OŚWIECENIE
RAMY CZASOWE
Europa – od 1680r. do końca XVIII w.
Polska – początek - lata 40-te XVIII w. , koniec – pierwsze dwudziestolecie XIX w.
Nazwa epoki – wywodzi się z wiary w moc oświaty i nauki, szerzenie wiedzy i kształtowanie ludzkich
umysłów było podstawą tej epoki. Nazywana była też:
- wiekiem światła
- wiekiem filozofów
- wiekiem encyklopedii
FILOZOFIE EPOKI
1. RACJONALIZM – nurt w filozofii, który uznaje, że jedynym źródłem poznania świata i
człowieka jest ludzki rozum, który nie podlega ograniczeniom. Jego twórcą był Kartezjusz
(autor Cogito ergo sum).
COGITO ERGO SUM – myślę, więc jestem
2. EMPIRYZM – nurt w filozofii, zgodnie z którym jedynym źródłem poznania świata są bodźce
zmysłowe, które docierają do umysłu ze świata zewnętrznego. Jego twórcą był Francis
Bacon. Empiryzm rozwinął się również dzięki Johnowi Locke’owi.
TABULA RASA – czysta kartka, pogląd zgodnie z którym umysł człowieka jest „niezapisany” i zapełnia
się w miarę upływu życia, a wiedza pochodzi z doświadczenia. Pojęcie to zyskało popularność za
sprawą Johna Locka, który użył tego pojęcia w swoim eseju „Rozważania dotyczące rozumu
ludzkiego” (zgodnie z francuskim tłumaczeniem).
Syntezę (połączenie) racjonalizmu i empiryzmu postulował niemiecki filozof Immanuel Kant.
NURTY OŚWIECENIA W LITERATURZE
1. Klasycyzm – nurt dążący do jasności, porządku i harmonii, jego twórcy dążyli do prostoty
stylu i przejrzystości myśli, wykorzystywali uniwersalne zasady. Przedstawiciele w Polsce:
Ignacy Krasicki i Adam Naruszewicz
