Docsity
Docsity

Przygotuj się do egzaminów
Przygotuj się do egzaminów

Studiuj dzięki licznym zasobom udostępnionym na Docsity


Otrzymaj punkty, aby pobrać
Otrzymaj punkty, aby pobrać

Zdobywaj punkty, pomagając innym studentom lub wykup je w ramach planu Premium


Informacje i wskazówki
Informacje i wskazówki

Polityka ekologiczna państwa - Notatki - Ekonomia, Notatki z Ekonomia

Ekonomia: notatki z zakresu mikro e makroekonomii dotyczące polityki ekologicznej państwa; cele polityki ekologicznej w sferze racjonalnego użytkowania zasobób naturalnych.

Typologia: Notatki

2012/2013

Załadowany 03.06.2013

Konrad_88
Konrad_88 🇵🇱

4.6

(101)

304 dokumenty

Podgląd częściowego tekstu

Pobierz Polityka ekologiczna państwa - Notatki - Ekonomia i więcej Notatki w PDF z Ekonomia tylko na Docsity! II Polityka Ekologiczna Paostwa ROZDZIAŁ 2. CELE POLITYKI EKOLOGICZNEJ W SFERZE RACJONALNEGO UŻYTKOWANIA ZASOBÓB NATURALNYCH 2.1. Racjonalizacja użytkowania wody 42. Działania dla zracjonalizowania użytkowania wód powinny brad jako punkt wyjścia możliwości ekosystemów wodnych - ilościowe i jakościowe. Powinny one objąd wszystkie dziedziny gospodarki korzystające z zasobów wód, w tym przede wszystkim: przemysł, gospodarkę komunalną, rolnictwo. Zastosowanie najlepszych dostępnych technik produkcji przemysłowej i najlepszych dostępnych praktyk rolniczych powinno doprowadzid do zmniejszenia zapotrzebowania na wodę i do ograniczenia ładunków odprowadzanych do odbiorników zanieczyszczeo. 43. W najbliższej przyszłości konieczne jest zaniechanie nieuzasadnionego wykorzystywania wód podziemnych na cele przemysłowe. Racjonalizacja zużycia wody w gospodarstwach domowych powinna zmierzad przede wszystkim do ograniczenia jej marnotrawstwa, stosowania wodooszczędnej aparatury czerpalnej i sprzętu gospodarstwa domowego oraz dalszego rozwoju pomiaru zużycia wody. Konieczne jest również dalsze ograniczanie strat w systemach rozprowadzania wody 44. Podstawowymi instrumentami stymulującymi racjonalizację zużycia wody oraz ilości i jakości odprowadzanych ścieków powinna byd cena usług wodociągowych i kanalizacyjnych odzwierciedlająca realną wartośd wody, łącznie z ochroną zasobów wodnych, w aspekcie samofinansowania się zakładów dostarczających wodę i odprowadzających ścieki (taryfy za usługi) i samofinansowania się gospodarki wodnej (opłaty za szczególne korzystanie z wód). W przypadku odprowadzania ścieków do kanalizacji opłaty taryfowe powinny byd powiązane z kontrolą zanieczyszczeo u źródła ich powstawania i byd uzależnione od odprowadzanego ładunku zanieczyszczeo. 45. Dla wdrożenia podstawowych zasad, o których mowa wyżej, przewiduje się: (a) w perspektywie krótkookresowej (do 2002 r.): zorganizowanie systemu kontroli wodochłonności produkcji poprzez wprowadzenie wskaźników wodochłonności (na jednostkę fizyczną produkcji bądź wartośd produkcji) do systemu sprawozdawczości publicznej, do paostwowego monitoringu środowiska, do systemu powiatowych i wojewódzkich programów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska (jako wskaźniki kontrolne ich realizacji) oraz do strategii sektorowych, a także poprzez powołanie ośrodka, agencji lub powierzenie istniejącym już instytucjom zadao w zakresie normowania zużycia wody; (b) w perspektywie średniookresowej (do 2010 r.): wprowadzenie normatywów zużycia wody w najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji w oparciu o zasadę stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT); eliminowanie wykorzystywania wód podziemnych do celów przemysłowych (poza przemysłem spożywczym i niektórymi specjalnymi działami produkcji) poprzez wprowadzenie zaporowych opłat za pobór wód podziemnych; wykorzystanie wód podziemnych przez przemysł mogłoby byd ewentualnie dopuszczalne w rejonach o dużych, niewykorzystanych zasobach tych wód, ale wyłącznie przez określony czas i pod specjalnym nadzorem; ustalenie normatywnych wskaźników zużycia wody w gospodarce komunalnej stymulujących jej oszczędzanie i ich wdrożenie do praktyki poprzez system dobrowolnych porozumieo między właściwymi organami administracji publicznej i przedsiębiorstwami wodociągów i kanalizacji lub ich zbiorczymi reprezentantami; zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50 % w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartośd sprzedaną w przemyśle) (c) w perspektywie długookresowej (do 2025 r.) - pełne wdrożenie idei zrównoważonej produkcji i konsumpcji w odniesieniu do zużycia wody na cele przemysłowe, komunalne i rolnicze, wprowadzenie zasady stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) w systemach poboru, uzdatniania i dystrybucji wody oraz osiągnięcie wskaźników zużycia wody na jednostkę lub wartośd produkcji oraz na jednego mieszkaoca nie przekraczających średnich wartości dla paostw OECD. 2025, zmniejszenie energochłonności ok. dwukrotne. Realizacja tego celu będzie wymagad wprowadzenia mechanizmów pozwalających w większym niż dotąd stopniu uwzględniad w cenach energii jej koszty środowiskowe, przede wszystkim poprzez wdrożenie opłat produktowych od paliw, zróżnicowanych w zależności od uciążliwości poszczególnych rodzajów paliw dla środowiska, a także znacznie większego niż dotąd zaangażowania się instytucji publicznych, przedsiębiorstw i obywateli w działania w zakresie wprowadzania i upowszechniania wysoce energooszczędnych technologii i wyrobów, które w porównaniu z usprawnieniami organizacyjnymi i ogólną poprawą racjonalności gospodarowania mogą wymagad znacznie większych nakładów, ale bez których zmniejszenie energochłonności nie nastąpi w pożądanej skali i nie będzie wystarczająco trwałe. Oceniając wielkośd koniecznego wysiłku w zakresie dalszej poprawy wskaźników energochłonności gospodarowania trzeba też pamiętad, że efektom możliwym do uzyskania dzięki tej poprawie i dzięki związanemu z nią ograniczeniu wzrostu ogólnego zużycia i produkcji energii (nie tylko oczywistym efektom w zakresie zmniejszenia zużycia przyrodniczych zasobów, ale także efektom w zakresie zmniejszenia emisji zanieczyszczeo) nie są w stanie dorównad efekty jakichkolwiek innych rozwiązao zmniejszających uciążliwośd dla środowiska sektora energetycznego (takich jak zmiana struktury zużycia nośników energii czy budowa urządzeo i instalacji ochronnych). Zmniejszanie energochłonności, obok efektów ekologicznych, przynosi również znaczące korzyści ekonomiczne, zwłaszcza w dłuższej perspektywie. 50. Zasadnicze kierunki działao w zakresie dalszego zmniejszania jednostkowego zużycia energii we wszystkich dziedzinach sfery produkcji, świadczenia usług i konsumpcji powinny dotyczyd: podtrzymania i rozszerzenia występujących już tendencji w zakresie zmian struktury wytwarzania dochodu narodowego, poprzez dalsze ograniczanie aktywności najbardziej energochłonnego przemysłu ciężkiego oraz rozwój przemysłu wysokiej techniki i sektora usług, szerokiego wprowadzenia wysoce energooszczędnych technologii i urządzeo w tych dziedzinach produkcji i usług, których aktywnośd zostanie utrzymana lub będzie wzrastad (przy czym powinny one zapewniad zarówno zmniejszenie energochłonności samych procesów wytwórczych jak i poprawę parametrów energetycznych koocowych wyrobów), a także szerokiego wprowadzenia takich technologii i urządzeo do stosowania w gospodarstwach domowych, instytucjach publicznych i obiektach użyteczności publicznej, zmniejszenia strat energii, zwłaszcza energii cieplnej, w systemach przesyłowych, poprawy parametrów energetycznych budynków oraz dalszego podnoszenia sprawności wytwarzania energii i tym samym dalszej poprawy relacji pomiędzy ilością wytwarzanej energii finalnej oraz ilością zużywanej energii pierwotnej. 51. Działaniom w zakresie zmniejszania energochłonności musi towarzyszyd kontynuowanie przedsięwzięd zmieniających sposób zaspokajania istniejących potrzeb energetycznych, przede wszystkim strukturę wykorzystania nośników energii, w kierunku dalszego zwiększania udziału energii elektrycznej w ogólnym zużyciu energii finalnej (a zmniejszania finalnego zużycia energii pochodzącej bezpośrednio ze spalania paliw), zwiększania udziału w produkcji energii gazu i ropy naftowej (w miejsce węgla) , poprawy jakości węgla i innych paliw, a także wzrostu udziału w produkcji energii elektrycznej i cieplnej energetycznych nośników odnawialnych (energia wody i wiatru, energia geotermalna, energia słoneczna, energia z biomasy) oraz pochodzących z odpadów. 52. Dla zrealizowania generalnych celów, o których mowa wyżej przewiduje się zrealizowanie następujących celów szczegółowych: (a) cele krótkookresowe (do 2002 r.) wprowadzenie wskaźników energochłonności do systemu statystyki publicznej, paostwowego monitoringu środowiska, wojewódzkich i powiatowych programów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska oraz sektorowych strategii w gospodarce; powierzenie zadao z zakresu normowania materiałochłonności i odpadowości produkcji wyznaczonej agencji; (b) cele średniookresowe (do 2010 r.) ograniczenie zużycia energii na jednostkę PKB o 25 % w stosunku do 2000 r.; szerokie wprowadzenie do praktyki dobrowolnych porozumieo z przemysłem w zakresie realizacji programów dotyczących efektywności energetycznej. Minister Środowiska będzie publikował listy zalecanych wskaźników charakteryzujących najlepsze dostępne techniki (BAT) jako metodycznej podstawy do zawierania porozumieo między centralnymi i regionalnymi organami władzy a izbami gospodarczymi i innymi stowarzyszeniami przemysłu bądź konkretnymi zakładami. Przygotowanie i realizacja porozumieo będzie wspierana ze środków publicznych; systematyczne zwiększanie zaangażowania środków publicznych (budżetowych i pozabudżetowych) w realizację programów efektywności energetycznej; (c) cele długookresowe (do 2025 r.) ograniczenie zużycia energii na jednostkę PKB o 50 % w stosunku do 2000 r; uzyskanie wskaźników zużycia energii na jednostkę PKB oraz na wielkośd produkcji w poszczególnych dziedzinach wytwarzania (wyrażonej wielkościami fizycznymi bądź wartością produkcji sprzedanej) a także wskaźników zużycia energii w podstawowych urządzeniach, maszynach i sprzęcie domowym nie wyższych niż średnie wskaźniki w paostwach OECD. 53. Realizacji celów polityki ekologicznej paostwa w zakresie ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko systemu zaopatrzenia w paliwa i energię, będzie służyd szersze użytkowanie krajowych zasobów energii odnawialnej. Rozwój energetyki odnawialnej w Polsce powinien następowad w sposób zharmonizowany z polityką Unii Europejskiej, w której udział odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym jest znacznie wyższy niż w naszym kraju. Obowiązek uwzględnienia wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii w polityce społeczno-gospodarczej i politykach sektorowych wynika także z rezolucji Sejmu RP z dnia 8 lipca 1999 r. 54. Wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii ułatwi przede wszystkim osiągnięcie założonych w polityce ekologicznej paostwa celów w zakresie obniżenia emisji zanieczyszczeo odpowiedzialnych za zmiany klimatyczne oraz substancji zakwaszających. Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie paliwowo-energetycznym kraju będzie także istotnym elementem realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, zgodnie z zapisem zawartym w art. 5 Konstytucji RP. Wykorzystanie istniejących zasobów energii odnawialnej i zwiększanie ich potencjału będzie bowiem sprzyjad oszczędzaniu zasobów nieodnawialnych oraz wspomagad działania na rzecz poprawy warunków życia obywateli i rozwoju wielu sektorów gospodarki w sposób łączący efekty ekonomiczne z poszanowaniem środowiska. Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii w szczególności: zwiększy bezpieczeostwo energetyczne kraju poprzez decentralizację wytwarzania energii, zróżnicowanie jej źródeł, wykorzystanie jej lokalnych zasobów oraz wprowadzenie pożądanego elementu konkurencji wobec naturalnych monopoli w sektorze energetycznym; wpłynie na rozwój lokalnych rynków pracy, tworząc miejsca pracy w dziedzinie produkcji urządzeo oraz montażu i eksploatacji instalacji wytwarzających energię ze źródeł odnawialnych; będzie stymulowad rozwój nowoczesnych technologii i modernizację infrastruktury technicznej; ograniczy szkody w środowisku związane z wydobyciem i spalaniem paliw kopalnych; ułatwi realizację międzynarodowych zobowiązao Polski w zakresie redukcji emisji zanieczyszczeo powietrza. 58. Zapewnienie racjonalnego wykorzystania występujących w Polsce zasobów gleb, łączącego w sobie racjonalnośd ekonomiczną, zwłaszcza w ujęciu długookresowym, oraz racjonalnośd ekologiczną, powinno polegad na: ograniczeniu zakresu zagospodarowywania gleb w sposób, który nie odpowiada w pełni ich przyrodniczym walorom, poprzez przeciwdziałanie przejmowaniu gleb nadających się do wykorzystania rolniczego lub leśnego, a także stwarzających np. cenne możliwości w zakresie tworzenia służących zachowaniu różnorodności biologicznej użytków ekologicznych, na inne cele, zwłaszcza dla potrzeb realizacji różnego typu inwestycji, zmniejszeniu skali ograniczeo, jakie dla optymalnego wykorzystania biologicznego potencjału gleb w ramach zagospodarowania rolniczego, leśnego lub czysto ekologicznego stwarzają procesy degradacji spowodowanej imisją zanieczyszczeo, a także erozją oraz niewłaściwą agrotechniką (w tym niewłaściwie wykonanymi melioracjami) na terenach podatnych na erozję, wokół cieków i zbiorników wodnych, itp., lepszym dostosowaniu do naturalnego, biologicznego potencjału gleb, formy ich zagospodarowania rolniczego lub leśnego (wybór: rolnicze czy leśne) oraz przyjętych kierunków i intensywności produkcji (rodzaju uprawianych lub hodowanych gatunków oraz stosowanych metod uprawy i hodowli), z ewentualnym uwzględnieniem możliwości korygowania naturalnych własności gleby (np. poprzez nawożenie, najlepiej organiczne, lub odkwaszające wapnowanie), a także z uwzględnieniem warunków ekonomicznej opłacalności, eliminacji produkcji rolniczej, lub odpowiedniej zmianie struktury upraw, na glebach zanieczyszczonych substancjami niebezpiecznymi dla zdrowia, wszędzie tam, gdzie stopieo tego zanieczyszczenia przekracza dopuszczalne wskaźniki. 59. W ramach działao prowadzonych we wszystkich tych kierunkach szczególnie istotne powinno byd: zapewnienie, że intensywniejsza niż dotąd, wysoko towarowa produkcja rolnicza będzie rozwijana przede wszystkim na terenach o glebach wyższej jakości (zapewniających większą opłacalnośd produkcji oraz bardziej odpornych na degradację spowodowaną intensywną eksploatacją) oraz w określonej odległości od terenów o szczególnie cennych walorach przyrodniczych (zwłaszcza terenów objętych ochroną), natomiast na terenach przyrodniczo szczególnie cennych, i w ich bezpośrednim sąsiedztwie, a także na terenach o glebach słabszych, wzrośnie zakres rozwijania produkcji żywności metodami naturalnymi, o mniej intensywnym zapotrzebowaniu na techniczne i chemiczne środki produkcji, a większym zakresie wykorzystania pracy ludzkiej, zwiększenie stopnia zalesienia tzw. gruntów marginalnych, nieprzydatnych dla rolnictwa, oraz gruntów na wododziałach, ograniczenie skali oraz intensywności naturalnej i antropogenicznej erozji gleb, a także zakresu występowania jej negatywnych skutków, zwiększenie skali przywracania wartości użytkowej glebom, które na skutek oddziaływania różnych czynników uległy degradacji (oczyszczanie, rekultywacja, odbudowa właściwych stosunków wodnych). 60. Dla zrealizowania wyżej wymienionych celów ogólnych przewiduje się zrealizowanie m.in. następujących konkretnych działao: (a) w horyzoncie krótkookresowym (do 2002 r.): upowszechnianie zasad dobrej praktyki rolniczej, ujętych w opracowanym w 1999 r. "Kodeksie dobrej praktyki rolniczej, którego istotną częścią są zadania z zakresu ochrony gleb; wprowadzanie przepisów dotyczących zasad racjonalnego stosowania nawozów oraz właściwego ich przechowywania; opracowanie przepisów regulujących użytkowanie terenów w strefach przyległych do autostrad i dróg publicznych poza obrębem miast; (b) w horyzoncie średniookresowym (do 2010 r.): maksymalne zagospodarowanie nieużytków poprzemysłowych i zamkniętych już składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych oraz realizacja programu pełnej inwentaryzacji, rozpoznania i rekultywacji tzw. starych składowisk; wyłączenie z rolniczego i ogrodniczego wykorzystania wszystkich gleb nadmiernie zanieczyszczonych kadmem i rtęcią (szczególnie na Górnym Śląsku) bądź przeprowadzenie ich skutecznej rekultywacji; zakooczenie programu rekultywacji terenów po byłych bazach wojsk rosyjskich; likwidacja i rekultywacja starych mogilników, w których składowane były pestycydy i inne substancje toksyczne, zgodnie z zasadami określonymi w programie likwidacji mogilników; opracowanie i podjęcie realizacji krajowego programu rekultywacji gleb zdegradowanych na obszarach rolniczego użytkowania (zerodowanych, zakrzaczonych itp.), z częściowym ich wyłączeniem pod zalesienia i inne cele nierolnicze; zalesienia powinny mied znaczący udział w wykorzystaniu tych gruntów, zaś kryteria i wskaźniki przeznaczania gruntów pod zalesienia powinny byd zgodne z ustaleniami rządowego "Programu zwiększania lesistości kraju"; (c) w horyzoncie długookresowym (do 2025 r.) należy uzyskad stan, w którym powierzchnia terenów rekultywowanych w skali jednego roku będzie nie mniejsza niż powierzchnia terenów przekazywanych do rekultywacji po ich uprzednim, nierolniczym wykorzystaniu. Będzie przy tym stosowana zasada pełnego rekompensowania nakładów na rekultywację przez poprzedniego użytkownika. 2.5. Wzbogacanie i racjonalna eksploatacja zasobów leśnych 61. Lasy zajmując ponad 28% powierzchni kraju, stanowią ważny element infrastruktury kraju w wymiarze ekonomicznym i ekologicznym. Stanowią one niezbędny, jeśli nie główny czynnik równowagi ekologicznej i siedlisko większości dzikich gatunków roślin i zwierząt (75 - 80% różnorodności biologicznej kraju), a także główną ostoję przechowanego dziedzictwa przyrodniczego Polski. Od utrzymania integralności stanu lasów i jego poprawy zależy bezpieczeostwo ekologiczne paostwa, w tym zachowanie zasobów wody, walorów przestrzeni produkcyjnej i krajobrazu oraz możliwości wypełniania przez nie funkcji rekreacyjno-zdrowotnych. 62. Lasy spełniają trzy główne grupy funkcji, w sposób naturalny lub w wyniku działao gospodarczych.: funkcje ekologiczne (ochronne) mające istotne znaczenie gospodarcze i społeczne. Retencja i stabilizacja warunków wodnych w lasach zmniejsza zagrożenie przez powodzie i rozmiary ewentualnych szkód, łagodzi okresowe niedobory wód, reguluje klimat i poprawia warunki zdrowotne społeczeostwa poprzez redukcję zanieczyszczenia powietrza, zabezpieczenie bogactwa spuścizny przyrodniczej kraju; funkcje produkcyjne: to nie tylko produkcja drewna , które jest odnawialnym surowcem ekologicznym, warunkującym rozwój wielu branż gospodarki. Drewno wiąże i akumuluje węgiel atmosferyczny, przyczyniając się do ograniczania efektu cieplarnianego; funkcje społeczne: zapewnienie miejsc pracy w sektorze leśnym i poza nim, stanowi teren wypoczynku, turystyki i regeneracji zdrowia człowieka, a także obiekt służący rozwojowi kultury, nauki edukacji ekologicznej. Funkcje lasów mogą byd uzupełniane przez podobne funkcje zadrzewieo. 70. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom społecznym leśnictwo w Polsce powinno uwzględnid następujące działania w skali krótko i średnioterminowej: dostosowanie lasów i leśnictwa do pełnienia różnorodnych funkcji poprzez dostosowanie gospodarki leśnej do zadania zrównoważonego gospodarowania zasobami naturalnymi i wdrażanie proekologicznych wzorców produkcji, doskonalenie rozwiązao ekonomiczno-finansowych zapewniających trwałośd ekosystemów leśnych i wielofunkcyjności gospodarki leśnej, powiększanie i ochrona zasobów leśnych i wartości lasów, rozszerzenia renaturalizacji obszarów leśnych, a także zahamowania zaniku gatunków roślin i zwierząt, powszechne lecz kontrolowane udostępnianie lasu społeczeostwu, sterowanie ruchem turystycznym, zgodnie z celem zakładającym wprowadzenie skutecznej regulacji i reglamentacji korzystania z lasów by nie dopuszczad do zagrożenia jakości i trwałości zasobów leśnych. 71. Osiąganie założonych celów możliwe jest poprzez: zachowanie ekosystemów leśnych w stanie zbliżonym do naturalnego, restytucję zniekształconych lub zdegradowanych ekosystemów leśnych, ochronę różnorodności biocenoz leśnych, racjonalne wykorzystywanie zasobów leśnych, wzmaganie korzystnego wpływu lasów na środowisko przyrodnicze, opracowanie skutecznego programu poprawy gospodarowania w lasach prywatnych by zapobiegad ich dewastacji. 72. Ważnym narzędziem realizacji tych działao jest uzupełnienie planu urządzania lasu, podstawowego dokumentu planistycznego gospodarki leśnej, o wytyczne do sporządzenia planu ochrony przyrody w nadleśnictwie. Plan ochrony przyrody ma zwierad: ocenę stanu przyrody, zalecenia bezpiecznych środowiskowo technologii prac leśnych, plan restytucji zasobów leśnych stosownie do potencjału siedlisk i plan biologicznej regeneracji gleb zdegradowanych. Niezbędne jest także wyposażenie nadleśnictw w aktualne mapy glebowe obszarów leśnych, którymi zawiadują. 73. Konkretne zadania szczegółowe, które powinny byd realizowane dla osiągnięcia założonych celów ochrony ekosystemów leśnych i wprowadzania bezpiecznych technologii prac leśnych to: zachowanie w stanie zbliżonym do naturalnego lub odtwarzanie śródleśnych zbiorników i cieków wodnych i ich zabudowa biologiczna, restytucja i ochrona lasów łęgowych i wilgotnych, zachowanie w stanie naturalnym śródleśnych bagien, trzęsawisk, moczarów, torfowisk, wrzosowisk, wydm, gołoborzy, wychodni skalnych, połonin i innych tzw. użytków ekologicznych, biologiczna zabudowa obrzeży lasów i linii podziału powierzchniowego kompleksów leśnych, ochrona gleb leśnych, a szczególnie jej substancji organicznej, pozostawianie w drzewostanach przeznaczonych do odnowienia przez użytkowanie rębne części starych drzew do ich śmierci biologicznej - jako siedliska licznych gatunków biocenoz leśnych, wprowadzanie w monokulturach iglastych rodzimych gatunków drzew i krzewów, wzbogacanie biocenoz odpowiednimi gatunkami roślin zielnych, wprowadzanie ochrony kluczowych (cennych lub rzadkich) komponentów biocenoz - w tym zwłaszcza ptaków, mrówek, gatunków roślin runa i gatunków prawnie chronionych, odchodzenie od zrębów zupełnych na rzecz rębni udoskonalonych (tam gdzie możliwe jest odnowienie naturalne), odchodzenie od prostych linii zrębów, ograniczanie szerokości powierzchni zrębowych do 30-60 m i ich wielkości do 4ha, pozostawianie drzew nasiennych w formie grup i kęp w celu wzbogacenia różnorodności biologicznej i krajobrazowej przestrzeni leśnej, ustanowienie pierwszeostwa ochrony różnorodności biologicznej w drzewostanach unikalnych pod względem przyrodniczym przed pozyskaniem drewna, prowadzenie pozyskania drewna w sposób ograniczający do minimum ujemne wpływy operacji na ekosystemy leśne, wprowadzenie "ekologizacji" prac w szkółkach leśnych, ograniczanie stosowania środków chemicznych na rzecz technik przyjaznych środowisku, wzbogacanie składu gatunkowego sztucznych odnowieo leśnych przy uwzględnieniu dostosowania do naturalnej mozaikowatości siedlisk, wykorzystywanie istniejących zadrzewieo i naturalnej mozaiki siedlisk przy zalesianiu gruntów porolnych i nieużytków. stosowanie analizy kryteriów i wskaźników do oceny skuteczności prowadzonych działao w określonych odcinkach czasu. 74. Środkami do zapewnienia skuteczności w realizacji tych zadao zgodnie celami polityki paostwa jest m.in. szeroka edukacja i informacja, nie tylko pracowników leśnictwa ale także społeczeostwa, na temat celów i efektów wprowadzanych działao. Niezbędne jest przygotowanie i wdrażanie odpowiednio adresowanych programów edukacyjno-informacyjnych. 75. Niezbędne jest także zapewnienie teoretycznego wsparcia działao w zakresie ochrony różnorodności biologicznej w leśnictwie na rzecz wzbogacania i właściwej eksploatacji zasobów leśnych w postaci badao podstawowych i wdrożeniowych. 76. Wprowadzanie zadrzewieo i zakrzewieo jest istotnym czynnikiem ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej i racjonalnego użytkowania przestrzeni przyrodniczej. Udział zadrzewieo w krajobrazie i ich rozmieszczenie powinny stanowid integralny element programów zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska oraz planów zagospodarowania przestrzennego. Warunkiem racjonalnych zadrzewieo jest inwentaryzacja aktualnego ich stanu oraz waloryzacja zadrzewieo i ocena potrzeb ich uzupełnienia, a także ochrony i zagospodarowania. Zadrzewienia powinny byd chronione i wprowadzane jako element przeciwdziałający wielostronnej degradacji krajobrazu (ochrona zasobów wodnych, łagodzenie niekorzystnych wpływów warunków klimatycznych, ochrona lokalnej różnorodności biologicznej) wspomagający rolę zalesieo i lasów. 2.6. Ochrona zasobów kopalin 77. Ochrona zasobów kopalin będzie się koncentrowała na ograniczaniu wydobycia, jeśli możliwe jest znalezienie substytutu danego surowca (na bazie surowców odnawialnych lub odpadów), spełniającego wymogi efektywności ekologiczno-ekonomicznej, a także na zmniejszaniu zużycia surowca w przeliczeniu na jednostkę produktu. Poszukiwanie i wykorzystywanie spełniających określone kryteria substytutów kopalin będzie wspierane finansowo drogą pośrednich i bezpośrednich subsydiów. Równocześnie będzie doskonalona polityka koncesyjna wykorzystująca instrumenty ekonomiczne nawiązujące do wartości kopaliny podstawowej i towarzyszącej w złożu. 78. Koncesje na wydobycie surowców mineralnych będą wydawane pod warunkiem posiadania przez zakłady górnicze zaakceptowanych przez władze koncesyjne programów ograniczających skalę i zakres naruszeo środowiska w otoczeniu i zapewniających pełne wykorzystanie zasobów złoża wraz z kopalinami towarzyszącymi.