PODSTAWY EKOLOGII, Streszczenia z Ekologia

Pobierz PODSTAWY EKOLOGII i więcej Streszczenia w PDF z Ekologia tylko na Docsity!

PODSTAWY

EKOLOGII

Dekalog ekologiczny

1. Ekologia jest ścisłą nauką przyrodniczą.

2. Rozumienie ekologii jest możliwe jedynie w aspekcie

ewolucyjnym.

3. Nic nie dzieje się ze względu na dobro gatunku.

4. Wartość przystosowań jest weryfikowana przez warunki

środowiska.

5. Zrozumienie złożoności wymaga modelowania.

6. Uprawianie ekologii opisowej bywa niebezpieczne.

7. Obowiązuje hierarchia wyjaśniania zjawisk.

8. Organizmy podlegają licznym ograniczeniom.

9. Istotne jest znaczenie zjawisk losowych.

10. Zakres ekologii jest arbitralnie ustalany przez ekologów.

Podstawy ekologii 2

Bardzo ważne jest aby oddzielić

potoczne rozumienie ekologii

jako pewnego ruchu społecznego,

zawierającego elementy

polityczne, od jej rozumienia

właściwego – ekologia jest nauką

ścisłą, przyrodniczą.

Nie zmienia to faktu, że

osiągnięcia ekologii powinny

i służą społeczeństwu –

znajomość tej nauki jest

podstawią do uporządkowania po

ludzku otaczającego nas świata,

zrozumienia zachodzących w nim

zmian i skali wpływu naszych

działań na ten świat. Pozwala to

zrozumieć potrzebę ochrony,

racjonalnego gospodarowania

i współżycia ze wszystkimi

elementami tego świata.

NAUKI EKOLOGICZNE

1. Ekologia- termin po raz pierwszy wprowadzony przez E. Haeckla w roku 1866. Ekologia jest to nauka biologiczna badająca organizmy flory i fauny w środowiskach biotycznych i abiotycznych jest podstawą nowej dziedziny - ekologii człowieka i ekologii społecznej. 2.Ekologia człowieka - bada wpływ czynników środowiska społecznego i przyrodniczego na organizm ludzki oraz na możliwościach jego adaptacji do tego środowiska. 3.Ekologia społeczna - bada zjawiska z pogranicza socjologii, geografii, demografii, ekologii i ekologii człowieka. 4.Ekologia rodziny ludzkiej 5.Sozologia- nauka o ochronie przyrody, o ochronie środowiska człowieka. Termin został wprowadzony w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku przez prof. Walerego Goetela. 6.Sozotechnika - termin ten oznacza całość badań naukowo-technicznych i technologicznych związanych z ochroną środowiska oraz wprowadzeniem nowych technologii przyjaznych dla środowiska. 7.Sozoekonomia (ekoekonomia) - dział ekonomii zajmujący się kosztami produkcji wraz z nakładami na ochronę środowiska. 8.Etyka środowiskowa(etyka ekologiczna, ekoetyka)- jest nauką zajmującą się zasadami i normami postępowania człowieka wobec środowiska.

9 .Bioetyka- zajmuje się ustalaniem reguł i ocen moralnych ważnych w dziedzinie ludzkich działań. 10 .Prawodawstwo ekologiczne - zajmuje się tworzeniem prawa ochrony środowiska, jego wdrażania i egzekwowania. 11. Ekofilozofia- przedmiotem jej badań jest istota i natura środowiska społeczno-przyrodniczego, jego właściwości ilościowe i jakościowe, zmiany zachodzące w tych właściwościach oraz dwustronne związki przyczynowe między antroposferą i środowiskiem. 12. Ekoteologia - łączy szczegółowe zagadnienia ekologiczne związane z teologią takie jak: moralność ekologiczna, rozwój duchowy człowieka, grzech ekologiczny. Nauka ta świadczy o dużym zainteresowaniu teologów zagadnieniami ekologicznymi. 13. Polityka ekologiczna - wyrażenie to oznacza badania naukowe, które dotyczą większych przedziałów czasowych i terytorialnych - bierze się pod uwagę czas przynajmniej kilku pokoleń, a jako terytorium traktuje się region, kontynent lub całą planetę Ziemię. 14. Psychologia ekologiczna – dział psychologii zajmujący się wpływem środowiska przyrodniczego i społecznego na psychikę człowieka. 15. Ekomedycyna – dział medycyny zajmujący się wpływem zmieniającego się środowiska na zdrowie człowieka, rozpoznaniem nowych jednostek chorobowych i sposobami ich leczenia. 16 .Edukacja środowiska - uwzględnia w procesie edukacji i wychowania podstawową zasadę dotyczącą sposobów i środków ochrony wszystkich elementów środowiskowych oraz znaczenia środowiska społecznego dla całego procesu edukacji. 17. Kultura ekologiczna - aby w pełni zaistniała w danym społeczeństwie muszą dokonać się w nim zasadnicze zmiany w nauce, technice i technologii, a także w religii i w sztuce.

• Ekologia zajmuje się organizmami na poziomie co najmniej osobniczym
• Ważna jest jednoczesna świadomość, w jak małym stopniu poznany jest świat ekosystemów i wzajemnych relacji pomiędzy organizmami żywymi a ich środowiskiem abiotycznym oraz pomiędzy organizmami. Stopień poznania naukowego maleje wraz ze wzrostem wielkości badanych systemów.
• Poznanie na poziomie komórkowym czy tkankowym jest stosunkowo duże, ponieważ można w warunkach kontrolowanych (laboratoryjnych) symulować pewne sytuacje i warianty i w różny sposób kontrolować zmiany zachodzące na badanym materiale.
• Reakcje zachodzące na poziomie komórkowym są również szybkie, co umożliwia powtarzanie eksperymentów i otrzymywanie dużej ilości wyników w stosunkowo krótkim czasie. Daje to również możliwość obróbki statystycznej różnych badanych zjawisk (duża ilość zdarzeń, powtórzeń). W przypadku funkcjonowania populacji badania skutków oddziaływań (zwłaszcza antropogenicznych) mogą trwać wiele lat.
• Informacje te dają również obraz tego jak ważna jest znajomość zagadnień ekologicznych dla specjalistów zajmujących się na projektowaniem zabudowań

• ogół elementów występujących na określonym obszarze oraz ich wzajemne powiązania,

oddziaływania i zależności. Wyróżnia się dwa składniki środowiska osobnika:

• środowisko abiotyczne – temperatura, wilgotność, prędkość wiatru, kwasowość gleby itd.
• środowisko biotyczne – oddziaływania z innymi osobnikami na poziomie gatunkowym i

międzygatunkowym (konkurencja, drapieżnictwo, pasożytnictwo, kooperacja).

heterogeniczność

homogeniczność

ŚRODOWISKO Podstawy ekologii 8

• Pojemność środowiska – maksymalna liczebność lub zagęszczenie osobników danego gatunku która może zajmować dane środowisko bez naruszania jego równowagi. Jeśli liczebność populacji zbliża się do pojemności środowiska jej wzrost jest hamowany przez opór środowiska.
• Opór środowiska – wszystkie czynniki ekologiczne działające na populację, w sposób uniemożliwiający jej osiągnięcie nadmiernej liczebności (tzn. zaburzającej równowagę w biocenozie), poprzez zmniejszenie rozrodczości lub zwiększenie śmiertelności; opór środowiska w przypadku zwierząt wpływa również na migracje. Podstawy ekologii 10

BIOCENOZA – biotyczna cześć ekosystemu; grupa populacji współwystępująca w określonym

miejscu i czasie, nie mają wyraźnych granic, ale przechodzą płynni jedna w drugą; biocenozę

opisuje się za pomocą bioróżnorodności, charakteru oddziaływań pomiędzy gatunkami,

zależności troficznych między gatunkami, przepływu energii.

BIOTOP - środowisko życia biocenozy, środowiskowa część ekosystemu, siedlisko nieożywione zmienione przez biocenozę. stałość odporność stabilność Podstawy ekologii 11

Obieg materii w ekosystemie

konsumenc i Obumarłe szczątki roślin i zwierząt destruenci Proste związki nieorganic zne producenci destruenci konsumenci producenci Poziomy troficzne Podstawy ekologii 13

Mówiąc o materii mamy na myśli nie tylko materię nieorganiczną, ale może przede wszystkim

materię organiczną – ciała organizmów żywych.

Cała wszystkich organizmów żywych występujących na określonej jednostce powierzchni lub

objętości tworzą pewną ilość biomasy – tzw. stan biomasy.

Biomasa ta jest zazwyczaj wyrażana w jednostkach energii (J/m2) lub w tzw. suchej masie

(tony/ha).

W ekosystemach lądowych większą część biomasy tworzą rośliny.

Należy rozróżniać część martwą i żywą biomasy:

• Produkcja pierwotna – szybkość z jaką biomasa wytwarzana jest przez producentów na

określonej przestrzeni.

• Produkcja pierwotna brutto – całkowita ilość energii jaka jest wiązana przez producentów

po procesie fotosyntezy. Na produkcję pierwotną brutto składają się:

respiracja – część produkcji zużywana w procesach życiowych producentów i rozpraszana w

postaci ciepła – jest to część energii nie dostępna dla innych organizmów w ekosystemie

produkcja pierwotna netto – różnica między produkcją pierwotną brutto a respiracją – jest to

część produkcji, która może być skonsumowana przez organizmy heterotroficzne (głównie

zwierzęta, bakterie, grzyby)

Sieć troficzna – sieć zależności pokarmowych między organizmami różnych gatunków, które należą do wspólnego ekosystemu Podstawy ekologii 16

Bardzo ważne

jest to aby

zdawać sobie

sprawę z tego,

ze w

naturalnym

środowisku nie

mamy do

czynienia z

pojedynczymi

łańcuchami

troficznymi, a

z całymi ich

plątaninami

zwanymi

siecią

troficzną.

Przepływ energii przez ekosystem

Pierwsza zasada termodynam iki – zasada zachowania energii – energia nie może powstać z niczego, ani ulec zanikowi. Druga zasada termodynam iki – każdej przemianie energetycznej towarzyszy strata wolnej energii w systemie.

Energia światła

słonecznego

producenci

Konsumenci I rzędu

Konsumenci II

rzędu

Konsumenci III

rzędu

Energia zawarta w odchodach i w szczątkach zwierząt Energia zawarta w szczątkach roślin destruenci Straty energii

• oddychanie, ciepło Straty energii

oddychanie, ciepło^ Podstawy ekologii 17

Biom – rozległy obszar o określonym klimacie, charakterystycznej szacie roślinnej i szczególnym świecie zwierzęcym. Typ roślinności biomu jest charakterystyczny, choć skład gatunkowy może być różny w zależności od położenia geograficznego i historii flory oraz fauny. Podstawy ekologii 19

Oddziaływania międzygatunkowe

Antagonistyczne:

• Pasożytnictwo
• Amensalizm (u roślin allelopatia)
• Konkurencja
• Drapieżnictwo Nieantagonistyczne:
• Symbioza (mutualizm i protokooperacja
• Komensalizm
• Neutralizm Oddziaływania miedzy gatunkowe 20

Pomiędzy organizmami dwóch różnych gatunków mogą zachodzić różne wzajemne oddziaływania. Mogą

to być oddziaływania pozytywne lub negatywne.

Wymienione zależności są wielkim uproszczeniem stanu istniejącego w przyrodzie. Proste

dwupopulacyjne układy nie są zbyt częste. Gatunki powiązane są w sposób znacznie bardziej

skomplikowany. W biocenozie poszczególne populacje roślinne i zwierzęce oddziałują wzajemnie na

siebie, konkurują o miejsce do życia, o pokarm , zjadają się lub zgodnie współżyją. Najważniejsze są w

biocenozie zależności pokarmowe, dzięki którym utrzymuje się równowaga liczbowa poszczególnych

populacji i ogólna równowaga przyrodnicza, Jest to równowaga dynamiczna.