Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Podstawy prawa- Notatki - Podstawy prawa - Część 1, Notatki z Prawoznawstwo

Notatki dotyczące cechy pism prawnych i komunikatywność tekstu prawnego itp.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 04.03.2013

Lady_Pank
Lady_Pank 🇵🇱

4.7

(136)

375 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Podstawy prawa- Notatki - Podstawy prawa - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity! 1 bcWYKŁAD 29.11.05 r. ZDANIA DEONTYCZNE- zdania stwierdzające JĘZYK PRAWNY- język normy, przepisu (ma oddziaływać na adresatów normy) JĘZYK PRAWNY ≠ JĘZYK PRAWNICZY Quasi idiomy – idiomy niewłaściwe Technika kondensacji tekstu prawnego CECHY TEKSTÓW PRAWNYCH: 1. ADEKWATNOŚĆ  ELASTYCZNOŚC TEKSTU PRAWNEGO: ŚRODKI: - posługiwanie się zwrotami a także klauzulami generalnymi np.: „szczególna staranność”, „wielki uszczerbek” - konsekwencja: swoboda decyzji dla podmiotu stosującego prawo - nie da się w pełni wszystkiego zdefiniować brak zaufania do podmiotu stosującego prawo  PRECYZJA TEKSTU PRAWNEGO - Unikać wieloznaczności oraz terminów nieostrych  definiowanie - gdy określone słowo ma wiele znaczeń - znaczenie słowa – podaje się aby uzyskać komunikatywność - przydatne do jasnego i precyzyjnego wyrażenia zamiarów prawodawcy - język wyspecjalizowany „wdziera się” do języka prawnego - potrzeba zamieszczania definicji w tekście prawnym DEFINICJE LEGALNE - nazwa własna - formułowane w ustawach - nazywane definicjami ustawowymi Przybierają różne formy:  równościowe (klasyczne) - DEFINIENDUM + ZWROT ŁĄCZĄCY + DEFINIENSA (genus, różnice gat.)  Nieklasyczne – nie da się wyróżnić genus i różnicy gat(?) DEFINICJE CZĄSTKOWE - Definicje mogą być w różnych miejscach, najczęściej w słowniczkach służą skrótowości (pozwalają unikać powtórzeń) Czasem zamiast w słowniczkach definicje pojawiają się na początku ustawy. 2. KOMUNIKATYWNOŚĆ TEKSTU PRAWNEGO - tekst powszechnie komunikatywny (taki który rozumie większość społeczeństwa) docsity.com 2  Formułowanie tytułów aktów normatywnych adekwatnych do treści tych aktów , aby na ich podstawie można było powiedzieć jakie spory reguluje akt prawny  Podział tekstu norm na mniejsze części  konsekwentna struktura każdego aktu normatywnego  określenie przepisów w nim zamieszczonych jest określeniem zawsze w takiej samej kolejności  staranne formułowanie przepisów uchylających . Prawodawca powinien formułować krótkie, proste zdania, używać powszechnego słownictwa unikać neologizmów, powinien zrezygnować z języka wyspecjalizowanego. 3. ZWIĘZŁOŚĆ TEKSTÓW PRAWNYCH - w możliwie największej - -praktyka prawnicza i nauka prawa Środki służące uzyskiwaniu zwięzłości:  Posługiwanie się odesłaniami, spójnikami w zdaniach złożonych ODESŁANIE I. Wewnętrzne (do odpowiednich przepisów tego aktu) II. Zewnętrzne (do innych aktów normatywnych) CHARAKTER WEWNĄTRZSYSTEMOWY (w ramach istniejącego systemu prawa) NP.: odesłanie do prawa UE – ODESŁANIE POZA SYSTEMOWE SPÓJNIKI  ALTERNATYWNE (LUB, ALBO): 1. Alternatywa rozłączna (zdanie z dwóch zdań składowych, które wyklucza prawdziwość obu zdań składowych) 2. Alternatywa nierozłączna (dwa zdania, jedno wyklucza prawdziwość drugiego)  KONIUNKTURALNE (I, ORAZ, a TAKŻE, JAK RÓWNIEŻ)  oba zdania musza być spełnione KLAUZULE GENERALNE – jest to przepis, który zawiera odesłanie do jakiegoś systemu ocen, norm – innych niż prawne Normy aksjologiczne: - Zawierają odesłania poza systemowe, zewnętrzne wobec prawa, nie w ramach prawa - Upoważnia organ aby: 1) Rozstrzygając sprawę oparł swoje rozstrzygnięcie na analizie wszechstronnej danego przypadku 2) Oparł rozstrzygnięcie na pozaprawnych zasadach współżycia społecznego 2 RODZAJE KLAUZUL GENERALNYCH:  które odsyłają do zasad systemu prawnego  które odsyłają do zasad spoza systemu prawnego docsity.com 5 RODZAJE WYKŁADNI FORMALNEJ:  WYKŁADNIA AUTENTYCZNA– wykładnie, w której podmiot, który dany przepis wydał ten przepis tłumaczy (tłumaczy wątpliwości, jakie się wiążą z rozumieniem tego przepisu). Jest to konsekwencja mówiąca ze podmiot upoważniony do stanowienia danych przepisów, jest też upoważniony do ich uchylenia, zmiany oraz do wiążącego interpretowania. W praktyce z wykładnią autentyczna spotykamy się dość rzadko, wyjątkiem są przepisy podatkowe (niejasne).  WYKŁADNIA DELEGOWANA– dokonywana przez inny podmiot niż ten który wydał dany przepis, któremu to podmiotowi udzielono kompetencji do interpretowania przepisów prawnych, mimo że ten podmiot nie jest twórcą tych przepisów. Może mieć charakter ogólny, tzn. że rezultat wykładni wiąże każdego [ma charakter powszechnie wiążący]. Może mieć charakter wiążący w sposób ograniczony akty wykładni mogą mieć charakter wiążący tylko i wyłącznie dla organów państwa, dla określonego pionu, ale także dla wszystkich sądów. Np.; rozstrzygnięcia interpretacyjne zawarte w uchwałach Sądu Najwyższego (tylko w konkretnej sprawie)- w praktyce bardzo rzadko używane. Na gruncie tej jednej jedynej sprawy dochodzi do wyabstrahowania jednej konkretnej tezy i ta teza jest uważana bezprawnie za obowiązująca. Wykładnia sądu wyższej instancji jest wiążącą dla sądu niższej instancji tylko w konkretnej sprawie, a nie zawsze. WYKŁADNIA MOŻE MIEĆ CHARAKTER:  ABSTRAKCYJNY – dokonywana w oderwaniu od rozstrzygnięcia jakiejś konkretnej sprawy  OPERATYWNY – wykładnia której dokonuje każdy organ państwa. Dokonuje jej w toku rozstrzygania jakiejś sprawy. Rezultat takiej wykładni staje się podstawą rozstrzygnięcia sprawy, wydania wyroku. Po pojawieniu się rozstrzygnięcia, rezultat staje się wiążący dla stron postępowania. FAZY WYKŁADNI: Tytuły aktów normatywnych – informują interpretatora o tym jakie sprawy są w danym akcie uregulowane. 1. WSTĘPNA FAZA WYKŁADNI – wstępne czynności porządkujące (ustalenie które przepisy prawne należy poddać interpretacji, w szczególności które przepisy prawne maja charakter obowiązujący ,a które zostały z tego systemu wyeliminowane). Ta faza kończy się pewnymi ustaleniami- ustaleniem aktualnych przepisów prawnych, które to aktualne przepisy prawne poddaje się interpretacji . Jest to faza przygotowywania materiału do wykładni. Trzeba się odwołać do przepisów uchylających, końcowych i w szczególności przejściowych, to pozwoli ustalić czy przepisy przeznaczone do interpretacji nie zostały przypadkiem wyeliminowane z systemu prawnego. Należy ustalić kształt tekstu. Prawodawca wydaje teksty jednolite aktu normatywnego. TEKST JEDNOLITY- sporządzone przez upoważniony do tego organ i urzędowo ogłoszony tekst aktu normatywnego ze wszystkimi zmianami, które zostały wprowadzone do tego tekstu przez prawodawcę od momentu ogłoszenia tekstu, od momentu ogłoszenia tekstu jednolitego albo od innego momentu który wskazuje organ ogłaszający. W tekście jednolitym jakiejś ustawy zamieszcza się te przepisy które dodano do tej ustawy podczas docsity.com 6 kolejnej nowelizacji oraz pomija się przepisy które w ustawie uchylono. Tekst Jednolity ma charakter urzędowy. Jest tekstem autentycznym. W Polsce teksty jednolite ogłaszane są w Dzienniku ustaw, przez marszałka Sejmu. Teksty jednolite innych aktów normatywnych ogłaszają organy które wydały ten akt. Np.: prezes rady ministrów ogłasza teksty jednolite wydanych przez siebie rozporządzeń. < PRAWO PRASOWE- nie ma tekstu jednolitego, same nowelizacje> Oprócz tekstów jednolitych istnieją też TEKSTY UJEDNOLICONE – są to teksty w których naniesiono zmiany aktu normatywnego, ale te zmiany naniósł wydawca. Nie mają charakteru urzędowego, bo wydawca który naniósł zmiany nie został do tego upoważniony [komentarz do prawa prasowego prof. Sobczaka – to tekst ujednolicony]. Nie są tekstami autentycznymi, chociaż zdarza się ze są sporządzane przez znawców w danej dziedzinie prawa. Jeśli dane sprawy są przedmiotem wykładni to przyjmuje się najnowszy i sprawdza się czy przy ogłoszeniu tekstu jednolitego nie wprowadzono do danego aktu normatywnego zmian dalszych od tych które zostały odnotowane. 2. FAZA WYKŁADNI WŁAŚCIOWEJ – a doprowadzić do odtworzenia przepisów prawnych jednoznacznej normy postępowania ( norma taka wskazuje adresata, okoliczności oraz nakazywane albo zakazywane adresatowi w tych okolicznościach postępowanie) Działania cząstkowe: I. Aby w przepisach prawnych odnaleźć określenie adresata, okoliczności i zachowania które jest wyznaczone temu adresatowi. Ten etap wykładni kończy się uzyskaniem WYPOWIEDZI NORMO KSZTAŁTNEJ (jeszcze nie jednoznaczna norma postępowania, ale to jest wypowiedz która zawiera wszystkie niezbędne elementy normy prawnej). Największą trudnością jest odnalezienie w tekście prawnym zwrotów językowych które wyrażają nakaz lub zakaz określonego postępowania. Zamieszczone w częściach szczegółowych aktu normatywnego i tam trzeba ich szukać. Prawodawca wyraża nakazy i zakazy w różnych formach w takich jak jest obowiązany. II. Aby uzyskaną wypowiedz normo kształtną doprecyzować tak aby uzyskać jednoznacznie określonego adresata, okoliczności i zasady postępowania. W tym celu należy odnaleźć w teksie prawnym wszystkie przepisy które uzupełniają albo które modyfikują określenie adresata, okoliczności i wyznaczony adresatowi sposób postępowania. Przepisów tych interpretator będzie szukał w „sąsiedztwie” takiego przepisu szczegółowego który wyraża zrąb jakiejś normy, a albo w części ogólnej danego aktu normatywnego. Po odnalezieniu w tekście wszystkich przepisów modyfikujących dokonuje się odpowiedniego uzupełnienia ewentualnie zmiany wypowiedzi normo kształtnej, a następnie ustalenia dokładnego ustalenia wszystkich słów i zwrotów złożonych które w tej wypowiedzi występują. Interpretacje kończą się po uzyskaniu jednoznacznej normy postępowania ( interpretacja kończy się po uzyskaniu jasności). W tym procesie egzegeza interpretator kierowany jest przez tzw. DYREKTYWY(reguły) WYKŁADNI / INTERPRETACYJNE.- wypowiedzi wskazujące w jaki sposób interpretator ma odtwarzać normy postępowania z przepisów prawnych. Dyrektywy te mogą mieć rożne pochodzenie, charakter. Katalog dyrektyw interpretacyjnych funkcjonuje w kulturze prawnej. docsity.com 7 Reguły interpretacyjne są formułowane przez naukę prawa i judykatura. Szczególnie doniosłe są te reguły interpretacyjne które pochodzą od Trybunału konstytucyjnego, Sadu Najwyższego, Naczelnego Sądu administracyjnego. RODZAJE DYREKTYW INTERPRETACYJNYCH:  JĘZYKOWE – wykładnia wg reguł językowych. Odtwarzając normy z przepisów odwoływać się do reguł składniowych oraz reguł znaczeniowych języka – powszechnego)  POZAJĘZYKOWE WYKŁADNIA FUNKCJONALNA ( dawniej wykładnia celowościowa albo teleologiczna) ? Wykład 13.12.05 DYREKTYWY WYKŁADNI: (d. egzegezy, reguły) Wypowiedzi wskazujące w jaki sposób interpretator ma odtwarzać normy postępowania i przepisów prawnych. Mogą mieć rożne pochodzenie i charakter. Dyrektywy mogą być mniej lub bardziej szczegółowe. Formułowane przez naukę prawa i judykaturę. DYREKTYWY FUNKCJONALNE - takie które nakazują interpretować przepisy aby normy miały uzasadnienie aksjologiczne. Dyrektywy te odwołują się do wartości które przypisuje się prawodawcy (zakłada się ze prawodawca stanowi normy z pewnym zamiarem). Funkcjonalne dyrektywy nakazują odrzucić te normy które nie znajdują uzasadnienia aksjologicznego. ARGUMENTUM-ABSURDO - jeśli jedna norma pozostaje to jest to rezultat wykładni - jeśli kilka norm pozostaje to tą która ma więcej uzasadnień Do funkcjonalnych reguł wykładni stosujemy się kiedy przepisy zredagowane są niejasno.  WYKŁADNIA SIMILI (z podobieństwa) – jakiś przedmiot czy okoliczność są istotnie podobne do tych które prawodawca w przepisie wymienił.  WYKŁADNIA CONTRARIO (z przeciwieństwa) – Jeżeli na gruncie wartości nie ma podstaw aby przyjąć że istnieje podobieństwo jakichś podmiotów, okoliczności czy czynów. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Jeżeli reguła językowa i funkcjonalna nie daje efektu to stosujemy wykładnie:  WYKŁADNIA ROZSZERZAJĄCA- interpretowany przepis ma większy zakres niż ten który ustaliliśmy dokonując wykładni językowej. ( INTERPRETACIO EXTENSIVA)  WYKŁADNIA SCIEŚLAJĄCA – interpretowany przepis wyraża normę która ma węższy Zakres niż ten który ustaliliśmy dokonując wykładni językowej. (INTERPRETACIO RESTRICTIVA) o WYKŁADNIA WPROST – dosłowna ( INTERPRETACIO ????) docsity.com 10 prawodawcy normy te znajdują uzasadnienie. Oraz prawodawca jest w swoich ocenach konsekwentny. Wykład 20.12.05 REALIZOWANIE I PRZESTRZEGANIA PRAWA NAKAZ- realizowanie: zachowanie wyznaczone przez normę Nakaz materialny-nakazuje adresatowi, aby osiągnął jakiś stan rzeczy (wynajem itd.)  REALIZOWANIE NORMY –nie obejmuje świadomości, intencji Można realizować normę nie wiedząc o niej ani nie znając jej treści.  NIEREALIZOWANIE NORMY „Nieświadomość prawa szkodzi” Przekroczenie normy grozi karą.  PRZESTRZEGANIA NORMY – ten, kto realizuje normę świadomie Jeśli ktoś realizuje normę to nie znaczy, że jej przestrzega! PRAWODAWSTWO SYMBOLICZNE-? Wpływ na przestrzeganie norm prawnych mogą mieć różne kwestie:  Aby podmiot wiedział o normie musi znać jej treść  Jeżeli adresata normy składnia do wykonania tej normy grożąca mu sankcja (boi się jej) - motywacja interesowna  Jeśli adresat normy przestrzega normy bo uważa ją za słuszną niezależnie od sankcji grożących za jej przekroczenie- motywacja bezinteresowna  Cechy charakterologiczne  Przyzwyczajenie  Grupa, w jakiej jednostka funkcjonuje  Normy prawne znajdują uzasadnienie aksjologiczne w ocenach żywionych przez ich adresatów, adresaci uznają normę za słuszną (APROBATA NORMY) Płacenie podatków- rzadko ktoś to aprobuje Normy prawne często są akceptowane, dlatego ze my dodatnio oceniamy skutki jakiegoś zachowania, takiego, które dana norma wyznacza. docsity.com 11 Aprobata normy prawnej przez jej adresatów opiera się często na żywionych przez tych adresatów ocenach moralnych. Normy prawne spotykają się też z dezaprobatą, których źródłem są żywione przez kogoś oceny moralne, wierzenia religijne. Aprobata normy – „prawo jest środkiem zapewnienia ładu społecznego i rozwiązywania trudnych problemów społecznych”  Obawa przed SANKCJĄ z punku widzenia socjologicznego Sankcja- nieprzestrzeganie norm prawnych Sankcje z punktu widzenia prawa:  Sankcje kary  Sankcje nieważności (np. nieważne umowy)  Sankcje przymuszenia Sankcje z punktu widzenia socjologicznego:  Skupiona (zinstytucjonalizowana) – polega na spontanicznych reakcjach ludzi z pewnego środowiska na przekroczenie normy. Przejawia się w dezaprobacie, albo nie w dezaprobacie.  Rozsiana ( bojkot towarzyski, agresja) Efekt sankcji: ~zagrożenie przymusem wtedy wpływa na adresata normy, kiedy jest efektywne (mniejszym złem jest realizowanie normy) Skuteczne stwarzanie sytuacji przymusowej po to, aby oddziaływać na adresatów norm zależy od: 1) Realizowanie normy może być dla adresata uciążliwe oraz mogą wystąpić motywy skłaniające go do nieprzestrzegania normy. ( Biurokracja, przestrzeganie normy czasochłonne) ~dla efektywności sankcji niezbędne jest to, aby istniało duże prawdopodobieństwo jej zrealizowania (organy państwa musza działać praworządnie, sprawnie i skutecznie). Sankcja ma być nieuchronna. Dezaprobata środowiska –ważna Wyróżnia się trzy rodzaje podstawowych praw:  Konformizmu – dostosowanie swojego zachowania do zachowania innych w danej sytuacji (robić to samo, co postępują inni, oby się nie wychylać)  Oportunizmu – podporządkowanie się jakimś normom ze względu na grożące sankcje lub nagrody. Zasada- postępuj tak, aby to było opłacalne.  Legalizmu – postawa gotowości dawania posłuchu obowiązującym normom, z tego względu ze są to normy prawne, niezależnie od treści tych norm. Zasada- Prawu należy dawać posłuch. (Legalizm krytyczny- jesteśmy gotowi dawać posłuch prawu z zastrzeżeniem ze ono będzie przewidywać instytucje legalnego zmian w systemie obowiązujących norm które w danym momencie nie spełniają podstawowych wymagań) docsity.com 12 Przymus(sytuacja przymusowa) – o takiej sytuacji mówimy wtedy gdy ktoś znajduje się w sytuacji wyboru jednego z zachowań , przy czym każde z nich ma złe niekorzystne następstwa. Stoi przed wyborem tzw. mniejszego zła. * użycie przemocy ( przemoc to nie przymus!) Przemoc to użycie siły fizycznej aby zmusić kogoś do określonego postępowania. (np. zatrzymanie kierowcy uciekającego przed policją wtedy LEGALNA PRZEMOC) Rodzaje(charakter) przymusu:  Fizyczny  Psychiczny  Prawny (opuszczenie budynku, sprowadzenie do zakładu karnego)  Pozaprawny (stosowany przez organizacje społeczne w celu pozyskania nowych członków)  Ekonomiczny Wykład 10.01.06 r. FUNKCJONALNE DYREKTYWY WYKŁADNI Reguły funkcjonalne służą do wyboru jednego z możliwych rezultatów wykładni językowej. Do funkcjonalnych reguł wykładni odwołujemy się wtedy gdy interpretowane przez nas przepisy są zredagowane niejasno, i po zastosowaniu językowych reguł wykładni nadal nie potrafimy ocenić czy zawarta w przepisach sprawa odnosi się wyłącznie do podmiotów w niej wymienionych czy do podmiotów takich jak wymienione i im podobne. Należy ocenić czy chodzi o sytuacje jedynie wskazane w interpretowanym przepisie czy tez o takie i o podobne. Wówczas stosuje się WYKLADNIE Z ANALOGII zwana też analogia legis. Stosujemy analogie a simili lub analogie a contrario. ARGUMENTUM A FINI – uznajemy wówczas ze w świetle ocen prawodawcy, jakieś nie wymienione wyraźnie w przepisach podmioty (okoliczności lub czyny) są istotnie podobne do tych które prawodawca w przepisie wyraźnie wymienił. ARGUMENTUM A CONTRARIO- interpretowany przepis wyraża normę, która,we wskazanym w tymże przepisie podmiotom. W niektórych przypadkach zastosowanie językowych reguł wykładni nie daje oczekiwanego rezultatu, nie uzyskano, bowiem jednoznacznych norm postępowania, ponieważ zinterpretowany przepis okazuje się być zredagowany niezwykle niejasno. Dopiero zastosowanie wykładni funkcjonalne pozwala doprowadzić do uzyskania jednoznacznej normy postępowania i pozwala zakończyć proces egzegezy. Jeżeli natomiast na poziomie wykładni językowej uda się dojść do normy postępowania to dalej nie musimy przeprowadzać procesu wykładni. docsity.com