Polityka społeczna jako działalność i dyscyplina naukowa - Notatki - Polityka, Notatki z Politologia

Pobierz Polityka społeczna jako działalność i dyscyplina naukowa - Notatki - Polityka i więcej Notatki w PDF z Politologia tylko na Docsity! Polityka społeczna jako działalność i dyscyplina naukowa. Geneza polityki społecznej to XIX w. uprzemysłowienie w wieku XIX wywołało szereg negatywnych skutków dla robotnika. Wczesnemu rozwojowi kapitalizmu towarzyszyły konflikty miedzy kapitałem a pracą (właściciele – robotnicy). Wyzysk i poczucie krzywdy prowadziły do zakładania związków zawodowych i do strajków. Za twórcę nowoczesnej polityki społecznej uważa się O. von Bismarck, gdyż za jego rządów wprowadzono socjalne ustawodawstwo w Niemczech w latach ’70 XIX w. rząd wówczas wprowadził ubezpieczenia chorobowe, wypadkowe oraz renty i emerytury. Reformy socjalne w Niemczech zapoczątkowały w Europie systemową ochronę ludzi, którzy charakteryzowali się słabą pozycją ekonomiczną. Polityka socjalna w nauce – po raz pierwszy to pojęcie wprowadził do dyskusji W.M.Riehl. opublikował on książkę na temat socjalnej polityki niemieckiej. Termin polityka socjalna jest związany z utworzeniem w Niemczech Związku Polityki Socjalnej. Ten związek skupiał uczonych historyków i ekonomistów. Zajmowali się oni reformą socjalną z punktu widzenia nauki. Państwowa polityka społeczna różni się od filantropii, gdyż państwową politykę społeczną finansuje i prowadzi państwo. Nowoczesna filantropia obejmuje wiele dziedzin życia takich jak: pomoc humanitarna, pomoc społeczna, edukacja, kultura, obrona zdrowia. Filantropia jest w zróżnicowanym stopniu sformalizowana np. Polska Akcja Humanitarna. Etapy rozwoju polityki społecznej: 1. narodziny polityki spol. 1880 – 1914 2. konsolidacja i rozwój 1918 – 1940 3. rekonstrukcja polityki społecznej 1945 – 1950 4. względna stagnacja 1950 – 1960 5. zasadnicza ekspansja 1960 – 1975 6. strukturalne dostosowanie od 1975 r. nastąpiło przewartościowanie priorytetów. Polityka społeczna – jej przedmiotem jest kształtowanie ładu w społeczeństwie klasowarstwowym. Racjonalne kształtowanie obszaru związanego z nierównym położeniem życiowym i szansami rozwoju jednostki. Polityka społeczna – (def. Współczesna) – nauka o polityce społecznej krytycznie towarzyszy rzeczywistości socjalnej, oświetla ją, uporządkowuje, objaśnia i opisuje. Jest nauką o działaniach publicznych i niepublicznych na rzecz jednostek i grup zwracających na siebie uwagę ze względu na: a) wspieranie grup ekonomicznie najsłabszych (zwolnienia podatkowe, place minimalne, różnego typu zasiłki, pomoc społeczna) b) wyrównywanie szans w dostępie do dóbr i usług (stypendia, zasilki rodzinne, kształcenie w systemie publicznym itd.) c) równouprawnienie, a więc brak dyskryminacji d) asekuracja ryzyk życiowych poprzez system ubezpieczeń społecznych (np. FUS oraz Fundusze Celowe np. Fundusz Pracy – na wypadek bezrobocia). Polityka społeczna w Unii Europejskiej Współczesną polityka socjalną rządzą określone reguły demokracji i ustawa budżetowa uchwalana przez Parlament co roku określa poziom wydatków socjalnych w ramach finansowych możliwości państwa. Polityka społeczna ma związek z innymi dyscyplinami: a) z ekonomia. Polityka społeczna wyłoniła z ekonomii jako dyscyplina badająca społeczne skutki rozwoju gospodarczego. Zajmuje się takimi zagadnieniami jak: pełne zatrudnienie, system ubezpieczeń społecznych, gwarancje urlopów, ochrona zdrowia, poprawa wykształcenia, kwalifikacji zawodowych itd. b) Ze statystyka, ponieważ opiera się na danych statystycznych c) z historią, porównujemy stare i nowe kwestie socjalne uwzględniając czynniki czasu d) z etyką określa stany pożądane w oparciu o przyjęty system wartości np. problem realizacji idei sprawiedliwości równości solidarności, e) z prawem, sprawy socjalne wymagają uregulowań prawnych f) z socjologią, przedmiotem nauki o polityce społecznej jest wpływ różnych rozwiązań na przemiany społeczne g) z psychologia, związek bezpośredni bo zarówno psychologia jak i polityka społeczna jest teorią i praktyką pomagania ludziom w osiągnięciu określonego poziomu i jakości życia. Obie dyscypliny odpowiadają na pytanie: jak społeczeństwa powinny się bronić przed różnymi zagrożeniami tj. bieda choroby rozpad rodziny. Związek polityki społecznej z polityka gospodarcza Brak jest podstawowej zgodności między sprawnością gospodarki, rozwojem ekonomicznym a realizacją celów społecznych. Mimo wzrostu gospodarczego mogą pojawić się trudne kwestie społeczne (np. bezrobocie, bieda). Jeśli nie są one rozwiązane w odpowiednim czasie to prowadzą do niepokojów społecznych. Związki miedzy polityką gospodarczą a społeczną: 1. prymat polityki gospodarczej oznacza to że polityka społeczna dzieli to co pozostaje po zaspokojeniu potrzeb gospodarczych np. inwestycje a nie zasiłki 2. prymat potrzeb społecznych – występuje zagrożenie przerostem funkcji socjalnej państwa i braku środków na rozwój gospodarczy 3. procesy społeczne i gospodarcze są kształtowane z udziałem obu polityk w sposób systemowy i trwały (najlepsze rozwiązanie) 4. polityka społeczna i gospodarcza realizują własne cele bez wspólnej koordynacji działań co prowadzi do sprzeczności pomiędzy celami społecznymi a gospodarczymi np. obnizanie podatków i jednocześnie zwiększanie nakładów na wsparcie rodzin 5. poparcie dla zrównoważonego rozwoju w którym zakłada się, że społeczeństwo i gospodarka stanowi całość przez międzynarodowe konferencje np. a) Światowa Konferencja Demografów w Pekinie w 1995 r. – na tej konferencji stwierdzono że na procesy demograficzne wpływa zarówno gospodarka jak i polityka społeczna. Bez systemowych rozwiązań nie rozwiąże się problematyki kryzysu demograficznego w krajach rozwiniętych. b) Światowa Konferencja Międzynarodowego Instytutu Studiów Rozwoju w USA 1998 r. – stwierdzono, że skutki reform gospodarczych mogą destabilizować układ polityczny i wtedy interwencja socjalna państwa jest konieczna. Polska myśl społeczna: 1. okres 1918 – 1939 okres międzywojenny, okres empiryczny polityki społecznej, w tym okresie ujawniły się dwa podejścia do polityki społecznej:  podejście ekonomiczne – w którym traktuje się politykę społeczną jako element rachunku ekonomicznego przede wszystkim rozpatruje się nakłady na politykę społeczna  podejście humanistyczne – które odwołuje się do pewnych wartości takich jak: solidarność i zakłada to wspieranie grup społecznych ekonomicznie najsłabszych Prawa socjalne razem z prawami obywatelskimi, politycznymi, kulturalnymi i ekonomicznymi stanowią zbiór praw człowieka. 3 zasadnicze obowiązki państwa w zakresie praw socjalnych:  poszanowanie czyli powstrzymanie się od wszelkich działań, które mogłyby przeszkadzać w pełnym korzystaniu z tych praz przez każdego członka społeczeństwa w tym: więźniów, emigrantów, mniejszości narodowych  ochrona, skuteczne używanie środków powstrzymujących naruszanie tych praw  realizacji, podjęcie działań prawnych, administracyjnych, budżetowych, sądowych, promocyjnych i innych niezbędnych do zapewnienia ich realizacji. Prawa socjalne stanowią podstawę współczesnej polityki społecznej. W konstytucji polskiej z 1997 r. znajduje się katalog praw socjalnych. Wiele zapisów w konstytucji ma swój odpowiednik w doktrynie socjalnej Kościoła Katolickiego. Zapisy praw socjalnych w konstytucji: godność osoby ludzkiej ma byś spełniona poprzez respektowanie sprawiedliwości społecznej i poprzez działalność samorządów terytorialnych decydujących o jakości życia społecznego. Podstawowe wartości socjalne zawarte w konstytucji:  obowiązek solidarności  zasada dobra wspólnego  zasada sprawiedliwości społecznej  zasada pomocniczości  zasada zrównoważonego rozwoju. W konstytucji jest zapis o równości praw odrzucający jakiekolwiek formy dyskryminacji socjalnej. Chodzi o równość praw bez względu na: płeć, urodzenie, wykształcenie, zawód, pochodzenie i położenie społeczne. Prawo do nauki – realizowane w systemie szkolnictwa publicznego, zasadniczo bezpłatne. Państwo uwzględnia w polityce dobro rodziny, małżeństwo, macierzyństwo, rodzina znajduje się pod opieką i ochrona państwa. Prawo do zrzeszania się w celu rozwoju jednostkowej i zbiorowej aktywności społecznej. Uważa się że organizacje polityczne i społeczne, związki zawodowe, ruchy obywatelskie, zrzeszenia i fundacje oraz stowarzyszenia sa szkołami obywatelskiej aktywności i zaangażowania. Praca znajduje się pod ochroną RP. Państwo sprawuje nadzór nad warunkami wykonywania pracy.  Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy z powodu choroby, inwalidztwa oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego  Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy  Minimalna wysokość wynagrodzenia za prace lub sposób ustalenia tej wysokości określa ustawa  Władze publiczne prowadzą politykę zmierzająca do pełnego i produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programu zwalczania bezrobocia w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych  Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego.  Każdy ma prawo do ochrony zdrowia  Obywatelom nie zależnie od sytuacji materialnej władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych  Władze publiczne sa zobowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej: dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym, osobom w podeszłym wieku. Sposób wykonania funkcji opiekuńczych przez państwo poprzez organy władzy wykonawczej jak organy centralne, wojewódzkie, powiatowe, gminne ale w powiązaniu z samorządami lokalnymi. Realizacja funkcji socjalnych zakłada racjonalne działanie wg następujących kroków:  Dostrzec problem  Zbadać problem  Ocenić problem  Działać. Modele polityki społecznej Autor modelu Liberalny Konserwatywny Socjalny Titmuss Marginalny inaczej rezydualny Motywacyjny Instytucjonalno- redystrybucyjny Furnis, Milton Państwo pozytywne Bezpieczeństwa socjalnego Dobrobytu społecznego Spring-Andersen liberalny Konserwatywno- korporacyjny Socjaldemokratyczny Księżopolski rezydialny Korporacyjny opiekuńczy Model polityki społecznej g. Titmussa Model marginalny – wg tego modelu właściwym celem państwa jest nauczenie ludzi jak sobie radzić bez państwa. Uznaje się tutaj dwa naturalne kanały właściwego zaspokojenia potrzeb indywidualnych: rynek i rodzina. Model motywacyjny – jako służebny, wydajnościowy. Zakłada priorytet zasług i wydajności pracy w zaspokajaniu potrzeb. Im większa motywacja im większa wydajność pracy tym większe zaspokojenie jednostki poprzez wyższe wynagrodzenie itd. Model instytucjonalno-redystrybucyjny – polityka społeczna jest integralną instytucją w ramach współczesnych społeczeństw i gwarantuje się tutaj powszechny Dostęp do świadczeń i usług na podstawie kryterium potrzeb. Model polityki społecznej wg Espringa – Andersa Model liberalny – dominują tutaj skromne transfery i minimalne programy ubezpieczeń społecznych. Działa zasada aby świadczenia społeczne nie zastępowały pracy. Opiera się on na założeniu wolnego rynku (usługi kupuje się a nie dostaje). Uznaje się, że kwestie społeczne wynikają z przyczyn natury jednostkowej. Model konserwatywno-korporacyjny – przywiązuje się tutaj dużą wagę do tradycyjnych wartości rodzinnych i uważa się że to rodzina a nie podmioty publiczne powinny wykonywać zadania w zakresie polityki społecznej (opieka nad dziećmi). Dochody rodzin powinny być właściwe a polityka podatkowa prorodzinna. Model socjaldemokratyczny – występuje w krajach w których przyjmuje się powszechne i bezwarunkowe prawa socjalne nie tylko ludziom z niższych warstw dochodowych, ale także ludziom z warstw dobrze sytuowanych o stosunkowo wysokich dochodach, w tym także klasie średniej. Socjaldemokraci budują państwo dobrobytu, które gwarantuje równe prawo wszystkim do wysokiego standardu życia. Obowiązkiem państwa jest sprawiedliwe zabrać i sprawiedliwie podzielić poprzez system podatkowy, mamy do czynienia z redystrybucją dochodów. Uważa się ze źródłem problemów socjalnych są niewłaściwe rozwiązania w sferze społecznej i gospodarczej czyli winę za powstanie kwestii socjalnej ponosi społeczeństwo. Praktyka: Najwięcej cech modelu konserwatywnego posiada polityka społeczna realizowana w następująch państwach: Austria, Belgia, Francja, Niemcy. Cechy modelu liberalnego najsilniej występują w Wielkiej Brytanii oraz częściowo w takich krajach jak Francja Holandia, Niemcy, Dania i Włochy. Typowym przykładem państwa socjalnego jest Szwecja ale także występuje w takich krajach jak: Dania, Finlandia, Holandia. Podsumowanie: Model liberalny: 1. decydujące znaczenie w zaspokajaniu potrzeb ma wolny rynek 2. skromne transfery i umiarkowane programy socjalne mają prowadzić do łagodzenia biedy 3. jednostka jest odpowiedzialna sama za siebie 4. świadczenia społeczne nie powinny zastępować pracy. Model konserwatywny: 1. potrzeby społeczne powinny być zaspokajane zgodnie z efektami pracy, zgodnie z zasługami i stażem pracy wysokość świadczeń społecznych zależy od statusu danej osoby (np. emerytury) 2. programy socjalne stanowią jedynie dodatek do gospodarki. Gwarantują zaspokojenie potrzeb na poziomie minimum wszystkim obywatelom. Programy socjalne realizowane są głównie poprzez organizacje pozarządowe 3. instytucje publiczne nie powinny zstępować rodziny ale tę rodzinę wspierać Model socjalny: 1. troska o pełne zatrudnienie, wysoki poziom usług socjalnych i godziwe zabezpieczenie społeczne 2. powszechny i zasadniczo bezpłatny system ochrony zdrowia, oświaty oraz dostęp do emerytur, rent, zasiłków 3. za bezpieczeństwo socjalne odpowiedzialne jest państwo, gdyż ani rodzina ani wolny rynek nie gwarantują zaspokojenia potrzeb na odpowiednim poziomie 4. równe prawa dla wszystkich członków społeczeństwa do godnego zycia opartego na wysokim standardzie. Wybrane szkoły społeczne: I. Liberalizm 4 zasady: - wolność jednostki - własność prywatna - bogacenie się - elastyczność ról życiowych Doktryna liberalna stwierdza że człowiek kieruje się maksymalizacją zysków i minimalizacją strat. Najlepszą moralnie jest ta działalność, która zmierza do maksimum zadowolenia jak największej liczby jednostek. Rola państwa. Państwo powinno być opiekunem własności prywatnej, powinno dbać o przestrzeganie w życiu społecznym i gospodarczym reguł uczciwej gry. Dobro jednostki uznaje się za wartość pierwszoplanową. Interes społeczeństwa wynika z interesu Definicja retrenchment – obcinanie wydatków na cele socjalne bądź przekształcenie programów socjalnych w kierunku zmniejszenia programów socjalnych. Cechy charakterystyczne zmian w finansowaniu sfery socjalnej w Szwecji w latach ’90: 1. w emerytalnym systemie część składek została skierowana do sektora prywatnego. Nastąpiło wydłużenie przewidywanego okresu pracy dla uzyskania świadczenia porównywalnego ze starym systemem do 40 lat. 2. w służbie zdrowia umożliwiono świadczenie usług podmiotom prywatnym finansowanym ze środków publicznych jak i prywatnych. Nastąpił wzrost kosztów refundacji leków i usług medycznych. Wystąpił trudniejszy dostęp do sektora publicznego w służbie zdrowia. Konsekwencją tego jest to że grupy słabsze ekonomicznie rezygnują z usług publicznych a jednocześnie nie korzystają z usług prywatnych. 3. Szwecja była jednym z pionierów opieki nad ludźmi starszymi, ale w latach ’90 stworzono rynek nabywania usług coraz większą część kosztów opieki została przerzucona na osoby starsze. Istotniejsza rolę zyskała opieka rodziny. Coraz większa odpowiedzialność jest przenoszona na jednostkę i rodzinę. Oznacza to zjawisko wzrostu nierówności odnosząca się do ludzi w różnym wieku, różnej płci, miejsca zamieszkania, dochodzie. 4. decentralizacja usług w sektorze polityki społecznej oznacza przejęcie przez samorządy lokalne obowiązku finansowania lokalnej sfery socjalnej i prowadziło to do zróżnicowania poziomu usług w przekroju gmin. Międzynarodowe podmioty polityki społecznej ONZ – jest podmiotem globalnym polityki społecznej gdyż dotyczy całego świata. Siedzibą jest Nowy York a) Geneza Zalążki ONZ powstały podczas II wojny światowej. Z inicjatywą powstania tej organizacji wyszły rządy koalicji antyhitlerowskiej a przede wszystkim Wielka Brytania i USA. Miała ona zastąpić nieskuteczną Ligę Narodów i mieć szerokie kompetencje natury politycznej, gospodarczej a także społecznej. Ostatecznie powołano do życia ONZ na konferencji w San Francisco z udziałem delegatów 50 krajów w dniach 25 kwietnia – 26 czerwca 1945 r. Polska była sygnatariuszem deklaracji powołującej Narody Zjednoczone. 24 X 1945 r. pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa oraz większość innych sygnatariuszy (w tym Polska) reatyfikowala kartę ONZ. Zgodnie z nią celami ONZ są:  Utrzymywanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa  Rozwijanie przyjaznych stosunków miedzy narodami w oparciu o równouprawnienie i samostanowienie narodów  Rozwijanie w drodze międzynarodowej współpracy problemów w skali globalnej o charakterze gospodarczym, społecznym i humanitarnym  Promocja i popieranie praw człowieka. Podstawą działania ONZ w sferze socjalnej jest Powszechna Deklaracja Praw Człowieka z XII 1948 r. Zachęca ona do działań na rzecz sprawiedliwości w wymiarze globalnym. Jest zbiorem praw człowieka i podstawowych wolności. b) Dynamika wzrostu państw członkowskich: 1945 – 51 państw (w tym Polska) 2002 – 191 państw. W ramach ONZ polityką społeczną zajmuje się przede wszystkim Rada Społeczno- Gospodarcza. Składa się ona z 254 przedstawicieli państw członkowskich wybieranych na 3- letnią kadencję. Działalność Rady: Działanie na rzecz rozwoju międzynarodowej współpracy gospodarczej społecznej i kulturalnej. Te działania dotyczą zwłaszcza oświaty, zdrowia oraz przestrzeganie przez człowieka i podstawowych wolności. Dąży do koordynacji prac wielu międzynarodowych organizacji pozarządowych. Tym organizacjom przyznaje się status konsultacyjnych przy Radzie Społeczno-Gospodarczej. Stała się na świecie główną instytucją która zajmuje się skutkami globalizacji w sferze społecznej i dąży do zmniejszenia przepaści cyfrowej między państwami rozwiniętymi a rozwijającymi się poprzez wspieranie rozwoju technologii informacyjnych i komunikacyjnych w krajach biedniejszych. Koordynuje także prace w zakresie populacji, zrównoważonego rozwoju i rozwoju społecznego. Deklaracje milenijne ONZ ogłoszone w IX 2000r. 1. wyeliminować skrajne ubóstwo i głód : a) zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, których dochód nie przekracza 1 USD/dzień b) zmniejszyć o połowę liczbę ludzi, którzy cierpią głód 2. zapewnić powszechne nauczanie na poziomie podstawowym: a) zapewnić wszystkim chłopcom i dziewczętom możliwość ukończenia pelnego cyklu nauki na poziomie podstawowym 3. promować równość plci i społeczny awans kobiet: a) wyeliminować nierówny dostęp płci wszystkich szczeblach edukacyjnych do roku 2015 4. ograniczyć umieralność dzieci: a) zmniejszyć o 2/3 wskaźnik umieralności dzieci do 5 lat 5. poprawić opiekę zdrowotną nad matkami: a) zmniejszyć o ¾ wskaźnik umieralności matek 6. ograniczyć rozprzestrzenianie się HIV, malarii i innych chorób 7. stosować zrównoważone metody gospodarowania zasobami naturalnymi: a) uwzględnić zasady zrównoważonego rozwoju (rozwój gosp. powinien zwiększać finanse na cele społeczne) b) stosować metody, które hamują zubożenie zasobów środ. naturalnego c) zmniejszyć o połowę liczbę ludności pozbawionej stałego dostępu do czystej wody pitnej d) do 2020 osiągnąć znaczną poprawę warunków życia przynajmniej znaczną poprawę warunków życia przynajmniej 100 mln mieszkańców 8. stworzyć globalne, partnerskie porozumienie na rzecz rozwoju: a) we współpracy z krajami rozwijającymi się stworzyć miejsca godnej i produktywnej pracy dla młodzieży b) we współpracy z sektorem prywatnym upowszechnić dostęp do nowych technologii zwłaszcza informacyjnych i komunikacyjnych. Wspólpraca ONZ z organizacjami międzynarodowymi: ONZ zajmuje szczególną pozycję w systemie organizacji międzynarodowych i pelni wobec nich rolę nadrzędną i koordynuje działalność. Organizacje podlegające ONZ noszą nazwę organizacji wyspecjalizowanych i należą do nich np.:  Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) MOP z siedzibą w Genewie  Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO)  Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO)  Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Rada Europy a) Geneza Jest międzynarodową organizacją skupiającą państwa europejskie. Powolana w 1945 r. przez 10 państw. Siedzibą RE jest Strassburg. Obecnie skupia 44 kraje w 2002 r. Polska przystąpila do RE w 1991 r. Podstawowe obszary objęte działalnością RE:  prawa człowieka (ochrona praw człowieka i demokracji oraz monitorowanie przestrzeganie Europejskiej Konwencji Praw Człowieka)  kultura i dziedzictwo kulturowe (wspieranie rozwoju europejskiej tożsamości kulturowej)  problemy społeczne (rozwiązywanie problemów tj. ksenofobii, nietolerancji, AIDS, zwalczanie korupcji resocjalizacja narkomanów)  edukacja (przekazywanie wartości demokratycznych młodym ludziom, przygotowywanie do życia w różnorodnej kulturowo Europie) Konwencje Rady Europy Jest to zasadniczy instrument prawny działalności Rady Europy. Konwencje podlegają ratyfikacji przez kraje członkowskie, a celem konwencji jest włączenie standardów europejskich do prawa krajowego. Najważniejsza jest Europejska Konwencja Praw Człowieka z 1950 r. i zawiera ona gwarancje podstawowych praw i swobód obywatelskich. Jest możliwość odwołania się do Trybunału Praw Człowieka na zasadzie indywidualnej skargi. Konwencje z obszaru polityki społecznej: 1. Europejska Karta Spoleczna 2. Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego 3. Europejska Konwencja Pomocy Społecznej i Medycznej 4. Europejska Konwencja o statusie prawnym pracownika migrującego Europejska Karta Społeczna - obowiązuje od 1965 r. i można o niej powiedzieć ze uzupełnia system ochrony, który jest zawarty w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka. Jej celem jest ochrona w dziedzinie praw socjalnych. W ramach EKS państwa członkowskie są zobowiązane do przestrzegania 5 z 7 następujących praw: 1. prawo do pracy 2. prawo do tworzenia związków zawodowych 3. prawo do układów zbiorowych pracy 4. prawo do zabezpieczenia socjalnego 5. prawo do pomocy medycznej i socjalnej 6. prawo rodziny do ochrony 7. prawa pracowników imigrantów Polska podpisała EKS w 1997 r. Zmiany polegają na podwyższeniu standardu ochrony człowieka i pracownika. Przykłady artykułów z EKS: I.wybrane prawa socjalne  wszyscy pracownicy mają prawo do odpowiednich warunków pracy  wszyscy pracownicy mają prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia, które wystarcza zarówno im jak i ich rodzinom zapewnić godziwy poziom życia  dzieci i młodociani mają prawo do szczególnej ochrony przed zagrożeniami fizycznymi i moralnymi, na które są narażeni  każdy ma prawo do korzystania ze wszelkich środków pozwalających na osiągnięcie możliwie najlepszego zdrowia takich przypadkach jak: macierzyństwo, choroba, wypadki przy pracy, zależność bądź podesty wiek, utrata zatrudnienia. W celu zwalczania wyłączenia społecznego i ubóstwa UE szacuje prawo do pomocy społecznej i mieszkaniowej dla zapewnienia godnej egzystencji wszystkim osobom pozbawionym wystarczających środków. Programy socjalne 1. obejmował lata 1970-1980 główne założenia tego programu: pełne i lepsze zatrudnienie, polepszenie warunków pracy i życia 2. 1984-1989 największym osiągnięciem było opracowanie Karty Podstawowych Praw Socjalnych Pracobiorców 3. 1990-1991 poświęcony poprawie sytuacji na rynku pracy 4. 1992-1993 m.in. wspieranie mobilności pracowników wewnątrz Unii 5. 1993-1995 wydano dwa dokumenty w roku ’93 Zielona Księga europejskiej polityki społecznej i w ’94 r. Biała Księga europejskiej polityki społecznej Zielona Księga – stwierdza się że zachodni model społeczno-gospodarczy został zbudowany na dwóch fundamentach: pełnym zatrudnieniu i opiekuńczości państwa. Po drugie stwierdzono, ze w latach ’90 Europa osiągnęła wysoki poziom bezrobocia, niedopuszczalny poziom ubóstwa i marginalności oraz niedopuszczalny stopień nierówności kobiet i mężczyzn. W związku z tym zaproponowano aktywny model spoleczno-gospodarczy w którym zaproponowano każdy obywatel mógł być aktywny w społeczeństwie. Można byłoby to osiągnąć poprzez pełne zatrudnienie, aktywność ludzi starszych itd. Biala Księga – stwierdza, ze rozwój społeczny i gospodarczy powinny iść równolegle w miarę rozwoju. Promocja koncepcji subsydiarności programów państw członkowskich nad inicjatywami wspólnotowymi. Za najważniejszy priorytet uznano zatrudnienie. 6. lata ’95-’97 podstawowe założenie tego programu: ze polityka społeczna ułatwia przemiany i postęp a nie jest obciążeniem dla gospodarki i czynnikiem hamującym wzrost gospodarki. 7. lata ’98-2000 praca, kwalifikacje, mobilność 8. lata 2000-2005 3 priorytety:  realizacja zasady pełnego zatrudnienia  modernizacji i polepszenie ochrony socjalnej  wspieranie dialogu socjalnego Europejski Fundusz Społeczny Podstawowym instrumentem finansowym unijnej polityki społecznej jest EFS. Jest to jeden z funduszy strukturalnych UE obok takich funduszy jak: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, Finansowy Instrument ds. orientacji w dziedzinie rybolóstwa. Formy pomocy finansowane przez fundusze strukturalne można podzielić na 3 kategorie: 1. inicjatywy narodowe jest ot pomoc podjęta z inicjatywy danego państwa członkowskiego i jest realizowana na podstawie planów rozwojowych konkretnych państw członkowskich bądź ich regionów ok. 90% środków pieniężnych z funduszy strukturalnych przyznaje się inicjatywom narodowym. 2. inicjatywy wspólnoty pomoc podejmowana z inicjatywy UE która udostępnia specjalne zasoby do działań o szczególnym znaczeniu ok. 9%. 3. środki innowacyjne przeznaczone są na różne eksperymenty i badania pilotażowe ok.1%. EFS – jest to najstarszy utworzony w 1957 r. z europejskich funduszy strukturalnych i utworzony zostal na mocy traktatu rzymskiego w celu wyrównywania szans zatrudnienia pracowników na terenie wspólnego rynku i przyczynienia się do podnoszenia poziomu życia. Współczesne cele EFS:  integracja zawodowa osób bezrobotnych, które są narażone na długotrwały brak pracy. Środkami prowadzącymi do tej integracji są szkolenia zawodowe, zatrudnienie subwencjonowane (subsydiowane) ( w Polsce: roboty pub, prace interwencyjne)  integracja zawodowa osób młodych poszukujących pracy (szkolenia, staże)  promocja jednakowych szans na rynku pracy kobiet i mężczyzn  integracja osób narażonych na wykluczenie społeczne  przystosowanie pracowników do zmian w przemyśle tj. informatyzacja, automatyzacja itd.  Stabilność i wzrost zatrudnienia  Wzmacnianie potencjału ludzkiego w badaniach, nauce, w nowych technologiach  Wzmocnienie systemu edukacji i szkoleń. Warunkiem przyznania środków w EFS jest posiadanie określonej ilości przez dany kraj własnych środków UE może finansować projekty nawet do 85%. UMIARKOWANY INTENSYWNY KRYTYCZNY - niedostatek - dyskomfort mieszkaniowy - bezrobocie czasowe - stygmatyzacja - niepewność - bieda - brak samodzielnego mieszkania - bezrobocie długotrwałe - marginalizacja - uzależnienie od pomocy - nędza - bezdomność - bezrobocie chroniczne - wykluczenie - bezradność