Podsumowanie prywatyzacji w Polsce - Notatki - Finanse, Notatki z Bankowość i finanse

Pobierz Podsumowanie prywatyzacji w Polsce - Notatki - Finanse i więcej Notatki w PDF z Bankowość i finanse tylko na Docsity!

Podsumowanie prywatyzacji gospodarki

polskiej do roku 1998

WSTĘP

Przedstawione informacje ilustrują postęp procesu przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych realizowanych przez Ministerstwo Przekształceń Własnościowych w okresie od 1.08.1990 roku (moment wejścia w życie ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych) do 30.06.1996 roku oraz przez Ministerstwo Skarbu Państwa w okresie od 01.10.97 do 30.06.1998 roku. Dane na koniec I półrocza zostały zestawione z danymi uzyskanymi na koniec 1997 roku.

Używane skróty i pojęcia

Ustawa o k. I p.p.p .- ustawa z dnia 30 sierpnia 1996 r. O komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. (Dz. U. z 1996r. Nr 118, poz.561, z póź. zm.) Art.4, art.39 -właściwy artykuł w/w ustawy Dział III- właściwy dział w/w ustawy – komercjalizacja z konwersją wierzytelności Ustawa o p.p.p.- ustawa z dnia 13 lipca 1990 r. O prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych. (Dz. U. Z 1990 r. Nr.51 poz. 298, z póź. zm.) Art.5, art.6, art. 37 - właściwy artykuł w/w ustawy Ustawa o p.p. – ustawa z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych ( Dz. U. z 1991 r. nr 18 poz 80, z póz. Zm. ) Art. 19 – właściwy artykuł w/w ustawy JsSP - jednoosobowa spółka Skarbu Państwa powstała w wyniku przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego w trybie art. 5 lub art. 6 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych , bądź art. 7 ustawy o narodowych funduszach inwestycyjnych, bądź art. 4 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych ( od momentu wpisania do rejestru handlowego) Akceptacja – zgoda właściwego ministra ds. prywatyzacji na likwidację przedsiębiorstwa państwowego w trybie art.. 37 ustawy o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych/ art.39 ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych -niezgłoszenie sprzeciwu przez właściwego ministra ds. prywatyzacji w terminie 2 tygodni na likwidację przedsiębiorstwa państwowego w trybie art. 19 ustawy o przedsiębiorstwach państwowych Objęte przekształceniami - od daty rejestracji sądowej jednoosobowej spółki Skarbu Państwa

3. prywatyzację bezpośrednią, tj. rozporządzanie majątkiem przedsiębiorstwa przez sprzedaż, wniesienie do spółki lub oddanie do odpłatnego korzystania ;
4. likwidację przedsiębiorstwa państwowego z powodu złej kondycji ekonomicznej

Z ogółu 8441 przedsiębiorstw państwowych istniejących w 1990 roku do końca I półrocza 1998 roku MPW i MSP przekształceniami własnościowymi objęło 4455 przedsiębiorstwa. Z tego najwięcej przedsiębiorstw objęto prywatyzacją bezpośrednią- 36,3%, likwidacji z przyczyn ekonomicznych poddano – 34,9% przedsiębiorstw państwowych, a 28,7% przekształcono w jednoosobowe spółki Skarbu Państwa.

Stan na dzień Ogółem Przedsiębiorstwa objęte przekształceniami W jsSP Ust. o ppp/ust. o NFI/ ust. o k i ppp

Art. 37 ust o ppp/ art.39 ust. o k i ppp

Art. 19 ust.o pp

Zarejestr owane

sprywatyz owane

Wniesione do NFI

Akceptacj a MPW/MSP

Zakończo ne

Brak sprzec. MPW/MSP

zakończo ne

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 31.12.

Do 30.06.

Przebieg procesów prywatyzacyjnych przedsiębiorstw państwowych w okresie od 01.08.1990 do 30.08.1998 roku.

Komercjalizacja przedsiębiorstw państwowych.

Komercjalizacja, polega na przekształceniu przedsiębiorstwa państwowego w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa akcyjną lub z ograniczoną odpowiedzialnością, której akcje/udziały mogą być udostępniane osobom trzecim w procesie prywatyzacji. Komercjalizacja może być także dokonana w celu innym niż prywatyzacja, a więc bez zamiaru udostępnienia przez Skarb Państwa osobom trzecim. Nowopowstała spółka wstępuje we wszystkie stosunki prawne, których podmiotem było przedsiębiorstwo państwowe. Według obowiązujących przepisów komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego dokonuje –w celu prywatyzacji lub w innym celu za zgodą Rady Ministrów- Minister Skarbu Państwa:  na wniosek organu założycielskiego  na wniosek dyrektora tego przedsiębiorstwa i rady pracowniczej  z własnej inicjatywy Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych wprowadza dodatkową i nową podstawę prawną do przeprowadzenia prywatyzacji tzw. Komercjalizację z konwersją wierzytelności (dział III ustawy) w celu przeprowadzenia restrukturyzacji finansowej. Zgodnie z tą ustawą w procesie restrukturyzacji mogą uczestniczyć jedynie przedsiębiorstwa państwowe, które mogą być przekształcone w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z udziałem wierzycieli. Z ogólnej liczby skomercjalizowanych przedsiębiorstw państwowych sprywatyzowano: 236 spółek metodą kapitałową, to jest w drodze publicznego zaproszenia do rokowań, oferty publicznej lub przetargu(19%), 512 spółek zostało wniesionych do programu Narodowych Funduszy Inwestycyjnych(40%).

Prywatyzacja kapitałowa

Bez względu na stosowaną metodę udostępniania akcji lub udziałów , w każdej ze spółek przeznaczonych do prywatyzacji kapitałowej były dokonywane przez firmy doradcze – wybrane w drodze przetargu- wyceny, analizy ekonomiczno-finansowej i analizy prawne.

Poza ceną za akcje/udziały, ważnym elementem przy zawieraniu transakcji sprzedaży spółek Skarbu Państwa są zobowiązania inwestorów zagranicznych.

Są to głównie:

• zobowiązania inwestycyjne dotyczące w szczególności modernizacji produkcji, parku maszynowego, unowocześnienia kapitału akcyjnego (zakładowego) spółki, ochrony środowiska naturalnego;
• zobowiązania socjalne gwarantujące utrzymanie stanu zatrudnienia w spółce przez okres 2-3 lat, podwyżki płac itp.

Prywatyzacja kapitałowa od 1990 r. do 30.06.1998 r. wg KGN

Działy gospodarki narodowej

Spółki sprzedane w latach 1990-

Spółki sprzedane w I kw. 1998r. Przemysł: 195 6

• spożywczy 41 -
• mineralny 26 0
• maszynowy 30 4
• elektrotechniczny 20 0
• chemiczny 16 0
• drzewno-papierniczy 17 0
• lekki 14 0
• elektromaszynowy 18 1
• metalurgiczny 5 0
• energetyczny 3 0
• farmaceutyczny 5 1 Budownictwo 29 0 Handel 5 1 Transport 1 0 Finanse 3 1 Pozostałe 3 0 RAZEM: 236 8

Stan zatrudnienia utrzymywany jest z reguły na stałym poziomie, co wynika z dodatkowych zobowiązań inwestorów( tzw. Pakietów socjalnych)- głównie umów zawartych pomiędzy funkcjonującymi związkami zawodowymi a inwestorami strategicznymi.

1. przetargu publicznego
2. rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Sprzedaż adresowana jest przede wszystkim do nabywców krajowych, a w przypadku ich braku również zagranicznych. W stosunku do nabywców krajowych stosowana jest preferencyjna zasada ratalnej spłaty należności za nabyte przedsiębiorstwo pod warunkiem zabezpieczenia kwoty pozostałej do zapłaty po uiszczeniu pierwszej raty. W metodzie tej wyodrębnia się ścieszkę tzw. “szybkiej sprzedaży”. Dotyczy ona głównie przedsiębiorstw o złym stanie ekonomicznym, dla których alternatywą wobec sprzedaż jest likwidacja lub upadłość. Do 30 czerwca 1998 roku do sprzedaży przekazano 352 przedsiębiorstwa, których udział w prywatyzacji bezpośredniej wyniósł 21,8%. Porównanie do poprzedniego okresu wskazuje na wzrost zainteresowania tą techniką prywatyzacji.

Wniesienie mienia przedsiębiorstwa do spółki następuje w trybie rokowań podjętych na podstawie publicznego zaproszenia. Nowa ustawa przewiduje preferencje dla pracowników przedsiębiorstw prywatyzowanych tą metodą. Uprawnionym pracownikom oraz rolnikom lub rybakom przysługuje prawo do nieodpłatnego nabycia 15% akcji należących do Skarbu Państwa w spółce. Do tej pory ze względu na brak takiej preferencji była to najmniej popularna metoda ze stosowanych w prywatyzacji bezpośredniej. Zaletą tej metody jest to, że pieniądze inwestora nie wpływają do budżetu a pozostają w spółce i są wykorzystywane na jej rozwój. Do 30 czerwca 1998 roku 134 przedsiębiorstwa przeznaczono do wniesienia do spółki, co stanowi tylko 8,3% ogólnej liczby przedsiębiorstw prywatyzowanych bezpośrednio.

Oddanie mienia przedsiębiorstwa do odpłatnego korzystania w tzw. leasing może nastąpić na rzecz spółki, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

1. do spółki przystąpiło ponad połowa liczby pracowników przedsiębiorstwa państwowego bądź pracowników i rolników lub rybaków,
2. akcjonariuszami spółki są wyłącznie osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w kraju, chyba że Minister Skarbu Państwa postanowi inaczej,
3. wysokość kapitału akcyjnego nie jest niższa niż 20% łącznej wartości funduszu założycielskiego i funduszu prywatyzowanego przedsiębiorstwa,
4. co najmniej 20% akcji zostało objętych przez osoby nie zatrudnione w prywatyzowanym przedsiębiorstwie, czyli przez inwestora zewnęcznego.

Do końca czerwca 1998 roku zastosowano tę metodę w stosunku do 1065 przedsiębiorstw tj. do 65,8% przedsiębiorstw prywatyzowanych bezpośrednio- jest to najpopularniejsza ścieszka prywatyzacji. Do 30 czerwca 1998 roku zaopiniowano pozytywnie 1618 projektów, przewidujących zastosowanie prywatyzacji bezpośredniej w przedsiębiorstwach przeznaczonych do prywatyzacji. Faktycznie procesy prywatyzacyjne rozpoczęto w 1546 przedsiębiorstwach.

Liczba przedsiębiorstw prywatyzowanych bezpośrednio systematycznie zmniejsza się. Największą dynamikę prywatyzacji bezpośredniej odnotowano w pierwszym okresie prywatyzacji, tj. do 31 grudnia 1991 roku, gdy rozpoczęto 426 procesów prywatyzacyjnych. W następnych latach liczba ta stopniowo malała aby w I półroczu 1998 roku osiągnąć wartość 62 procesów prywatyzacyjnych rozpoczętych tą metodą.

Prywatyzacja bezpośrednia charakteryzuje się dużą efektywnością. Do końca czerwca 1998 roku procesy likwidacyjne zakończono wykreśleniem z rejestru w przypadku 1497 przedsiębiorstw państwowych objętych prywatyzacją bezpośrednią, co stanowi 92,5% liczby akceptacji wydanych przez MPW i MSP oraz 96,8% faktycznie rozpoczętych w tym trybie prywatyzacji.

Prywatyzacja bezpośrednia obejmuje głównie przedsiębiorstwa o dobrej kondycji finansowej, zatrudniające mniej niż 500 osób. Tylko 14,5% przedsiębiorstw prywatyzowanych bezpośrednio to przedsiębiorstwa zatrudniające powyżej 500 osób. Tendencja ta wykazuje nieznaczny spadek w porównaniu z poprzednim okresem. Struktura działowa przedsiębiorstw objętych prywatyzacją bezpośrednią praktycznie nie zmienia się. Do 30 czerwca 1998 roku objęła ona głównie przedsiębiorstwa przemysłowe- 38,0%, budowlane –28,1% i handlowe –15,2%. Likwidacja przedsiębiorstw państwowych

Likwidacja na podstawie art. 19 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o pp , zwana także likwidacją upadłościową lub likwidacją z przyczyn ekonomicznych, przeprowadzana jest w przedsiębiorstwach prowadzących działalność ze stratą i nie rokujących żadnych szans uzyskania zysku. Organ założycielski ustala likwidatora przedsiębiorstwa który, ma doprowadzić do zakończenia działalności operacyjnej przedsiębiorstwa, i zaspokojenia roszczeń wierzycieli.

W omawianym okresie likwidacją (art.19 ust. o pp) objęto 1276 przedsiębiorstw zatrudniających mniej niż 200 osób. Sukcesywnie zmniejsza się udział przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 200 osób w grupie podmiotów likwidowanych z przyczyn ekonomicznych.

Likwidacja przedsiębiorstw przeprowadzona jest także w trybie postępowania upadłościowego(art.24 ust. o pp) na podstawie prawa upadłościowego (Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 24.10.1934 r.). Postępowanie upadłościowe należy do właściwości sądów gospodarczych. Sąd może na wniosek dłużnika lub organu założycielskiego ogłosić upadłość, gdy podmiot gospodarczy zaprzestał płacić długi lub gdy jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie długów.

Do 30 czerwca 1998 r. postępowanie upadłościowe prowadzone było w 1435 przedsiębiorstwach. Postępowanie upadłościowe zakończono 338 przedsiębiorstwach, a 122 przypadkach sąd umorzył postępowanie upadłościowe, gdy okazało się, iż majątek nie wystarczył na pokrycie kosztów postępowania.

NARODOWE FUNDUSZE INWESTYCYJNE

W ciągu ostatnich trzech lat tj. od kiedy fundusze są zarządzane przez firmy zarządzające udało się zawrzeć ponad 130 transakcji mających na celu wprowadzenie inwestorów strategicznych do spółek parterowych.

Akcje trzydziestu przedsiębiorstw są notowane na rynku publicznym; 20 na giełdzie i 10 na rynku CTO. Ponad 100 przedsiębiorstw biorących udział w programie zostało dokapitalizowanych kwotą sięgającą 700 mln zł.

Dla zapewnienia dodatkowych zysków do końca ubiegłego roku zrealizowano poza programem ppp 26 inwestycji, angażując ponad 203 mln zł, a w pierwszym półroczu 1998 roku zrealizowano kilkanaście dalszych inwestycji.

Do końca 1997 r. zostało sprzedane 56 spółek parterowych, dalszych 40 umów sprzedaży podpisano w 1998 roku. Zamiana zawartości portfela inwestycyjnego dokonywana była również poprzez konsolidację pakietów mniejszościowych pomiędzy funduszami. Operacja ta pozwoliła na zwiększenie udziałów w tych spółkach, które są istotne z punktu widzenia realizowanej przez dany fundusz strategii. W pierwszej konsolidacji wzięło udział sześć NFI, które w zamian za 1,93% pakiety w około 135 spółkach zwiększyły swoje udziały do ok. 9,64% w 27 przedsiębiorstwach. W marcu

1998r. konsolidacją zostały objęte 97 przedsiębiorstwa z portfela mniejszościowego, co pozwoliło ponownie w zamian za rezygnację z 1,93% udziałów w 76 spółkach zwiększyć udziały do prawie 10% w 19 spółkach.

W 26 spółkach ogłoszono upadłość lub likwidacje bowiem nie udało się uzdrowić ich kondycji finansowej.

Zakończenie

Procesy prywatyzacji stanowią istotny wyznacznik przemian rynkowych w polskiej gospodarce. Realizowany od 1990 r. proces przekształceń własnościowych doprowadził do istotnych zmian struktury własności w gospodarce i ożywienia gospodarczego. W wyniku prywatyzacji oraz powstania i rozwoju firm prywatnych struktura własnościowa gospodarki, struktura zatrudnienia, jak też struktura tworzenia PKB w ujęciu własnościowym zmieniła się na korzyść sektora prywatnego. Niemal 80% zarejestrowanych spółek należy do sektora prywatnego. Prywatne spółki wytwarzają ponad 65% PKB. Ponad 60% siły roboczej jest zatrudniona w ponad 2 mln. Różnych prywatnych jednostkach gospodarczych, wliczając w to osoby fizyczne prowadzące działalność.

Dotychczasowa realizacja procesów prywatyzacyjnych doprowadziła do znacznego wzbogacenia metod, form i technik prywatyzacji, w szczególności w zakresie prywatyzacji pośredniej. Należy jednak stwierdzić, że mimo stałych działań prywatyzacyjnych udział sektora publicznego w gospodarce polskiej jest nadal relatywnie wysoki. Zmiana tej sytuacji wymaga zintensyfikowania procesów prywatyzacji, zwłaszcza w kontekście rozpoczynających się negocjacji dotyczących integracji Polski ze strukturami Unii Europejskiej.