Polityka regionalna - Notatki - Polityka, Notatki z Politologia

Pobierz Polityka regionalna - Notatki - Polityka i więcej Notatki w PDF z Politologia tylko na Docsity!   1  WYKŁAD 1                     Data: 16.10.2008  1. Region – pochodzi z język łacińskiego. Odnosi się do słowa: okolica, przestrzeń.  2. Region –  jest  to określenie  terytorium charakteryzującego się występowanie granic danego  regionu,  spójną  strukturą  wewnętrzną  oraz  zespołem  cech  wyróżniających  dany  region  spośród innych.  Dla  określenia  rejonu wystarczy  jedna wspólna  cecha  np.  uprawa  parzenicy.  Zaś w  przypadku  regionu jest potrzebne są przynajmniej dwie cechy i więcej.  3. Typy regionów:   Region  geograf iczny  –  jest to podstawa wszystkich typów regionu.  Istnieje on w sposób  obiektywny, beż udziału człowieka, to człowiek jest  jego odkrywcą  i to on najadę mu nazwę  własną, zmieniającą, jakość ( w sensie pozytywnym – kształtuje  i zurbanizowanej a w sensie  negatywnym – degraduje naturalne środowisko)   Region  węz łowy  –  jest  to  region geograficzny, ale  również  społeczno – gospodarczy. To  region, w którym występuje jedna duża aglomeracja, nie maja odpowiednika w danej okolicy  regionu.  Inna  nazwa  to  „  lokomotywa  rozwoju  regionu”  zalicza  się  do  nich  np.  Łódź,  dolnyśląsk, Kraków. Może to kiedyś doprowadzić do upadku takiego regionu.   Region   kompleksowy   –  powstaje  tam  gdzie  najczęściej  występują  różnorodność  złóż  naturalnych, co pozawala na rozwijanie się wielokierunkowe. Cechą charakterystyczna tego  regionu  jest  szczególna  kumulacja mieszkańców,  są  to mieszkańcy mobilni, wykształcenia,  aktywni oraz region ten posiada względna samodzielność czasem nazywany „autonomią” np.  Zagłębie Ruhry w RFN, Wielkie Jeziora w USA.   Region  historyczny   –   jest  to  region, który  istniej w zbiorowej  świadomości  ludzi,  istniej  pięć takich regionów: Małopolska, Wielkopolska, Śląsk, Mazowsza, Pomorze.   Region   kulturowy   –  wyróżnia  pewną  specyfikę,  kultywowanie  tradycji,  obyczajów,  dialogów  językowych.  Jest  to  pewien  zbiór  obiektów  kulturowych  materialnych  i niematerialnych.   Region   pol ityczny   –  specyfiką  tego  regionu  jest  to,  że  jego mieszkańcy  w  określonej  sytuacji podejmują podobną decyzje, zachowania, działania, klasycznym tego przykładem są  wybory. Do 2002 roku taki przykładem może być zagłębie sosnowieckie.  4. Region to również mieszkańcy. Grupy mieszkańców:   Zbiorowość  regionalna  –  to  dobrowolna  grupa  ludzi  zamieszkujących  pewne  terytorium  i  utożsamiająca  się  z  tym  terytorium,  ale  w  sposób  czasowy  (  def.  Szczepańskiego z ’60 lat)   Wspólnota  regionalna  –  to  grupa  ludzi  zamieszkujące  konkretne  terytorium  i wyróżnia konkretne cechy np.: stała wieź emocjonalną, system wartości, podobna  reakcja  na  konkretne  fakty  i  zdarzenia,  tworzy  wewnętrzne  instytucje  kontroli  w trakcie pojawienia się konfliktu rozwiązuję go wewnętrznego grupy ma decydujące  znaczenie dla podejmowania działań np.: Podhale, Kaszubi.    2    Wykład 2  WYKŁAD 3                 Data 30.10.2008  1. Polityka regionalna jest jedną z trzech części składowych polityki państwa:   Pol ityka  regionalna   (przestrzenna)   Przedmioty polityki regionalnej – są to regionalne potrzeby mieszkańców (niektórzy twierdzą,  że jest to rozwój mieszkańców)   Podmioty polityki regionalnej – jest to wspólnota (zbiorowość) regionu.   Pol ityka  ekonomiczna  (gospodarcza)    Pol ityka  spo łeczna.   Założenia  polityki  regionalnej władze  podejmują  samorząd  regionu,  głównie władza  państwa,  przygotowywują cele i założenia oraz wskazują sposoby, w jaki sposób otrzymać dany cel.  2. Cele polityki regionalnej:   Tworzenie warunków rozwoju gospodarczego na szczeblu regionu   Utrzymanie i rozbudowanie infrastruktury technicznej   Propagowanie, wspieranie i prowadzenia działań na rzecz rozwoju wykształcenia   Ochrona i racjonalne wykorzystanie dziedzictwa kulturowego   Promocja możliwości rozwoju województwa  3. Różne definicje polityki regionalnej   Pol ityka   regionalna  – to całokształt działań państwa oraz występujących w  jego  imieniu  władze centralne i regionalnych (def. Winiarskiego)   Pol ityka   regionalna,  –  jako  świadoma, planowana, działalność państwa  i  jego organów  zmierzających do optymalnego wykorzystywania czynników społeczno – ekonomicznych dla  rozwoju regionalnego zgodnie z planem krajowym i planem regionalnym (def. Secomskiego).   Pol ityka   regionalna  –  jest  to  świadoma  i celowa działalność organów władzy publicznej  zmierzająca do  rozwoju  regionalnego. Podzielona na politykę  interregionalną  (zewnętrzna)  i intraregionalną (wewnętrzną), (def. Mikołajczyka i Toczyńskiego)   Pol ityka   regionalna   –  wskazuje  na  znaczenie  warunków  polityki  rynkowej  w  ramach  państwa, ale w odniesieniu do  regionu. Wskazuje na niezbędność układu  terytorialnego w  kształtowaniu  polityki  regionalnej  musi  być  uwzględniony  aspekt  społeczny,  ekologiczny  i ekonomiczny (def. Potoczka).   Pol ityka   regionalna   –  jest  elementem  całościowej  polityki  państw  z  udziałem  władz  centralnych  i  regionalnych,  aspekt  ekologiczny  podkreśla  nawet,  że w  przyszłość  zostanie  wyodrębniona  polityka  ekologiczna,  zakładają,  że  posłuży  to  przekształceniu  polityki  regionalnej z pasywnej w aktywną (def. Augusty i Kupca).  4. Cele polityki regionalnej i jej zakres:   Rozwój  regionu w aspekcie przestrzennym  i ekonomicznym. Według  Jarosza polityk  regionalna  obejmuje  następujące  polityki:  inwestycyjną,  ochronną,  poprawy  warunków  życia,  edukacyjną,  technologiczną,  ekologiczną,  przemysłową,  rolną,  rybołówstwa  i  leśnictwa,  finansową  oraz  przygotowania  do  zmiany  w  zakresie  zawodu.    5  ‐ region, w którym dominuje gospodarka rybna oraz regiony uzależnione od tej strefy  aktywności  ‐  regiony  przygraniczne  (nadgraniczne)  zwłaszcza,  zwłaszcza  wzdłuż  zewnętrznych  granic wspólnoty.  ‐ regiony zagrożone katastrofami przyrodniczymi np. wybuchy wulkanów   Zasada  uzupe łnienia   lub  dodatkowości – stwierdza,  że  środki krajowe nie mogą być  zastępowane  środkami  unijnymi.  Środki  wspólnotowe  uzupełnianie  lub  dodatkowe  do  środków  lokalnych  czy  regionalnych. W  programie musi  być  pokazana wielkość  środków,  jakie program posiada na dany cel. Środki są w wielkości od 50% do 75%, a w wyjątkowych  sytuacja od 85% do 100 % zwłaszcza w zakresie ochrony  środowiska. Z Funduszu Spójności  pochodzi 85% dotacji więcej niż z Funduszy Wspólnotowych.  2. Do ZASADY  OCENY,  WYKONANIA   I  REALIZACJ I  PROJEKTÓW zalicza się:   Zasada  monitoringu – polega na monitorowaniu celów programów, procedur formalnych  (zamówienia  publiczne).  Mogą  w  nim  barć  udział  podmioty  krajowe  i  inne.  Zasada  ta  monitoruje ewentualne zagrożenia, które mogą a nie muszą się pojawić w  trakcie realizacji  programu. W  ramach Unii Europejskie powstały Komitety Monitoringu: skupiały się one na  ocenie skuteczności i jakości przyznawanej przez wspólnotę pomocy. Komitet zobowiązały się  do zatwierdzenia wielkich zmian w realizacji programów,  jak  i zatwierdzenie raportów z  ich  realizacji. Komitety stworzyły państwa członkowskie a składają się z:  ‐ przedstawicieli administracji publicznej  ‐ przedstawicieli przedsiębiorstw prywatnych  ‐ przedstawicieli społeczności lokalnych /regionalnych  ‐ przedstawicieli organizacji pozarządowych    W  praca  komitetów  udział  biorą  z  głosów  doradczych  przedstawicieli  Komisji  Europejskiej  i przedstawicieli Europejskiego Banku Inwestycyjnego.   Kontrola  f inansowa – polega tu na wykorzystaniu środków finansowych. W początkowym  okresie obowiązywały, co roczne raporty a obecnie wystarczy raport, co 3 lata. Dokonywane  są one na poziomie regionu i na poziomie państwa z udziałem programów społecznych.   Ocena  – możemy mówić tu o trzech etapach oceny:  ‐  ocena   wstępna   –  ocenia  założenia  programu,  sytuacje w  regionie,  dobór  celów,  silne  i słabe  strony  regionu  przydatność  projektowanego  programu  dla  poprawy  sytuacji  w regionie. Przygotowane przez niezależnych przedstawicieli.  ‐  ocena   przejściowa   –  dokument  w  trakcie  realizacji  programu,  ocenia  się  zgodność  realizowanego  programu  z  oceną wstępną,  co  pozwala  na wprowadzenie  zmian  i  korekt.  Mówi  się o ocenie  średnioterminowej, która przeprowadzona  jest w połowie prowadzenia  projektu.  Przygotowany  przez  niezależnych  ekspertów,  jak  również  przedstawicieli  Komitetów Europejskich.  ‐ ocena   końcowa   – dokonywana  jest po  zakończeniu programu niezależnie od  tego  czy  program  został  przekształcony  czy  też  nie.  Ocenia  się  takie  dokumenty  jak:  skuteczność  i wydajność  udzielonej  pomocy  i  spójność  realizacji  programu  oraz  zakres  wykorzystania  środków  finansowych.  Rozliczenie  całego  programu  nastąpi  nie  później  niż  3  lata  po  zakończeniu  projektu.  Przygotowywane  jest  przez  Komisje  Europejską  i  przedstawicieli  publicznych  danego  państwa.  Tej  końcowej  ocenie  finansowej  towarzysz  niezależna  ekspertyza.    6    WYKŁAD 5                    Data 11.12.2008  1. Etapy polityki regionalnej:  I Etap: lata 1958 – 1974  II Etap: lata 1975 – 1985  III Etap: lata 1986 – 1992  IV Etap: lata 1993 – 1999  V Etap: lata 2000 – 2006  VI Etap: lata 2007 – 2013   2. Występują dwa kryteria etapów polityki regionalnej:   Przestrzenne  – dotyczy przyjmowanie nowych państw członkowskich. Łączy się to  ze  zwiększeniem  ludności  i  powiększeniem  terytorialnym,  które  wspólnota  otrzymała.  Wystąpienie  ministra  spraw  zagranicznych  9  maja  Roberta  Schumana  i zaproponował  współprace  na  sektory  firmowe  i  na  płaszczyźnie  politycznej.  Autorem  tej  współpracy  był  Matm.  Podpisanie  Traktatu  Paryskiego  i  utworzenie  EWWiS przez Francje, Włochy, Niemcy, Holandie, Belgie, Luksemburg.    Francja obawiała się konkurencji niemieckiego przemysłu ciężkiego i dlatego utworzyła EWWiS. Dzięki  temu mogła kontrolować rozwój gospodarczy Niemiec.   Organizacyjnych/formalno   –   prawnych  – opracowanie nowych dokumentów  w oparciu, o które jest ta polityka realizowane.  W 1957 – utworzono EWG  i Euratom na mocy  traktatów  rzymskich. Pierwsze  rozszerzenie  nastąpiło w 1973  roku o Wielką Brytania, Danie  i  Irlandie.  Zalety poszerzenie wspólnoty o Wielką  Brytanie:  Wielka  Brytania  była  postrzegana,  jako  reprezentant  interesów  USA  oraz  uznawano,  że Wielka Brytania spowoduje przyjęcie różnych zmian.  Do 1973 roku podpisano z kilkoma państwami układ o stowarzyszeniu – Turcja, Malta, Cypr,  Norwegia.  Zaś  rok wcześniej w  Norwegi  obyło  się  referendum w  sprawie  członkowstwa w  EWG.  Norwegia odrzuciła taką możliwość. Uznali, że kondycja gospodarki Norweskiej była wiele  lepsza niż  pozostałych  państw  członkowskich.  Uznawano,  że  Norwegia  będzie  zmuszona  przekazywać  do budżetu  EWG  znacznie  większe  fundusze  niż  sama  będzie  je  potrzebować.  Normy  ochrony  środowiska  były  znacznie  ostrzejsze.  Co  spowodowało  konieczność  dostosowania  się  do  pozycji  EWG?  Kolejny etap rozszerzenia to rok 1981 o Grecję a w 1986 o Portugalię i Hiszpanie. Stały się one  najsłabszym ogniwem EWG, wcześniej była nią Irlandia. W II połowie lat 70 upadła reżim w Hiszpanii i  Portugalii.  Połączenie  tych  państw  powstało  w  wyniku  obawy  przed  ponowny  wprowadzeniem  reżimu. Kolejny powodem to cieśnina Giblatarska. Państwa kandydujące stanowią region   Prowadzenie zasad gospodarki rynkowej   Obniżenie inflacji   Obniżenie stopy bezrobocia   Obniżenie zadłużenia publicznego    7  Strefa społeczno – polityczna:   Przeprowadzenie demokratycznych wyborów parlamentarnych przy udziale obserwatorów   Uregulowanie stosowania mniejszości narodowych (jeśli są wymienię w ustawie)   Uregulowanie w drodze umów dwustronnych konfliktów  i sporów granicznych z państwami  sąsiednimi   Przestrzeganie szeroko rozumianych praw człowieka  Od  1992  odstąpiono  od  decyzji  „okresu  odstępnego”  z  powodu  traktatu  z  Mastrich,  która  wprowadziła sektor zmian organizacyjnych.  Kolejne rozszerzenie  UE to rok 1995 i zalicza się tutaj: Finlandie, Szwecje, Austrię.  W 1994 roku odbyło się  II referendum w sprawie wejścia Norwegii do UE  jednak po raz odrzucili tą  propozycję. Następne poszerzenie państwa nastąpiło 01.05.2005 o 10 państw zalicza się tu:   z grupy wszechrackiej: Polska, Węgry, Czechy, Słowacja   byłe republiki ZSRR: Litwa, Łotwa, Estonia   południowej Europy: Słowenia, Malta, Cypr.  Ostatnie  rozszerzenie  nastąpiło  o  Bułgarie  i  Rumunie.  Planowane  są  kolejne  rozszerzenia  UE  ale  podchodzi  się  do  nich  o wiele  ostrożniej  np.  dotyczy  to  Ukrainy  gdzie  zmiany  polityczne  zostały  bardzo pozytywnienie odebrane przez obserwatorów. Obiecuje  się  rozpoczęcie  rozmów w  sprawie  członkowstwa w 2015 roku a jej ewentualne rozszerzenie w 2020 roku i zaliczyć tu można Chorwacje  oraz Bośnie i Hercegowinę. Obecnie minusem tych krajów jest to że znajdują się zbyt blisko Kosowa  oraz to, że strefa wpływu znacznie się zmniejszy ponieważ będzie rywalizacja pomiędzy UE a USA.  Trudna sprawa jest również z Turcją, która zgodziła się na wejście do UE  ale jeśli wejdzie do  UE to odstąpi od NATO.. Turcja znacznie się również od pozostały Europy zarówno w obawie przed  konfrontacjami religijnymi, kulturowymi,.    WYKŁAD 6    Regiony w  Polsce  Jedna  z  propozycji  podziału  regionów w  Polsce  dał  Pietrzyk. Według  niego  regiony dzielą się na następujące kryteria:   Kryterium hisotreyczne   Czynnik uprzemysłowienia kraju;   Uzupełnienie możne być o duża aglomeracje  TRZY  PARY  REGIONÓW:    ZACHODNIO   –   WSCHODNI  –  dotyczy  to  podziału  polski  na  A  i  B.  Czyli  Polskę  bardziej  rozwiniętą  i  uprzemysłowioną  (A)  oraz  bardziej  zurbanizowaną  na  Polskę  B  tzw.  Ścianę  wschodnią,  mniej  zurbanizowaną,  uprzemysłowioną  a  bardziej  skupioną  na  rolnictwie  i  bierniejszą.  DO  REGIONÓW  ZALICZA  SIĘ:  zachodnio  –  pomorskie,  lubuski,  wielkopolskie,  dolnośląskie,  śląskie,  kujawsko –pomorskie, pomorskie, opolskie, łódzkie.  CECHĄ CHARAKTERYSTYCZNĄ JEST:   mieszanka kulturowa,    grupa przesiedleńców z zachodu.    Regiony te mają bezpośredni kontakt z regionami innych państw.    Infrastruktura  techniczna jest na wyższym poziomie ale była nastawiona na jedne kierunek.