Podział skał ze względu na genezę, Notatki z Geologia

Pobierz Podział skał ze względu na genezę i więcej Notatki w PDF z Geologia tylko na Docsity! Podział skał ze względu na genezę Wprowadzenie Przeczytaj Film edukacyjny Sprawdź się Dla nauczyciela Skały to wielo- lub jednoskładnikowe zespoły minerałów lub substancji mineralnych. Powstały w przyrodzie w sposób naturalny. Tworzą wyodrębnioną geologicznie jednostkę litosfery Ziemi oraz innych planet, a także księżyców i planetoid. Dzieli się je ze względu na genezę. Twoje cele Omówisz, w jaki sposób powstają skały. Dokonasz podziału skał ze względu na ich genezę. Scharakteryzujesz poszczególne rodzaje skał. Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com, domena publiczna. Podział skał ze względu na genezę Sól kamienna Źródło: dostępny w internecie: emememy, Pixabay, domena publiczna. Skały przeobrażone (metamorficzne) Skały metamorficzne powstają w wyniku przeobrażania skał magmowych i osadowych w głębi skorupy ziemskiej. Głównymi czynnikami zmieniającymi skład mineralny, chemiczny lub budowę skał są wysokie temperatury i ciśnienie, rzadziej – procesy chemiczne zachodzące w skałach. Minerały tworzące skały metamorficzne mogą pochodzić ze skał pierwotnych bądź z procesów metamorficznych - zawsze są one kryształami (mają budowę krystaliczną). Przykładami takich skał są: gnejs (pochodzący z przeobrażenia granitu), marmury (jako efekt przeobrażeń wapieni) oraz kwarcyty (przeobrażane z piaskowca). Wyróżniamy dwa rodzaje metamorfizmu: metamorfizm kontaktowy (lokalny, termiczny) – skały znajdujące się w sąsiedztwie wdzierającej się gorącej magmy, topią się i ponownie krystalizują, czyli przeobrażają się w wyniku wysokiej temperatury, np. z wapieni powstały marmury, metamorfizm regionalny (termodynamiczny) – obejmuje większe obszary (np. baseny oceaniczne, miejsca występowania ruchów skorupy ziemskiej), gdzie na osadzające się skały działają wszystkie czynniki metamorfizmu: podwyższone ciśnienie, temperatura oraz reakcje chemiczne; jego produkty mają największe znaczenie wśród skał przeobrażonych, np: serpentynity. Marmur Źródło: dostępny w internecie: pixabay.com/, domena publiczna. Słownik skały magmowe produkty krzepnięcia i krystalizacji magmy (lub lawy) skały osadowe skały powstałe z niszczenia podłoża skalnego pod wpływem czynników zewnętrznych, takich jak: woda, wiatr, działalność lodowców i wód roztopowych; mogą też tworzyć się ze szczątków organizmów oraz na skutek wytrącania związków chemicznych z roztworów skały metamorficzne skały powstałe wskutek procesów metamorfizmu wcześniej istniejących skał magmowych, osadowych, a także metamorficznych Film edukacyjny Oberzyj film edukacyjny i wykonaj polecenie. Film dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/a/D1Fmz94MH Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Film nawiązujący do treści materiału Polecenie 1 Jakie wyróżniamy typy skał? Sporządź w zeszycie mapę myśli. Scharakteryzuj poszczególne typy skał. Możesz skorzystać ze wzoru poniżej. Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0. Ćwiczenie 3 Na podstawie opisu rozpoznaj proces prowadzący do zmian w skałach. A) Proces prowadzący do przemiany luźnych skał osadowych w skały zwięzłe to . B) Proces prowadzący do zmiany struktury skały pod wpływem wysokiego ciśnienia i temperatury to . C) Łączenie luźnych cząstek mineralnych spoiwem (lepiszczem) to . D) Ściśnięcie luźnych elementów mineralnych pod wpływem nacisku wyższych warstw, często połączone ze zmniejszaniem się ilości wody w osadach, to . cementacja kompakcja metamorfizm diageneza Ćwiczenie 4 Połącz skałę metamorficzną ze skałą, z której powstała. łupek krystaliczny węgiel marmur granit gnejs wapień grafit iłowiec kwarcyt piaskowiec kwarcowy 輸 醙 Ćwiczenie 5 Wskaż prawidłowe dokończenie zdania. Skały powstałe na skutek przemian szczątków roślinnych i zwierzęcych to: skały metamorficzne skały magmowe wylewne skały osadowe okruchowe skały osadowe organiczne Ćwiczenie 6 Zaznacz skałę pochodzenia chemicznego. torf iłowiec anhydryt brekcja         醙 醙 Ćwiczenie 7 Przyporządkuj podane wyrażenia do odpowiedniego rodzaju metamorfizmu. metamorfizm kontaktowy metamorfizm regionalny zachodzi pod wpływem reakcji chemicznych metamorfizm lokalny przyrost ciśnienia jest wprost proporcjonalny do przyrostu temperatury zachodzi pod wpływem wysokiej temperatury zachodzi pod wpływem podwyższonego ciśnienia na dużym obszarze zachodzi pod wpływem podwyższonej temperatury Ćwiczenie 8 醙 醙 Ćwiczenie 11 Korzystając z literatury popularno-naukowej, wyszukaj zastosowanie skał w gospodarce, a następnie przyporządkuj skałę do jej zastosowania. bazalt kruszywo skalne, okładziny, posadzki, kostka brukowa sól kamienna surowiec energetyczny granit okładziny ozdobne, pomniki marmur surowiec budowlany, kruszywo, składniki betonu kwarcyt budownictwo, np. do krycia dachów piasek kruszywo (drogownictwo) węgiel kamienny produkcja cementu wapień okładziny ozdobne, produkcja płytek kwasoodpornych (przemysł chemiczny) łupki krystaliczne przemysł spożywczy, chemiczny 難 Dla nauczyciela SCENARIUSZ LEKCJI Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk Przedmiot: geografia Temat zajęć: Podział skał ze względu na genezę Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I Podstawa programowa Zakres rozszerzony: V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna. Uczeń: 3. wyróżnia główne minerały skałotwórcze, klasyfikuje skały, przedstawia genezę skał magmowych, osadowych i przeobrażonych. Kształtowane kompetencje kluczowe kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji, kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii, kompetencje cyfrowe, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się. Cele operacyjne Uczeń: omawia sposób powstawania skał, dokonuje podziału skał ze względu na ich genezę, charakteryzuje poszczególne rodzaje skał. Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa mentalna, metody operatywne (praca z filmem edukacyjnym, tekstem e‐materiału, rozwiązywanie ćwiczeń) Formy zajęć: praca w parach, praca w grupach, praca zbiorowa Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‐materiał, podręcznik, okazy skał, fotografie skał (których okazów brak w pracowni), kartki z typami genetycznymi skał (do losowania dla grup) Materiały pomocnicze W. Mizerski, Geologia dynamiczna, PWN, Warszawa 2006. M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979. PRZEBIEG LEKCJI Faza wprowadzająca Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – prosi o przypomnienie różnic między minerałami a skałami (z lekcji 309), minerałów skałotwórczych i genezy minerałów (z lekcji 307). Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Faza realizacyjna Nauczyciel przedstawia uczniom przykładowe skały dostępne w pracowni (np. granit, bazalt, wapień, piaskowiec itp.). Krótka pogadanka o widocznych cechach skał oraz różnicach między nimi. Dyskusja: Czy skały powstają w taki sam sposób jak minerały? Nauczyciel rozdaje parom uczniów tabelę do uzupełnienia na podstawie treści: e‐materiału – załącznik 1. Po uzupełnieniu uczniowie sprawdzają tabelę – typy genetyczne skał z wypisanymi przykładami. Nauczyciel dzieli uczniów na 6 grup; przedstawiciel grupy losuje typ genetyczny skał do scharakteryzowania (skały: magmowe plutoniczne, magmowe wulkaniczne, osadowe okruchowe, osadowe organiczne, osadowe chemiczne, metamorficzne). Uczniowie zapoznają się z filmem edukacyjnym zawartym w e‐materiale; na jego podstawie tworzą mapę myśli (mogą wykorzystać także inne, dostępne źródła informacji). Nauczyciel wykłada okazy skał dostępne w pracowni – uczniowie mogą je wykorzystać przy prezentacji mapy myśli (wybierają skały ze swojej grupy genetycznej). Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu uczniowie omawiają swoje prace – kolejność wypowiedzi ustala nauczyciel, który może uzupełniać wypowiedzi. Zaleca się wykorzystanie fotografii skał w sytuacji ich braku w pracowni. Wspólnie uczniowie wybierają najważniejsze informacje charakteryzujące daną grupę genetyczną skał – zapisują je w formie notatki z lekcji.