3. Politeja według Arystotelesa
Politeja według Arystotelesa była ustrojem pośrednim między oligarchią a demokracją.
Rządziło w nim bowiem wielu, a nie oligarchiczna mniejszość. Dobre państwo
Arystotelesa miało zalety i nie miało braków dwóch form zwyrodniałych, stanowiących
jego części składowe. Filozof uważał, że najlepszym państwem jest to, które opiera się
na stanie średnim. Argumentował to w ten sposób, że życie szczęśliwe polega na
uprawianiu cnoty bez przeszkód, a cnota to środek między skrajnościami. Dlatego też
najlepszy ustrój powinien oprzeć się klasie pośredniej pomiędzy bardzo bogatymi i
bardzo ubogimi. Tak więc troska o umocnienie klasy średniej powinna być głównym
zadaniem państwa i każdego obywatela. Zdaniem myśliciela taki układ stosunków
ekonomicznych gwarantował bezpieczne życie obywatelom wszystkich klas i stwarzał
realne szanse na niezakłócony rozwój polityki państwa. Dlatego przekonywał, że
właśnie klasie średniej należy oddać władzę w państwie. Obywatelami politei mieli być
ludzie zamożni, w ich rękach miała znajdować się własność ziemska. Arystoteles
stanowczo odrzucał platoński podział zbiorowości na odrębne stany, który nie zgadzał
się z postulatami jedności państwa. Arystoteles odrzucił koncepcję Platona, który był
zwolennikiem wspólności mienia, żon i dzieci. Stagiryta uważał, że każdy z osobna dba
mniej o rzeczy wspólne, ponieważ ludzie przede wszystkim bardziej dbają o swoją
własność, również łatwiej przychodzi im zaniedbanie, gdy mogą przypuścić, że o daną
rzecz troszczą się inni. Dlatego pożyteczniejsza jest własność indywidualna mienia, a
szkodliwe konsekwencje takiej własności powinny być usuwane przez cnotę.
Równocześnie zalecał przeciwdziałanie ubóstwu i nędzy, ponieważ uważał, że ci którzy
wyrośli w zupełnym braku dóbr wykazują służalczą uległość . Proponował także
podzielenie ogółu gruntów na dwie części – jedną przeznaczoną do wspólnego
użytkowania (z której dochody miały być przeznaczone na potrzeby kultu i wspólne
biesiady) i drugą do indywidualnego. Myśliciel był przekonany, że ludność państwa nie
może być zbyt mała, gdyż wtedy nie będzie samowystarczalne, z kolei zbyt liczna
liczba mieszkańców nie umożliwi jego dobrej organizacji. Państwo najlepsze powinno
mieć taką liczbę ludności, jaka jest dostatecznie duża, żeby samodzielnie we
wspólnocie państwowej prowadzić szczęśliwe życie oraz na tyle mała, żeby wszyscy
się znali, co pomoże podejmować najtrafniejsze decyzje i wybierać na urzędy
obywateli według ich zdolności .