Pobierz Polityka gospodarcza - Notatki - Prawo międzynarodowe - Część 1 i więcej Notatki w PDF z Prawoznawstwo tylko na Docsity!
1. Co nazywamy polityką gospodarczą i jakie są jej funkcje? Polityka gospodarcza jest świadomą, zorganizowaną działalnością analityczno – diagnostyczną, selekcyjną i decyzyjną państwa oraz jego organów. Organy te konsultują się lub współdziałają z partiami politycznymi i organizacjami społecznymi, które reprezentują interesy różnych grup i warstw społecznych w kraju. Interesy te dotyczą ustalania celów i głównych kierunków rozwoju gosp., a także mechanizmów i sposobów ich realizacji. Funkcje polityki gospodarczej: ocena procesów i warunków społeczno – gospodarczych w kraju (ocena procesów wzrostu i podziału dochodów, sytuacji materialnej głównych grup ludności w porównaniu z założeniami, okresami wcześniejszymi i z zagranicą), wybór celów społeczno – gospodarczych i zakresu alokacji środków przeznaczonych na ich realizację, wdrażanie i koordynację ustalonych celów i kierunków polityki gospod., ich monitorowanie i ocenę, a także dokonywanie niezbędnych korekt. 2. Co to jest otoczenie gospodarki i jej infrastruktura? Otoczenie gospodarki to (ujęcie przedmiotowe, organizacyjne, instytucjonalne):sytuacja ludnościowa i procesy demograficzne, liczebność i struktura ludności, zatrudnienia i bezrobocia w kraju, regionie, gminie, itd., warunki oraz stosunki społeczne i własnościowe, tradycje i obyczaje różnych grup społecznych, ustrój polityczny i system sprawowania władzy oraz sytuacja i stosunki polityczne w kraju, rodzaj i stan środowiska przyrodniczego oraz zasobów naturalnych, poziom oświaty, kwalifikacje kadr, poziom kultury ogólnej i zawodowej, prawnej i kultury pracy, stan zdrowia ludności i jego ochrony. Ważnym elementem otoczenia są stosunki polityczne, gospodarcze i kulturalne z zagranicą, występowanie międzynarodowych i regionalnych porozumień, układów gospodarczych i politycznych, organizacji gospodarczych (ONZ, NATO, Unia Europejska). Infrastruktura gospodarcza to podmioty i obiekty oraz wytwarzane przez nie produkty i świadczone usługi, które warunkują procesy produkcji i pracy w gospodarce, a także zwiększają ich sprawność i wydajność. Są to m.in. energetyka, transport, łączność, urządzenia komunalne, wodne, drogi porty kanały oraz szkoły, uczelnie, ośrodki badawcze i systemy informacji gospodarczej, obiekty i urządzenia handlowe 3.Scharakteryzuj podmioty polityki gospodarczej. Podmioty centralne - będące państwowymi organami ustalającymi i prowadzącymi politykę gospodarczą oraz koordynującymi jej cele i kierunki w skali krajowej (najwyższe władze państwowe oraz organy administracji i polityki gospodarczej państwa). Podmioty będące realizatorami ogólnokrajowej polityki gospodarczej , a równocześnie określające, prowadzące strategię i politykę ekonomiczną w swoim interesie w oparciu o preferencję polityczną kraju (przedsiębiorstwa i jednostki równorzędne, związki i ugrupowania oraz terenowe władze gospodarcze i samorządowe.) Podmioty biorące profesjonalny udział w przygotowaniu i w prowadzeniu polityki ekonomicznej (ministerstwa, centrale i terenowe agendy rządowe, instytuty i ośrodki naukowo-badawcze w zakresie zagadnień społecznych i gospodarczych, partie i organizacje społeczno-gospodarcze, banki i instytucje finansowe państwa). Podmioty biorące bezpośredni udział w pozytywnych lub negatywnych rezultatach polityki ekonomicznej (gospodarstwa domowe oraz przedmioty i podmioty równorzędne, terenowe władze gospodarcze oraz samorządy regionalne i społeczno-gospodarcze). 4. Określ podstawowe metody i instrumenty polityki gospodarczej.
Do metod i nadrzędnej polityki gospodarczej zalicza się rożne sposoby, środki, instrumenty, przy pomocy których państwowe organy gospodarcze oddziałują na podmioty i procesy gospodarcze, w celu osiągnięcia zakładanych celów i zamierzeń gospodarczych i społecznych Przybierają one postać stosowanych systemów podatkowych, finansowych i kredytowych, wysokości bankowej stopy % i cel, jak również ulg finansowych i podatkowych, subwencji i dofinansowań. W zakresie negatywnych motywacji i środków występują one w postaci podwyższonych kar, opłat i podatków, wysokich % od kredytów i ceł granicznych oraz środków administracyjnych w formie zezwoleń, zakazów, nakazów, pozwoleń. Należą do nich również te działania i elementy, które umożliwiają prowadzenie polityki ekonomicznej oraz tworzą rodzaj infrastruktury służącej do jej przygotowania i prowadzenia (kadry i ich kwalifikacje, metody badawcze i projekcyjne, systemy motywacyjne i informacyjne). Instrumenty władzy państwowej oddziałują na gospodarkę: ekonomiczną (cło, dotacje, stopy%, kredyty), administracyjnych (zakazy, nakazy, normy, kontyngenty). Rodzaje instrumentów: _bezpośrednie_ - określają okresowo zadania lub sposoby postępowania dla podmiotów gospodarczych przez organy centralne lub powierzchnie, które mają charakter wiążący i są przekazywane podmiotom gospodarczym w trybie administracyjnym; _pośrednie_ - polegają na formułowaniu przez organy państwowych odpowiednich parametrów, np. w formie wysokości i struktury podatków, zwolnień i ulg podatkowych, wysokości ceł oraz zwolnień i licencji oraz innych parametrów, które obowiązują w całym kraju
5. Jakie są główne cele polityki gospodarczej w Polsce w okresie transformacji ustrojowej? doprowadzenie do osiągnięcia lepszych efektów społecznych i ekonomicznych w stosunku do starego systemu ekonomicznego, obniżanie poziomu kosztów transformacji systemu gospodarczego, osłabianie lub likwidacja niekorzystnych skutków reform, w tym wprowadzanie mechanizmu rynkowego, stopniowe unowocześnianie gospodarki, tworzenie warunków do wzrostu produkcji i usług, podniesienie poziomu życia ludności. 6. Określ podstawowe metody badań w polityce gospodarczej. Celem tej nauki, jej analiz, badań i opracowań są oceny i diagnozy gospodarcze oraz projekcie metod i kierunków badań i zaleceń niezbędnych dla zwiększenia efektów poznawczych oraz funkcji aplikacyjnych dla potrzeb praktyki w zakresie polityki gospodarczej państwa Metody badań polityki gospodarczej: * studia teoretyczne w dziedzinie kierunków i metod efektywnego oddziaływania (regulacji) państwa na gospodarkę; *badania empiryczne w zakresie poznania warunków, metod i skutków oddziaływania państwa na gospodarkę, wg wykładów: *doświadczenie, zachowanie dedukcyjne, eksperyment, *postępowanie symulacyjne, *badania doświadczeń zagranicznych. 7. Omów doktryny społeczno-ekonomiczne mające istotny wpływ na kształt polityki gospodarczej. Doktryny społeczno-ekonomiczne - to zbiór twierdzeń, pojęć, założeń, pojęć opartych na naukowych potrzebach. Doktryny obejmują aspekty : moralne, filozoficzne, światopoglądowe. Doktryna - reguła, zasada, wytyczna, pogląd. Doktryna obejmuje różnorodne
zasilania na cele rozwoju produkcji i usług. Modele systemu rynkowego: Czysty model - zakłada stopień wolnej (doskonałej) konkurencji, Liberalny – z własnością prywatną i zdecentralizowanymi decyzjami, Samorządowy – z własnością grupową i decyzjami które są zdecentralizowane z samorządem gospodarczym, Preferujący dobrobyt Regulowany – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji i nakazów, Centralnie regulowany – z własnością prywatną regulowaną i decyzjami, które są scentralizowane z systemem nakazów, Centralnie kierowany (planowany) – z własnością prywatną i decyzjami, które są zdecentralizowane z systemem regulacji korygujących. Ad.2. Systemy gospodarki centralnie planowanej Główne cechy polegają na tym, że: Podstawowe wybory ekonom., dotyczące tempa i kierunków rozwoju Centrum gospodarcze określa też środki rzeczowe, osobowe i kapitałowe oraz ich alokacje, a także podstawowe parametry ekonom. Samodzielność przedsiębiorstw jest ograniczona głównie do bieżących decyzji wykonawczych i gospodarczych, Powiązania i stosunki gospodarcze między podmiotami decyzyjnymi przebiegają pionowo oraz mają charakter administracyjny i wiążący, Gospodarka środkami finansowymi jest scentralizowana, Modele systemu gospodarki centralnie planowanej: Dyrektywny – nakazowy rozdzielczy; ustalane w gospodarce plany i środki ich realizacji oraz środki realizacji zadań planowych były szczegółowe dyrektywne, przekazywano je w sposób adresowy i bezpośredni. Parametryczny – pośrednio sterowany; zakłada on większą samodzielność przedsiębiorstw, przy uwzględnieniu przez centrum gospodarcze podstawowych parametrów ekonomicznych Modele i warianty mieszane czyli zawierające elementy centralnego systemu planowania oraz elementy gospodarki rynkowej.
10. Wymień konieczne warunki istnienia gospodarki rynkowej, jej cechy oraz cele i zadania społecznej gospodarki rynkowej. Warunkiem istnienia gospodarki rynkowej są: przewaga własności prywatnej i prywatnych podmiotów gosp., dużego zakresu samodzielności podmiotów gosp., przewagi zdecentralizowanego funkcjonowania systemu podejmowania decyzji w sprawach produkcji i obrotu ekonom. oraz przepływu i odpływu środków finansowych i rzeczowych niezbędnych do samodzielnego prowadzenia działalności gosp., niezbędnych warunków podmiotowych, umożliwiających prowadzenie rynkowej wymiany towarów i usług; posiadanie niezbędnego kapitału pieniężnego i źródeł jego zasilania na cele rozwoju produkcji i usług. Cechy gospodarki rynkowej: opieranie wyborów i decyzji podmiotów gospodarczych na informacje i preferencje swobodnego rynku i wolnej konkurencji, samodzielność podmiotów gospodarczych i autonomia ich postępowania na podstawie zewnętrznych, niezależnych od nich parametrów ekonomicznych, ustalanych przez rynek,
opieranie procesów alokacji zasobów, kapitału finansowego, inwestycji pieniężnych i rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu, podaży, konkurencji, korzystnym kształtowaniu się stopy dochodu i zysku, stosowanie polityki ‘lesferyzmu’ czyli swobody decyzji przedsiębiorstw, opieranie przedsiębiorczości i systemu motywacji działań na powiększaniu korzyści oraz zysku z działalności, brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach. Społeczna gospodarka rynkowa Jest to przekształcony w ramach ogólnego procesu transformacji ustrojowej mieszany model parametryczno – rynkowy czyli system gospodarki centralnie planowanej poszerzony o elementy systemu gospodarki rynkowej. Ma ona na celu: doprowadzenie do liberalnego modelu rynku z elementami kontroli państwa, występowania nie tylko prywatnej formy własności środków produkcji, braku w pełni doskonałej konkurencji, istnienia dużych i wpływowych organizacji gospodarczych z ich monopolową pozycją.
11. Co nazywamy „szarą strefą gospodarką”. Określ główne jej dziedziny i sposoby jej ograniczania. Szarą strefą gospodarczą lub „ukrytą” gospodarką nazywa się podmioty, zakłady, urządzenia i ludzi prowadzących produkcję lub inne rodzaje działalności gospodarczej (wytwarzanie, usługi, obroty handlowe, bankowe itd.), z której czerpią dochody pieniężne, ale działalność ta ma zwykle cele i cechy, które nie są zgodne z zasadami gospodarowania oraz przepisami prawa w sferze gospodarczej. Cechują ją następujące zjawiska: jest ona zwykle nieewidencjonowana i całkowicie lub częściowo ukryta wobec organów podatkowych, nadzoru gospodarczego, przestrzegania warunków pracy i zdrowotności produkcji, a także wobec organów statystyki krajowej, jest to działalność często bardziej rentowna niż inne dziedziny działalności, od tej działalności nie są płacone w ogóle lub w części obowiązujące podatki, opłaty skarbowe, ubezpieczenia majątkowe i społeczne załóg itp., działalność ta nie podlega nadzorowi instytucji państwowych i społecznych w zakresie cech użytkowych, jakości produkcji, ich zdrowotności, warunków pracy i bezpieczeństwa pracowników i konsumentów, co wywołuje wiele szkodliwych następstw dla pracowników i użytkowników efektów tej działalności. Sposoby ograniczania szarej strefy gospodarczej powinny być oparte na: analizie i odróżnianiu poszczególnych rodzajów i form szarej gospodarki, ocenie jej najbardziej i najmniej groźnych odmian pod względem gospodarczym i społecznym, ograniczaniu i walce z przyczynami, a nie z przejawami i skutkami szarej strefy (m.in. poprzez rozwój gospodarki, sprawny i efektywny system jej funkcjonowania, polepszenie sytuacji społecznej i gospodarczej oraz dobre systemy w zakresie prawa, opłat podatkowych, ubezpieczeniowych itd.), działalności gospodarczej w gospodarstwach domowych na cele własne nie należy traktować jako szarej strefy, lecz jaką legalną i celową działalność nierejestrowaną i nieopodatkowaną, która w miarę doskonalenia systemu gospodarki rynkowej, będzie ulegać ograniczeniu, do dziedzin i form szarej strefy – opartej na działalności przestępczej, zabronionej prawem, szkodliwej i niebezpiecznej dla gospodarki i ludności – konieczne jest stosowanie, oprócz metod edukacyjnych, szybkich, precyzyjnych i odczuwalnych środków karnych.
System rynkowy : opieranie decyzji i wyborów przez podmioty gospodarcze na informacjach i preferencjach swobodnego rynku i wolnej konkurencji zdecentralizowane i autonomiczne postępowanie samodzielnych podmiotów gospodarczych, oparcie procesów alokacji produkcji, inwestycji pieniężnych, kapitału finansowego oraz inwestycji rzeczowych na autonomicznych mechanizmach popytu i podaży, konkurencji na wysokości kształtowania się stopy dochodów i zysków stosowanie polityki leseferyzmu tj. swobody decyzji przedsiębiorstw bez angażowania się i ingerencji oraz ograniczeń ze strony państwa orientacja na brak regulacji administracyjnych we wszystkich podstawowych wyborach i decyzjach oparcie systemu motywacji do działań i przedsiębiorczości, na powiększaniu korzyści i zysku ze swej działalności.
15. Scharakteryzuj Produkt Krajowy Brutto i proces jego wytwarzania. Efekt całej gospodarki Narodowej. Jest to suma wartości wyrobów i usług materialnych i niematerialnych wytworzonych w określonym czasie według cen rynkowych nabywanych przez ostatecznych użytkowników (finalnych odbiorców) Produkcja globalna - zużycie pośrednie(wartość zużytych surowców i materiałów, energii, gazu, kosztu reklamy)= Wartość dodana brutto (nowo wytworzona) + podatki od produktów (VAT, akcyza, cło) - subwencje od produktów (dotacje) = PKB 1spożycie (- płace),2 akumulacja(nakłady inwestycyjne),3 +/- saldo w handlu zagranicznym 16. Określ istotę i funkcje prognoz, programów i planów gospodarczych oraz funkcje planowania gospodarczego w makroskali. Prognozy gospodarcze - wnioski z analiz prowadzonych według naukowo określonych metod i podstaw zawierające ilościowe i jakościowe przewidywania dotyczące przyszłych warunków zdarzeń i procesów gospodarczych Prognozy ilościowe – odnoszą się głównie do kształtowania się w przyszłości zmiennych gospodarczych, a jakościowe dotyczą przewidywanego występowania w przyszłości zjawisk i zdarzeń losowych. Programowanie – przygotowanie decyzji i rozwiązań dotyczących przyszłej działalności gospodarczej rożnych podmiotów ekonomicznych Podstawowym zadaniem jest określenie konkretnego celu oraz ustalenia warunków niezbędnych elementów, a także organizacji i koordynacji działań służących sprawnej i efektywnej realizacji celu Planowanie – ma dużą rolę jako narzędzie badania sytuacji warunków gospodarczych, przygotowaniem optymalnych decyzji i sporządzania projekcji polityki gospodarczej oraz jej skutków. Polega głównie na określeniu wariantów działań i przyszłych efektów przygotowawczych prognoz oraz na określeniu niezbędnych nakładów i sposobów realizacji celów. Plany makroekonomiczna dzielimy na: 1 wg okresu planowania:-krótko- średnio-długookresowe 2 wg dyrektywności planów: - scentralizowane-zdecentralizowane 3 wg obszaru objętości planu :-lokalne -regionalne –dla sektorów –ogólnonarodowe Cechy planów:cele, sposoby realizacji celów, okoliczności w jakich będziemy realizować plany działania, śr. potrzebne do realizacji planów, 17. Zdefiniuj strategię gospodarczą Polski, określ podstawowe jej założenia i zagrożenia. Strategia gosp. –ustalanie gł. celów i kierunków rozwoju gosp. zwykle na długie okresy, są to sposoby i umiejętności doboru metod i śr. działania do osiągania ustalonych celów. Cele: -wzrost gosp.(wzrost DN PKB, śr. w budżecie) –utrzymanie dużego zatrudnienia, tworzenie nowych miejsc pracy –problem równoważenia obrotu, zwiększenia salda eksportu, rozwoju eksportu, -umacnianie gosp. rynkowej –zmniejszenie inflacji, usprawnienie ubez. społ. prywatyzacja sektora państwowego Zagrożenia gosp .: -
nadmierna ingerencja państwa w sferę gosp. –nadmierna liberalizacja procesów gosp. Gospodarka polski odbiega w wielu dziedzinach od innych krajów. Największe zróżnicowanie jest w rolnictwie w Polsce zatrudnia się ok.26% a w innych krajach 3.5%. Celem strategii jest tworzenie motywacji i sprzyjających warunków do unowocześnienia gosp. I jej efektywności produkcji.
18. Wymień i scharakteryzuj główne makroekonomiczne strategie gospodarcze.
- strategia ekspresywna (ekspresowa) - aktywne działanie zmierza do wzrostu gospodarczego, produkcja, poprawa sytuacji ekonomiczna na rynku zagranicznym; *strategia przetrwania - polega na minimalnych kosztach produkcji, ograniczeniu inwestycji; *strategia intensywna - polega na zmianach jakościowych w produkcji, poziomie technologii i użytkowym wyrobie, w obniżce jednostkowej kosztów produkcji. Istota tej strategii polega na unowocześnieniu i modernizacji wyrobów i usług oraz na lepszym wykorzystywaniu czynników produkcji; *strategia liberalna - eksponuje regulacje rynku. Służy ona głównie przywracaniu równowagi makroekonomicznej ograniczania inflacji i ożywieniu gospodarczemu, zmniejsza interwencję państwa jako średnia regulacji; *strategia otwartej gospodarki - opiera się na swobodnych procesie przepływu i alokacji środków i kapitału w gospodarce oraz na własności prywatnej; *strategia idustralizacji - polega na szybkim wzroście, rozwoju przemysłowym. Wymaga dużego nakładu kapitału i zasobów pracy. Strategię tą stosują zazwyczaj w czasie opóźnienia w rozwoju kraju, który przy pomocy kapitału zagranicznego ma okazję unowocześnić gospodarkę poprzez jej uprzemysłowienie; * strategia rozwoju rolniczego
- polega na wzroście produkcji rolnej, dla zatrudnienia i zaspokojenia potrzeb żywnościowych ludności; *strategia redystrybucyjna - ma na celu poprawę podziału dobra i bogactwa w kraju (zmniejszenie różnic w dochodach i sytuacji materialnej poszczególnych grup ludności). 19. Scharakteryzuj infrastrukturę gospodarczą i społeczną kraju oraz główne jej funkcje. Infrastruktura gospodarcza - podmioty i obiekty oraz wytwarzane przez nie produkt i świadczone usługi, które warunkują w procesie produkcji i pracy w gospodarce oraz zwiększają ich sprawność i wydajność. Infrastruktura społeczna - obejmuje zespół podstawowych instytucji i urzędów do świadczenia usług społecznych. Chodzi tu głównie o instytucje, systemy regulujące społeczne warunki niezbędne dla funkcjonowania i rozwoju gospodarczego, a m.in. o system oświaty i kultury, przygotowania kwalifikacji kadr dla gospodarki, o zasady i warunki pracy i płacy, rent i emerytur, o prawo i o sądownictwo gospodarki. Ważnym elementem są obiekty służące do świadczenia usług w społecznej reprodukcji zasobów produkcji, a m.in. zespoły obiektów dla szkolnictwa, służby zdrowia i ubezpieczeń, mieszkalnictwa i gospodarki komunalnej, badań naukowych, postępu technicznego i innych. 20 .Scharakteryzuj cele, formy i podstawy prawne prywatyzacji gospodarki w Polsce. Założeniem ideologicznym przemian własnościowych było:
- majątek powinien mieć konkretnego właściciela, to zapewnia wyższą efektywność, lepiej on wykorzystany,
- żeby się rozwijała dobrze gospodarka własnościowa ponad 50% majątku powinno mieć prywatnych właścicieli, Metody przekształcania przed. państwowych: 1 prywatyzacja pośrednia –stop pośredni między mieniem państwowym a prywatnym. Etapem tym jest komercjalizacja. Polega na przekształceniu przed. w sp. akcyjną bądź w sp. zoo. 2 prywatyzacja bezpośrednia nie ma etapu pośredniego jest to tzw. prywatyzacja likwidacyjna.
