Podstawy metodyczne w analizie ekonomicznej część 2, Notatki z Ekonomia

Pobierz Podstawy metodyczne w analizie ekonomicznej część 2 i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! Znajduje ona zastosowanie w odniesieniu do zjawisk w pełni mierzalnych (charakterystyka , określenie wzajemnych związków i zależności za pomocą liczb). Liczby prezentuje się w postaci szeregów czasowych i tablic. Graficznej Zmiany w badanym zjawisku i wzajemne zależności różnych zjawisk przedstawiane za pomocą wykresów. Dobór rodzaju wykresu zależy od charakteru prezentowanych danych. Forma graficzna jest bardzo czytelna. Umożliwia syntetyczne przedstawienie tendencji rozwojowej kilku badanych zjawisk gospodarczych. Opisowej Stanowi uzupełnienie powyższych form. Służy: prezentacji danych nieliczbowych, wyrażaniu ocen i opinii o zjawiskach zilustrowanych danymi liczbowymi, sformułowania diagnoz, wniosków i propozycji dotyczących decyzji usprawniających badane zjawisko. Powinna się odznaczać zwięzłością sformułowań, udokumentowaniem, konkretnością stwierdzeń, ocen, wniosków i propozycji wraz z określeniem ich skutków dla działalności i wyników finansowych podmiotu. PODSTAWOWE SPRAWOZDANIA FINANSOWE ŹRÓDŁA INFORMACJI Przygotowanie i przetworzenie informacji o działalności, wynikach i sytuacji ekonomiczno-finansowej p., stanowiących podstawę podejmowania decyzji to cel analizy finansowej. o wynikach a.f. decydują materiały źródłowe. Można je podzielić na grupy: Materiały wewnętrzne, zawierające dane o p. Dane o p. mogą mieć charakter: ewidencyjny dane te wynikają z prowadzonej w p. ewidencji (księgowość, kalkulacja, sprawozdawczość finansowa i rzeczowa, poprzednie analizy ekonomiczne, plany, dokumentacja konstrukcyjno-technologiczna), pozaewidencyjny Zalicza się do nich: protokoły z zebrań w p., sprawozdania z posiedzeń zarządu i rady nadzorczej, protokoły pokontrolne. Podstawowym źródłem informacji są : BILANSE, RCHUNKI ZYSKÓW I STRAT, RACHUNKI PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH. Sporządzane w formie standardowej, uregulowanej przepisami prawnymi (wyjątek –cash flow). B. i RZS umożliwiają statyczną i dynamiczną ocenę stanu i wyników finansowych p. Na ich podstawie sporządzany jest CF. Daje on obraz przepływu środków pieniężnych w p. oraz kierunkach ich zagospodarowania. Poza sprawozdaniami przygotowanymi wg wzorów, podmioty publikują w prospektach emisyjnych B. i RZS w formie uproszczonej. Zawierają one dane za okres 3 lat, co ułatwia ocenę sytuacji majątkowej i finansowej partnerów współpracujących z podmiotem. Istotne znaczenie mają NOTY UZUPEŁNIAJĄCE dotyczące kształtowania się ważniejszych pozycji bilansu i rach. zis. Wyjaśniają bliżej ich treść za pomocą liczb i opisowo. Noty do B. mogą dotyczyć: środków trwałych , ich struktury, stopnia umorzenia, przyrostu, likwidacji w okresie sprawozdawczym, wartości księgowej, zapasów i ich struktury w układzie rzeczowym i czasowym, należności u ważniejszych dłużników, wielkości należności przeterminowanych, zobowiązań długoterminowych, struktury zadłużenia, struktury czasowej zobowiązań, średniej wielkości oprocentowania, zobowiązań krótkoterminowych wobec instytucji finansowych, dostawców. W notach do RZS zawarte są informacje o: sprzedaży, z uwzględnieniem rynków i rodzajów produktów, kosztach w układzie rodzajowym, kosztach osobowych, zysku i jego strukturze. Dodatkowe źródło danych do analiz stanowią RAPORT AUDYTORÓW będące orzeczeniami biegłych księgowych. Materiały zewnętrzne, informujące o otoczeniu p. Dane dotyczące najważniejszych konkurentów, branż, regionów. Umożliwiają porównywanie pozycji finansowej danego p. z otoczeniem. Informacje te są publikowane przez same podmioty lub wyspecjalizowane firmy. BILANS I JEGO WSTĘPNA ANALIZA TREŚĆ BILANSU B. to podstawowe sprawozdanie prezentujące stan majątku i źródła jego finansowania na dany moment (obraz statyczny). Aktywa – ogół składników majątkowych w ujęciu wartościowym. Są środkami gospodarczymi będącymi własnością podmiotu, wykorzystywanymi przy realizacji operacji gospodarczych związanych z jego działalnością. Mogą mieć charakter majątku trwałego lub obrotowego. Część A. występuje w formie rzeczowej (środki trwałe, materiały, wyroby gotowe), część tylko wartościowo (gotówka, należności, papiery wartościowe). Pasywa – źródła finansowania majątku. Mają tylko postać wartościową. aktywa p. muszą znajdować odzwierciedlenie w pasywach, stąd globalne sumy aktywów i pasywów muszą być równe. fundusz założycielski, f. p. oraz f. specjalne w p.p., k: zakładowy, zapasowy, rezerwowe w spółkach kapitałowych, fundusze: udziałowy, zasobowy i specjalne w spółdzielniach. W spółce z o.o. kapitał zakładowy dzieli się na udziały. Podczas trwania sp. nie wolno zwracać udziałów wspólnikom. W sp. akcyjnej kapitał zakładowy dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. KW w sp.a. obejmuje: k. akcyjny uprzywilejowany, k akcyjny zwykły, zakumulowane zyski, które powstają , gdy p. nie wypłaca w formie dywidend dla akcjonariuszy osiągniętego w poszczególnych latach zysku lecz przeznacza go na uzupełnienie KW. B – Zobowiązania z tytułu wykorzystanych kredytów bankowych i innych źródeł P. może zaciągać kredyty i pożyczki podlegające zwrotowi w okresie przekraczającym rok (do 3 lat- średnioterminowe, powyżej- długoterminowe). W ostatniej pozycji wykazuje się kredyty i pożyczki nie spłacone w terminie. Wielkość tej pozycji świadczy o płynności finansowej podmiotu. C – Zobowiązania Na stan zobowiązań składają się: z. z tytułu dostaw, robót i usług, z. wynikające z wydanych weksli, z. z tytułu podatków, opłat oraz innych rozrachunków publiczno-prawnych, z. z tytułu wynagrodzeń za pracę według wartości ustalonej przy ich powstaniu. D – Fundusze specjalnego przeznaczenia Bez względu na formę prawną, w B. ujmuje się wysokość pobranych przychodów, dotyczących przyszłych okresów po roku obrachunkowym i wysokość rezerw na koszty przyszłych okresów przypadające na bieżący rok sprawozdawczy. Źródłem finansowania majątku mogą być rezerwy tworzone w ciężar strat nadzwyczajnych. Są one przeznaczone na pokrycie strat wynikających z należności od dłużników, postawionych w stan upadłości. E – Wynik finansowy wykazany w rachunku zysków i strat ANALIZA BILANSU Obejmuje dwa etapy: Wstępną analizę bilansu Koncentruje się na badaniu: struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury A., struktury kapitałowej, poprzez ustalenie wskaźników struktury P., struktury kapitałowo-majątkowej. Analiza może być przeprowadzona w ujęciu statycznym i dynamicznym. Analiza statyczna dotyczy struktury majątku p. i źródeł jego finansowania w wybranym momencie. Ujęcie dynamiczne pozwala ocenić kierunki zmian tej struktury oraz dynamikę poszczególnych elementów A. i P. przez porównanie danych z kilku kolejnych lat. Przeprowadzenie dynamicznej wstępnej analizy wymaga wykorzystania: wskaźników dynamiki, określających kierunek i stopień zmian poszczególnych el. B, w porównaniu do ich poziomu w B. wcześniejszych, wskaźników struktury, wskazujących na udział poszczególnych pozycji majątku i źródeł ich finansowania w ogólnych ich wielkościach. Wskaźnikową analizę bilansu Stanowi rozwiniecie analizy wstępnej. Oparta na badaniu wzajemnych relacji zachodzących między poszczególnymi elementami A. i P. STRUKTURA MAJĄTKU I KAPITAŁÓW STRUKTURA MAJĄTKOWA informuje o sposobie zaangażowania k. podmiotu. W jej badaniu podstawowe znaczenie mają wskaźniki wyposażenia p. w określone środki gospodarcze. Najistotniejsze z nich to wskaźniki wyposażenia w środki trwałe i obrotowe. Udział trwałych składników jest bezpośrednio związany z kwotą osiąganych przez p. przychodów. Im większy udział, tym mniejsza zdolność do wypracowania przychodu. W badaniu STRUKTURY KAPITAŁÓW podstawowe znaczenie mają wskaźniki: wyposażenia p. w KW, obciążenia p. zobowiązaniami długoterminowymi, wyposażenia p. w KS, obciążenia p. kredytami krótkoterminowymi, obciążenia p. zobowiązaniami bieżącymi. Posługując się 1 i 2 wskaźnikiem można ustalić pionową strukturę kapitałów finansujących majątek. STRUKTURA KAPITAŁOWO – MAJĄTKOWA Za punkt wyjścia w tej części analizy uznaje się ustalenie udziału KW w finansowaniu majątku trwałego. Jeśli MT jest w pełni pokryty KW, to zachowana zostaje złota reguła bilansowania. Zgodnie z nią MT powinien być finansowany z KW, bo oba składniki są w dyspozycji p. przez długi okres czasu. Przy prawidłowo prowadzonej polityce finansowej kwota KS powinna przekraczać wartość MT o bardzo niskim stopniu płynności , zapewniając pewne pokrycie tymi kapitałami środków obrotowych. W przeciwnym razie podmiot straci bieżącą zdolność regulowania zobowiązań płatniczych. Pozostałe środki obrotowe finansowane są kapitałami krótkoterminowymi. Gdy KK w pełni pokrywa MO, to zachowana jest złota reguła bilansowa w odniesieniu di MO. W praktyce część MO finansowana jest KS (nosi on miano kapitału obrotowego lub pracującego ). Jego zadane to zmniejszenie ryzyka wynikającego z unieruchomienia części środków obrotowych (zapasów, należności), bądź wynikającego ze strat związanych z tymi środkami (trudność ze sprzedażą wytworzonych dóbr). Ułatwia zachowanie płynności finansowej firmy. Poziomy kapitału obrotowego Dodatni Dodatnia różnica między KS a MT oznacza, że część środków obrotowych jest finansowana kapitałami długoterminowymi i stąd pozostaje w ciągłej dyspozycji podmiotu. KD, stanowiący KO, może być: w pełni KW, sumą KW i ZD, tylko kapitałem obcym pochodzącym z pożyczek lub kredytów. Za korzystanie z kapitału obcego p. płaci odsetki. Angażowanie tych kapitałów w dg jest korzystne, gdy średni wskaźnik KS przekracza wysokość obowiązującej stopy procentowej. Zerowy Jest to przypadek teoretyczny i może występować okresowo. Ujemny Część środków trwałych, wiążących na długi okres środki pieniężne, finansowana jest ZK. Dotyczy to firm handlowych wydłużających terminy płatności zobowiązań za dostarczone towary, a otrzymujących na bieżąco gotówkę w momencie ich sprzedaży. Mają krótsze terminy realizacji należności niż terminy płatności zobowiązań. Powoduje to powstawanie wolnych środków pieniężnych, z których można sfinansować MT. Badanie struktury majątkowo-kapitałowej przy wykorzystaniu KO sprowadza się do ustalenia relacji między KO a majątkiem p. ogółem lub tylko MO. RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT KONSTRUKCJA RZiS Rachunek ZiS to rodzaj „filmu”, który w miarę upływu czasu i trwania działalności eksploatacyjnej rejestruje tworzenie się wyniku finansowego. Operując wielkościami strumieniowymi, grupuje: wszystkie przychody uzyskiwane ze sprzedaży wyprodukowanych dóbr, przychody ze sprzedaży w ramach działalności handlowej, przychody z operacji finansowych, odpowiadające tym rodzajom działalności koszty i straty. PRZYCHODY ZE SPRZEDAŻY NETTO wyrażają przychody skorygowane o VAT. Przychody ze sprzedaży wyrobów, usług, towarów pomniejszone o koszty ich wytworzenia bądź wartość towarów w cenie ich nabycia pozwalają na obliczenie ZYSKU BRUTTO. ZB pomniejszony o koszty operacyjne (k. zarządu WSTĘPNA ANALIZA Rzis Obejmuje: Ustalenie i ocenę zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy i inne wielkości ekonomiczne, w kolejnych latach badanego okresu. Badanie relacji zachodzących między poszczególnymi wielkościami ekonomicznymi w rachunku. Zmiany wielkości ekonomicznych mogą być wyrażone w kwotach absolutnych lub w procentach w stosunku do poprzedniego okresu. To drugie podejście ułatwia sporządzanie analiz prospektywnych. SPRAWOZDANIE Z PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH TREŚĆ Cash flow obrazuje wpływy i wydatki środków pieniężnych w toku dg podmiotu. Sporządzany na podstawie B i RZiS oraz informacji uzupełniających do nich. Wzory cash flow nie są ściśle określone przepisami, jedynie te zamieszczane w prospektach emisyjnych reguluje rozporządzenie RM. Przepływy środków pieniężnych to rezultat transformacji środków w MT i MO. Znajdują one odbicie w zmianach struktury A i P w roku obrachunkowym i zmianach poszczególnych pozycji RZiS. Punktem wyjścia przy sporządzaniu CF jest ustalenie nadwyżki finansowej, jaką podmiot wygospodarował w okresie bilansowym. Składa się na nią zysk po opodatkowaniu (zysk netto), amortyzacja środków trwałych, wyposażenia oraz wartości niematerialnych i prawnych. Uwzględnienie odpisów amortyzacyjnych jest uzasadnione faktem, iż kwoty zaliczane do kosztów z tytułu amortyzacji są odzyskiwane w wyniku przychodów ze sprzedaży, ale nie wymagają w danym okresie zrównoważenia wydatkami pieniężnymi, stąd mogą być wykorzystywane na określone cele. Innymi źródłami przychodów są: Długoterminowe nowe akcje lub udziały do funduszu założycielskiego, zwiększające KW, zaciągane kredyty i pożyczki. Krótkoterminowe zwiększanie zobowiązań (wobec dostawców, instytucji publiczno- prawnych), zmniejszanie stanu środków obrotowych (zapasów, należności), w których zamrożone są środki pieniężne. RODZAJE Wyróżnia się: Pozwalające ustalić zmiany w stanie środków pieniężnych. Do ustalenia zmian w stanie środków pieniężnych można wykorzystać zestawienie źródeł i zastosowań przychodów. Sprawozdanie pokazuje z jakich źródeł zgromadzono zasoby finansowe i na jakie cele zostały wykorzystane. Można więc odczytać wielkość odpływów i ich przeznaczenie. W tego rodzaju sprawozdaniu zmiany w stanie środków pieniężnych mogą być umieszczone w części dotyczącej źródeł przychodów, gdy odnotowano ich spadek lub w sposobach wykorzystania, gdy stan zwiększył się. Zmiany można wykazać w odrębnej części – są wtedy różnicą między sumą przychodów a sumą wydatków. Cash flow podaje zbilansowane zapotrzebowanie na kapitał ze źródłami jego pozyskania. Powalające określić zmiany w kapitale obrotowym. Ten rodzaj sprawozdania odpowiada wersji sprawozdań zamieszczanych w prospektach emisyjnych akcji wprowadzanych do publicznego obrotu. W pierwszej części umieszcza się źródła przychodów: wewnętrzne – zysk netto, amortyzacja, inne przychody, zewnętrzne – sprzedaż akcji i obligacji, kredyty i pożyczki długoterminowe. Część druga to sposoby zagospodarowania tych przychodów. Przeznacza się je na inwestycje, spłatę kredytów i pożyczek, na dywidendy, wykup obligacji i odsetki od nich. Różnica między łącznymi przychodami a ich wykorzystaniem obrazuje zmianę stanu KO. Składają się na nią: zmiany MO – zapasów, należności, środków pieniężnych, krótkoterminowych papierów wartościowych, zmiany zobowiązań bieżących – kredyty krótkoterminowe i przeterminowane(wobec banków), wobec pracowników, dostawców, różnice stanu rozliczeń międzyokresowych. PODSTAWOWE GRUPY MAJATKU I ŹRÓDEŁ ICH FINANSOWANIA AKTYWA PASYWA Aktywa zmniejszające kapitały własne I Należne wpłaty na poczet kapitału Kapitały własne I Kapitały Majątek trwały I Rzeczowe i zrównane z nimi składniki II Wartości niematerialne i prawne III Finansowe składniki majątku Majątek obrotowy I Zapasy II Należności i roszczenia III Środki pieniężne IV Krótkoterminowe papiery wartościowe V Rozliczenia międzyokresowe Inne aktywa II Kapitał ze sprzedaży akcji własnych powyżej nominału III Fundusze IV Zmiany kapitałów w skutek przeszacowania A lub P V Nie rozliczony wynik z lat ubiegłych VI Wieloletnie rezerwy celowe Kredyty bankowe i pożyczki I Długoterminowe II Pozostałe kredyty i pożyczki III Kredyty bankowe i pożyczki przeterminowane Zobowiązania, fundusze specjalne i rozliczenie międzyokresowe I Zobowiązania II Fundusze specjalne III Rozliczenia międzyokresowe Rezerwy i inne pasywa I Rezerwy II Inne pasywa