podziały_komurkowe_mitoza_mejoza, Ćwiczenia z Biologia

Pobierz podziały_komurkowe_mitoza_mejoza i więcej Ćwiczenia w PDF z Biologia tylko na Docsity!

Lekcja

Temat:

Podziały

komórkowe –

mitoza.

https://sr.wikipedia.org/

Cel edukacyjny lekcji …

Dowiem się co to jest mitoza, jak

przebiega i jakie ma znaczenie.

definiuję pojęcia: komórki macierzyste, komórki potomne, komórki

haploidalne, komórki diploidalne i chromosomy homologiczne,

omawiam przebieg mitozy,

omawiam znaczenie biologiczne mitozy.

Podstawa programowa

V. Genetyka. Uczeń:

1. przedstawia strukturę i rolę DNA
2. wskazuje znaczenie struktury podwójnej helisy w procesie replikacji DNA; podaje znaczenie procesu replikacji DNA; opisuje budowę chromosomu (chromatydy,

centromer) i podaje liczbę chromosomów komórek człowieka oraz rozróżnia autosomy i chromosomy płci;

3. przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne; przedstawia nowotwory jako skutek niekontrolowanych podziałów

komórkowych oraz przedstawia czynniki sprzyjające ich rozwojowi (np. niewłaściwa dieta, niektóre używki, niewłaściwy tryb życia, promieniowanie UV, zanieczyszczenia

środowiska);

4. przedstawia dziedziczenie jednogenowe, posługując się podstawowymi pojęciami genetyki (fenotyp, genotyp, gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja,

recesywność);

5. przedstawia dziedziczenie płci u człowieka;
6. podaje przykłady chorób sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm) i przedstawia ich dziedziczenie;
7. wyjaśnia dziedziczenie grup krwi człowieka (układ AB0, czynnik Rh);
8. określa, czym jest mutacja oraz wymienia możliwe przyczyny ich występowania (mutacje spontaniczne i wywołane przez czynniki mutagenne) i podaje przykłady

czynników mutagennych (promieniowanie UV, promieniowanie X, składniki dymu tytoniowego, toksyny grzybów pleśniowych, wirus HPV);

Co to jest cykl komórkowy?

To uporządkowany ciąg zdarzeń prowadzący

do podwojenia zawartości komórki i podziału

na dwie komórki potomne.

Z jakich części składa się cykl

komórkowy?

Cyk komórkowy skład się z mitozy (M) oraz

interfazy podzielonej na fazy (G1, S, G2)

Interfaza obejmuje etap od

zakończenia mitozy do kolejnego

podziału komórki i zajmuje ok

90% cyklu życiowego komórki. W

tym czasie komórka regeneruje

się i przygotowuje do kolejnego

podziału mitotycznego.

Co dzieje się z komórką w

poszczególnych fazach?

https://www.nanolive.ch/mitosis-in-mesenchymal-stem-ce

Co dzieje się z komórką w

poszczególnych fazach?

FAZA G1 (faza

przerwy)

Faza G0 to faza spoczynkowa , charakterystyczna

dla komórek, które ulegają różnicowaniu i tracą

zdolność do podziału.

Faza G1 to faza wzrostu komórki aż do osiągnięcia

przez nią rozmiarów komórki macierzystej. Pod

koniec tej fazy następuje synteza enzymów

uczestniczących w replikacji DNA

Jakie enzymy biorą udział w

replikacji?

HELIKAZA DNA PRYMAZA

LIGAZA POLIMERAZA DNA

Jaką funkcje w replikacji

pełnią wymienione enzymy?

https://www.nanolive.ch/mitosis-in-mesenchymal-stem-ce https://pl.wikipedia.org/

PODSUMOWUJĄC …

https://www.nanolive.ch/mitosis-in-mesenchymal-stem-ce https://pl.wikipedia.org/

Zanim komórka rozpocznie mitozę,

jakie etapy muszą zostać

zakończone?

_1. DNA komórki musi zostać całkowicie zreplikowany

2. W komórkach zwierzęcych musi zostać podwojony_

centrosom, który jest głównym centrum organizacji

mikrotubul.

Na ile i jakie etapy podzielona jest

faza M?

Faza M podzielona jest na 4 etapów: profaza, metafaza,

anafaza, telofaza które składają się na mitozę oraz

cytokineza jako piąty i końcowy etap mitozy.

Stadia te, następują po sobie w ściśle określonym

porządku, natomiast cytokineza zaczyna się w anafazie i

trwa podczas telofazy.

PRZEBIEG MITOZY

W jakiej postaci znajduje się materiał

genetyczny komórki?

Ile cząsteczek DNA jest widocznych?

4 cząsteczki DNA (DNA zostało zreplikowane).

Centrosom został podwojony.

Pamiętamy o tym, że w tym momencie chromatyna w

komórce jest nadal w nitkowatej postaci.

PÓŹNA FAZA G

centrosom z 2

centriolami

jąderko

zduplikowane

DNA

otoczka

jądrowa

PRZYPOMNIENIE: Przed rozpoczęciem

mitozy, materiał genetyczny komórki

musi zostać skopiowany podobnie jak

centrosom. Czy etapy te zostały

zakończone?

Materiał genetyczny komórki jest w tzw ”rozluźnionej”

postaci. Chromatyna zaczyna kondensować.

PRZEBIEG MITOZY

Chromosomy osiągają maksymalny stopień

kondensacji i ustawiają się w tzw. płaszczyźnie

równikowej komórki, w połowie drogi między

biegunami komórki.

METAFAZA

Co dzieje się z chromosomami?

Włókna wrzeciona podziałowego (mikrotubule

kinetochorowe) łączą się z chromosomami.

Co dzieje się z włóknami wrzeciona

podziałowego?

Chromosomy

układają się w

szeregu, w

płaszczyźnie

równikowej

komórki

biegun

wrzecio

na

mikrotub

ule

podziało

we

PRZEBIEG MITOZY

Parzyste chromatydy rozdzielają się i tworzą dwa

chromosomy potomne. Każdy z nich jest powoli

przyciągany do tego bieguna, do którego jest

przyczepiony.

ANAFAZA

Co dzieje się z chromosomami?

Włókna wrzeciona podziałowego (włókna

kinetochorowe) skracają się a bieguny wrzeciona

oddalają się od siebie. Dzięki zachodzącym

procesom chromosomy rozdzielają się.

Co dzieje się z włóknami wrzeciona

podziałowego?

Mikrotub

ule

odpychaj

ą bieguny

komórki

Mikrotubule

kinetochorowe ciągną

chromosomy w

kierunku biegunów

chromat

ydy

potomne

JAKIE ZNACZENIE ODGRYWA MITOZA?

Może stanowić rodzaj rozmnażania

bezpłciowego, np. u organizmów

jednokomórkowych jak protisty, glony, grzyby.

Komórki potomne są identyczne z organizmem

rodzicielskim  Umożliwia wzrost organizmu w tym naszych

włosów czy paznokci

Dzięki mitozie komórki naszego organizmu

mogą się regenerować np. w przypadku

skaleczenia, złamania

MITOZA ZACHODZI W KOMÓRKASCH

SOMATYCZNYCH ZWIERZĄT – CAŁY CZAS.

https://sr.wikipedia.org/

Sprawdź się….

Oceń, czy podane zdanie jest prawdziwe czy fałszywe wstawiają P jeśli to prawda lub F

jeśli to fałsz.

1. Cykl komórkowy skład się z mitozy oraz interfazy podzielonej na

trzy etapy. (faza G1, S i G2)

2. Mitoza to podział komórki na dwie komórki potomne. 3. Przed rozpoczęciem mitozy w każdej komórce zachodzi

rekombinacja materiału genetycznego komórki

4. W profazie chromatyna jest skondensowana i przybiera postać

chromosomów.

5. W anafazie następuje rozdzielenie chromatyd do przeciwległych

biegunów komórki

6. Cytokineza to rozdzielenie chromatyd siostrzanych do komórek

potomnych

7. Dzięki mitozie komórki naszego organizmu dzielą się wymieniając

inne komórki oraz możliwy jest wzrost organizmu.

P

P

F

F

P

P

P

P

ZAKAZ PODNOSZENIA RĄK

Cel edukacyjny lekcji …



Dowiem się co to jest mejoza, jak

przebiega i jakie ma znaczenie.



definiuję pojęcia: komórki macierzyste, komórki potomne,

komórki haploidalne, komórki diploidalne i chromosomy homologiczne,



omawiam przebieg mejozy,



omawiam znaczenie biologiczne mejozy.

Podstawa programowa

V. Genetyka. Uczeń:

1. przedstawia strukturę i rolę DNA
2. wskazuje znaczenie struktury podwójnej helisy w procesie replikacji DNA; podaje znaczenie procesu replikacji DNA; opisuje budowę chromosomu (chromatydy,

centromer) i podaje liczbę chromosomów komórek człowieka oraz rozróżnia autosomy i chromosomy płci;

3. przedstawia znaczenie biologiczne mitozy i mejozy, rozróżnia komórki haploidalne i diploidalne; przedstawia nowotwory jako skutek niekontrolowanych podziałów

komórkowych oraz przedstawia czynniki sprzyjające ich rozwojowi (np. niewłaściwa dieta, niektóre używki, niewłaściwy tryb życia, promieniowanie UV, zanieczyszczenia

środowiska);

4. przedstawia dziedziczenie jednogenowe, posługując się podstawowymi pojęciami genetyki (fenotyp, genotyp, gen, allel, homozygota, heterozygota, dominacja,

recesywność);

5. przedstawia dziedziczenie płci u człowieka;
6. podaje przykłady chorób sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm) i przedstawia ich dziedziczenie;
7. wyjaśnia dziedziczenie grup krwi człowieka (układ AB0, czynnik Rh);
8. określa, czym jest mutacja oraz wymienia możliwe przyczyny ich występowania (mutacje spontaniczne i wywołane przez czynniki mutagenne) i podaje przykłady

czynników mutagennych (promieniowanie UV, promieniowanie X, składniki dymu tytoniowego, toksyny grzybów pleśniowych, wirus HPV);

Co to jest mitoza?

Mitoza to podział komórki w wyniku którego powstają dwie komórki potomne.

Jakie są konsekwencje przebiegu mitozy?

Mitoza powoduje, że zwiększa się ilość komórek podczas rozwoju oraz następuje

wymiana komórek starych w trakcie życia. Celem mitozy jest namnażanie komórek

potomnych, które są ogólnie identyczne względem własnych komórek macierzystych.

Gdzie zachodzi mitoza?

Czy w organizmie człowieka są komórki zawierające

pojedynczy zestaw chromosomów?

W komórkach somatycznych organizmu.

Ile chromosomów zawiera każda komórka somatyczna?

Komórki somatyczne zawierają 46 chromosomów, określane są jako komórki

diploidalne (komórki zawierające zestaw chromosomów pochodzący od matki i

zestaw chromosomów pochodzący od ojca

https://commons.wikimedia.org/

Popatrz na schemat obrazujący przebieg mejozy.

Ile chromosomów zawiera dzieląca się komórka?

Czy chromosomy ulegają duplikacji?

Jakie występują podobieństwa a jakie

różnice w przypadku mitozy a mejozy?

Co to jest crossing – over? Dlaczego

zachodzi?

Ile komórek powstaje podczas mejozy?

Dwie kopie

każdego

chromosomu ,

jedna

odziedziczona po

ojcu drugą

odziedziczona po

matce

Duplikacja

chromosomów

przed podziałem

mejotycznym,

parowanie

chromosomów,

crossing - over Wymiana

odcinków

chromatyd

pomiędzy

chromosoma

mi

homologiczny

mi

Chromosomy do każdej komórki

rozdzielane są losowo. Rekombinacja w I

podziale mejotycznym powoduje, że każdy

nowy organizm otrzymuje zestaw

indywidualnych cech. Jest głównym

źródłem zmienności genetycznej u

gatunków rozmnażających się płciowo.

I PODZIAŁ MEJOTYCZNY

Profaza I

Chromosomy układają się homologicznie.

Wszystkie cechy organizmu znajdują się na chromosomach

homologicznych w tych samych pozycjach, dlatego też

chromosomy układając się dopasowują się odpowiadającymi

między sobą pozycjami na chromosomach całej długości.

W jaki sposób układają się chromosomy?

Dlaczego chromosomy układają się w taki

sposób?

Informacja genetyczna np. dziedziczony kolor włosów

zapisana jest w tym samych miejscu na każdym

chromosomie, podobnie jak każda inna cecha ale na każdym

z tych chromosomów cecha ta może być dziedziczona w

sposób dominujący lub recesywny. Chromosomy

homologiczne wymieniają się materiałem genetycznym w

tych samych miejscach.

Zachodzi crossing - over

Homologiczne

chromosomy parują się

i wymieniają

fragmentami (crossing-

komórka jest

diploidalna 2n

= 4