiwania na decyzje dotyczącą wniosku trzeba zapewnić zakwaterowanie, opiekę itp. w odpowiednim ośrodku. Decyzja musi być wydana w czasie do 3 miesięcy. Uchodźcy wydaje się dokument podróży i zezwala na osiedlenie się na czas określony. Decyzje o pozbawieniu statusu uchodźcy wydaje się jeśli zaistnieje jakaś okoliczność z Konwencji Genewskiej. Decyzje wydaje minister. Odwołanie od decyzji do Rady do Spraw Uchodźców. Cudzoziemiec może też otrzymać azyl, równocześnie należy wydać zezwolenie na osiedlenie się, cofniecie azylu to też cofnięcie pozwolenia. Cudzoziemiec może być wydalony z RP: przebywa bez zezwolenia, nie ma środków, podjął prace bez zezwolenia. Wydala się zawsze po cofnięciu azyli, wiz itp. Decyzja może mieć rygor natychmiastowej wykonalności. Nie można wydalić do państwa gdzie będzie prześladowany. Cudzoziemiec może być niezwłocznie odstawiony do granicy RP. Można go zatrzymać na czas nie dłuższy niż 48h. Cudzoziemca można umieścić (decyzje wydaje sąd rejonowy na wniosek wojewody, komendanta) w strzeżonym ośrodku do czasu wydania decyzji o wydaleniu, umieszcza go się tam też jeśli nielegalnie przekroczył granice, nie ma dokumentów. Areszt stosuje się w celu wydalenia. Zwalnia się z ośrodka jeśli minęło 90 dni i decyzja nie została podjęta. Niesłusznie zatrzymany może starać się o odszkodowanie. Prowadzona jest też ewidencja cudzoziemców oraz lista osób niepożądanych na terytorium RP. Dane uchodźców podlegają ochroni. 31. Publiczne obowiązki obywatelskie. Obowiązki – świadczenia na rzecz publiczno – prawnej wspólnoty a) świadczenia osobiste – ważna jest osoba „ja” b) świadczenia rzeczowe c) świadczenia powszechne d) świadczenia szczególne e) świadczenia fiskalne (zapłacenie czegoś) f) świadczenia powszechnego obowiązku obrony kraju Musi być podstawa prawna, określać rodzaj obowiązku, krąg osób poddanych temu obowiązkowi, wymiar (czas) obowiązku, procedura jego nałożenia, nie mogą być nakładane w sposób dyskryminacyjny. 32. Obywatel jako uczestnik sprawowania administracji publicznej. Obywatelskie formy współadministrowania: - konsultacje społeczne (niekiedy obowiązkowa np. przy zmianie granic gminy) • charakter prosty; projekt i oczekiwanie na opinie publiczną • charakter kwalifikowania: np. uchwalanie miejscowego plany zagospodarowania przestrzennego - referendum np. odwołanie rady gminy - inicjatywa ludowa – odpowiednia liczba podpisów i wtedy jest rozpatrywana - przedstawicielstwo administrowane – mogą się wypowiadać w interesie danych organizacji - udział czynnika obywatelskiego w organach administracji - zlecanie funkcji administracji organizacjom społecznym, aby uspołecznić działalność administracji samorząd. 33. Samorząd - definicja i rodzaje. Samorząd – jedna z form decentralizacji państwa • przepisy prawa powierzają wykonanie administracji niescentralizowanym organom administracji rządowej lecz społecznościom lokalnym wyposażonym osobowość prawną i kompetencje władcze i własny majątek • samorząd działa pod rozbudowanym nadzorem organów państwa • działa za pośrednictwem własnych organów ` Rodzaje: • samorząd terytorialny – organy realizujące administracje państwową na danym terenie • samorząd specjalny zrzeszenie się osób trudniących się pewnym zawodem lub prowadzącym określony rodzaj działalności gospodarczej gospodarczy – izby rolnicze i gospodarcze zawodowy – lekarski, adwokacki wyznaniowy narodowościowy 34. Decentralizacja i dekoncentracja. Dekoncentracja – punkt ciężkości administrowania leży w organach terenowych, które wykonują przeważającą większość zadań administracyjnych, organy centralne zachowują prawo udzielania wytycznych. Decentralizacja – jest to przekazanie administrowania na organy niższych szczebli dodatkowo wyposaża się je w samodzielność i względną niezależność. 35. Podmiot i przedmiot samorządu. 1. podmiot: społeczność wyodrębniona w drodze ustawy, którą gwarantuje też niezależność (członkostwo – przynależność automatyczna) 2. przedmiot: wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej i kompetencji władczych, w tym zadania własne 36. Samorząd w systemie organów państwa. Administrację samorządową można określić jako administrację samodzielną poddaną jedynie nadzorowi, a ponadto realizowaną przez odrębne od państwa podmioty administrujące. Relacja z administracja rządową • nadzór • zadania zlecone 37. Prezydent Rzeczypospolitej. Kompetencje Prezydenta - WYKONAWCZE (wydawanie rozporządzeń i ustaw) - DYSKRECJONALNE (działania pozostające w zakresie swobodnego uznania) Kompetencje Prezydenta w stosunku do sejmu i senatu: - uprawnienie do zarządzania wyborów i zwoływania pierwszego posiedzenia - skracanie kadencji sejmu • OBLIGATORYJNE – gdy sejm nie powoła rządu zgodnie z procedurą konstytucyjną • FAKULTATYWNE – gdy ustawa budżetowa nie zostanie uchwalona i przedstawiona prezydentowi do podpisu w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia projektu sejmowi UPRAWNIENIA W DZIEDZINIE LEGISLACJI • prawo inicjatywy ustawodawczej • prawo weta • możliwość zwrócenia się do TK o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją ORĘDZIE PREZYDENCKIE • do sejmu i senaty lub Zgromadzenia Narodowego • do narodu KOMPETENCJE PREZYDENTA W STOSUNKU DO RZĄDU • udział w powoływaniu • przyjęcie dymisji RM • dokonywanie zmian w składzie - możliwość zwoływania Rady Gabinetowej KOMPETENCJE W STOSUNKU DO WŁADZY SĄDOWNICZEJ - powoływanie sędziów - powoływanie organów kierowniczych sądów i TK TRADYCYJNE UPRAWNIENIA PREZYDENTA - uprawnienia w stosunkach międzynarodowych - prawo łaski - zwierzchnictwo nad siłami Siłami Zbrojnymi oraz kompetencje w zakresie obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego. - Nadawanie obywatelstwa i wyrażenie zgody na jego zrzeszenie się. - Nadawanie orderów i odznaczeń Wprowadzanie stanu wojennego i stanu wyjątkowego 38. System naczelnych organów administracji rządowej. Naczelne organy administracji rządowej: • PRM Minister Finansów l) budżet, 2) finanse publiczne, 3) instytucje finansowe. 3. Minister Gospodarki l) gospodarka, 2) rozwój regionalny, 3) turystyka. 4. Minister Infrastruktury l) budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa, 2) gospodarka morska, 3) łączność, 4) transport. 5. Minister Kultury kultura i ochrona dziedzictwa narodowego. 6. Minister Nauki — przewodniczący Komitetu Badań Naukowych l) informatyzacja, 2)nauka. 7. Minister Obrony Narodowej obrona narodowa. 8. Minister Pracy i Polityki Społecznej połączony z ministerstwem gospodarki l) praca, 2) zabezpieczenie społeczne. 9. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi l) rolnictwo, 2) rozwój wsi, 3) rynki rolne. 10. Minister Skarbu Państwa Skarbu Państwa. 11. Minister Sprawiedliwości sprawiedliwość. 12. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji l) administracja publiczna, 2) sprawy wewnętrzne, 3) wyznania religijne. 13. Minister Spraw Zagranicznych sprawy zagraniczne. 14. Minister Środowiska l) gospodarka wodna, 2) środowisko. 15. Minister Zdrowia zdrowie. 16. Komitet Integracji Europejskiej integracja europejska. Ministerstwa tworzy PRM, niektóre są obowiązkowe. 43. Prezes Rady Ministrów. Prezes Rady Ministrów. • Reprezentuje RM • Kieruje pracami RM • Wydaje rozporządzenia • Zapewnia wykonywanie polityki RM i określa sposoby jej wykonania • Koordynuje i kontroluje pracę członków RM • Sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym w granicach i formach określonych w Konstytucji i w ustawach • Jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej ] • Jest zwierzchnikiem korpusu służby cywilnej Do PRM należy: • Powoływanie i odwoływanie sekretarzy i podsekretarzy stanu • Powoływanie i odwoływanie kierowników niektórych urzędów centralnych oraz zastępców kierowników tych urzędów • Powoływanie i odwoływanie wojewodów, a na ich wniosek – wicewojewodów • Kierowanie działalnością wojewodów oraz sprawowanie nadzoru nad ich działalnością oraz dokonywanie okresowej oceny ich pracy • Sprawowanie nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego • Wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia PRM • Żądać informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych lub dotyczących poszczególnej sprawy albo rodzaju spraw od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej • Zwoływać posiedzenia z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć • Zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych RM lub PRM, bez względu na ich skład i zakres działania • Przekazać z urzędu lub na wniosek właściwego organu albo na wniosek strony sprawę należącą do właściwości więcej niż jednego ministra lub kierownika centralnego urzędu do załatwienia wskazanemu przez siebie ministrowi, zawiadamiając o tym wszystkie inne właściwe organy oraz strony • Rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami. 44. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. Kancelaria PRM Obsługuje pod względem merytorycznym, prawnym, organizacyjnym, technicznym, kancelaryjno – biurowym RM, PRM, wiceprezesów RM, stałe komitety RM oraz Kolegium do spraw Służb Specjalnych . Zadania: • Koordynacja współdziałania RM i PRM z Sejmem, Senatem, Prezydentem RP i innymi organami państwowymi • kontrola realizacji zadań wskazanych przez Radę Ministrów i Prezesa RM oaz przedstawianie wniosków z tej kontroli, • koordynacja działalności kontrolnej Prezesa RM wobec organów administracji rządowej • obsługa informacyjna oraz prasowa Rady Ministrów, Prezesa RM oraz wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczo-doradczych RM, • wydawanie Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dzienni! Urzędowego Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski". Kancelarią kieruje Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów. 45. Minister jako naczelny organ administracji rządowej. Minister – funkcje: MINISTER Podstawy prawne działania ministra: konstytucja, ustawa o RM - liczbę ministrów określa PRM aktem prawnym – rozporządzeniem – przydziela im poszczególne działy Uprawnienia ministra: - członek RM, wykonuje wszystkie sprawy należące do niego jako członka organu kolegialnego - uczestniczy w podejmowaniu uchwały przez PRM - jest organem administracji rządowej - jest przełożonym wszystkich pracowników, którzy podlegają mu z racji zatrudnienia w ministerstwie uprawnienia na podstawie art. 7 ustawy o RM: - udział w posiedzeniach rządu - ogranicza swobodę ministra w zakresie wypowiedzi (które podważają pozycję RM) - może być wyznaczony do reprezentowania RM przed sejmem, może uczestniczyć w komisjach i na posiedzeniach plenarnych - może prowadzić wiele projektów ustaw jednocześnie Art. 34 i 35 a) – Uprawnienia każdego ministra: organu organizacji społecznej), wydany na podstawie konstytucyjnie lub ustawowo przyznanych uprawnień, skierowany do określonych adresatów. Przykładem aktu normatywnego są np. ustawy uchwalone przez Sejm z udziałem Senatu, rozporządzenia wydawane przez prezydenta, rząd oraz poszczególnych ministrów. Zarządzenia i rozporządzenia – wydaje PRM, RM, Ministrowie, Prezydent. KRRiT 49. Organy pomocnicze Rady Ministrów. Organy pomocnicze RM: 1. Komitety RM – tworzy RM organ polityczny. Zanim sprawa trafi do RM, przedstawiona jest komitetowi RM. Też są inne komitety niż utworzone przez ustawę; - Komitet Integracji Europejskiej - Komitet Badań Naukowych Komitety stałe powołuje RM. Komitety AD MO powołuje prezes RM Skład: członkowie RM (wszyscy lub niektórzy) Kompetencje komitetu: - doradcze Tryb działania RM: komitet działa w analogiczny sposób jak RM Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego (wprowadza zmiany do Kodeksu Cywilnego); skład: uczeni prawnicy; To organ fachowy (ale nie polityczny) o ogromnej tradycji. 2. Rady i zespoły RM – organy kolegialne o charakterze doradczym. RÓŻNICA od komitetów: o charakterze mniej politycznym, fachowym. - nie ma wskazanego przewodniczącego (nie premier!!!) - tryb pracy określony za każdym razem powołania. I – komisja wspólna rządu i Episkopatu (dawniej) – teraz jest ich więcej • Komisja wspólna rządu i samorządu terytorialnego. Tworzy się je w drodze rozporządzenia RM poprzedzona zasięgnięciem zgody. Art. 13 skład i instytucje i środowiska reprezentujące i RM. Skład parytetowy równe strony głosów. Tryb działania określany indywidualnie. Rada Legislacyjna przy RM: - organ kolegialny - trwają prace nad ustawą o RL - powołana w celu projektowania prawa (w 1973 roku powołana aktem zarządzenia – reprezentowała plan działań legislacyjnych do 1980 roku) Zalety – jest taki plan Wady – nie potrzebny, ponieważ nie mamy gospodarki planowej RL ma autorytet fachowo – doradczy (fakultatywny) RL przekładany jest rządowi projekt ustawy (nie każdy), pomaga na etapie kiedy ustawa trafiła do parlamentu - powstaje obecnie ustawa o RL. Taka Rada występuje we Francji, Holandii, Włoszech od II Wojny Światowej - w RL zasiadają fachowcy zależnie od parytetu sprawy Rządowe Centrum Legislacji (wyrosło z Biura Kancelarii PRM) art. 14 „i” dodane mówią o utworzeniu RzCL Skład: wiceprezesi, dyrektorzy departamentów – kierowane przez prezesa powołanego przez premiera, wbudowane w struktury RM (kancelarii premiera). Rządowe Centrum Studiów Strategicznych Od 1948 – 49 – Centralny Urząd Planowania – opracowywuje 3 – letni plan odbudowy Polski W 11.1950 roku zastąpiony przez Państwową Komisję Planowania Gospodarczego (organ 1 – osobowy) – centralny planista. 1956 – Komisja Planowania przy RM CUP – przetrwał zmianę ustroju. PRM kieruje przy pomocy szefa Kancelarii PRM Komitety RM Rady i Zespoły Komisja Wspólna RL Kancelaria PRM • szef urząd obsługujący kilka organów: (RM, PRM, vice premiera, szefa kancelarii PRM), SKŁAD: sekretarze, podsekretarze, urzędnicy w kancelarii PRM Prezes RCL i Prezes RzCSS – elementy aparatu RM Sekretarz RM + zespoły urzędników: - pełnomocnik rządu - osoba powoływana na podstawie ustawy - zadania realizowane z zakresu administracji - nie ma własnych kompetencji - powołuje się go gdy, RM ma sprawy tymczasowe - odpowiada za organizację pracy RM - obecny na posiedzeniach, sprawdza czy dokumenty zostały na czas przygotowane, dostarczone 50. Minister bez teki i pełnomocnik Rządu. Pełnomocnik Rządu – osoba zajmująca stanowisko sekretarza lub podsekretarza stanu w ministerstwie lub w kancelarii PRM, przygotowuje i referuje sprawy. Minister bez teki – osoba zajmująca się sprawą wyznaczoną przez premiera 51. Znaczenie i rodzaje terytorialnych podziałów kraju. RODZAJE PODZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO: 1. zasadnicze – stanowi podstawę działania administracji o właściwości rzeczowej ogólnej (zakres spraw które są przydzielone danemu organowi). Mogą zajmować się sprawami przydzielonymi z wyjątkiem zastrzeżonych w ustawie. O właściwości rzeczowej ogólnej np. administracji szkolna 2. specjale – tworzy dla potrzeb organów administracji o właściwości rzeczowej szczególnej np.: urzędy morskie (na wybrzeżu), administracji górnicza (tworzenie kopalni), dla celów leśnych (nadleśnictwo), żegluga śródlądowa 3. pomocnicza – tworzona dla wykonywania kompetencji nie władczych np.: w składzie gminy 52. Rozwój zasadniczego podziału terytorialnego w Polsce. Rozwój podziału terytorialnego w Polsce: Okres międzywojenny: scalenie ziem porozbiorowych, przyjęto podział trójszczeblowy: województwo, powiat gmina (jako główna jednostka – obejmuje 1 wieś, we Francji jako jednostka zbiorcza – obejmuje wiele jednostek osiedlania. Kolonijny system gospodarstw. Województwa – 16 Powiaty – 300 (bardzo regularne) - grodzkie: miasto na prawach gminy - ziemskie: składały się z gmin: wiejskich i miejskich 1944 rok – tworzenie administracji polskiej takiej jak w okresie międzywojennym. Województwa 16 + 1 zielonogórskie, powiat, gminy miejskie i wiejskie 1954 rok – reforma podziału terytorialnego, zniesione gminy na rzecz miast, gronady (9tyś) i osiedla (o zabudowie miejskiej, ludność nie trudni się rolnictwem) Skutki: - reforma ma za zadanie przybliżenie władzy do obywatela - chciano przebudować polskie rolnictwo na wzór sowiecki, nie wyszło to im - gminy pozbawione istotnych zadań na rzecz powiatu - na szczeblu powiatów grodzkich pojawiły się miasta na prawach powiatu - 22 województwa, w tym 5 miast, które stały się województwami, W-WA, Łódź, Kraków, Poznań, Wrocław - likwidowane słabe gronady (do 5tyś) 1972 rok – kolejna reforma najniższego szczebla wprowadzono ponownie gminy (ok. 3 tyś), co motywowano poprawą komunikacji i łączności. Mikroregion – max spraw dotyczących obywateli skoncentrowano w urzędzie gminy. 1975 rok – głęboka reforma, zmiana filozofii, podziału z trójszczeblowego na dwuszczeblowy: - zniesiono powiaty i miasta, wydzielano z powiatów - zniesiono województwa i miasta wydzielone z województw - utworzono 49 województw i 1 miasto Wrocław na prawach województwa, na zasadzie regionalnej miały być tworzone województwa - miało to uprościć administrację - rozpiętość kierowania (średnie, ale o małej ilości szczebli struktury płaskie - zmiana była przeprowadzona w warunkach braku samorządu terytorialnego - krytyka: ustawa 28.05.1975 o podziale terytorialnym, 01.06 1975 jako dzień jej wejścia w życie – to się nie udało - przyczyny podziału: polityczne – opór należało złamać w epoce Gierka, wzorowano się na rozwiązaniach Gomółki - zachowano jednostkę pomocniczą – rejon Obecny podział administracyjny uregulowany ustawą z dnia 24.07.1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa z dniem wejścia w życie 01.01.1999 r. - województwa – 16, nazwy od regionów geograficznych lub miast, nie równe pod względem terytorium i liczby ludności - powiaty – grodzkie i ziemskie (312) - gminy – miejskie i wiejskie – nazwa organów wykonawczych, są one stosunkowo duże i mocne obowiązku korzystania z publicznych urządzeń wodociągowych Statut wydawany jest na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego przy wykorzystaniu kompetencji do samodzielnej regulacji stosunków prawnych w ramach tego upoważnienia. 58. Prawo miejscowe. Klasyfikacja terenowych przepisów prawnych • przepisy wydawane przez organy samorządu terytorialnego • przepisy wydawane przez organy administracji rządowej oraz • przepisy mające charakter samoistnych norm w ramach upoważnień ustawowych • przepisy wykonawcze Podziały te mogą się krzyżować. Sposób upoważnienia może być dwojaki: może to być upoważnienie szczegółowe albo generalne. Obecne regulacje prawne dotyczące aktów prawa miejscowego Według artykułu 94 Konstytucji organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej, na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie, ustanawiają akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze działania tych organów, zaś zasady i tryb wydawania aktów prawa miejscowego aktów określ ustawa. Warunkiem wejścia tych aktów w życie jest ich ogłoszenie. Rodzaje aktów prawa miejscowego: • akty zawierające statuty • akty zawierające przepisy wykonawcze tj. akty wydawane na podstawie upoważnień szczegółowych • przepisy porządkowe, wydawane na podstawie upoważnień generalnych Akty wykonawcze Jednostki samorządu terytorialnego, wojewodowie oraz organy rządowej administracji niezespolonej mogą wydawać akty prawa miejscowego na podstawie i granicach uprawnień zawartych w ustawach. W przypadku przepisów musi istnieć upoważnienie ustawowe do wydawania przepisów prawa o takim charakterze. Inaczej mówiąc normy ustawowe określają przesłanki tworzenia norm niższego rzędu ich przedmiot zakres i sposób regulacji pranej Przepisy porządkowe Przepisy porządkowe mogą być wydane na podstawie generalnego upoważnienia zawartego w ustawach o administracji rządowej w województwie, o samorządzie powiatowym, i o samorządzie gminnym oraz na podstawie art. 48 ust, o obszarach morskich PL i administracji morskiej zarządzenia porządkowe, a więc przepisy o charakterze porządkowym wydają dyrektorzy urzędów morskich. Przepisy porządkowe mogą być wydawane tylko w zakresie nieregulowanym w odrębnych ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących. Wojewoda wydaje przepisy porządkowe formie rozporządzeń porządkowych. Akty prawa miejscowego, a więc również przepisy porządkowe stanowi rada powiatu w formie uchwały, jeżeli ustawa upoważniająca do wydania aktu nie stanowi inaczej. W sytuacjach nie cierpiących zwłoki przepisy może udawać zarząd powiatu, ale podlegają one zatwierdzeniu przez rade powiatu. Gminne przepisy porządkowe ustanawia rada gminy w formie uchwały, przypadku niecierpiącym zwłoki gminne przepisy może wydawać wójt prezydent, wydaje on wtedy przepisy porządkowe w formie zarządzenia, podlegają one zatwierdzeniu przez rade gminy. Dyrektor urzędów morskich wydaje przepisy porządkowe jeżeli jest to niezbędne do ochronny życia, zdrowia lub mienia na morzu albo ochrony środowiska morskiego. Nadzór nad aktami prawa miejscowego Nadzór nad aktami prawa miejscowego stanowionymi przez wojewodę oraz organy rządowej administracji niezespolonej, sprawuje PRM, może je uchylać w trybie nadzoru ( niezgodność z polityką rządu lub przy naruszeniu zasad rzetelności gospodarczej). Akty te można również zaskarżyć. 59. Mienie jednostek samorządu terytorialnego. Mienie Komunalne Mienie gminy: Mieniem gminy jest własność i inne prawne majątkowe należące do gmin i ich związków oraz mieni innych gminnych osób prawnych. Gmina nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązanie innych osób pranych, a one nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania gminy. Mienie Powiatu: Mieniem powiatu jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez powiat lub inne powiatowe osoby prawne. Innymi powiatowymi osobami prawnymi są organizacje samorządowe, oraz te osoby prawne które mogą tworzone przez powiat na podstawie odrębnych ustaw. Powiat nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania innych powiatowych osób prawnych, chyba za przepis szczególny stanowi inaczej. Mienie samorządu województwa: Mieniem województwa jest własność i inne prawa majątkowe nabyte przez województwo lub inne wojewódzkie osoby prawne . innymi wojewódzkimi osobami prawnymi są samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawy przyznają wprost taki status oraz te osoby prawne, które mogą być tworzone na podstawie odrębnych ustaw wyłącznie przez województwo. 60. Terenowa, rządowa administracja zespolona. Województwo - wojewoda i SIS (omówić wojewodę i Służby inspekcji i straży) Powiat – SIS Gmina – brak Wojewoda jako przedstawiciel RM w terenie: Wojewoda jest powoływany przez PRM na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej i jest: • przedstawicielem RM w terenie • zwierzchnikiem administracji rządowej zespolonej • organem nadzoru nad samorządem terytorialnym • organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym • reprezentantem skarbu państwa w odniesieniu do nadzorowanych przez niego przedsiębiorstw a) kontroluje wykonywanie przez organy zespolonej administracji rządowej zadań wynikających z ustaw i innych aktów prawnych wydanych na podstawie upoważnień w nich zawartych, ustaleń Rady Ministrów oraz zarządzeń i poleceń Prezesa Rady Ministrów, b) kontroluje wykonywanie przez organy samorządu terytorialnego i inne samorządy zadań z zakresu administracji rządowej, realizowanych przez nic na podstawie ustawy lub porozumienia z organami administracji rządowej, c), dostosowuje do miejscowych warunków szczegółowe cele polityki rządu. zwłaszcza w zakresie prowadzonej na obszarze województwa polityki regional¬nej państwa, oraz — w zakresie i na zasadach przewidzianych w ustawach koordynuje i kontroluje wykonanie wynikających stąd zadań, d) zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek organizacyjnych admini¬stracji rządowej i samorządowej działających na obszarze województwa i kieruje ich działalnością w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia oraz zagrożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porządku publicznego, ochrony praw obywatelskich, a także zapobiegania klęskom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom oraz zwalczania i usuwania ich skutków na zasadach określonych w ustawach, e) reprezentuje Radę Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedstawicieli państw obcych, f) wykonuje i koordynuje zadania w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, wynikające z odrębnych ustaw, g) współdziała z właściwymi organami innych państw oraz międzynarodo¬wych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określonych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, • zapewnienie współdziałania wszystkich jednostek organizacyjnych ad-ministracji rządowej i samorządowej działających na obszarze wojewódz¬twa w zakresie zapobiegania zagrożeniu życia, zdrowia lub mienia, za¬grożeniom środowiska, bezpieczeństwa państwa i utrzymania porząd¬ku publicznego, ochrony praw obywatelskich oraz zapobiegania klę¬skom żywiołowym i innym nadzwyczajnym zagrożeniom, a także zwal¬czania i usuwania ich skutków, • współdziałanie z właściwymi organami innych państw oraz międzynaro¬dowych organizacji rządowych i pozarządowych na zasadach określo¬nych przez ministra właściwego do spraw zagranicznych, • dokonywanie oceny stanu zabezpieczenia przeciwpowodziowego, opra¬cowywanie planu operacyjnego ochrony przed powodzią oraz ogłasza¬nie i odwoływanie pogotowia i alarmu przeciwpowodziowego, • reprezentowanie Rady Ministrów na uroczystościach państwowych i w trakcie oficjalnych wizyt składanych w województwie przez przedsta¬wicieli państw obcych. Wojewoda może wydawać, w zakresie wykonywania funkcji przedstawi¬ciela Rady Ministrów, polecenia obowiązujące wszystkie organy administracji rządowej 66. Nadzór i kierownictwo w systemie terenowych organów administracji rządowej. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności, w myśl konstytucji organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są PRM i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. (również sejm)n, nadzór sprawuje się nad organami samorządu terytorialnego. Środki nadzoru nad województwem, powiatem i gminą : 1) orzeczenie (stwierdzenie) o nieważności uchwały organu samorządu terytorialnego, 2) orzeczenie (stwierdzenie) o niezgodności uchwały organu samorządu terytorialnego z prawem, 3) orzeczenie o podjęciu uchwały budżetowej z naruszeniem prawa, 4) uchwała kolegium regionalnej izby obrachunkowej w przedmiocie za¬stępczego ustalenia budżetu gminy w zakresie obowiązkowych zadań własnych i zadań zleconych (...), 5) wstrzymanie wykonania uchwały organu samorządu terytorialnego do¬tyczącej wykonywania zadań zleconych, 6) uchylenie uchwały organu samorządu terytorialnego (w zakresie za¬dań zleconych) i wydanie w to miejsce zarządzenia zastępczego, 7) zarządzenie ministra zmieniające zarządzenie zastępcze wojewody, ' 8) zarządzenie Prezesa Rady Ministrów zawieszające organy gminy i usta-nawiające komisarza rządowego Wyróżniamy istotne i nieistotne naruszenia prawa w przypadku nie istotnych organ kontrolujący nie podejmuje decyzji Do represyjnych środków nadzoru należy zaliczyć • zawieszenie organu jednostki ST – tylko PRM • rozwiązanie zarządu gminy, P lub W – wojewoda wzywa sejmik bądź rade do rozwiązania zarządu • rozwiązanie rady G,P lub W – może tylko sejm 67. Sołectwo, osiedle i dzielnica. Sołectwo, dzielnica i osiedle są to jednostki pomocnicze. Decyzja o ich utworzeniu należy do gmin. Sama decyduje czy tworzy, jeżeli tak to na jakim obszarze i ile. Nie posiadają własnego majątku ani osobowości prawnej. Na wsi jest sołectwo, w mieście dzielnica lub gmina. Zasady tworzenia jed. Pomocniczych określa statut gminy. Tworze je rada gminy w drodze uchwały, może to uczynić z własnej inicjatywy (wtedy musi przeprowadzić konsultacje z mieszkańcami) lub na wniosek mieszkańców. Organy: W sołectwie: sołtys (org wykonawczy), zebranie wiejskie (org. Uchwałodawczy), rada sołecka. Sołtys i rada wybierani w glosowaniu tajnym. Chyba ze statut przewiduje inaczej to wtedy sołtys i rada sa wybierani przez zebranie wiejskie. Dzielnica, osiedle: rada ( org. uchwałodawczy; lub jeżeli statut tak przewiduje to ogólne zebranie mieszkańców), zarząd. Działają w ramach podziały pomocniczego, nie mają osobowości prawnej oraz majątku, gmina nadaje im obowiązki oraz może przekazać fundusze pieniężne. 68. Formy współdziałania gmin. Związki i porozumienia międzygminne oraz stowarzyszenia gmin W celu wspólnego wykonywania zadań publicznych gminy mogą tworzyć związki międzygminne. Rady zainteresowanych gmin podejmują uchwały o tworzeniu związku, mają samodzielność, dysponują majątkiem rada gminy musi wyrazić zgodę na założenie związku. Trwała i odrębna struktura Gminy mogą zawierać porozumienia międzygminne w sprawie powierzenia jednej z nich określonych przez nie zadań publicznych. Gminy powierzające swoje zadania maja obowiązek udziału w kosztach realizacji powierzonego zadania. Przedmiotem porozumienia może być tylko przekazanie zadań publicznych. Nie tworzą odrębnej struktury. Stowarzyszenia – • tworzone w celu realizacji odległych celów • co najmniej 3 członków • stowarzyszenie określa statut • musi być wpis do KRS 69. Prawne formy działania organów administracji - pojęcie i znaczenie i 71. Rodzaje prawnych form działania administracji. Podział : 1. Czynności prawne • Gdy administracja działa władczo to wtedy mamy do czynienia z czynnościami administracyjnoprawnymi, regulowanymi przez prawo administracyjne Reguła jest ze obowiązki ustanowione w drodze czynności administracyjnoprawnej mogą być egzekwowane w drodze egzekucji administracyjnej bez potrzeby występowania do sądu. • Gdy administracja nie działa władczo lecz posługuje się czynnościami (aktami) prawa cywilnego, regulowanymi, przez prawo cywilne. Akty prawa cywilnego regulowane są w zasadzie przez przepisy prawa cywilnego nie są aktami władczymi, wymagają orzecznictwa sądu w celu ich egzekucji. Czynności adminstracyjnoprawne można podzielić na : • akty zewnętrzne, które mogą być skierowane do wszystkich obywateli i podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie ani nie podlegających w szczególnych stosunkach zależności • akty wewnętrzne – które skierowane są do podmiotów pozostających w stosunkach podporządkowania albo do osób pozostających w szczególnym stosunku zależności i poddanych z tego tytułu szczególnym stosunkom prawnym Swoistą kategorie stanowią akty procesowe. – prawa procesowe istnieją we wszystkich działach prawa jako służące do realizacji prawa materialnego. ZEWNĘTRZNE : • Akty generalne (normatyne) –(nowy stosunek prawny) w układzie zewnętrznym są to rozporządzenia, zaś w układzie wewnątrzadministracyjnym – instrukcje, zarządzenia a w układzie zakładowym regulaminy. • Akty indywidualne w układzie zewnętrznym są to przede wszystkim decyzje administracyjne, a w układzie wewnętrznym – polecenia (rozkazy) służbowe, a w zakładowym – polecenia zakładowe dla użytkowników. • Akty egzekucyjne – które zalicza się do kategorii aktów administracyjnych o ile są czynnościami prawnymi. Zadaniem tych aktów jest doprowadzenie do wykonania • Akt administracyjny • Uznanie administracyjne Związanie administracji ustawami przesądza o tym, że administracja to wykonywanie ustaw (prawa). Przy wykonywaniu ustaw ważne są dwie instytucje: uznanie administracyjne i pojęcie nieokreślone. • Pojęcie uznania administracyjnego Uznanie administracyjne istnieje wówczas, gdy administracja dla urze-czywistnienia stanu prawnego może wybierać między różnymi rozwiązaniami. Uznanie występuje wtedy, gdy norma prawna nie determinuje w sposób Jed-noznaczny skutku prawnego, lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracyjnemu. Gdy administracja działa na podstawie uznania, to wtedy jej szczególnym obowiązkiem jest dokładne zbadanie i rozważenie okoliczności indywidualnych danej sprawy w celu jej prawidłowego rozwiązania, bo przecież miała możliwość wyboru aktu na jednostronne rozstrzygnięcie sprawy w drodze aktu administracyjnego (np. zgoda na wniosek o wydanie koncesji na prowadzenie apteki, czy podanie o zmianę nazwiska). Wprawie administracyjnym nie obowiązuje zasada autonomii woli stron, a jedynie co do części aktów administracyjnych wyrażenie zgody na wydanie aktu w określonej sprawie. 77. Akt administracyjny - charakterystyka prawna i znaczenie. (Stawarza nowy sytuację prawną) Aktem administracyjnym jest to władcze działanie prawne organu administracji skierowane na wywołanie konkretnych, indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Przepisy prawa decydują kto i w jakim zakresie może wydawać akty prawne, kiedy objaw woli jednostki czy kolegium należy uznać za objaw woli organu. Celem aktu administracyjnego jest wywołanie skutków prawnych. Sku¬tek prawny aktu administracyjnego polega na tym, że akt ten tworzy, zmienia lub znosi prawa i (albo) obowiązki bądź ustalane w sposób wiążący albo uznaje stan prawny pewnej rzeczy. Do cech charakterystycznych aktu administracyjnego należy zaliczyć ego władczość, regulację konkretnej sprawy i wywoływanie skutków prawnych. Akt administracyjny jest więc szczególną formą czynności prawnych organów administrujących, regulowaną przez przepisy prawa administracyjnego. Prawo administracyjne reguluje akty administracyjne jako działania jednostronne i władcze, a więc takie, które posiadają wobec adresata moc obowiązującą i których wykonanie zapewnia szereg środków, którymi administracja dysponuje we własnym zakresie. 78. Rodzaje aktów administracyjnych. Można dokonywać podziału aktów administracyjnych według różnych kryteriów podziału. Przyjmując za kryterium podziału zdeterminowanie aktu administracyjnego przez podstawę prawną można wyróżnić akty deklaratoryjne i akty konstytutywne. • Akt deklaratoryjny stwierdza, że pewien stosunek prawny zaistniał. Akt taki podciąga dany stan faktyczny pod normy prawne w sposób wiążący, deklaruje, ą więc ustala w sposób wiążący, że w danej sytuacji wynikają z mocy ustawy dla adresata aktu określone uprawnienia bądź obowiązki. Akt deklaratoryjny sam takich obowiązków czy uprawnień nie tworzy; wynikają one z przepisów prawa. Akt deklaratoryjny działa ex tunc, a więc od chwili, gdy zostały spełnione przesłanki, z którymi przepis prawa wiąże określone uprawnienia bądź obowiązki. • Akt konstytutywny ma natomiast charakter twórczy, tworzy, zmienia lub znosi (uchyla) stosunek prawny, przy czym skutek prawny aktu następuje tutaj nie z mocy ustawy, ale z mocy aktu administracyjnego, skutek prawny powstaje z chwilą wydania (ogłoszenia lub doręczenia) aktu, a więc ex nunc. • Akty formalne i nieformalne. Minimum formy (policjant kierujący ruchem), bardzo formalne są np. akty administracyjne. • Akty zewnętrzne i wewnętrzne – kryterium podziału stanowi w tym przypadku stosunek organu wydającego akt do adresata tego aktu. • Akty wewnętrzne skierowane są do podporządkowanych organów i innych jednostek organizacyjnych oraz do podległych pracowników. • Akty zewnętrzne skierowane są do podmiotów nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt, a więc do obywateli i osób prawnych. • Aktami pozytywnymi są akty, które w całości uwzględniają żądania adresata. • Aktami negatywnymi są takie które nie uwzględniają choćby w części żądania strony i nakładają na stronę obowiązek prawny bądź ustalają taki obowiązek. Tradycyjna nauka prawa administracyjnego dzieliła akty administracyjne na akty jednostronne i dwustronne. • Akty jednostronne wydawane są niezależnie od woli adresata aktu, • a akty dwustronne wydaje się za zgodą adresata. Wyróżnić jeszcze należy akty które wywierają skutki prawne w sferze prawa cywilnego np. rzeczowe.( związane z rzeczą lub przedsiębiorstwem). 79. Trwałość aktu administracyjnego. Trwałość aktu administracyjnego Ustawodawca zezwala administracji w pewnych przypadkach na cofanie lub zmianę wydanych aktów, a w innych wprowadzając instytucje niewzruszalności aktów administracyjnych w tym niektórych aktów wadliwych. Prawomocność aktów administracyjnych. Prawomocność formalna to inaczej niezaskarżalność aktu administracyjnego polegająca na tym, że strona nie może spowodować uchylenia lub zmiany aktu przez wniesienie zwyczajowego środka prawnego. Akt prawomocny formalnie nie może być zmieniony na skutek wniosku strony ; jest dla niej prawnie wiążący i tworzy dla niej prawo. Akt administracyjny nie jest aktem formalnie prawomocnym dopóki stronie przysługuje prawo wniesienia zwyczajnego środka prawnego. Prawomocność materialna - polega na tym, że akt administracyjny nie może być zmieniany ani zniesiony, zarówno na wniosek strony ani też przez organ z urzędu, aktem równorzędnym. Akt prawomocny formalnie wiąże zarówno strony jak i organy. Akt wyższej rangi może znieść akt formalny. Klauzule dodatkowe i utrata mocy obowiązującej aktu administracyjnego. Akt administracyjny może być zaopatrzony w pewne klauzule dodatkowe jeśli prawo na to zezwala. Np. oznaczenie okresu obowiązywania aktu, warunki zawieszające lub rozwiązujące akt bądź warunki wprowadzenia aktu życie. Akt administracyjny może utracić moc obowiązującą wskutek: 1) zrzeczenia się - dotyczy to tylko aktów, na podstawie których strony nabywają prawa; nie można zrzekać się obowiązków prawnych, 2) zasadniczej zmiany okoliczności faktycznych, jak np. w przypadku śmierci osoby uprawnionej, gdy chodzi o uprawnienia o charakterze osobistym, 3) uchylenia przez właściwy organ w7 przypadkach przewidzianych przez prawo, 4) uchylenia całej grupy aktów administracyjnych przez ustawę (lex super-vniens), 5) zmiany charakteru aktu w przypadkach przez prawo przewidzianych, 6) z innej przyczyny przewidzianej prawem, jak np. orzeczenie samorzą¬dowego kolegium odwoławczego w sprawie aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej traci moc w przypadku wniesienia sprzeciwu, co jest równoznaczne z żądaniem przekazania sprawy do sądu powszechnego - por. art. 80 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2000 r. Nr 46.poz.543). 80. Kierownictwo w administracji publicznej. Kierownictwo: środek oddziaływania, najmocniejszy układ, organ nadrzędny w stosunku do podrzędnego, może kierować wszelkimi środkami oddziaływania w granicach prawa (porady, sugestie). Władcze środki – polecenie służbowe polega na tym, że urzędnik wyższego szczebla do organizacji podwładnego wymierza sprawę do wyjaśnienia (bezpośrednio), ma cechę wiążącą, musi być wykonane może przyjmować różne formy(ustne, pisemne, telefonicznie). Władztwo personalne: organ nadrzędny, ma prawo zawiesić, odwołać organ niższego rzędu. 81. Nadzór w administracji publicznej. Nadzór oznacza kontrolę oraz możność podjęcia prawem przewidzianych środków, wiążących nadzorowanego lub możność bezpośredniego wzruszenia (uchylenia, stwierdzenia nieważności) jego aktów. Organ nadzorujący ma prawo kontroli działań organu nadzorowanego, a nadto możliwość wiążącego wpływania na podmioty nadzorowane. Istnieję różne stopnie nadzoru od niewielkiego, bardzo ograniczonego aż do granic hierarchicznego podporządkowania. Przy nadzorze wolno stosować środki nadzoru przewidziane przez prawo i tylko w przypadkach przewidzianych przez przepisy prawne. Środki nadzoru można podzielić na środki nadzoru represyjnego oraz środki nadzoru prewencyjnego. Środki nadzorcze: Personalne – ad personam: odwołanie kogoś ze stanowiska, zawieszenie w urzędowaniu(nie może wykonywać czynności do czasu wyjaśnienia jej sprawy), rozwiązanie organu kolegialnego (np. rady gminy), zawieszenie organu kolegialnego, odwołanie przewodniczącego organu kolegialnego; Do rzeczy, działań – ad rem: uchylenie aktu, stwierdzenie nieważności (różnice w którym miejscu zostaje przerwany) skutki nieodwracalne, tryb domagania się odszkodowania – zwracanie się do organu administracyjnego, niezadowolenie – zwracanie się do sądu(cywilnego), zatwierdzenie aktu: uchwalenie aktu – nie wchodzi w życie – zatwierdzenie (jeśli nie zostanie zatwierdzony traci moc prawną, uzgodnienie aktu – wyrażenie zgody, akt zostaje opracowany ale nie jest uzgodniony i nie obowiązuje, utrzymanie wykonania aktu takiego który nie wszedł w życie, ale też, który wszedł już(może być zawieszony), obowiązek zasięgnięcia niewiążącej opinii, obowiązek powiadomienia kogoś o wchodzącym w życie akcie Nadzór nad samorządem terytorialnym jest sprawowany nad działalnością gminną, działalnością powiatu i działalnością samorządu województwa. Ustawy samorządowe nie rozróżniają przedmiotu nadzoru na nadzór nad działalnością organu kontrolnego o zamiarze podjęcia działania. Taka kontrola komplikuje tok administrowania, opóźnia działanie administracji do czasu przeprowadzenia kontroli zamierzeń przez organ kontrolujący, zmniejsza odpowiedzialność organu administracyjnego za efekty jego działania, gdyż odpowiedzialność za podjęte działania rozdziela między organ kontrolujący a organ kontrolowany; b) faktycznej- ma szersze zastosowanie i to zarówno, gdy chodzi o kontrolę wykonywaną przez nadrzędne organy administracyjne tego samego resortu, jak specjalne organy kontroli. Kontrola ta jest wykonywana w czasie trwania działania; jest kontrolą towarzyszącą procesowi działania. Kontrolę faktyczną wykonują dość liczne organy, nie spełniające funkcji nadzoru wobec podmiotu kontrolowanego; c) następnej- jest najbardziej typową, najczęściej spotykaną i najbardziej efektywną formą kontroli. Kontrola ta koncentruje się na etapach działania, które zostały już zakończone. Wnioski z tej kontroli dotyczą zakończonych działań. Na podstawie wyników kontroli organ kontrolny może zająć stanowisko co do organu kontrolowanego na przyszłość, z tym jednak zastrzeżeniem, że sytuacja faktyczna w przyszłości kształtuje się na ogół inaczej niż w przypadku będącym przedmiotem poprzedniej kontroli. 3. Uwzględniając kryterium usytuowania organu kontrolującego względem organu kontrolowanego rozróżnić można kontrolę wewnętrzną i zewnętrzną. Określenie kontroli jako wewnętrznej lub zewnętrznej ma charakter względny, gdyż ten sam organ może być traktowany jako organ jednej lub drugiej kontroli, w zależności od struktury organizacyjnej obejmującej organ kontroli i jednostkę kontrolowaną, którą czynimy przedmiotem obserwacji. Każda kontrola wykonywana przez organ strukturalnie nie włączony do systemu administracji publicznej, a skierowany na jej działalność, jest kontrolą zewnętrzną. Do takich kontroli zaliczyć należy kontrolę NIK, kontrolę sądową, parlamentarną, Rzecznika Praw Obywatelskich, Generalnego Inspektora Danych Osobowych i Państwowej Inspekcji Pracy. Istnienie organów niezawiśle orzekających o prawie jest najskuteczniejsze ze znanych gwarancji zapobiegania naruszeniu prawa przez organy administracji publicznej. Kontrola może być przeprowadzana z urzędu, jak i na wniosek, w wyniku żądania z zewnątrz. Kontrola podejmowana z urzędu ma na celu przede wszystkim ochronę interesu społecznego, publicznego, zaś kontrola podejmowana na wniosek – przede wszystkim ochronie interesu indywidualnego, prawa podmiotowego jednostki. (lepiej się uczyćz tego ) Kontrola: Sprawdzenie jak działa podmiot kontrolowany i porównanie ze stanem pożądanym, ma charakter nie władczy. Podział kontroli ze względu na moment nastąpienia kontroli: • przedswstępna (może wykryć błędy jeszcze w projekcie • bieżąca – faktyczna • następna – wszystko wiemy o kontrolowanej działalności, ale już nie możemy poprawić. Ze względu na to co jest kontrolowane: • legalności • celowości – izba obrachunkowa kontroluje wydatki gminy • rzetelności • gospodarności Inne podziału: • zupełne – ograniczone • zawodowa (urzędnicy) – społeczna • funkcjonalna (wyznaczona przez każdego kto prowadzi działalność) – instytucjonalna (przez organ wyznaczony do tego celu) • wewnętrzna – zewnętrzna Kontrola powinna być : • fachowa • bezstronna • efektywna 84. Kontrola w administracji - uprawnienia kontrolującego i kontrolowanego. Standard uprawnień kontrolującego: • Prawo wstępu do jednostki • Prawo przeglądania dokumentów • Prawo do przesłuchiwania • Prawo wyjaśnień na piśmie • Zarządzanie dowodami • Konfiskata dokumentów bądź kopia • Może wydawać władcze zarządzenia -jeśli jest zagrożenie życia ...itd Obowiązki kontrolującego: • Utrwalanie wszystkich wyników • Zabezpieczenie dowodów • Ma prawo do przedstawienia wyjaśnień • Musi zapoznać się z wynikiem kontroli Kontrolowany: • Prawo do składania wyjaśnień i własnych dowodów, • Zapoznanie się z wynikami kontroli • Może kwestionować postanowienia. • Może wnosić uwagi do raportu kontroli Standard uprawnień kontrolującego: Prawo wstępu do jednostki, Prawo przeglądania dokumentów, Prawo do przesłuchiwania, Prawo wyjaśnień na piśmie, Zarządzanie dowodami, Konfiskata dokumentów bądź kopia. Obowiązki kontrolującego: Utrwalanie wszystkich wyników, Zabezpieczenie dowodów, Ma prawo do przedstawienia wyjaśnień, Musi zapoznać się z wynikiem kontroli Sposób kontroli, jej zakres, a także obowiązki i prawa kontrolowanego określają przepisy prawa z różnym stopniem szczegółowości. Przykład – kontrola społeczna: obywatel ma prawo do informacji publicznej. Organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe oraz inne państwowe jednostki organizacyjne mają obowiązek udzielania prasie rzetelnych informacji związanych z ich działalnością, odmowa może nastąpić jedynie ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz tajemnicy chronionej ustawą. 85. Kontrola obywatelska nad administracją (kontrola społeczna) i jej skuteczność. OBYWATEL KONTROLUJĄCY Obywatelska kontrola nad administracją: Kontrola społeczna: - zbiorowa - indywidualna Kontrola przed opinią publiczną – niezorganizowanie opinii publicznej – to fakt i co społeczeństwo o nim sądzi • nie ma jednomyślności • środki masowego przekazu wpływają na opinie publiczną(wolność słowa, wolność zakładania środków masowego przekazu • kształtować formę opinii publicznej, na własny użytek • manifestuje, gromadzenie się ludzi, zgromadzenia kontrola indywidualna – podwójna instancyjność postępowania administracyjnego - jeżeli urzędnik – funkcjonariusz państwa wyrządził komuś szkodę to musi ją naprawić i za to odpowiada państwo - skargę konstytucyjną do TK jeśli jakaś ustawa nam szkodzi art. 79 - skarga do Rzecznika Praw Obywatelskich - skargi i wnioski (dział 8 K.P.A.) może wnieść każdy, lub w imieniu kogoś, lub w interesie ogólnym – do organu nadrzędnego, którego skarga dotyczy lub organu, który tym się zajmuje (właściwego) Skarga musi zawierać oznaczenie tego kto wniósł skargę, skarżącego i treść z podpisem. Odpowiedz w formie pisemnej. Nie można odrzucić skargi ale można ją zanegować. Technika rozpatrywania skarg – umiejętna poważnie traktowana. Skargę można wnieść ustnie – do protokołu. Anonim nie jest skargą bądź wnioskiem. - stowarzyszenia i inne organizacje społeczne - organy pomocnicze i samorządowe, które mogą dokonywać kontroli nad administracja. Skuteczność kontroli obywatelskiej: - fachowość - efektywność - bezstronność 86. Skargi i wnioski. Jest to jedna z form kontroli obywatelskiej należy do form indywidualnych. Wnioski – obywatel wnosi swoje uwagi o potrzebie zmian w administracji. Skargi- jakieś wady, złe decyzje, nie kończy się skutkiem administracyjnym, nie może jej wnieść organ administracyjny, musi składać się z adresata, treści i podpisu skarżącego. • posiadanie obywatelstwa polskiego • korzystanie z pełni praw obywatelskich • niekaralność za przestępstwo popełnione umyślnie • posiadanie kwalifikacji wymaganych w SC • nieskazitelny charakter i nieposzlakowana opinia 3. nawiązanie stosunku pracy • pracownik SC może zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony lub nieokreślony, nie dłuższy niż 3 lata • jeżeli podejmuje on po raz pierwszy pracę w SC, zawiera umowę o pracę na czas określony • warunkiem zatrudnienia takiej osoby na czas nieokreślony jest odbycie przez nią. Służby przygotowawczej oraz uzyskanie pozytywnej oceny komisji egzaminacyjnej 4. tryb obsadzania wyższych stanowisk • stanowiska tj. Sekretarz RM, dyrektor generalny urzędu, dyrektor departamentu itp. mogą. być obsadzane w drodze konkursu • w postępowaniu sprawdza się wiedzę, kwalifikacje i predyspozycje kandydata • wynik pozytywny - Szef SC dokonuje mianowania 5. stałość stosunku pracy urzędnika SC - do przyczyn rozwiązania stosunku pracy zalicza się: • osiągnięcie wieku emerytalnego • likwidację urzędu, jeżeli niemożliwe jest przeniesienie • otrzymanie dwukrotnej, następującej po sobie oceny negatywnej • postępowania karnego toczącego się przez okres dłuższy niż 3 miesiące Rada Służby Cywilnej - centralny organ opiniodawczo-doradczy Prezesa RM • 16 członków powołanych przez PRM (8 osób) spośród wytyczonego grona specjalistów oraz spośród osób reprezentujących wszystkie kluby parlamentarne • kadencja rady trwa 6 lat, natomiast połowa składu zmienia się co 3 lata. 95. Krajowa Szkoła Administracji Publicznej. • Szkoła jest elementem S.C. kształci kadry do S.C. • Wielu absolwentów trafia do NIK • To nie jest szkoła akademicka • Ma praktycznie przygotować pracownika do pracy w urzędzie Powstanie dwa etapy: 1. 1990 – utworzona pod nazwą Ksap jednostka badawczo – rozwojowa –ośrodek ten miał utworzyć szkołę właściwą 2. 14 VI 1991 – ustawa tworząca Ksap Statut nadany przez PRM • szkoła ma osobowość prawną Warunki przyjęcia: • nie ukończone 32 lata • ukończone studia wyższe IV etapy kwalifikacyjne 1. test wiedzy ogólnej 2. egzamin językowy 3. esej z wykładu 4. rozmowa z komisją Na rok zostaje przyjętych około 50 – 60b osób. Szkoła dzieli się na bloki tematyczne: m.in. • prawo administracyjne • finanse • blok międzynarodowy Formy nauczania : wykłady, konserwatoria, staże w kraju i zagranicą, szkoła prowadzi ranking studentów. Ustrój szkoły: • dyrektor – powoływany i odwoływany przez PRM – kieruje i reprezentuje szkołę • rada szkoły – wyznacza kierunki rozwoju szkoły • przewodniczący Rady szkoły I instancja – dyrektor, II instancja odwoławcza od rekrutacji