Podstawy parazytologii ogólnej. Interakcje w układzie pasożyt – żywiciel, Prezentacje z Clinical Medicine

Pobierz Podstawy parazytologii ogólnej. Interakcje w układzie pasożyt – żywiciel i więcej Prezentacje w PDF z Clinical Medicine tylko na Docsity!

Podstawy parazytologii ogólnej.

Interakcje w układzie pasożyt–żywiciel.

Budowa i funkcje układu

odpornościowego.

dr n. med. Małgorzata Blatkiewicz Zakład Biologii Medycznej

Pasożytnictwo - forma współżycia między

osobnikami, w której jeden z nich – pasożyt

(parazyt) osiąga widoczne korzyści kosztem

drugiego – gospodarza (żywiciela).

• pasożytnictwo to przykład stosunków antagonistycznych
• często dochodzi do wydzielania przez pasożyta metabolitów, które są dla gospodarza toksyczne.

pasożyt (gr. parasitos = współbiesiadnik, darmozjad) organizm żyjący na koszt innego organizmu parazytyzm – pasożytnictwo; holoparazytyzm – pasożytnictwo całkowite, semiparazytyzm – półpasożytnictwo. parazytyczny – pasożytniczy parazytoza – choroba wywołana przez pasożyty zoonoza – choroba zakaźna lub inwazyjna zwierząt mogąca przenosić się na ludzi

Obecnie nie dzieli się pasożyty na: rośliny i zwierzęta pasożytnicze. Dziś wiemy, że grzyby i bakterie nie są roślinami! Pasożytami są:  wszystkie wirusy ,  wiele bakterii ,  niektóre grzyby ,  niektóre rośliny kwiatowe ,  wiele pierwotniaków ,  niektóre bezkręgowce

parazyt musi spełniać określone warunki:

1. nawiązać bezpośredni kontakt z żywicielem, który jest odpowiedni pod względem przemiany materii i tym samym syntetyzowanych substancji – stąd wynika specyficzność pasożytów i ich żywicieli;
2. przejawiać większą aktywność od gospodarza;
3. siły obronne żywiciela powinny być mniejsze niż siła aktywności napastnika;
4. cechy pasożyta muszą być kompetentne do żywiciela i warunków środowiska w jakim on żyje – specjalizacja parazytyczna Układ pasożyt-żywiciel

Przystosowania do pasożytnictwa

1. Spłaszczone ciało i różne narządy czepne (haczyki, przyssawki) np. u tasiemców – utrudnia to wydalenie pasożyta z organizmu żywiciela
2. Zanik narządów ruchu i innych narządów wewnętrznych np. przewodu pokarmowego u tasiemca
3. Zwielokrotnienie narządów rozrodczych i ogromna produktywność
4. Zanik narządów zmysłów

Pasożyty dzielimy na: Pasożyty przypadkowe względne bezwzględne

**Pasożyty dzielimy na:

1. Pasożyty przypadkowe** – są to organizmy, które normalnie prowadzą wolny tryb życia jednakże, gdy przypadkowo przedostaną się do wnętrza organizmu rozpoczynają pasożytniczy tryb życia. Tasiemiec psi ( Dipylidium caninum)

3. Pasożyty bezwzględne – pasożyty w pełni uzależnione od żywicieli, muszą one pozostawać w ciągłym kontakcie z gospodarzem. Przykład:

• przywra Diplozoon paradoxum, pasożytująca na skrzelach ryb. Osobniki dorosłe zrastają się na całe życie i razem pasożytują na danym żywicielu.
• pierwotniak Toxoplasma gondii , który pasożytuje w rozmaitych komórkach (nerwowe, mięśniowe, tkanki łącznej) człowieka i innych ssaków.

W zależności od czasu pasożytowania,

pasożyty dzielimy na:

Pasożyty

czasowe okresowe stałe

dorosłe osobniki - przebywają na roślinach, oczekując na żywiciela– ssaki. Po spożyciu krwi, samice opuszczają żywiciela. Znoszą jaja do ściółki i luźnej gleby. larwy odżywiają się krwią drobnych kręgowców żyjących w glebie (jaszczurki, gryzonie) lub blisko powierzchni ziemi (ptaki w gniazdach naziemnych). Larwy po pasożytowaniu przechodzą do gleby, gdzie ulegają linieniu. nimfy atakują większe ssaki (króliki, zające, wiewiórki, łasice) kleszcz pastwiskowy ( Ixodes ricinus ) Parazytyzm okresowy – pasożyty są związane z danym żywicielem jedynie w pewnym okresie swojego cyklu życiowego. Podział w zależności od czasu pasożytowania:

Parazytyzm stały (ciągły) – parazyt dorosły nie opuszcza organizmu żywiciela, przebywa i wykorzystuje go maksymalnie długo (np. do końca życia gospodarza). Żywiciela mogą opuszczać jedynie jaja lub larwy

• włosień spiralny Trichinella spiralis ,
• wesz Pediculus - związana przez całe życie z jednym żywicielem, podobnie jak jej potomstwo. Podział w zależności od czasu pasożytowania:

Endoparazyty – pasożyty wewnętrzne (wewnętrzniaki), np. owsik ludzki Enterobius vermicularis , motylica wątrobowa Fasciola hepatica , zarodziec malaryczny Plasmodium vivax. Ektoparazyty – pasożyty zewnętrzne (zewnętrzniaki), np. pchła ludzka Pulex irritans , wesz ludzka Pediculus humanus , pijawki Hirudinea , minóg rzeczny Lampetra fluviatilis – kręgowiec odżywiający się śluzem i krwią zwierząt wodnych. W zależności od lokalizacji pasożyta wyróżnia się:

Parazyty monokseniczne (= stenokseniczne) mogą pasożytować na jednym gatunkowo żywicielu lub na żywicielach blisko spokrewnionych taksonomicznie; wykazują dużą specyficzność biologiczną do swoich żywicieli.

• tasiemiec nieuzbrojony
• wesz ludzka Pediculus humanus , Parazyty polikseniczne (= eurykseniczne) – pasożytują na różnych, często odległych systematycznie żywicielach,
• motylica wątrobowa Fasciola hepatica ,
• tasiemiec bąblowiec – Echinococcus granulosus , W zależności od lokalizacji pasożyta wyróżnia się: